Καθώς ολοκληρώνεται ο ρωσοτουρκικός πυρηνικός σταθμός στο Άκιουγιου, γιατί επικρατεί κρατική σιωπή στη Λευκωσία;

Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε,

Γι’ ακόμη μια φορά, σας γράφω για τον τεράστιο ρωσοτουρκικό πυρηνικό σταθμό με τέσσερεις πυρηνικούς αντιδραστήρες υπό κατασκευή στο Άκιουγιου, στη σεισμογενή νότια ακτή της Τουρκίας, περίπου 110 χιλιόμετρα βόρεια της Λευκωσίας. Τώρα, σας γράφω υπό το φως της συνάντησης των Προέδρων της Τουρκίας και της Ρωσίας στην Αστάνα, πρωτεύουσα του Καζακστάν, στις 13 Οκτωβρίου 2022.

Εκείνη τη μέρα, σύμφωνα με επίσημο ανακοινωθέν του Κρεμλίνου στην αγγλική γλώσσα, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαδίμηρος Πούτιν, ανακοίνωσε τα ακόλουθα ενώπιον του Τούρκου ομόλογου του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τα οποία έχω μεταφράσει ελεύθερα:

«Πρέπει να σημειώσω ότι όλες οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν κατά την επίσκεψή σας [Πρόεδρε Ερντογάν] στο Σότσι [στη Ρωσία] τον Αύγουστο υλοποιούνται. Οι συνάδελφοί μας, οι κυβερνήσεις μας και οι εταιρείες που συμμετέχουν στην πρακτική δράση εργάζονται για την εκπλήρωση των σχεδίων, μεταξύ άλλων όσον αφορά την επενδυτική δραστηριότητα και την κατασκευή του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας [‘Akkuyu Nuclear Power Plant’] στο Άκιουγιου. Οι εργασίες προχωρούν σύμφωνα με το σχέδιο και συμμετέχουν 20.000 άτομα στο εργοτάξιο».

Αμέσως μετά, αλλά έχοντας προφανώς υπόψη ότι η Δημοκρατία της Τουρκίας συγκροτήθηκε στις 29 Οκτωβρίου 1923 (ως συνέχεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), ο Πρόεδρος Πούτιν επιβεβαίωσε ότι:

«Τηρούμε το χρονοδιάγραμμα και φαίνεται ότι θα μπορέσουμε να εκπληρώσουμε τις συμφωνίες και να ξεκινήσουμε την πρώτη ενεργειακή μονάδα [στο Άκιουγιου] πριν από την εκατονταετηρίδα της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Γύρω στον Μάιο του 2023, σχεδιάζουμε να παραδώσουμε πυρηνικά καύσιμα [‘nuclear fuel’], ολοκληρώνοντας έτσι ένα άλλο στάδιο αυτού του κοινού έργου».

Μετέπειτα στη δήλωσή του, ο Πρόεδρος Πούτιν έκανε τις ακόλουθες προτάσεις που έδειξαν ότι το Άκιουγιου αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου ενεργειακού προγράμματος:

«Αν η Τουρκία και οι πιθανοί αγοραστές σε άλλες χώρες ενδιαφέρονται, μπορούμε να εξετάσουμε την κατασκευή ενός άλλου αγωγού φυσικού αερίου και τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου [‘a gas hub’] στην Τουρκία για το εμπόριο με τρίτες χώρες, πρώτα απ’ όλα ευρωπαϊκές χώρες, φυσικά, αλλά μόνο εάν ενδιαφέρονται».

Στη διμερή ρωσοτουρκική προεδρική συνάντηση της 13ης Οκτωβρίου 2022, μίλησε δημοσίως και ο Πρόεδρος Ερντογάν. Σύμφωνα με επίσημο ανακοινωθέν του, που δημοσιεύτηκε στα Αγγλικά, σημείωσε ότι η κατασκευή ενός νέου πυρηνικού σταθμού στο Άκιουγιου αποτελεί «ένα σημαντικό βήμα» στη «διαδικασία» της «τόνωσης του διμερούς εμπορίου». Ο Πρόεδρος Ερντογάν πρόσθεσε τα εξής ενώπιον του Προέδρου Πούτιν, τα οποία έχω και πάλι μεταφράσει ελεύθερα:

«Όπως είπατε [Πρόεδρε Πούτιν], το πιθανό άνοιγμα της πρώτης τουρμπίνας του Άκιουγιου κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του επόμενου έτους θα δημιουργήσει μια ξεχωριστή επίδραση στον κόσμο. Στο μεταξύ, έχουμε μιλήσει με σας και για τη Σινώπη».

Η Σινώπη βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Τουρκίας, όπου σχεδιάζεται να κατασκευαστεί δεύτερος πυρηνικός σταθμός. (Δείτε: www.ndk.gov.tr/sinop-nukleer-santrali).Με αυτή υπόψη, ο Πρόεδρος Ερντογάν προέβλεψε θετικές συνέπειες:

«Αν μπορούμε να κάνουμε ένα βήμα σχετικά με τη Σινώπη, σίγουρα θα έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα. Προφανώς, το Άκιουγιου θα καλύπτει το 10 τοις εκατόν της ενεργειακής μας ζήτησης, και όταν ένας δεύτερος [πυρηνικός σταθμός ενεργοποιηθεί] στη Σινώπη θα καλύψει άλλο 10 τοις εκατόν και [μεταξύ τους] θα καλύπτουν 20 τοις εκατόν. Τότε, αυτοί οι δύο πυρηνικοί σταθμοί θα δημιουργήσουν έναν ξεχωριστό αντίκτυπο στον κόσμο».

Αυτό που δεν είπε ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι ότι η Σινώπη είναι βουτηγμένη στο αίμα των βασανισμένων θυμάτων της γενοκτονίας των Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών που δολοφονήθηκαν, κακοποιήθηκαν ή βιάστηκαν σε αποκρουστικές συνθήκες. Στα θύματα συγκαταλέγονται αμέτρητοι Έλληνες Πόντιοι που ζούσαν στη Σινώπη και στις γύρω περιοχές πριν από τον αναγκαστικό ξεριζωμό που συνόδεψε τις μαζικές δολοφονίες και άλλα φρικτά εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά αυτών και άλλων Χριστιανών (Δείτε, π.χ., ‘Turks parboiled 250.000 [living between Sinope and Ondou]’, New York Times, 31 July 1919.)

Η εμβάθυνση της αναδυόμενης ρωσοτουρκικής συμμαχίας

Στις 13 Οκτωβρίου, λοιπόν, μάθαμε για την εμβάθυνση της αναδυόμενης ρωσοτουρκικής συμμαχίας, η οποία προκαλεί γιγάντιες γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές επιπτώσεις. Η Ρωσία θεωρεί την Τουρκία ως αναπόσπαστο μέρος της ρωσικής ενεργειακής στρατηγικής και της σχετικής προσπάθειας του Κρεμλίνου να κρατήσει ως ομήρους τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο. Παράλληλα, μάθαμε και πάλι ότι η Τουρκία συνεργάζεται με τη Ρωσία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας και ότι αυτή η συνεργασία αποτελεί κρίσιμο μέρος μιας ευρύτερης ρωσοτουρκικής ατζέντας.

Ενώ οι ΗΠΑ, το ΗΒ, η ΕΕ και άλλα μέλη της «Δύσης» καταγγέλλουν τη Ρωσία λόγω της ρωσικής κατοχής και της παράνομης προσάρτησης εδαφών της Ουκρανίας, η Τουρκία, κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και, ως εκ τούτου, πυλώνας της «Δύσης», δένεται όλο και περισσότερο με τη Ρωσία. Ο πυρηνικός σταθμός στο Άκιουγιου συμβολίζει αυτήν την εξέλιξη. Ταυτόχρονα, αποδεικνύει την προβλέψιμη αποτυχία του μακροχρόνιου κατευνασμού της Τουρκίας από τη «Δύση», ιδιαίτερα από το 1974.

Για την Κυπριακή Δημοκρατία (ΚΔ), μη μέλος του ΝΑΤΟ αλλά συνέταιρο της «Δύσης» από την ένταξή της στην ΕΕ το 2004 και ακόλουθο του κατευνασμού της Τουρκίας, οι επιπτώσεις είναι τρομακτικές, ειδικά σε σχέση με την εθνική ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Επειδή η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει το 36 τοις εκατόν της επικράτειας καθώς και το 57 τοις εκατόν της ακτογραμμής της, η ΚΔ είναι παγιδευμένη κάτω από τη μπότα του αυταρχικού καθεστώτος στην Άγκυρα. Και επειδή η Τουρκία ούτε διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με την ΚΔ ούτε αναγνωρίζει τη νόμιμη κυβέρνησή της, η ΚΔ δεν ασκεί καμία ουσιαστική επιρροή επάνω στην Άγκυρα, ειδικά στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.

Ακόμη χειρότερα, η βόρεια ακτή της ΚΔ βρίσκεται περίπου 85 χιλιόμετρα νότια από το Άκιουγιου. Άρα, εάν ο πρώτος από τους τέσσερεις πυρηνικούς αντιδραστήρες που κατασκευάζονται εκεί ενεργοποιηθεί τον Μάιο του 2023 ή αργότερα, ολόκληρη η ΚΔ θα εκτίθεται ανάλογα. Από εκείνη τη στιγμή, όλη η ημικατεχόμενη ΚΔ μαζί με τα δύο απομεινάρια της Βρετανικής Αποικίας του Στέμματος της Κύπρου θα τοποθετηθούν στην άμεση γραμμή κινδύνου. Εντούτοις, αν δεν κάνω λάθος, ούτε η Προεδρία ούτε το Υπουργείο Εξωτερικών της ΚΔ δημοσίευσε οποιοδήποτε ανακοινωθέν ως άμεση απάντηση σε αυτά που δηλώθηκαν από τους Προέδρους Πούτιν και Ερντογάν στις 13 Οκτωβρίου 2022. Πώς εξηγείται αυτή η προφανής κυπριακή κρατική αδράνεια; (Δείτε, π.χ., www.presidency.gov.cy/ και https://mfa.gov.cy/el/press-releases/).

Αδιαμφισβήτητες, ανησυχητικές και αδικαιολόγητες πραγματικότητες

Οι δηλώσεις των Προέδρων Πούτιν και Ερντογάν υπογραμμίζουν κάτι άλλο - τη σημασία των σοβαρότατων ανησυχιών, προειδοποιήσεων και ερωτήσεων που έχω ήδη θέσει στην Προεδρία της ΚΔ για τον ρωσοτουρκικό πυρηνικό σταθμό στο Άκιουγιου, για την απόσπαση της Τουρκίας από διεθνείς συμβάσεις που προάγουν την πυρηνική ασφάλεια, για τις επακόλουθες απειλές που αντιμετωπίζει η ΚΔ, για το αν υπάρχουν κυπριακά σχέδια πρόληψης ή αντιμετώπισης οποιασδήποτε πυρηνικής καταστροφής και για την κυπριακή διπλωματική στάση απέναντι στη ρωσοτουρκική πυρηνική συμμαχία, η οποία μπορεί να έχει μια κρυφή διάσταση που περιλαμβάνει τα πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, όλα τα ερωτήματά μου παραμένουν αναπάντητα.

Με απογοήτευση, λοιπόν, εντοπίζω ορισμένες αδιαμφισβήτητες, ανησυχητικές και αδικαιολόγητες πραγματικότητες.

Κατ' αρχάς, η Προεδρία της ΚΔ δεν έχει απαντήσει τα ερωτήματα που έθεσα στην ανοιχτή επιστολή μου που δημοσιεύτηκε στη «Σημερινή» στις 15 Αυγούστου 2021 υπό τον τίτλο «Υπάρχουν σχέδια πρόληψης και αντιμετώπισης οποιασδήποτε πυρηνικής καταστροφής στο Άκιουγιου;». Στη συνέχεια, στις 27 Οκτωβρίου 2021, έστειλα με email στην Προεδρία της ΚΔ αυτήν την ανοιχτή επιστολή, μαζί με διευρυμένες εκδόσεις των ερωτήσεων που έθεσα αρχικά στις 15 Αυγούστου 2021. Ακολούθησε σιωπή.

Ως αποτέλεσμα, έγραψα ανοιχτή επιστολή παραπόνων που δημοσιεύτηκε στη «Σημερινή» στις 3 Ιανουαρίου 2022, υπό τον τίτλο «Οι αναπάντητες επιστολές και ερωτήσεις για τον πυρηνικό σταθμό στο Άκιουγιου». Την ίδια μέρα, την έστειλα στην Προεδρία της ΚΔ μαζί με αντίγραφα των προηγούμενων αναπάντητων επιστολών μου. Ακολούθησε σιωπή.

Στις 24 Ιουνίου 2022, ξαναέστειλα στην Προεδρία της ΚΔ όλες τις αναπάντητες επιστολές μου και την κάλεσα, εκ νέου, να δώσει απαντήσεις σε όλα τα αναπάντητα ερωτήματά μου. Ακολούθησε σιωπή.

Υπό τέτοιες απαράδεκτες συνθήκες, έγραψα νέα ανοιχτή επιστολή. Αυτή δημοσιεύτηκε στη «Σημερινή» στις 24 Αυγούστου 2022, υπό τον τίτλο «Η ρωσοτουρκική πυρηνική συμμαχία και η συνεχιζόμενη κυπριακή κρατική σιωπή». Την ίδια μέρα, την έστειλα στην Προεδρία της ΚΔ μαζί με όλες τις προηγούμενες αναπάντητες επιστολές μου. Ακολούθησε σιωπή.

Στις 3 Ιανουαρίου, 24 Ιουνίου και 24 Αυγούστου 2022, έστειλα αντίγραφα των προαναφερθεισών επιστολών μου απευθείας στον Υφυπουργό παρά τω Προέδρω και στον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο. Και αυτοί απέφυγαν να παράσχουν οποιαδήποτε απόδειξη παραλαβής ή απάντηση.

Κατά συνέπειαν, παραμένουν αναπάντητα όλα τα σοβαρότατα ερωτήματα που έχω θέσει. Έτσι, παραμένουν στο σκοτάδι οι κάτοικοι της ΚΔ. Αυτοί οι κακόμοιροι αντιμετωπίζουν μια διαφαινόμενη πυρηνική απειλή που, σε καθημερινή βάση, όχι μόνο πλησιάζει αλλά μεγαλώνει.

Συμπεραίνω ότι η κυπριακή Κυβέρνηση στρουθοκαμηλίζει και ότι ακόμη ακολουθεί την πολιτική τής σιωπής όπως την περιέγραψα σε άρθρο στη «Σημερινή», στις 20 Σεπτεμβρίου 2020, υπό τον τίτλο «Η νεκρική σιγή ενόψει των αναδυόμενων πυρηνικών κινδύνων στο Άκιουγιου». (Δείτε: https://simerini.sigmalive.com/article/2020/9/20/e-nekrike-sige-en-opsei-ton-anaduomenon-purenikon-kindunon-sto-akiougiou/).

Μια προειδοποίηση

Αυτή η θλιβερή κατάσταση πρέπει να προβληματίζει κάθε πολίτη της ΚΔ. Επομένως, με αυτά κατά νουν, επαναλαμβάνω παρακάτω αποσπάσματα της αναπάντητης επιστολής μου της 24ης Ιουνίου 2022 προς τον Πρόεδρο της ΚΔ:

«Κλείνοντας, επικαλούμαι εκ νέου τον Νόμο περί του Δικαιώµατος Πρόσβασης σε Πληροφορίες του Δημοσίου Τοµέα του 2017. Επειδή στην ΚΔ έχετε πρωταρχικό, συνολικό και συντονιστικό κυβερνητικό ρόλο, σας προτρέπω εκ νέου να απαντήσετε σε καθεμία από τις ερωτήσεις που σας έχω θέσει σε καθεμία από τις τέσσερεις αναπάντητες επιστολές μου για το Άκιουγιου και σε αυτό το νέο email.

»Επίσης, σας παρακαλώ να μου στείλετε, αν υπάρχουν, τις γραπτές οδηγίες της Προεδρίας της ΚΔ για την Ελευθερία της Πληροφόρησης. Απ’ ό,τι φαίνεται, δεν εμφανίζονται, όπως θα έπρεπε, στον ιστότοπο της Προεδρίας της ΚΔ (στο www.presidency.gov.cy). Σε αντίθεση, αντίστοιχες οδηγίες υπάρχουν στον ιστότοπο άλλων Προέδρων όπως αυτόν του Προέδρου των ΗΠΑ (στο www.whitehouse.gov/omb/freedom-of-information-act-foia/).

»Εάν και εφόσον απαντήσετε, σκοπεύω να δημοσιεύσω την απάντησή σας στη «Σημερινή» και σε άλλα εξειδικευμένα μέσα».

Εάν μετά τη λήψη αυτής της νέας ανοιχτής επιστολής και εντός της προθεσμίας που ορίζει ο Νόμος του 2017 η Προεδρία της ΚΔ δεν απαντήσει όλα τα ερωτήματα που της έχω θέσει στις αναπάντητες επιστολές μου, ειδικά σε αυτήν της 27ης Οκτωβρίου 2021, δεν θα έχω άλλη επιλογή από το να υποβάλω παράπονο στην Επίτροπο Πληροφοριών της ΚΔ.

Εν τω μεταξύ, καταλήγω σε τρία συμπεράσματα.

Πρώτον, μέσω της σιωπής, αδιαφορίας και αδράνειάς της, η κυπριακή Κυβέρνηση έχει ουσιαστικά εφαρμόσει τη μακρόχρονη πολιτική του κατευνασμού προς όφελος της Τουρκίας. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Ενθαρρύνθηκε η Τουρκία. Όπως μάθαμε στις 13 Οκτωβρίου 2022, ο Πρόεδρος Ερντογάν μιλά ανοιχτά για το ενδεχόμενο ότι η Ρωσία θα βοηθήσει την Τουρκία να κατασκευάσει έναν δεύτερο πυρηνικό σταθμό, αυτήν τη φορά στα ματωμένα χώματα της Σινώπης.

Δεύτερον, απ’ ό,τι φαίνεται, ο δημόσιος τομέας της ΚΔ πάσχει από συστημική νεο-οθωμανική κακοδιοίκηση, η οποία προκαλεί δυσμενείς συνέπειες για την αξιοπρέπεια του κάθε πολίτη. Σε αυτήν την υπόθεση, έχω επικοινωνήσει απευθείας με την Προεδρία της ΚΔ, τον Υφυπουργό παρά τω Προέδρω και τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο. Και οι τρεις έλαβαν τις επιστολές μου της 15ης Αυγούστου 2021, της 27ης Οκτωβρίου 2021, της 3ης Ιανουαρίου 2022, της 24 Ιουνίου 2022 και 24ης Αυγούστου 2022. Όμως, αυτά τα στελέχη της ΚΔ με αγνοήσανε, ίσως επειδή δεν χρησιμοποίησα κανένα μέσον και δεν ανήκω σε κανένα κόμμα.

Τρίτον, απ’ ό,τι φαίνεται, η Προεδρία της ΚΔ δεν σέβεται το κράτος δικαίου. Στις αναπάντητες επιστολές μου, έχω επανειλημμένα επικαλεσθεί τον Νόμο περί του Δικαιώµατος Πρόσβασης σε Πληροφορίες του Δημοσίου Τοµέα του 2017. Παρά ταύτα, η Προεδρία έχει φαινομενικά περιφρονήσει αυτόν τον Νόμο και τη δημοκρατική αρχή της διαφάνειας. Εξ ου και η μακρόχρονη κυπριακή κρατική σιωπή που έχω περιγράψει σε αυτήν την επιστολή.

Τα ερωτήματα που έχω θέσει δεν πρέπει να παραμένουν κάτω από το χαλί, όπου έχουν σκουπιστεί. Θα πρέπει να απαντηθούν. Τώρα.

*Οι απόψεις του είναι προσωπικές.

ΥΓ 1: Τα ανακοινωθέντα της 13ης Οκτωβρίου 2022 των Προέδρων

Πούτιν και Ερντογάν βρίσκονται στο http://en.kremlin.ru/events/president/news/69590 και https://tccb.gov.tr/en/news/542/140141/president-erdogan-meets-with-president-putin-of-russia αντίστοιχα.

ΥΓ 2: Οι προηγούμενες ανοιχτές επιστολές μου που δημοσιεύτηκαν στη «Σημερινή» στις 15 Αυγούστου 2021, 3 Ιανουαρίου 2022, και 24 Αυγούστου 2022 βρίσκονται στο https://simerini.sigmalive.com/article/2021/8/15/uparkhoun-skhedia-prolepses-kai-antimetopises-opoiasdepote-purenikes-katastrophes-sto-akiougiou/, στο https://simerini.sigmalive.com/article/2022/1/3/oi-anapantetes-epistoles-kai-eroteseis-gia-ton-pureniko-stathmo-sto-akiougiou/ και στο https://simerini.sigmalive.com/article/2022/8/24/e-rosotourkike-purenike-summakhia-kai-e-sunekhizomene-kupriake-kratike-siope/ αντίστοιχα.

* Κεντρική φωτογραφία: Δημοσιεύτηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022, μετά τη συνάντηση των Προέδρων της Ρωσίας και της Τουρκίας.Πηγή: Προεδρία της Τουρκίας, www.tccb.gov.tr/en/news/542/140141/president-erdogan-meets-with-president-putin-of-russia