DEBATE: Αρχιεπισκοπικές ώρα μηδέν...
Οι Μητροπολίτες Κωνσταντίας και Αμμοχώστου, Μόρφου και Κυρηνείας μιλούν αποκλειστικά στη «Σημερινή», απαντώντας ταυτόχρονα στα ίδια ερωτήματα τα οποία τέθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στους άλλους 3 υποψηφίους για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο
Με δεδομένο μέχρι στιγμής ότι στις 18 Δεκεμβρίου θα διεξαχθούν οι Αρχιεπισκοπικές Εκλογές, η εφημερίδα «Σημερινή» της Κυριακής παραθέτει σειρά κρίσιμων ερωτημάτων σε όλους τους υποψηφίους για τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο.
Οι Μητροπολίτες Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος, Μόρφου Νεόφυτος και Κυρηνείας Χρυσόστομος μιλούν αποκλειστικά στην εφημερίδα μας και ανοίγουν τα χαρτιά τους για θέματα που αφορούν το ποίμνιο, την Εκκλησία και την κοινωνία μας, ολοκληρώνοντας τις συνεντεύξεις όλων των υποψηφίων, μιας και την περασμένη Κυριακή η «Σ» φιλοξένησε ήδη τους Μητροπολίτες Λεμεσού Αθανάσιο, Πάφου Γεώργιο και Ταμασσού και Ορεινής Ησαΐα.
Η «Σημερινή» είναι η μοναδική εφημερίδα που κατάφερε να έχει αποκλειστικά όλους τους υποψηφίους για το αξίωμα του Αρχιεπισκόπου, μεταφέροντας πρώτη και άμεσα τις επιθυμίες του λαού να διαμορφώσει άποψη και να μπορέσει να ψηφίσει σε 21 ημέρες από σήμερα τον Ιεράρχη που πιστεύει καταλληλότερο για τη θέση.
Οι Μητροπολίτες μέσω των απαντήσεών τους ξεκαθαρίζουν, μεταξύ άλλων, τη θέση τους γύρω από το όραμά τους για την Εκκλησία, το εθνικό μας πρόβλημα, το μεταναστευτικό και τις αμβλώσεις. Τέθηκαν ακριβώς τα ίδια ερωτήματα σε όλους, ως εξής:
- Ο λαός θα ήθελε να γνωρίζει το όραμά σας για την Εκκλησία της Κύπρου. Ποιες θα είναι οι προτεραιότητές σας αν εκλεγείτε Αρχιεπίσκοπος;
- Η Εκκλησία είναι καλό να έχει θέση στο εθνικό μας ζήτημα; Αν ναι, ποια είναι η δική σας θέση;
- Γνωρίζουμε ότι υπήρχε διχογνωμία στις τάξεις της Ιεράς Συνόδου στο θέμα του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας. Εάν εκλεγείτε στον Αρχιεπισκοπικό θώκο, ποια θα είναι στάση σας απέναντι σε αυτό το ζήτημα;
- Το μεταναστευτικό αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα του τόπου μας. Σε ενδεχόμενη εκλογή σας έχετε κάποιο πλάνο για αντιμετώπιση του προβλήματος, στον βαθμό που αυτό αναλογεί στην Εκκλησία μας;
- Εξωσωματικές, αμβλώσεις, μεταμόσχευση οργάνων, ευθανασία. Ποια η θέση σας;
Μητροπολίτης Κυρηνείας Χρυσόστομος
1) Αν και το Μουντιάλ, το Παγκόσμιο Κύπελλο, «μονοπωλεί» το ενδιαφέρον μεγάλης μερίδας του κόσμου αυτές τις μέρες, εντούτοις αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος θα ήθελε να μάθει πώς θα διαχειριστεί το ύπατο διοικητικό αξίωμα της Εκκλησίας της Κύπρου ο κάθε Ιεράρχης που συμμετέχει στην εκλογική διαδικασία. Όσον αφορά το όραμα για το οποίο ρωτάτε, δεν πρέπει να είναι όραμα έστω και κυπριακής έκδοσης, αλλά ένας ρεαλισμός, μια πραγματικότητα. Προσωπικό όραμα για την Εκκλησία δεν έχω, επειδή ο ίδιος ο Χριστός μας, θα μπορούσαμε να πούμε, έθεσε το όραμα για την Εκκλησία, το οποίο είναι: η εκ μέρους του ανθρώπου γνώση του αληθινού Θεού και η ένωση μαζί Του και η απόλαυση του καρπού τού Αγίου Πνεύματος, δηλαδή σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, η αγάπη, η χαρά, η ειρήνη, η μακροθυμία, η καλοσύνη, η αγαθότητα, η πίστη, η πραότητα, η εγκράτεια. Αυτός είναι και ο δικός μου απώτερος στόχος. Για την υλοποίηση αυτού του τόσο ουσιαστικού στόχου θα αναφέρω μερικές από τις προτεραιότητές μου: Θα επιδιώξουμε να φέρουμε την Εκκλησία της Κύπρου σε επαφή με τη σημερινή πραγματικότητα, τις σημερινές ανάγκες των ανθρώπων και τα σημερινά δεδομένα, με ιδιαίτερη έμφαση σε ευάλωτες ομάδες, σε νέους, ανέργους, ηλικιωμένους, και να θέσουμε τον εκκλησιαστικό «μηχανισμό» στη διακονία-υπηρεσία του σημερινού ανθρώπου, με σωφροσύνη και σύνεση. Με άλλα λόγια, θεωρούμε ως ζητούμενο να γίνει η Εκκλησία μας διαλεγόμενη, διαφυλάσσοντας συγχρόνως την παρακαταθήκη και την παράδοσή της. Θέλουμε να δώσουμε ώθηση στην ανάπτυξη της καλλιέργειας, της αισθητικής και της παραγωγής ποιοτικού πολιτισμού στον χώρο της Εκκλησίας, με όλα τα συνεπαγόμενα χαρακτηριστικά, τα οποία θα αποτελέσουν εφαλτήριο για την εμπέδωση σεβασμού, αγάπης και αλληλεγγύης προς τον άλλο άνθρωπο, μακριά από οποιουδήποτε είδους διακρίσεις και προς την κτίση και το περιβάλλον. Θα φροντίσουμε να διαφυλάξουμε και να αναπτύξουμε το κύρος του θεσμού της Εκκλησίας της Κύπρου στην Κύπρο και στο εξωτερικό, ενισχύοντας την αξιοπιστία της και προάγοντας τη μόρφωση εν Χριστώ και την επιμόρφωση του κλήρου.
2) Η Εκκλησία δεν είναι απρόσωπος οργανισμός και έχει θέσεις πρωτίστως πάνω στα βασικά ζητήματα της ζωής, του προσώπου, των αρχών και των αξιών που προάγουν την αγάπη, την ειρήνη, τη συναδέλφωση στη βάση του ευαγγελικού λόγου. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να διαλεχθούμε, να υπερασπιστούμε ό,τι διασφαλίζει τη συνέχειά μας στον τόπο μας και την επανένωσή του, χωρίς να αδικούμε ούτε τους άλλους αλλά ούτε και τον εαυτό μας. Λόγω της καταγωγής μου αλλά και της ιδιότητάς μου ως Μητροπολίτη Κυρηνείας και της εδώ και μια δεκαετία συνεχούς πνευματικής, ποιμαντικής, εκκλησιαστικής και διοικητικής μέριμνας του εξολοκλήρου προσφυγοποιημένου ποιμνίου μου, είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητος στο υπό αναφορά θέμα, είτε ονομάζεται «Εθνικό» είτε «Κυπριακό» είτε «πρόβλημα» είτε «ζήτημα». Θεωρώ συνεπώς ότι οποιοδήποτε θέμα επηρεάζει τόσο σοβαρά και έντονα το ποίμνιο, επηρεάζει και την Εκκλησία.
3) Μέσα μου δεν υπήρχε καμία διχογνωμία, ούτε η παραμικρή αμφιταλάντευση ή μετεωρισμός σε όποια φάση του ζητήματος. Εντός της Ιεράς μας Συνόδου ήμουν από την αρχή, πάντα, εντελώς ξεκάθαρος και έκδηλος υπέρ των δικαίων και των δικαιωμάτων του Σεπτού Οικουμενικού μας Πατριαρχείου. Στην πορεία, και προτού λήξει το ζήτημα, τόσο ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπός μας όσο και μια μερίδα Ιεραρχών, που σκέφτονταν την ουδετερότητα και τη διαμεσολάβηση, άλλαξαν τελικά τη θέση τους και ταυτίστηκαν με τη δική μου. Μέρος της άλλης μερίδας Ιεραρχών, που ήταν εναντίον της αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, μόλις πρόσφατα ασπάστηκε τη θέση που είχα από την αρχή και την οποία θα συνεχίσω να διατηρώ. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι, εάν με τη χάρη του Θεού και την ψήφο του λαού εκλεγώ Αρχιεπίσκοπος, θα διατηρήσω τη θέση που διαμόρφωσα και διατύπωσα από την αρχή του ζητήματος. Προχωρούμε μέσα στη ροή της ιστορίας χωρίς πισωγυρίσματα.
4) Η Εκκλησία μας έχει κοινωνικές ευαισθησίες, δεν εξαντλείται όμως σε αυτές γιατί δεν είναι ίδρυμα ή οργάνωση. Η Εκκλησία είναι ο χώρος στον οποίο το αιώνιο, το αδημιούργητο, το άκτιστο, το αόρατο συνδέεται με το πεπερασμένο, το δημιουργημένο, το κτιστό, το ορατό. Η Εκκλησία δεν έρχεται να αντικαταστήσει ή να υποκαταστήσει το κράτος και τις δομές του. Πρέπει να μπει κάτω η λογική, να γίνουν υποδομές που θα βοηθήσουν όσους θα μείνουν να μην αισθάνονται ως πολίτες “δεύτερης κατηγορίας”. Εάν εκλεγώ Αρχιεπίσκοπος, θα φροντίσω ώστε η Ιερά Αρχιεπισκοπή να επιδείξει έμπρακτη αλληλεγγύη προς όλους όσοι υποφέρουν και βιώνουν τα αποτελέσματα ανισοτήτων, βίας και προκαταλήψεων, και θα συμβάλω, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της δικαιοδοσίας μου, στη μείωση αυτών των φαινομένων και στην ανακούφιση των θυμάτων τους.
5) Πρόκειται για μεγάλα υπαρξιακά διλήμματα που αγγίζουν τα όρια της βιοηθικής επιστήμης. Από πλευράς Εκκλησίας, ευχόμαστε όπως ο Θεός τα δει μέσα από το πλούσιο έλεός Του και τη μεγάλη Του φιλευσπλαχνία. Κάθε μια ξεχωριστή περίπτωση από αυτές που αναφέρατε είναι διαφορετική από τις άλλες και ως τέτοια πρέπει να τυγχάνει διαχείρισης και αντιμετώπισης. Ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Είναι σημαντικό να υπάρχει ο σεβασμός του ανθρωπίνου προσώπου και η ζωή να απολαμβάνει την πραγματική της αξία. Σημαντικά είναι η διάθεση και το κίνητρο προτού καταλήξουμε στο αποτέλεσμα. Ο Χριστός μάς έδωσε τη ζωή του, μας τη χάρισε, για να ζήσει ο κόσμος όλος.
Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος
1) Οι προτεραιότητες του νέου Αρχιεπισκόπου Κύπρου δεν θα πρέπει να παρεκκλίνουν από τους θεμελιωτές της νεότερης εκκλησιαστικής ιστορίας της Κύπρου, τους Αρχιεπισκόπους Μακάριο Γ΄, Χρυσόστομο Α΄ και Χρυσόστομο Β΄, για να μπορέσουμε να ανέλθουμε στην τρίτη χιλιετία. Αυτό που είναι σημαντικό, θα πρέπει να έχουμε μιαν ανεξάρτητη Εκκλησία που να μπορεί να έρχεται σε αντίθεση και να υπερασπίζεται την παράδοση, την πίστη και τα δόγματά της όταν αυτά απειλούνται από την εκάστοτε κυβέρνηση και το κράτος, αλλά και τα διάφορα νομοσχέδια που θα έρχονται από την Ευρώπη και τη νέα τάξη πραγμάτων, που στόχο έχουν την αλλοίωση του χαρακτήρα της Ορθόδοξης πίστης μας και ρωμαίικης υπόστασής μας. Χρειαζόμαστε έναν Αρχιεπίσκοπο να μας μάθει τον εαυτό μας. Τι σημαίνει Έλληνας, ορθόδοξος της Ανατολής. Για να μπορούμε να αντισταθούμε στα δαιμόνια της νέας τάξης πραγμάτων. Σε τακτική μηνιαία βάση, ο ίδιος θα έχω διά ζώσης επικοινωνία με τον λαό σε προγραμματισμένες πνευματικές συνάξεις, κατά τη διάρκεια των οποίων θα απαντώ σε ερωτήματα και απορίες τους σχετικά με την Ορθόδοξη Πίστη μας. Η σύγχυση των ανθρώπων και το θολό σύγχρονο τοπίο απαιτούν ξεκάθαρες ορθόδοξες απαντήσεις, τις οποίες είμαι διατεθειμένος να δίδω στον πιστό λαό. Είναι κάτι που ήδη έχει εφαρμοστεί συστηματικά στα όρια της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου, με απτά αποτελέσματα και κυρίως την αύξηση στον τακτικό εκκλησιασμό του τοπικού πληθυσμού και τη συμμετοχή οικογενειών στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας μας. Είναι πολύ μεγάλη υπόθεση, η σύγχρονη κυπριακή οικογένεια, η οποία κλονίζεται συθέμελα, να έχει ζωντανό δεσμό με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Είναι γεγονός ότι η σύγχυση στην κυπριακή οικογένεια του 21ου αιώνα και η ολοένα αυξανόμενη διαλυτική τάση, μέσω των διαζυγίων, με απασχολεί ιδιαιτέρως και θα αποτελέσει μιαν από τις βασικές προτεραιότητές μου. Να έχετε υπόψη σας ότι η έμφαση στην ορθόδοξη κατήχηση του λαού έχει ως άμεσο επακόλουθο την ενδυνάμωση των αξιών και την τόνωση των δεσμών μεταξύ των μελών της οικογένειας. Κι αυτό είμαι διατεθειμένος να το πράξω με όλες μου τις δυνάμεις.
Η Θεολογική Σχολή αποτελεί το φυτώριο από το οποίο θα ανθίσουν οι μελλοντικοί ιερείς, οι κατηχητές, οι καθηγητές του μαθήματος των Θρησκευτικών, δηλαδή οι στενότεροι συνεργάτες της Αρχιεπισκοπής, όλων των Μητροπόλεων και των ενοριών. Αντιλαμβάνεστε, συνεπώς, πόσο σπουδαίο είναι οι απόφοιτοί της να έχουν λάβει στέρεες ορθόδοξες θεολογικές βάσεις και να είναι σε θέση να αρθρώσουν και να βιώσουν την ορθόδοξη πνευματικότητα. Γι’ αυτόν τον λόγο θα δώσω ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στο πρόγραμμα σπουδών και λειτουργίας της Σχολής, ώστε να μπορεί να διδάξει τη θεραπευτική αγωγή της Εκκλησίας μας, δηλαδή την κάθαρση του νου και της καρδιάς τον φωτισμό και τη Θέωση και από αυτήν να αντλούνται οι κατάλληλοι δάσκαλοι για να στελεχώσουν τα σχολεία που η Εκκλησία θα εποπτεύει για να διδαχθούν τα παιδιά την Ορθόδοξη πίστη, την ελληνική γλώσσα και τη σύγχρονη τεχνολογία για να την χρησιμοποιούν προς όφελος του ανθρώπου.
H διδασκαλία αυτή θα πρέπει να μεταφερθεί και στις ενορίες με την πραγματοποίηση σεμιναρίων για γονείς που θα είναι οι πρώτοι και ουσιαστικότεροι διδάσκαλοι των παιδιών. Θα πρέπει να γίνει ένας επαναπροσδιορισμός, προσανατολισμός των ενοριών και του μοναχισμού, ούτως ώστε να λειτουργούν με ορθόδοξα πρότυπα και όχι με δυτικά πρότυπα.
Ο νέος Αρχιεπίσκοπος θα πρέπει να δώσει μεγάλη έμφαση -αυτό είναι το πρωτεύον- στη Θεία Λειτουργία και όσα περιέχονται σε αυτήν, το σωστό τυπικό, την ψαλμωδία, την αγιογραφία, την αρχιτεκτονική των ναών, την ευπρέπεια του Οίκου του Θεού. Είναι πολύ σημαντικό η Θεία Λειτουργία, εκτός από τον αγιασμό, να ξεκουράζει τον σύγχρονο κουρασμένο, συγχυσμένο και ενίοτε απελπισμένο άνθρωπο.
Επίσης το όραμά μου είναι η επιστροφή στα κατεχόμενα. Η ελευθερία της Κύπρου, που έρχεται μέσα από τον παγκόσμιο πόλεμο που ξεκίνησε και την εγχείρηση που ετοιμάζει ο Θεός για να μας καθαρίσει…. Επίσης ο νέος Αρχιεπίσκοπος θα χρειαστεί να διδάξει σε πολλές φυλές. Πολλοί Τούρκοι θα ζητούν να μάθουν για τον Χριστό.
Εν ολίγοις θα κάνουμε όλα αυτά που κάναμε στην Μητρόπολη Μόρφου από το 1998 μέχρι σήμερα.
2) Η Εκκλησία έχει θέσεις και αντιθέσεις για όλα τα προβλήματα. Δεν είναι μόνο ένας φιλανθρωπικός οργανισμός, όπως θέλει να τον παρουσιάζει η νέα τάξη πραγμάτων. Αλλά είναι ένας Θεανθρώπινος οργανισμός, είναι το σώμα του Χριστού και ο Χριστός είναι η κεφαλή του. Η Εκκλησία απευθύνεται σε όλον τον άνθρωπο και στην ψυχή του και στο σώμα του. Με άλλα λόγια, είναι το νοσοκομείο που θεραπεύει τον άνθρωπο από τα πάθη του, τον μεταμορφώνει και τον αγιάζει. Είναι ένα εργαστήριο αγιότητας και αυτό είναι το πρωτεύον. Την ίδια στιγμή, η Εκκλησία της Κύπρου έχει διαδραματίσει ρόλο εθναρχικό στην ιστορική πορεία αυτής της νήσου. Αποτέλεσε τον θεματοφύλακα της ελληνικής γλώσσας, των παραδόσεων, των ηθών και των εθίμων του ελληνικού πληθυσμού. Από τη στιγμή που η τουρκική κατοχή συνεχίζεται και η επιχειρούμενη ισλαμοποίηση των κατεχόμενων πόλεων και κοινοτήτων μας επιτείνεται παντοιοτρόπως, η Εκκλησία ως πνευματική τροφός του Γένους, έχει θέση και άποψη για το εθνικό μας πρόβλημα και θα συνεχίζει να την διατυπώνει. Μία άποψη που εναντιώνεται στα τετελεσμένα που επιδιώκει να προκαλέσει η τουρκική προκλητικότητα και αδιαλλαξία και στοχεύει στη διασφάλιση της ειρηνικής συνύπαρξης των πληθυσμών της νήσου. Αυτή μου η πεποίθηση εξάλλου ήταν που με ώθησε να γίνω ο πρώτος που επαναλειτούργησα σε κατεχόμενο ιερό ναό, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Μάμαντος στη Μόρφου. Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να έχουμε κατά νουν ότι το Κυπριακό δεν θα επιλυθεί μέσα από τις συνομιλίες, αλλά μέσα από τις μεγάλες ανατροπές που θα επιφέρει ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, που ήδη ξεκίνησε, και την αποδυνάμωση της Τουρκίας από περιφερειακή δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου. Εμείς ως Εκκλησία καλούμαστε ως προς το εθνικό μας πρόβλημα, να προετοιμάσουμε τον λαό μας, διά της μετανοίας, για τη διαχείριση των μεγάλων γεγονότων που έρχονται.
3) Το πρόβλημα του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας δεν πρέπει να αποτελέσει σημείο αντιπαλότητας στο πλαίσιο της γεωστρατηγικής πολιτικής μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟϊκών. Δεν είμαι ρωσόφιλος, όπως δεν είμαι και αμερικανόφιλος. Αρχιεπίσκοπος της Ουκρανικής Εκκλησίας ήταν, είναι και θα είναι ο Ονούφριος. Τα υπόλοιπα ανήκουν στον νέο Αρχιεπίσκοπο και την Ιερά Σύνοδο, η οποία θα πρέπει να κινηθεί μέσα στο ορθόδοξο πλαίσιο της τήρησης των ιερών κανόνων, της ιστορικής αλήθειας και της επιδίωξης «τῆς τῶν πάντων (τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών) ἐνώσεως», για την οποία προσευχόμαστε σε κάθε Θεία Λειτουργία.
4) Κατά την άποψή μου, η οποία στηρίζεται σε μελέτη έγκριτων γεωστρατηγικών αναλυτών και προσωπική ενασχόληση με το ζήτημα αυτό, το μεταναστευτικό αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες επιβολής της νέας τάξης πραγμάτων επί των λαών τόσο της Ευρώπης όσο και παγκοσμίως. Η διάσπαση των συμπαγών εθνικών κρατικών ιστών, η μετάλλαξη των τοπικών κοινωνιών και η διασπορά του φόβου μέσω πιθανών εξεγέρσεων μεταναστών, αποτελούν τη στοχοθεσία της νέας εποχής, η οποία δεν διστάζει να εμπορευματοποιήσει τον ανθρώπινο πόνο για να επιτύχει τους προγραμματισμένους στόχους της. Η Ορθόδοξη Εκκλησία βέβαια ανέκαθεν αγκάλιαζε και εξακολουθεί να αγκαλιάζει τον ανθρώπινο πόνο και στο πλαίσιο αυτό μπορούν να υπάρξουν από κοινού σοβαρές οργανωμένες δράσεις με την πολιτεία. Αυτό σίγουρα θα εξεταστεί. Από την άλλη μεριά χρειάζεται και ο ρεαλισμός, που επιτάσσει τη μείωση των μεταναστευτικών ροών προς εξασφάλιση της βιωσιμότητας του κράτους και της καθημερινής ζωής των Κυπρίων πολιτών και νόμιμων κατοίκων της νήσου. Αυτό δεν θα το παραβλέψουμε. Δυστυχώς, το μεταναστευτικό πρόβλημα ούτε η Εκκλησία μπορεί να το λύσει ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι ένα εργαλείο της νέας τάξης πραγμάτων, που στόχο έχει να αλλοιώσει τον χριστιανικό χαρακτήρα της Ευρώπης και δη τον Ορθόδοξο χαρακτήρα, όπου αυτός υπάρχει. Κι αυτό το πρόβλημα θα επιλυθεί μέσα από τα οδυνηρά αποτελέσματα του Γ΄ Παγκοσμίου Πολέμου… «Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι, πάντων δε βασιλεύς», κατά τον Ηράκλειτο.
5) Το θέμα των εξωσωματικών γονιμοποιήσεων είναι πολύπλοκο και πολυσύνθετο και δεν μπορεί να απαντηθεί με μία φράση. Αυτό που έχω να πω σε γενικές γραμμές είναι ότι η Εκκλησία αποδέχεται τη βοήθεια της ιατρικής επιστήμης και της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποιήσεως, εκεί που επιβάλλεται να γίνει, με την προϋπόθεση πάντοτε ότι το γενετικό υλικό θα είναι από το ίδιο το ανδρόγυνο και δεν θα αφήνει απ’ έξω τα λεγόμενα «πλεονάζοντα έμβρυα». Αλλά και πάλι τονίζω ότι η γέννηση ενός ανθρώπου δεν οφείλεται μόνο στο θέλημα του ανθρώπου αλλά πρωτίστως και στην πρόνοια του Θεού.
Επίσης το θέμα των μεταμοσχεύσεων οργάνων είναι πολύπλοκο και παρακολουθείται από την Εκκλησία με ιδιαίτερη επαγρύπνηση και προσοχή. Προσωπικά θα καταθέσω τη θέση τριών μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας μας, που αναμφίβολα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, του Αγίου Παϊσίου, του Αγίου Πορφυρίου και του Αγίου Σωφρονίου, που ήσαν αντίθετοι με την προσφορά και αφαίρεση ζωτικών οργάνων προς μεταμόσχευση που πιθανόν να προκαλούσαν τον θάνατο. Ο δε άγιος Σωφρόνιος γράφει στην αδελφή του Αλεξάνδρα στις 11.3.1968: «Με την ευκαιρία αυτή θα σου πω ότι με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο είμαι εναντίον της μεταμοσχεύσεως της καρδιάς. Εκτός των άλλων, η πράξη αυτή βρίσκεται σχεδόν πάντοτε στα όρια του φόνου του δότη. Ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους καιρούς το πιο ‘‘επιτυχημένο’’, από ιατρική άποψη, πείραμα έγινε στη Νότια Αφρική… Όταν γίνεται λόγος για τον «ζωολογικό κήπο», τότε μπορεί να επιτραπούν τέτοιες εγχειρήσεις. Ίσως σου φανή σκληρός αυτός ο λόγος. Αλλά εγώ πνίγομαι αληθινά μέχρι φρίκης από την εικόνα της επικαιρότητάς μας, δηλαδή από τους ατέλειωτους φοβερούς εκβιασμούς, τους φόνους, που είναι αδύνατον να δεις ακόμη και στον κόσμο των άγριων θηρίων». Όσον αφορά τις αμβλώσεις και την ευθανασία ,οι Πατέρες είναι ξεκάθαροι. Έχουμε άνθρωπο εξ άκρας συλλήψεως και κανείς δεν μπορεί να αφαιρέσει τη ζωή του ανθρώπου, ούτε ο ίδιος ο άνθρωπος τη δική του ζωή, γιατί η ζωή μας ανήκει στον Θεό. Δεν πρέπει η επιστήμη, η ιατρική και η τεχνολογία να καταργούν το μυστήριο του Θεού. Ο άνθρωπος είναι ένα μεγάλο μυστήριο και γι’ αυτό έχει ενδιαφέρον. Είναι πλασμένος από τον Θεό «Κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσίν» Του.
Τέλος, αν θέλετε δείτε και να ακούσετε το πλήρες όραμά μου που έχω για την Εκκλησία της Κύπρου, σας παραπέμπω να δείτε στο κανάλι του YouTube Ομιλίες Μητροπολίτη Μόρφου και στην ιστοσελίδα της Μητροπόλεώς μας την τελευταία σύναξη διαλόγου «Ανάβοντας τον Αναπτήρα», που είχε σαν θέμα τις Αρχιεπισκοπικές Εκλογές, στις 22.11.2022.
Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος
1) Επειδή η Εκκλησία στην ιστορία της Κύπρου απετέλεσε την κιβωτό του έθνους, είναι η ίδια η Εκκλησία ως κιβωτός που διατήρησε τη φυσική και πνευματική ύπαρξη του λαού μας. Αυτή η αποστολή της Εκκλησίας είναι αδιαπραγμάτευτη. Αυτό καθίσταται περισσότερο επιτακτικό στις μέρες μας ένεκα των δύσκολων καταστάσεων που διέρχεται όχι μόνο η Κύπρος, αλλά ολόκληρος ο κόσμος. Βεβαίως είναι δεδομένο ότι η κατ’ εξοχήν αποστολή της Εκκλησίας είναι η διδασκαλία του Ευαγγελίου, όπως την ανέθεσε ο ίδιος ο Χριστός στους αποστόλους του, και κατά συνέπειαν στην Εκκλησία. Άλλωστε, ο Χριστιανισμός της Κύπρου είναι το αποτέλεσμα της διδασκαλίας του Κυπρίου αποστόλου Βαρνάβα, όπως και των άλλων αποστόλων Παύλου και Μάρκου, και οφείλουμε να κρατήσουμε τη χριστιανική ταυτότητα του τόπου μας. Αυτή η αποστολή εξακτινώνεται για να περιλάβει και την κοινωνική αποστολή της Εκκλησίας, που έχει πολλούς τομείς. Όπως όταν η Μαρία η αδελφή του Λαζάρου άλειψε τον Χριστό με το μύρο και κατακρίθηκε από τους παρισταμένους, ο Χριστός είπε μεταξύ άλλων «τους πτωχούς γαρ πάντοτε έχετε μεθ’ εαυτών». Οι κοινωνικές ομάδες των συνανθρώπων μας, που αντιμετωπίζουν δυσκολία για την κάλυψη των αναγκών στην καθημερινότητά τους, είναι ένα από τα κύρια μελήματα της Εκκλησίας. Ένας δεύτερος τομέας είναι η αποστολή της Εκκλησίας μεταξύ των νέων, δεδομένου ότι στη σύγχρονη εποχή οι νέοι αλλά και ολόκληρη η κοινωνία δέχονται προκλήσεις, οι οποίες θέλουν να απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον Θεό. Οι προκλήσεις αυτές έχουν όνομα, όπως η εκκοσμίκευση, ο λεγόμενος μοντερνισμός και μεταμοντερνισμός και άλλα ρεύματα, τα οποία, αν τα υιοθετήσει ο νέος και γενικότερα ο άνθρωπος, δημιουργούν ένα τεράστιο πνευματικό κενό. Στο κενό αυτό είναι που καλείται η Εκκλησία να δώσει περιεχόμενο και το περιεχόμενο δεν είναι άλλο παρά η «σταθερά», που σημαίνει η πίστη στον Θεό. Για να επιτευχθεί αυτό, ο λόγος της Εκκλησίας πρέπει να είναι κατανοητός στον σύγχρονο άνθρωπο, χωρίς να σημαίνει ότι προδίδουμε το περιεχόμενο της πίστεως.
2) Έχω διαπιστώσει ότι ο λαός μας απαιτεί να ακούσει τη θέση της Εκκλησίας για το εθνικό μας ζήτημα. Βεβαίως η Εκκλησία δεν πρόκειται να αντικαταστήσει το κράτος, ούτε θα προτείνει το σχέδιο λύσης, γιατί αυτό επαφίεται στην εκάστοτε κυβέρνηση που είναι εκλελεγμένη από τον λαό για να εργαστεί γι’ αυτό το ζήτημα. Η Εκκλησία, όμως, κατ’ εξοχήν πρέπει να εργαστεί, ούτως ώστε ο Κυπριακός Ελληνισμός, έναντι των άλλων Ευρωπαίων πολιτών να έχει τα ίδια δικαιώματα και να μην είναι δεύτερης κατηγορίας πολίτης στην ίδια του την πατρίδα. Η όποια λύση προτείνεται από την κυπριακή πολιτεία, για παράδειγμα η διζωνική-δικοινοτική ομοσπονδία, δεν πρέπει να στερεί το δικαίωμα εγκατάστασης, εργασίας αλλά και θρησκευτικής λατρείας σε όλους τους χώρους λατρείας της πατρίδας μας. Για παράδειγμα, είναι ανεπίτρεπτο εγώ, ως Μητροπολίτης Αμμοχώστου, να μην έχω το δικαίωμα να τελέσω τις ιερές ακολουθίες στους κατεχόμενους ναούς μας, που σημαίνει την άρνηση του ύψιστου δικαιώματος του ανθρώπου να λατρεύει τον Θεό όπως και όπου θέλει, κατ’ εξοχήν δε στους χώρους λατρείας που αποτελούν το σημείο αναφοράς του λαούς μας, τόσο στο ελεγχόμενο από την Κυπριακή Δημοκρατία τμήμα της πατρίδας όσο και στην κατεχόμενη γη μας. Άλλωστε δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι η Εκκλησία είχε στην ιστορία της όχι μόνο ένα απλό δικαίωμα λόγου, αλλά η ίδια διεξήγαγε αγώνα για την ελευθερία του έθνους μας. Όπως κάθε συλλογικό όργανο στην πατρίδα μας έχει δικαίωμα να εκφράσει άποψη για το εθνικό μας θέμα, πολύ περισσότερο η Εκκλησία.
3) Είναι γνωστό ότι η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας μας, όταν τέθηκε το θέμα της αναγνώρισης ή μη του αυτοκεφάλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, έλαβε απόφαση να κρατήσει ουδετερότητα για να παρασχεθεί η δυνατότητα στον προκαθήμενο της Εκκλησίας να διαλέγεται μεταξύ των δύο πλευρών για εξεύρεση λύσεως των διισταμένων απόψεων. Δυστυχώς, όμως, τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο πρόλαβε η ασθένειά του και δεν έγινε κατορθωτό να εφαρμοστεί η απόφαση αυτή της Ιεράς Συνόδου. Είναι προφανές ότι αυτή η στάση δεν θα πρέπει να θέσει στο περιθώριο την εθνική υποχρέωση του Ελληνισμού να στηρίξει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, εκτός από εκκλησιαστικό θεσμό αλλά και ως εθνικό θεσμό. Γι’ αυτό και ο Μακαριώτατος προχώρησε στη μνημόνευση-αναγνώριση του Μητροπολίτη Επιφανίου, η οποία έγινε αποδεκτή κατά πλειοψηφίαν από την Ιερά Σύνοδο. Βεβαίως, έστω και με αυτόν τον τρόπο το πρόβλημα δεν έχει λυθεί. Γι’ αυτό και η Εκκλησία της Κύπρου, δεδομένου ότι χαίρει εκτιμήσεως από το σύνολο των Ορθοδόξων Εκκλησιών, έχω την πεποίθηση ότι είναι δυνατό να διαδραματίσει έναν τέτοιο σημαντικό ρόλο. Πιστεύω ότι πρέπει να ξεκινήσουμε μια «χαμηλή εκκλησιαστική διπλωματία», ούτως ώστε να προετοιμασθεί το έδαφος για υψηλότερου επιπέδου συναντήσεις και διαπραγματεύσεις. Όταν λέω «χαμηλή εκκλησιαστική διπλωματία», είναι αυτό που εφαρμόστηκε κατά τη συνάντηση, που διοργανώθηκε στη Μητρόπολή μας, μεταξύ των εκπροσώπων όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών με σκοπό την προετοιμασία τους για τη σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Στη συνάντηση αυτή συμμετείχε και αντιπροσωπία της Ρωσικής Εκκλησίας. Το κλίμα που επικράτησε ήταν πάρα πολύ θετικό. Η μόνη αρνητική πλευρά, ήταν ότι κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας την Κυριακή, η ρωσική αντιπροσωπία δεν μετείχε. Στη Γενική Συνέλευση, στη συνέχεια, άλλες μη-Ορθόδοξες Ομολογίες εξέφρασαν την πρόθεση αποβολής της Ρωσικής Εκκλησίας από τον διεκκλησιαστικό αυτό οργανισμό. Οι Ορθόδοξοι αντιπρόσωποι των Εκκλησιών όμως αντέδρασαν και δεν αποδέχθηκαν μια τέτοια πράξη. Τότε η δική μου παρέμβαση ήταν να απευθύνουμε έκκληση προς την Εκκλησία της Ρωσίας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το σύνολο των Ορθοδόξων Εκκλησιών.
4) Με ενοχλεί το γεγονός ότι η Εκκλησία δεν έδειξε ακόμα ενδιαφέρον για το μεταναστευτικό ζήτημα. Με εξέπληξε και δημιούργησε προβληματισμό ότι συγκεκριμένος Ρωμαιοκαθολικός οργανισμός στέλνει εκπροσώπους για να βοηθήσουν τους μετανάστες στο κέντρο φιλοξενίας Πουρνάρα. Ακόμα πιο τραγικό είναι το γεγονός ότι διαπιστώσαμε «ιδίοις όμμασι», ότι μετανάστες ψάχνουν στα απορρίμματα των σκουπιδιών για να βρουν φαγητό. Εάν λάβω ως παράδειγμα την παραβολή του Χριστού για τον καλό Σαμαρείτη και τον άνθρωπο, ο οποίος έπεσε θύμα ληστών, ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος για εμάς σήμερα ο οποίος «λησταίς περιέπεσε»; Αυτός μεταξύ των πολλών είναι και ο μετανάστης. Βεβαίως, στη δική μας Μητρόπολη το συζητήσαμε το γεγονός και λάβαμε κάποιες αποφάσεις, για να αποφύγουμε οποιαδήποτε αρνητικά ζητήματα, τα οποία μπορούσαν να δημιουργηθούν. Επειδή υπήρχε μια υποδομή ήδη στην ενορία της Αγίας Νάπας για παροχή ζεστού φαγητού, ενισχύσαμε αυτήν την υποδομή. Κατόπιν συνεννοήσεως της Μητροπόλεώς μας με ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, αντί να ρίχνουν στον κάλαθο των αχρήστων περισσεύματα των φαγητών, να τα δίδουν για τον σκοπό αυτό. Τους ευχαριστούμε για την προθυμία και συνεργασία τους. Πιθανόν ένα επόμενο βήμα, όταν ωριμάσει η κατάσταση, να είναι η προσφορά μαθημάτων για εκμάθηση ελληνικής γλώσσας. Παράδειγμα προς μίμηση είναι η Βασιλειάδα, την οποία ίδρυσε ο Μέγας Βασίλειος για να καλύψει όλες αυτές τις ανάγκες των δεινοπαθούντων συνανθρώπων μας.
5) Τα θέματα αυτά για την Εκκλησία δεν είναι ούτε άγνωστα ούτε αδιάφορα. Θέλω να σας πληροφορήσω ότι η συζήτηση γύρω από αυτά τα ζητήματα γίνεται και διεθνώς. Η πρότασή μου για τον τρόπο αντιμετωπίσεως είναι μεταξύ της ακριβούς εφαρμογής του νόμου που δόθηκε από τον Θεό και του Ευαγγελίου από τη μια, και της οικονομίας, δηλαδή της φιλανθρώπου αντιμετωπίσεως των ηθικών ζητημάτων που προκαλούν τη συνείδηση της Εκκλησίας από την άλλη. Η συνείδηση της Εκκλησίας, πέρα από τον νόμο και το Ευαγγέλιο, είναι η συνείδηση όλων των πιστών μελών της Εκκλησίας. Η Εκκλησία εξετάζει πάντοτε μέσα σε αυτό το δίπολο, ακρίβειας και οικονομίας, οποιαδήποτε ζητήματα τίθενται ενώπιόν της. Θέλω να πω ότι η οικονομία, όπως την εννοώ, είναι αυτό που εφάρμοσε ο ίδιος ο Θεός. Ο ψαλμωδός λέγει «εάν ανομίας παρατηρήσεις, Κύριε, τίς υποστήσεται ενώπιόν σου;», δηλαδή ποιος μπορεί να σταθεί ενώπιον της αγιότητας του Θεού εάν θελήσουμε να συγκρίνουμε την απόλυτη αγιότητα του Θεού και την αμαρτωλότητα του ανθρώπου. Παρά ταύτα, ο Θεός εφαρμόζοντας την οικονομία, δηλαδή το φιλάνθρωπο, έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε, για να εξαλείψει από τον άνθρωπο αυτό που τον κατατρύχει και τον ταλαιπωρεί. Αυτός είναι ο κανόνας, στο πλαίσιο του οποίου η Εκκλησία εξετάζει τα ηθικά θέματα που τίθενται ενώπιόν της, για να προσφέρει την φιλάνθρωπη λύση για τον κάθε άνθρωπο. Η ατζέντα αυτή των ζητημάτων γνωρίζουμε πολύ καλά ότι προέρχεται από διάφορα λόμπι που δραστηριοποιούνται όχι μόνο στον κυπριακό χώρο αλλά γενικότερα σε κέντρα λήψεως αποφάσεων, όπως για παράδειγμα στις Βρυξέλλες, και έρχονται να επιβληθούν στο λαό μας, ο οποίος έχει ένα τελείως διαφορετικό ήθος αντιμετώπισης των θεμάτων αυτών. Θεμελιώδες κριτήριο της Εκκλησίας, όσον αφορά τη θέση της για τα παραπάνω θέματα, είναι πάντα ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή. Για παράδειγμα, σε σχέση με την έκτρωση αν δεχτούμε ότι η εγκυμονούσα γυναίκα έχει το δικαίωμα να επιλέξει, το έμβρυο το οποίο μάλιστα είναι ανυπεράσπιστο δεν έχει κι εκείνο ακόμα πιο αυξημένο το δικαίωμα να υπερασπιστεί το δικαίωμα της ζωής; Έτσι εδώ υπάρχει σύγκρουση των δικαιωμάτων και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης θα ήταν, αν με ρωτούσε κάποιος, η πρόληψη του προβλήματος πριν από την εγκυμοσύνη. Γιατί οι άνθρωποι χωρίς την αίσθηση της ευθύνης συμπεριφερόμαστε και παράγουμε ανεπιθύμητο αποτέλεσμα και μετά επικαλούμαστε το δικαίωμά μας για να λύσουμε το πρόβλημα και δεν βλέπουμε την ευθύνη που ο καθένας έχει έναντι των δικαιωμάτων του εμβρύου.