Απαιτείται σύνεση, προσήλωση και πολλή δουλειά

Με τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την πανδημία να προκαλούν προβληματισμό (ήδη άρχισαν οι αναφορές για τέταρτο κύμα) και τον τομέα του τουρισμού να δοκιμάζεται εκ νέου, νότα αισιοδοξίας αποτελεί η έγκριση του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Κύπρου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Αυτό δίνει την ευκαιρία στην Κύπρο, καθώς και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, να επαναξιολογήσουν τα οικονομικά τους μοντέλα, να βελτιώσουν και να εκσυγχρονίσουν τους κρατικούς μηχανισμούς, να προχωρήσουν σε τεχνολογική αναβάθμιση και προώθηση πολιτικών διασφάλισης του περιβάλλοντος.

Γίνεται αντιληπτό ότι το όφελος για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ θα εξαρτηθεί από τον χρόνο εκταμίευσης των κονδυλίων, το ποσοστό απορρόφησης και τον πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα που θα έχουν οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία.

Ανάγκη για μεταρρυθμίσεις

Σε περιπτώσεις οικονομικών κρίσεων οι ανάγκες για μεταρρυθμίσεις είναι ακόμη πιο έντονες, εφόσον από τη μια οδηγούν στον περιορισμό των δαπανών, τόσο των ελαστικών όσο και των ανελαστικών, και από την άλλη απελευθερώνουν τις παραγωγικές μονάδες της οικονομίας.

Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, του δικαστικού τομέα, της εξειδίκευσης όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, η διασφάλιση ενός πιο φιλικού προς το περιβάλλον οικονομικού μοντέλου, η διασφάλιση της σωστής αξιολόγησης, ανέλιξης και του μισθολογίου στον δημόσιο τομέα, το ενδεχόμενο δημοσιονομικό βάρος από την εφαρμογή του Γενικού Συστήματος Υγείας, είναι κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις που θα συζητηθούν.

H ιστορία καταγράφει την επιτυχία του «Σχεδίου Μάρσαλ», που υιοθέτησαν οι Αμερικανοί μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την Ευρώπη τότε να μετρά τις πληγές της από τον πόλεμο, οι ΗΠΑ, μέσα από ένα ισχυρό πακέτο ανοικοδόμησης δισεκατομμυρίων δολαρίων, προώθησαν την ανακατασκευή των υποδομών και των δικτύων μεταφορών, ενώ την ίδια στιγμή ενισχύθηκαν αφενός οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις και αφετέρου οι παραγωγικές μονάδες των εθνικών οικονομιών, που σε κάποιες περιπτώσεις είχαν καταστραφεί ολοκληρωτικά. Φυσικά, οι ΗΠΑ υιοθέτησαν το δικό τους πλαίσιο ελέγχου. To Ταμείο έχει παρόμοια φιλοσοφία.

Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως στην τεχνολογική αναβάθμιση/ψηφιοποίηση των οικονομιών, σε πολιτικές διασφάλισης του περιβάλλοντος και ενίσχυσης της απασχόλησης και ευημερίας των πολιτών. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας του σχεδίου είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενεργοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και επενδύσεων (στην Κύπρο οι εκτιμήσεις αναφέρονται σε 1,4 δις ευρώ).

Οπότε στην όλη προσπάθεια, πέρα από την Κυβέρνηση και τη Βουλή, οι οποίες καλούνται να βρουν εκείνες τις συναινέσεις που θα επιτρέψουν την ψήφιση των μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την άντληση των κεφαλαίων από το Ταμείο, ρόλο και λόγο έχουν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες.

Μέσα από το σχέδιο δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα και τον τρόπο λειτουργίας τους, προωθώντας τις βέλτιστες πρακτικές. Αυτό θα ενισχύσει από τη μια τους παραδοσιακούς τομείς της οικονομίας προσφέροντας στη βιώσιμη ανάπτυξη, μακριά από ευκαιριακού τύπου αναπτύξεις, και θα δώσει τη δυνατότητα ανάπτυξης νέων, όπως αυτοί της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Οι εαρινές προβλέψεις

Οι τελευταίες εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρουν ότι η κυπριακή οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί το 2021 με ποσοστό κοντά στο 4,3%, ελαφρά αυξημένο από την προηγούμενη εκτίμηση.

Στην ίδια έκθεση γίνεται αναφορά για το άνοιγμα των ευρωπαϊκών οικονομιών, που θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη. Κάτι τέτοιο, ενδεχομένως, τη συγκεκριμένη στιγμή που ετοιμαζόταν η έκθεση να είχε βάση, όμως οι ανησυχίες για το επόμενο κύμα της πανδημίας γίνονται εντονότερες, με την κορύφωσή του να αναμένεται τον ερχόμενο Σεπτέμβρη, κάτι που μπορεί να ανατρέψει τις εκτιμήσεις που γίνονται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι οικονομικοί σχεδιασμοί θα πρέπει να περιλαμβάνουν μιαν ασταθή μεταβλητή, που είναι η εξάπλωση της πανδημίας, η οποία θα πρέπει να αξιολογείται μέσα από μηχανισμούς ανάλυσης ευαισθησίας των μοντέλων.

Γίνεται επίσης αντιληπτό ότι τέτοιες αλλαγές δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά απαιτείται λεπτομερής σχεδιασμός, εμπειρογνωμοσύνη και ένα υλοποιήσιμο πλάνο. Πολλές ιδέες χωρίς συνοχή και έλεγχο στην υλοποίησή τους ουσιαστικά θα προκαλέσουν σύγχυση και σίγουρα όχι το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Οι οικονομίες πρέπει να παρουσιάζουν ευελιξία, ισχυρούς και βιώσιμους οικονομικούς δείκτες, υγιείς επιχειρήσεις, ευέλικτο και φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον, πάντοτε με τους απαραίτητους μηχανισμούς ελέγχου, και με πλήρη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του τόπου.

Το σημαντικό είναι τα αντανακλαστικά που θα έχουν οι παραγωγικές μονάδες κάθε οικονομίας, όταν πλέον ο αρνητικός αντίκτυπος της πανδημίας θα αρχίσει να εξασθενεί και τα μέτρα στήριξης θα αποσύρονται.

Από την έξαρση της πανδημίας μέχρι σήμερα υιοθετούνται μέτρα στήριξης των οικονομιών και ενίσχυσης της ρευστότητας / χρηματοδότησης. Η απόσυρση των μέτρων στήριξης από τη μια θα πρέπει να γίνει σταδιακά, αλλά από την άλλη η παρατεταμένη στήριξη θα δημιουργήσει ανισορροπίες και στρεβλώσεις στην αγορά και την οικονομία. Στην τελική, θα πρέπει να αφεθούν οι δυνάμεις της αγοράς να δράσουν, ώστε να βρεθεί το νέο οικονομικό ισοζύγιο, με κάποιες επιχειρήσεις ενδεχομένως να μην μπορούν ν’ αντεπεξέλθουν στο νέο οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον.

Ένας άλλος κίνδυνος για τις οικονομίες, που έχει αρχίσει να διαφαίνεται (οι αναλυτές αναμένουν τα επόμενα στατιστικά στοιχεία για να διαπιστώσουν αν είναι τάση ή απλώς προσωρινή αύξηση), είναι η αύξηση του πληθωρισμού. Οι τιμές των προϊόντων αυξάνονται ραγδαία, ενώ τα μεταφορικά / κόμιστρα σε κάποιες περιπτώσεις είναι πέραν του διπλάσιου συγκρινόμενα με την προ ιού εποχή.

Επισημαίνεται, σύμφωνα με τα διεθνή μέσα, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την περασμένη εβδομάδα προχώρησε σε μια ιστορική απόφαση, αυξάνοντας τον στόχο για τον πληθωρισμό, αφήνοντας το περιθώριο να ξεπεραστεί το 2% αν αυτό χρειαστεί. Αυτό σηματοδοτεί ουσιαστικά τη διατήρηση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης και από την άλλη ενδεχομένως να επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις ότι η αύξηση του πληθωρισμού είναι προσωρινή.

Οι κίνδυνοι παραμένουν

Οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις για τις οικονομίες παραμένουν. Πέρα από το μεγάλο στοίχημα του εμβολιαστικού προγράμματος και της διαχείρισης της πανδημίας, οι οικονομίες και οι φορείς της καλούνται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα το συντομότερο δυνατό, ώστε να διασφαλιστούν οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης.

Γίνεται αντιληπτό ότι για να είναι δυνατή η άντληση των κεφαλαίων που δικαιούται η Κύπρος βάσει του Ταμείου Αλληλεγγύης απαιτείται πολλή δουλειά, συναινέσεις και καθαρό πλάνο. Όλοι ανεξαίρετα οι τομείς της κυπριακής οικονομίας αντιμετωπίζουν προβλήματα, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κυπριακή οικονομία είχε παρουσιάσει σημάδια «κόπωσης» ακόμη και πριν από την εξάπλωση της πανδημίας.