Πετούν... «χωρίς φτερά» ανέλιξης

Αναμφίβολα, μια από τις πιο επίλεκτες μονάδες της Αστυνομίας Κύπρου είναι η Μονάδα Αεροπορικών Επιχειρήσεων, γνωστή με το ακρωνύμιο ΜΑΕΠ. Ο ρόλος της είναι ζωτικός όσον αφορά τις αστυνομικές αποστολές που άπτονται θεμάτων Έρευνας & Διάσωσης και κρίσιμος στις εξαιρετικές περιπτώσεις που αναλαμβάνει ζητήματα Δημόσιας Τάξης και -ιδίως- Εθνικής Ασφάλειας. Στη ζωτικής σημασίας ΜΑΕΠ υπηρετεί προσωπικό, σε όλες τις βαθμίδες, με αξιοζήλευτες ικανότητες, σπάνιο θάρρος και ανδρεία, χρονοβόρα και κοστοβόρα εκπαίδευση και βεβαίως αίσθημα κοινωνικού καθήκοντος και πατριωτικής αποστολής.

Από την ΑΠΑ στη ΜΑΕΠ

Η Αεροπορική Πτέρυγα Αστυνομίας λειτουργούσε από τον Μάιο του 1990 μέχρι και τον Ιούνιο του 2008, όταν και αντικαθίσταται από τη νεοϊδρυθείσα ΜΑΕΠ. Υπάγεται διοικητικά και επιχειρησιακά στον Βοηθό Αρχηγό Υποστήριξης και διοικείται από Ανώτερο Αξιωματικό, ο οποίος διορίζεται από τον Αρχηγό Αστυνομίας. Το Μάρτιο του 2017 δημιουργήθηκε το Γραφείο Ασφάλειας Πτήσεων, το οποίο στελεχώνεται από Ανώτερο Αξιωματικό και υπάγεται διοικητικά απευθείας στον Διοικητή της Μονάδος. Από το 2010 η ΜΑΕΠ εδρεύει σε δικές της εγκαταστάσεις εντός του Αεροδρομίου Λάρνακας. Διαθέτει 4 συνολικά ελικόπτερα, 2 Agusta AW139 και 2 Bell AB412.

Η ΜΑΕΠ υποδιαιρείται σε 4 τμήματα.

1. Τμήμα Χειριστών: Σε αυτό το τμήμα ανήκουν οι χειριστές των ελικοπτέρων, οι πιλότοι με άλλα λόγια. Αυτοί είναι οι ιπτάμενοι, μια ομάδα αστυνομικών υψηλότατης και επίπονης κατάρτισης, που κυβερνούν το πτητικό μέσο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται άτομα που έχουν προσληφθεί ως εξειδικευμένα μέλη και άτομα που προέρχονται από τις τάξεις της Αστυνομίας, δηλαδή έχουν προσληφθεί κανονικά ως Αστυφύλακες και έχουν εξειδικευθεί κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους. Όλοι έχουν λάβει επιπρόσθετη εκπαίδευση σε κέντρα εκπαίδευσης του εξωτερικού.
2. Τμήμα Συντήρησης Ελικοπτέρων: Τα στελέχη αυτά έχουν επίσης προσληφθεί στην Αστυνομία ως εξειδικευμένα μέλη, με αποστολή να συντηρούν τα ελικόπτερα σε πτητική ετοιμότητα. Χωρίς τους μηχανικούς και τεχνικούς αυτούς, η όλη αποστολή της ΜΑΕΠ τίθεται εν αμφιβόλω.
3. ΟΜΕΑ: Η Ομάδα Ειδικών Αποστολών, που περιλαμβάνει τους διασώστες και τους χειριστές βαρούλκου. Πρόκειται για άτομα με απαιτητική εκπαίδευση, σκληραγώγηση και ανθεκτικό ψυχισμό. Πολλοί έχουν υπηρετήσει τη στρατιωτική τους θητεία σε μονάδες όπως ΟΥΚ και ΛΟΚ. Όπως αναφέρει ο Φάνης Μακρίδης για το θέμα στον «Πολίτη» (23/08/2021): «Δεν υπάρχει προβλεπόμενη διαδικασία πρόσληψης των μελών της ΟΜΕΑ στον περί Αστυνομίας Νόμο. Τα μέλη της ομάδας επιλέγονται να εργαστούν στη ΜΑΕΠ κατόπιν διαδικασίας και αθλητικών δοκιμασιών. Εκπαιδεύονται καθημερινά για να ανταποκρίνονται στα καθήκοντα και στις αποστολές, τις οποίες διεξάγει η μονάδα. Οι πιο καταρτισμένοι αναφέρουν πως για την εκπαίδευσή τους η Δημοκρατία έχει δαπανήσει πόσα τα οποία αγγίζουν το 75% του κόστους εκπαίδευσης των χειριστών ελικοπτέρων. Αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι η εκπαίδευσή τους είναι συνεχής και δαπανηρή, αφού γίνεται τις πλείστες φορές στα πτητικά μέσα. Ως γνωστόν κάθε ώρα πτήσης ενός ελικοπτέρου, βάσει εξοπλισμού και εξόδων, έχει υψηλό κόστος». Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι χειριστές βαρούλκου.
4. Υπόλοιπα στελέχη με άλλα καθήκοντα σε άλλα τμήματα της ΜΑΕΠ όπως γραφεία, τήρηση αρχείου, αποθήκες κ.λπ.

Το συρματόσχοινο των 6 χιλιοστών

Για να κατανοήσει κανείς το πόσο επικίνδυνη είναι η αποστολή της ΜΑΕΠ, οι διασώστες που επιχειρούν, κρέμονται από το ελικόπτερο με ένα συρματόσχοινο διαμέτρου μόνο 6 χιλιοστών. Σε περίπτωση που ο διασώστης που έχει καταρριχηθεί, εγκλωβιστεί, το συρματόσχοινο αποκόπτεται ούτως ώστε να μην παρασυρθεί το ελικόπτερο και ενδεχομένως να χάσουν την ζωή τους περισσότεροι άνθρωποι… Η αρμονική συνεργασία μεταξύ κυβερνήτη, χειριστή βαρούλκου και διασώστη είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Αρμοδιότητες & Καθήκοντα

Όλα τα στελέχη της ΜΑΕΠ θέτουν συνεχώς τη ζωή τους και την προσωπική τους ασφάλεια σε δεύτερη μοίρα για να σώσουν ζωές και να υπερασπιστούν την κρατική κυριαρχία σε άκρως επικίνδυνες επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου.

Στις κρίσιμες αποστολές της ΜΑΕΠ, που έχουν να κάνουν με την εθνική ασφάλεια, περιλαμβάνεται η επιτήρηση των ακτών και των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, η διενέργεια περιπολιών εντός της περιοχής του FIR Λευκωσίας, σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες για την πρόληψη και εξιχνίαση του εγκλήματος, ιδιαίτερα της διακίνησης ναρκωτικών, της λαθρομετανάστευσης, του λαθρεμπορίου και της τρομοκρατίας. Επίσης, η επιτήρηση και παρακολούθηση των κύριων οδικών αρτηριών και της τροχαίας κίνησης.

Ο ρόλος της ΜΑΕΠ είναι εξίσου κρίσιμος και για ζητήματα έρευνας και διάσωσης, όπως η διενέργεια περιπολιών εντός του FIR Λευκωσίας με σκοπό τον εντοπισμό και διάσωση ζωής και περιουσίας σε περιπτώσεις θεομηνιών ή οποιωνδήποτε ατυχημάτων και δυστυχημάτων και η μεταφορά σοβαρά ασθενών ή σοβαρά τραυματιών σε κατάλληλο ιατρικό κέντρο στο εσωτερικό ή και στο εξωτερικό. Η ΜΑΕΠ μπορεί να συνδράμει στην κατάσβεση πυρκαγιών σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες του Κράτους και βεβαίως σε έρευνες για διάσωση ζωής και περιουσίας και εντοπισμό τεκμηρίων με τη χρήση δυτών.

Είναι επιπλέον μια από τις μονάδες που έχει ευθύνη για τη μεταφορά ή συνοδεία του Προέδρου της Δημοκρατίας, ξένων επισήμων ή υψηλά ιστάμενων κυβερνητικών προσώπων, καθώς και τη μεταφορά μελών της Αστυνομίας ή άλλων κρατικών λειτουργών σε ειδικές υπηρεσιακές αποστολές. Η ΜΑΕΠ εκτελεί και οποιεσδήποτε αποστολές τής ανατίθενται από το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας & Διάσωσης (ΚΣΕΔ), όπως και οποιαδήποτε άλλα καθηκόντα τής ανατίθενται από τον Αρχηγό Αστυνομίας ή τον Βοηθό Αρχηγό.

Η τροποποίηση του Περί Αστυνομίας Νόμου

Στην τελευταία της συνεδρία η προηγούμενη Βουλή υπερψήφισε την πρόταση νόμου που κατέθεσε ο βουλευτής της ΕΔΕΚ, Κωστής Ευσταθίου. Στην τελευταία της συνεδρίαση, η ολομέλεια της Βουλής υπερψήφισε, με μόνο μια αποχή, την τροποποίηση του Περί Αστυνομίας Νόμου του 2004 (του 2004 (73(I)/2004) με την προσθήκη του άρθρου 17Β.

Η τροποποίηση θα δικαίωνε πολλά στελέχη της ΜΑΕΠ που είναι καταρτισμένα, αλλά δεν έχουν ευκαιρίες ανέλιξης με το ισχύον σύστημα.

Παρά την ομόφωνη στήριξη της απόφασης απ’ όλα τα κόμματα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης ανέπεμψε στις 20 Απριλίου τον τροποποιητικό νόμο. Η θέση του Προέδρου για την αναπομπή είναι πως υπήρχαν νομικά σημεία που συγκρούονται με ισχύουσες νομοθεσίες και το Σύνταγμα. Η Βουλή, λαμβάνοντας υπόψη το σημείωμα του Προέδρου, υπερψήφισε και πάλι τον νόμο κατά την τελευταία της συνεδρία, χωρίς καμία αποχή ή αρνητική ψήφο.

Ο Πρόεδρος εξέφρασε και πάλι ενστάσεις και έτσι έγινε παραπομπή του νόμου στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το ζήτημα παραμένει σε εκκρεμότητα και η πρώτη ακρόαση θα γίνει στις 11 Οκτωβρίου 2021.

Κωστής Ευσταθίου & η πρόταση νόμου

Την πρόταση νόμου κατέθεσε ο βουλευτής της ΕΔΕΚ, Κωστής Ευσταθίου, ο οποίος δήλωσε στη «Σημερινή»:

«Προσπαθήσαμε να εξομοιώσουμε τους ανθρώπους αυτούς που ασκούν ειδικά καθήκοντα και ειδική αποστολή και έχουν ειδική εκπαίδευση, υπηρεσιακά τουλάχιστον, με τους συναδέλφους τους που είχαν την ευκαιρία να κατέχουν πτυχίο και όχι πιστοποιητικό εκπαίδευσης που έχουν οι συγκεκριμένοι. Εμείς με τον νόμο δεν έχουμε επέμβει στο μισθολόγιό τους, όπως εσφαλμένα εξέλαβε η εκτελεστική εξουσία. Έχουμε καταστήσει δυνατή την ανέλιξή τους και την υπηρεσιακή τους κατάσταση δίνοντάς τους το δικαίωμα να διεκδικήσουν, με ανάλογο τρόπο όπως οι άλλοι συνάδελφοί τους, υπηρεσιακή ανέλιξη. Με τον νόμο, όπως τροποποιήθηκε, ο Αρχηγός Αστυνομίας μπορεί, αν το κρίνει σκόπιμο, και κρίνει ότι θα πρέπει τον αστυνομικό που διακινδυνεύει τη ζωή του, να τον εξομοιώσει υπηρεσιακά με τον Λοχία ο οποίος ασκεί τα “παραδοσιακά” αστυνομικά καθήκοντα, να το πράξει».

Τι λέει ο αστυνομικός κλάδος της «Ισότητας»

Σε δηλώσεις στη «Σημερινή» για το θέμα, ο Νίκος Λοϊζίδης, Πρόεδρος του Κλάδου Αστυνομικού Σώματος της Παγκύπριας Συντεχνίας «Ισότητα», ανέφερε: «Αυτός ο νόμος είναι το προζύμι για να γίνει και σε κάποιες άλλες υπηρεσίες με σωστά κριτήρια η ίδια μετατροπή, για παράδειγμα αστυνομικοί που έφαγαν με το κουτάλι τις εκπαιδεύσεις και την εμπειρία να γίνονται εξειδικευμένοι, όπως για παράδειγμα στη Λιμενική & Ναυτική Αστυνομία, στην Υπηρεσία Εγκληματολογικών Ερευνών και στους Πυροτεχνουργούς».

Προαγωγές & κόστος

Για να έχουν τα στελέχη της ΜΑΕΠ αυτήν την κατάρτιση και εμπειρία, επενδύθηκαν πολλά χρήματα και χρόνος. Για παράδειγμα, οι αστυφύλακες που είναι πιλότοι, απέκτησαν την ειδικότητά τους με δικά τους έξοδα, από τη μια, αλλά και πολλές ώρες πτήσης στη βάση της υπηρεσίας τους. Οι τελευταίες πληρώθηκαν με τα χρήματα του φορολογούμενου πολίτη. Παρά ταύτα, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, θα παραμείνουν στην Κλίμακα Α7 χωρίς δυνατότητες ανέλιξης.

Επίσης, πιλότοι οι οποίοι προσελήφθησαν το 2009 με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία -δηλαδή ως εξειδικευμένο προσωπικό- πληρώνονται στην Κλίμακα Α12 και έχουν βαθμό αξιωματικού. Η ίδια κατάσταση ισχύει και για τους μηχανικούς που είναι επιφορτισμένοι με τη συντήρηση των πτητικών μέσων της ΜΑΕΠ.

Ως έχει η κατάσταση, τόσο οι πιλότοι, όσο και οι μηχανικοί, παρά το ότι έχουν τα επαγγελματικά προσόντα που απαιτούνται για πρόσληψη σε εξειδικευμένη θέση, δεν έχουν την ευκαιρία να το πράξουν. Ο λόγος είναι διότι η νομοθεσία ως έχει δεν το επιτρέπει, αφού έχουν περάσει το τεσσαρακοστό έτος της ηλικίας τους. Έτσι, αν προκηρυχθεί θέση με βάση το άρθρο 17Α, δεν μπορούν να αξιολογηθούν γι’ αυτή λόγω υπέρβασης του ορίου ηλικίας.

Παρόμοιο πρόβλημα φαίνεται να υπάρχει και για τους διασώστες, που περιλαμβάνουν τους χειριστές βαρούλκου, των οποίων η δράση σε κάθε επιχείρηση που διεξάγει η ΜΑΕΠ είναι κρίσιμη.

Η πρόταση νόμου για το Άρθρο 17Β

Η πρόταση νόμου που ψηφίστηκε ομόφωνα στην τελευταία συνεδρία της προηγούμενης Βουλής πριν από τη διάλυσή της, στις 23 Απριλίου 2021:

«Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως:

1. Ο παρών νόμος θα αναφέρεται ως ο περί Αστυνομίας (τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2021 και θα διαβιβάζεται μαζί με τους περί Αστυνομίας Νόμους του 2004 έως 2021 (που στο εξής θα αναφέρονται ως ο «βασικός νόμος») και ο βασικός νόμος και ο παρών νόμος θα αναφέρονται μαζί ως οι περί Αστυνομίας Νόμοι του 2004 έως (Αρ.2) του 2021
2. Η παράγραφος (β1) εδαφίου (1) του άρθρου 17 Α του βασικού νόμου διαγράφεται.
3. Ο βασικός νόμος τροποποιείται με την διαγραφή του άρθρου 17Β του νόμου και την αντικατάσταση του, με το ακόλουθο νέο άρθρο 17Β.

17Β. (1) Ανεξαρτήτως οιωνδήποτε άλλων διατάξεων του παρόντος Νόμου ή οιουδήποτε άλλου νόμου και τηρουμένων των λοιπών διατάξεων του παρόντος άρθρου, ο Αρχηγός, υστέρα από έγκριση του υπουργού, διορίζει οποιοδήποτε μέλος της Αστυνομίας ως εξειδικευμένο μέλος της Αστυνομίας, μέλος το οποίο με βάση την κειμένη νομοθεσία κατέχει αναγνωρισμένη και σε ισχύ επαγγελματική άδεια χειριστή ή ηλεκτρολόγου ή μηχανικού ή ηλεκτρονικού πτητικών μέσων ή πρόσωπο το οποίο κατέχει συναφή πείρα σχετική προς τα καθήκοντα της θέσης.

Ο ως άνω διορισμός διενεργείται:

(α) Στην περίπτωση μέλους της Αστυνομίας, το οποίο υπηρετεί για περίοδο πέντε (5) ετών στην Αστυνομία σε οποιοδήποτε βαθμό και κατέχει έγκυρη και σε ισχύ επαγγελματική άδεια χειριστή ή ηλεκτρολόγου ή μηχανικού ή ηλεκτρονικού πτητικών μέσων, διορίζεται ως εξειδικευμένο μέλος της αστυνομίας και εντάσσεται στον αμέσως επόμενο βαθμό του βαθμού που κατείχε κατά τον χρόνο του διορισμού του ως εξειδικευμένου μέλους ή, εφόσον φέρει τον βαθμό του υπαστυνόμου η ανώτερο βαθμό, στον βαθμό τον οποίο κατέχει κατά τον χρόνο του διορισμού του ως εξειδικευμένου μέλους, νοουμένου ότι υπηρετεί για περίοδο δυο (2) ετών που προηγούνται του διορισμού του στην μονάδα πτητικών μέσων της Αστυνομίας Κύπρου.

Νοείται ότι έγκυρη και σε ισχύ επαγγελματική άδεια χειριστή ή μηχανικού ή ηλεκτρολόγου ή ηλεκτρονικού πτητικών μέσων θεωρείται μόνον η άδεια που έχει νόμιμα εκδοθεί ή ανανεωθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες πολιτικής αεροπορίας του κράτους έκδοσης αυτής νοουμένου ότι το εν λόγω κράτος είναι μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας και η εν λόγω άδεια τυγχάνει αναγνώρισης από το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας της Δημοκρατίας.

(β) Στην περίπτωση μέλους της Αστυνομίας το οποίο έχει συμπληρώσει Δέκα (10) χρόνια ως διασώστης η χειριστής βαρούλκου πτητικών μέσων και έχει συμπληρώσει πέραν των Οκτακοσίων (800) πτητικών ωρών σε ιπτάμενα μέσα της Αστυνομίας Κύπρου, ο διορισμός του μέλους διενεργείται στον βαθμό του Αστυφύλακα.

(γ) Στην περίπτωση μέλους της Αστυνομίας το οποίο έχει συμπληρώσει Δεκαεπτά (17) χρόνια ως διασώστης ή χειριστής βαρούλκου πτητικών μέσων και έχει συμπληρώσει πέραν των Χιλίων διακοσίων (1.200) πτητικών ωρών σε ιπτάμενα μέσα της Αστυνομίας Κύπρου, ο διορισμός του μέλους διενεργείται στον βαθμό του Λοχία.

(2)(α) Η προαγωγή εξειδικευμένου μέλους της Αστυνομίας το οποίο έχει διοριστεί σύμφωνα με τις πρόνοιες του παρόντος άρθρου, διενεργείται από τον Αρχηγό στους βαθμούς της θέσης Αστυφύλακα, Λοχία, Υπαστυνόμου, Ανώτερου Υπαστυνόμου και Αστυνόμου Β΄, εκτός αν με αιτιολογημένη απόφασή του θεωρεί ότι το μέλος είναι ακατάλληλο να ανταποκριθεί στα καθήκοντα της θέσης του επόμενου βαθμού.

(β) Η προαγωγή εξειδικευμένου μέλους της Αστυνομίας στον βαθμό του Αστυνόμου Α΄ διενεργείται από τον Υπουργό με σύσταση του Αρχηγού.

(γ) Οι όροι και διαδικασία προαγωγής των εξειδικευμένων μελών της Αστυνομίας στους βαθμούς της θέσης Αστυφύλακα, Λοχία, Υπαστυνόμου, Ανώτερου Υπαστυνόμου και Αστυνόμου Β΄ και προαγωγής στον βαθμό του Αστυνόμου Α΄ προβλέπονται σε Κανονισμούς που εκδίδονται από το Υπουργικό Συμβούλιο, αφού ληφθεί υπόψη η γνώμη του Αρχηγού, οι οποίοι εγκρίνονται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων και δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας».

(δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή της Κυριακής», 26/09/2021)