Ο αρχιτέκτονας του ινδικού πυρηνικού προγράμματος

Καθώς ο κόσμος εισερχόταν στη νέα εποχή της επιστήμης και της τεχνολογίας μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας Ινδός είχε τόσο θάρρος και όραμα που οδήγησε τη χώρα κατευθείαν από την «εποχή του καροτσιού» στην «πυρηνική εποχή», προτού καν η χώρα αποκτήσει την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία. Αυτός ήταν ο Δρ Homi Jehangir Bhabha (1909 - 1966).

Γεννημένος το 1909 στην πλούσια και διακεκριμένη οικογένεια Parsi της Βομβάης (σημερινή Μουμπάι), ο Δρ Bhabha, μια πολύπλευρη ιδιοφυΐα, όχι μόνο τράβηξε την προσοχή των καλύτερων επιστημόνων του κόσμου στη θεωρητική έρευνα, συνέβαλε επίσης σημαντικά στη δημιουργία εθνικών επιστημονικών ιδρυμάτων. Το Ινστιτούτο Θεμελιώδους Έρευνας Tata (Tata Institute of Fundamental Research - TIFR) και το Κέντρο Ατομικής Έρευνας Bhabha (Bhabha Atomic Research Center - BARC) είναι ζωντανά παραδείγματα του τεράστιου έργου του. Όχι μόνο έπαιξε ρόλο στη δημιουργία ιδρυμάτων επιστημονικής έρευνας, αλλά και εργάστηκε στο να φέρει τους νέους επιστήμονες σε επαφή μαζί τους.

Μετά τις πρώτες του σπουδές στη Βομβάη, ο Bhabha σπούδασε μηχανολόγος μηχανικός στο Gonville and Cayce College του Cambridge. Ωστόσο, το πάθος του ήταν η πυρηνική φυσική και όχι η μηχανική. Το 1934 απέκτησε τελικά το διδακτορικό του στη Φυσική. Ο Bhabha περιόδευσε στην Ευρώπη και δούλεψε με τον Wolfgang Pauli στη Ζυρίχη και τον Enrico Fermi στη Ρώμη. Στη Γερμανία, πραγματοποίησε μελέτες και πειράματα για τις κοσμικές ακτίνες. Ο Homi Bhabha είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με διάσημους επιστήμονες, όπως τον Rutherford και τον Niels Bohr. Η έρευνα του Bhabha στο Cambridge επικεντρώθηκε κυρίως στις κοσμικές ακτίνες. Το 1937, οι Bhabha και Heitler εξήγησαν τη “βροχή” από κοσμικές ακτίνες.

Το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου τον βρίσκει στην Ινδία. Μετά τον πόλεμο, έλαβε προτάσεις να διδάξει στην Αγγλία, αλλά πολλά είχαν αλλάξει μέσα του μέχρι τότε. Συνειδητοποίησε ότι είχε έρθει η ώρα να αρχίσει να δημιουργεί στην πατρίδα του. Διορίστηκε ως Αναγνώστης στο Ινδικό Ινστιτούτο Επιστημών στη Bangalore το 1940. Δημιούργησε ένα ξεχωριστό τμήμα για τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων. Ήταν μόλις 31 ετών όταν εξελέγη στη Βασιλική Εταιρεία το 1941. Ο JRD Tata ίδρυσε το Ινστιτούτο Θεμελιώδους Έρευνας με την έμπνευση του Bhabha, ο οποίος και τοποθετήθηκε γενικός διευθυντής.

Ταυτόχρονα, ο Bhabha αναγνώρισε τη σημασία της πυρηνικής ενέργειας. Το 1948 διορίστηκε πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας αλλά και Γραμματέας της κυβέρνησης της Ινδίας στο Τμήμα Ατομικής Ενέργειας, το οποίο ιδρύθηκε το 1954. Επιπλέον, ίδρυσε το Ίδρυμα Ατομικής Ενέργειας, το οποίο σήμερα φέρει το όνομά του. Συνέβαλε καθοριστικά στην κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων, καθώς και στο να καταστήσει την Ινδία αυτόνομη στον τομέα του βαρέος νερού που χρησιμοποιείται στους αντιδραστήρες.

Το 1962, η Fertilizer Corporation of India ίδρυσε την πρώτη μονάδα βαρέος νερού ως αποτέλεσμα των προσπαθειών του. Η Ινδία είναι πλέον ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς βαρέος νερού στον κόσμο. Ο Bhabha προετοίμασε το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας σε τρία στάδια, αφού έλαβε τη σχετική χρηματοδότηση το 1964. Το 1965 είπε ότι, «εάν χρειαστεί, η Ινδία θα μπορούσε να κατασκευάσει ατομική βόμβα σε 18 μήνες».

Ο Bhabha, ο οποίος εξακολουθεί να αποτελεί έμπνευση για τους νέους επιστήμονες, έχασε τη ζωή του σε αεροπορικό δυστύχημα στην οροσειρά του Mont Blanc στις 24 Ιανουαρίου 1966.

* Άρθρο από την Υπάτη Αρμοστεία της Ινδίας