Ο Μητσοτάκης στις ΗΠΑ: Πιέσεις για γκρίζες ζώνες και απειλή συνοχής του ΝΑΤΟ

Υπό τη σκιά των τουρκικών απειλών της Γαλάζιας Πατρίδας και των ρωσικών, αποτρεπτικών μεν, πυρηνικών δε, απειλών για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης μεταβαίνει στις ΗΠΑ, όπου θα έχει αύριο Δευτέρα συνάντηση με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και την Τρίτη θα μιλήσει σε κοινή Συνεδρίαση της Γερουσίας και της Εθνοσυνέλευσης. Χαρακτηρίζεται από τον Έλληνα Πρωθυπουργό ως σημαντική η επίσκεψη αυτή, η οποία εμφανίζεται από κύκλους της αντιπολίτευσης ως μια προσπάθεια προεκλογικής κίνησης, με την προσδοκία να εισπράξει ο Έλληνας Πρωθυπουργός τη στήριξη των ΗΠΑ για τις εκλογές του 2023. Βεβαίως, δεν αποκλείεται να διενεργηθούν πρόωρες εκλογές, όπως πολλοί ζητούν στη ΝΔ και αξιώνει η αντιπολίτευση, παρότι ο κ. Μητσοτάκης διέψευσε, προ ολίγων ημερών, το σενάριο αυτό.

Απειλές αποδοχής γκρίζων ζωνών και Υπερδνειστερία

Από πηγές της ελληνικής Κυβέρνησης τονίζεται ότι «στόχος της Κυβέρνησης είναι η ανάδειξη των ελληνικών θέσεων και κοινών συμφερόντων από τα Ελληνοτουρκικά, επί των οποίων υπάρχουν ζητήματα αρχών - ώς την ενέργεια και την κατάσταση στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις. Η Ελλάδα -προστίθεται- έχει πάρει θέση σχετικά με το πού ανήκει και ποιοι είναι οι σύμμαχοί της». Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι «οι ΗΠΑ θεωρούν στρατηγικό σύμμαχο την Ελλάδα και δεν επιθυμούν ένταση με την Τουρκία, ειδικώς στην παρούσα φάση, κατά την οποία θέλουν να είναι το ΝΑΤΟ σε συνοχή λόγω της κρίσης στην Ουκρανία. Συνεπώς -τονίζεται- όλοι οι εμπλεκόμενοι στην περιοχή θα πρέπει να αποφεύγουν ενέργειες που θα ήταν δυνατό να προκαλέσουν κλίμα έντασης». Θεωρούν σημαντική την Ελλάδα και ειδικότερα τη Σούδα και την Αλεξανδρούπολη. Η τελευταία είναι σταθμός ανεφοδιασμού. Η θέση της θα ενισχυθεί εάν ο πόλεμος διαχυθεί προς την Υπερδνειστερία. Βεβαίως, όπως επισημαίνεται, σημαντική για ευνόητους λόγους στη Μαύρη Θάλασσα είναι η Τουρκία, η οποία αποτελεί σημαντική ανάσχεση στη ρωσική απειλή εάν λάβει υπόψη ότι η απειλή αυτή επεκτείνεται στον Καύκασο και στη Συρία. Μία, δε, από τις αντιλήψεις που επικρατούν στο Υπουργείο Εξωτερικών είναι η εξής: «Πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι τουρκικές ανησυχίες που αφορούν διαφιλονικούμενες θαλάσσιες περιοχές (εννοείται από το Αιγαίο ώς την Κύπρο)». Στην ουσία, όπως διπλωματικές πηγές τονίζουν, η όποια στήριξη προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό συνδέεται και με την Τουρκία και δη τις γκρίζες ζώνες που επιβάλλει διά πυρός και σιδήρου. Αφήνονται, δηλαδή, τα θέματα ανοικτά στη λογική ακόμη και αυτής της σιωπηρής αποδοχής του status quo εφόσον το ΝΑΤΟ θα πρέπει να διατηρηθεί σε συνοχή.

Κυριαρχία και ΗΠΑ

Εν μέσω, λοιπόν, του πολέμου στην Ουκρανία, των τουρκικών απειλών στο Αιγαίο και της συνεχούς κατοχής της Κύπρου, της οποίας η Ελλάδα είναι εγγυήτρια δύναμη, ο Πρωθυπουργός προτού μεταβεί στις ΗΠΑ πέρασε από τη Βουλή ένα τροποποιητικό πρωτόκολλο, συμμαχικής συμφωνίας με την Αμερική. Ας δούμε πώς την εξηγεί ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος στηρίχθηκε στα εξής τρία σημεία:

«Πρώτον, η συμφωνία αυτή είναι σημαντική διότι περιλαμβάνει τη ρητή δέσμευση πως η αμερικανική παρουσία στην Ελλάδα θα ανανεώνεται ανά πενταετία με δικαίωμα σε κάθε πλευρά να την καταγγείλει αν το κρίνει. Οι ΗΠΑ αποφασίζουν να αυξήσουν το αποτύπωμά τους στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι και άλλα ευρωπαϊκά κράτη επιδιώκουν να συνάψουν ανάλογες συμφωνίες με τις ΗΠΑ ή να συμπληρώσουν και να επεκτείνουν τις ήδη υφιστάμενες.

»Δεύτερον, η διμερής συνεργασία με τις ΗΠΑ διευρύνεται όχι μόνο στον χρόνο, αλλά και στον χώρο. Στον Ναύσταθμο της Σούδας αναβαθμίζονται όλες οι υποδομές και ο συνολικός ρόλος της Βάσης. Η Σούδα είναι το μόνο αγκυροβόλιο στο οποίο μπορεί να δέσει αμερικανικό αεροπλανοφόρο στην Ανατολική Μεσόγειο. Αξιοποιείται επίσης το πεδίο βολής στο Λιτόχωρο, δύο στρατόπεδα, το πρώτο στον Βόλο και το δεύτερο στην Αλεξανδρούπολη.

»Τρίτον, η νέα συμφωνία καταγράφει ρητά την κοινή βούληση για αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας έναντι κάθε απειλής, ακόμα και ένοπλης επίθεσης. Μία διατύπωση -όπως είπε χαρακτηριστικά- που δεν θα έχει διαφύγει της προσοχής σας, κύριοι της αντιπολίτευσης, την επαναλαμβάνει ο Υπουργός Μπλίνκεν στη συνοδευτική επιστολή του και -πρόσθεσε- εκεί διακηρύσσει την προσήλωση της χώρας του όχι μόνο στον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας, αλλά προσέξετε και στον σεβασμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας σύμφωνα το δίκαιο της Θάλασσας».

Το αντιστάθμισμα στις όποιες πιέσεις…

Ακόμη, ο Έλληνας Πρωθυπουργός είπε τα ακόλουθα:

«Όλοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα μεγάλωσε επί των ημερών αυτής της κυβέρνησης. Αύξησε τα χωρικά της ύδατα στο Ιόνιο στα 12 μίλια, οριοθέτησε ειρηνικά θαλάσσιες ζώνες με την Ιταλία και την Αίγυπτο, η Ελλάδα γίνεται ενεργειακή γέφυρα, δυναμώνει τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο και έχει υπογράψει μία εταιρική συμφωνία αμοιβαίας συνδρομής με τη Γαλλία. Όλα αυτά έγιναν επί των ημερών μας. Το κάναμε δίπλα στο ΝΑΤΟ, οικοδομώντας την έννοια της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας. Το κάναμε χωρίς ποτέ να χάσουμε τον κοινωνικό μας προσανατολισμό στο εσωτερικό πεδίο».

Επί τούτων λίγες ώρες προηγουμένως στο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ο πρώην Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς επισήμανε ότι η Ελλάδα έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα και ΑΟΖ στα νησιά και δη στο Καστελόριζο. Επισήμανε, μάλιστα, ότι η ελληνική ΑΟΖ φτάνει ώς την Κύπρο και πρόκειται για ζήτημα αδιαπραγμάτευτο και κόκκινη γραμμή. Τα συναφή ερωτήματα, που εγείρονται με βάση τα όσα έχει ισχυριστεί ο κ. Μητσοτάκης, είναι τα εξής:

1. Θα προχωρήσει η Ελλάδα στον καθορισμό ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία εφόσον οι ΗΠΑ έχουν εγγράφως αναφερθεί στον σεβασμό των κυριαρχικών και ειδικών κυριαρχικών της δικαιωμάτων;
2. Θα ζητήσει επισήμως τη στήριξη και την παρέμβαση των ΗΠΑ για την αποτροπή οποιασδήποτε τουρκικής αντίδρασης;
3. Εφόσον υπάρχει αποτροπή και στήριξη των ΗΠΑ, γιατί να μην προχωρήσει ο καθορισμός ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου, όταν, μάλιστα, η Αθήνα έχει συμφωνήσει με τους Αμερικανούς για μια σειρά στρατηγικών ζητημάτων;

Στην ουσία ο Σαμαράς προσφέρει στον Μητσοτάκη την ευκαιρία ότι δεν μπορεί να υποκύψει στη λογική των γκρίζων ζωνών ακόμη και αν είναι σιωπηρή, διότι θα έχει εσωτερικό πρόβλημα.

Ενεργειακό, ΕΕ και EastMed

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στον σημαντικό ρόλο της Ελλάδας στα θέματα της ενέργειας και της ασφάλειας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι αναγκαία η αναφορά στην Κύπρο και στην κατοχή, καθώς και στον EastMed, επί του οποίου οι Αμερικανοί προέβαλαν ενστάσεις με το πρόσχημα περιβαλλοντικών ζητημάτων, παρότι στην ουσία το πρόβλημα είναι η τουρκική πολιτική που απειλεί με κρίση; Πάντως, η Άγκυρα είναι έτοιμη να στείλει τον Ιούλιο στην Ανατολική Μεσόγειο το τέταρτο γεωτρύπανο σε μια κίνηση που προμηνύει τον κίνδυνο να έχουμε θερμό καλοκαίρι. Κατά τεκμήριον οι σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ περνούν μέσω της τουρκικής απειλής σε βάρος των Αθηνών και της Λευκωσίας. Σήμερα, η ΕΕ έχει σοβαρά προβλήματα ενεργειακής τροφοδοσίας, μέρος των οποίων θα ήταν δυνατό να καλυφθεί από τα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ και δη στο πλαίσιο μιας μεταβατικής περιόδου, μέχρι να περάσει η Ευρώπη στην πράσινη ενέργεια.

Βασικοί πυλώνες…

Χωρίς ασφάλεια που θα απλώνεται ώς την Κύπρο, πώς μπορεί η Ελλάδα να ισχυρίζεται ότι θα ήταν δυνατό να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, όταν μια αθωράκιστη Κύπρος συνιστά αχίλλειο πτέρνα; Διότι, οποιαδήποτε συμφωνία και αν υπογράψει η Ελλάδα με τις ΗΠΑ, πώς η Αθήνα θα ενεργήσει ηθικά, πολιτικά και νομικά ως εγγυήτρια δύναμη, εάν η Τουρκία επιτεθεί στην Κύπρο; Άρα, λογικό είναι όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνδέσει ενώπιον των ΗΠΑ την ασφάλεια της Ελλάδας με εκείνην της Κύπρου, στη λογική για την αποτροπή της τουρκικής απειλής, καθότι η Άγκυρα προκαλεί προβλήματα συνοχής στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Εφόσον από τις τρεις χώρες, οι δυο αποτελούν μέλη της Συμμαχίας, είναι αναγκαία η συνοχή του ΝΑΤΟ λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και του νέου γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού σχεδιασμού στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτές τις συνθήκες, λογικό θα ήταν να εγείρει ο Έλληνας Πρωθυπουργός τα εξής ζητήματα:

Πρώτο, την ενεργό συμμετοχή της Κύπρου και της Ελλάδας στη στρατηγική πυξίδα της ΕΕ, που είναι συνδεδεμένη εκ της φύσεώς της με το ΝΑΤΟ. Στον σχεδιασμό μπορούν να συνεργαστούν και τρίτες χώρες, σε ένα συλλογικό σύστημα ασφάλειας, στο οποίο εάν θέλει να συμμετέχει η Άγκυρα θα πρέπει να προχωρήσει στην πλήρη αποχώρηση του τουρκικού στρατού από την Κύπρο.

Δεύτερο, την εφαρμογή όσων ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ προτάσσουν για το Ουκρανικό. Δηλαδή όχι στην εισβολή, όχι στην παράνομη κτήση εδαφών και όχι στην αναβίωση παλαιών αυτοκρατοριών.

Τρίτο, στην παραχώρηση προς την Κύπρο οπλικών συστημάτων όπως και στην Ουκρανία, εφόσον τελεί υπό κατοχή, για λόγους αποτροπής, ώστε να μη βρεθούμε σε περίπτωση νέας τουρκικής επίθεσης στη θέση της Ουκρανίας και να απειληθεί ελληνοτουρκικός πόλεμος. Οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα που μπορεί να «μαζέψει» την Τουρκία και στρατιωτικά και οικονομικά. Για παράδειγμα: Πώς η Αμερική μπορεί να πωλήσει νέα F-16 στην Άγκυρα ή να εκσυγχρονίσει υφιστάμενα, όταν αυτά τα μαχητικά θα χρησιμοποιηθούν για την κατοχή της Κύπρου ή για την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στο Αιγαίο ή για τη διενέργεια επίθεσης σε βάρος είτε της Ελλάδας είτε της Κύπρου; Αναφερόμαστε στην Κύπρο, διότι η Ελλάδα όπως και η Τουρκία είναι εγγυήτριες δυνάμεις. Γίνεται αντιληπτόν ότι δεν μπορεί να τιμωρείται η Κύπρος στον τομέα της ασφάλειας επειδή τελεί υπό τουρκική κατοχή. Ποια μπορεί να είναι η σημασία μιας αμυντικής συμφωνίας, όπως αυτήν την οποία ενέκρινε η ελληνική Βουλή με τις ΗΠΑ, όταν οι ενέργειες των Αμερικανών, είτε διά της συνδρομής τους είτε δια των παραλείψεών τους, πλήττουν την ασφάλεια της Ελλάδας; Εάν η Ελλάδα δεν είναι αποφασιστική και αν δεν θέσει τα πράγματα ως έχουν, τότε οι πιέσεις των Αμερικανών για την αποφυγή έντασης θα στραφούν πάνω της στη λογική της αποδοχής των τουρκικών γκρίζων ζωνών τόσο στο Αιγαίο όσο και στην περιοχή από το Καστελόριζο ώς την Κύπρο. Όπως διπλωματικές πηγές αναφέρουν, «αυτή είναι μια από τις πολιτικές αντιλήψεις που επικρατεί στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, με το επιχείρημα ότι θα πρέπει να τραβήξουν την Τουρκία όσο πιο μακριά μπορούν από τη Ρωσία».

Τέταρτο, τη σύνδεση της ένταξης της Φινλανδίας ή ακόμη και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με το σύστημα ασφάλειας της Κύπρου πριν από τη λύση και μετά από αυτήν. Δηλαδή, να αρχίσει συζήτηση για σύνδεση και ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ με ταυτόχρονη πλήρη αποχώρηση του τουρκικού στρατού, για να δημιουργηθούν συνθήκες σταθερότητας, ασφάλειας και συμμαχίας.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά…

Βεβαίως, τα ζητήματα αυτά δεν αφορούν μόνο τον Έλληνα Πρωθυπουργό, αλλά και την κυπριακή Κυβέρνηση, καθώς και το σύνολο της πολιτικής μας ηγεσίας, η οποία πρέπει να αποφασίσει τι θέλει. Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν έχει γίνει στην Κύπρο, ούτε μεταξύ Λευκωσίας και Αθηνών ενόψει της επίσκεψης Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, προκειμένου να εξυπηρετηθούν τα ευρύτερα εθνικά μας συμφέροντα. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά των «χαμένων ευκαιριών», για τις οποίες, βεβαίως, δεν ευθύνονται μόνο οι ΗΠΑ, που όντως τηρούν δύο μέτρα και δυο σταθμά, αναλόγως των δικών τους συμφερόντων, αλλά και οι ημέτεροι, οι οποίοι προσεγγίζουν μέσω ΜΟΕ και άλλων αποτυχημένων συνταγών τις τουρκικές θέσεις. Τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα, δίνοντας έτσι άλλοθι στις ΗΠΑ και στην ΕΕ για τις πολιτικές τους και δη όταν αυτές εκφεύγουν του δικαίου και των όσων υποστηρίζουν για την Ουκρανία….