Πνευματικά Δικαιώματα: Ποιοι τυγχάνουν προστασίας;
Ο νομικός και πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Λεμεσού, Χρίστος Μελίδης, μας εξηγεί πότε και πώς μπορούμε να κινηθούμε νομικά σε περίπτωση που καταπατούνται τα πνευματικά μας δικαιώματα
Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα όσο και τη βιομηχανική, όπως εφευρέσεις, σήματα, βιομηχανικά σχέδια και προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προέλευσης.
Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύει κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή.
Μιλώντας με τον νομικό - πρώην πρόεδρο του Δικηγορικού Συλλόγου Λεμεσού, Χρίστο Μελίδη, μας ανέφερε ότι «τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύουν και παρέχουν αποκλειστική προστασία στον δημιουργό ενός έργου. Τα πνευματικά δικαιώματα προστατεύονται από διεθνείς συμβάσεις σε τοπικό και διεθνές επίπεδο».
Ο κυπριακός νόμος
Σύμφωνα με την κυπριακή Νομοθεσία, «ο Περί του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων νόμος» είναι σε ισχύ από το 1976 και φυσικά στη συνέχεια δέχθηκε κάποιες τροποποιήσεις, με βάση τις οποίες συνεχίζει μέχρι και σήμερα να εφαρμόζεται.
«Με βάση το άρθρο 3 του νόμου, προστασίας τυγχάνουν, μεταξύ άλλων, τα επιστημονικά έργα, τα φιλολογικά έργα, τα μουσικά έργα και τα καλλιτεχνικά έργα, συμπεριλαμβανομένων και των προγραμμάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και φωτογραφιών κάθε είδους», ανέφερε ο κύριος Μελίδης.
Όπως είπε, το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας αποκτάται αυτοδικαίως, χωρίς να απαιτείται να καταχωρηθεί το έργο, ή να υποβληθεί σχετική αίτηση, ενώ το δικαίωμα της εκμετάλλευσης μπορεί να ασκηθεί αυτομάτως.
Ποιες οι προϋποθέσεις;
«Χρειάζεται η τήρηση ορισμένων προϋποθέσεων για να τύχει προστασίας κάποιο έργο και είναι οι εξής: να έχει διατυπωθεί γραπτά ή να έχει ηχογραφηθεί εγγραφή με οποιοδήποτε τρόπο, ή διαφορετικά να εμφανιστεί με κάποια υλική μορφή. Δεν γίνεται δηλαδή αυτό το ‘έργο’ να είναι μέσα στο μυαλό του δημιουργού μόνο. Να είναι πρωτότυπο, δηλαδή προσωπικό πνευματικό δημιούργημα και όχι αντιγραφή ήδη υπάρχοντος έργου», τόνισε ο νομικός.
Εξήγησε, μάλιστα, ότι η αναγνώριση προστασίας δεν εξαρτάται από την εφαρμογή κανενός πρόσθετου κριτηρίου.
«Να σημειώσουμε ότι οι ιδέες, οι διαδικασίες, οι μέθοδοι λειτουργίας, οι αρχές και άλλα στοιχεία τα οποία δεν εκφράζονται με κάποιον τρόπο, δεν προστατεύονται», πρόσθεσε.
Ποια πρόσωπα είναι δικαιούχοι προστασίας;
Ερωτηθείς ο γνωστός δικηγόρος ποια πρόσωπα είναι δικαιούχοι προστασίας, μας απάντησε πως, με βάση το άρθρο 4, είναι τα ακόλουθα:
- Φυσικά πρόσωπα, που αφορούν πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Νομικά πρόσωπα, που συστάθηκαν με βάση τους νόμους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
- Υπήκοοι κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Νομικά πρόσωπα της ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι συνδέονται πραγματικά και αδιάλειπτα με την οικονομία του κράτους μέλους επί τη βάσει του νόμου του οποίου αποκτούν νομική προσωπικότητα.
Τι είναι το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας;
Σύμφωνα με το άρθρο 7, το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας συνίσταται στο αποκλειστικό δικαίωμα ελέγχου στη Δημοκρατία στη διενέργεια, μεταξύ άλλων, των ακόλουθων:
- Αναπαραγωγής.
- Διαφήμισης.
- Πώλησης.
- Διανομής.
- Μετάδοσης προς το κοινό.
- Μετάφρασης ολόκληρου του έργου ή τμήματός του και άλλων πράξεων.
Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων
Όσον αφορά την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων, ο Χρίστος Μελίδης ανέφερε πως το δικαστήριο, όταν διαπιστώνει μια τέτοια προσβολή, μπορεί να διατάξει τον παραβάτη να μην την επαναλάβει (την προσβολή), αλλά μπορεί να επιβάλει και κυρώσεις.
Μπορεί επίσης ο/η δημιουργός να προσφύγει κατά του παραβάτη ενώπιον των Αστικών Δικαστηρίων, και να ζητά την έκδοση απαγορευτικών ή άλλων διαταγμάτων και αποζημιώσεων.
«Για να θεμελιωθεί η παραβίαση του δικαιώματος δεν απαιτείται ένοχη πρόθεση ή γνώση», είπε.
Απόφαση-σταθμός
Μια πολύ σημαντική απόφαση του δικαστηρίου, για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, στην οποία γίνεται πολύ μεγάλη αναθεώρηση όλης της σχετικής νομολογίας στο θέμα, λήφθηκε το 1997 και είναι η υπόθεση του Κύπριου συγγραφέα Κώστα Σωκράτους εναντίον των «Gruppo Editoriale Fabbri-Bompiani και εκδόσεις Γνώση».
Μέχρι σήμερα είναι καθοδηγητική απόφαση, στην οποία ανατρέχουν νομικοί και δικαστές για παρόμοιες υποθέσεις.
Η απόφαση αυτή της υπόθεσης του 1997 βρίσκεται στον τόμο 1 των αποφάσεων του δικαστηρίου, σελίδα 1204, και σε αυτή γίνεται ξεκάθαρο πως καμία σχέση δεν είχαν τα δύο βιβλία, όπως κατήγγελλε ο Κύπριος συγγραφέας του πρώτου βιβλίου, εναντίον του ιταλικού εκδοτικού Οίκου.
