Αιτίες έκρηξης πυρηνικού πολέμου και το ανατολίτικο παζάρι του Ερντογάν στο ΝΑΤΟ

Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τη Φινλανδία και τη Σουηδία έχει δημιουργήσει δυο ζητήματα: Tο ένα είναι η αυξημένη απειλή ενός γενικευμένου, πανευρωπαϊκού ή παγκόσμιου και μάλιστα πυρηνικού πολέμου και το άλλο είναι το βέτο της Τουρκίας, που αφενός θέλει να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα, αφετέρου βοηθά εκ των πραγμάτων τη Μόσχα. Το σκηνικό αυτό περνά από τη Βόρεια Θάλασσα στην Κεντρική Ευρώπη και στα Βαλκάνια, φτάνοντας ώς τη Μέση Ανατολή, τη Συρία και την Κύπρο.

Η νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας και οι στρατηγικές αποφάσεις της Κύπρου

Πώς η Μόσχα εννοεί την απειλή μέσω Φινλανδίας

Τα παιχνίδια των τακτικών πυρηνικών και των υπερηχητικών όπλων

Μεταβλητές του πολέμου

Ποιες είναι λοιπόν οι μεταβλητές, που, εάν συντρέξουν, υπάρχει ο κίνδυνος συμβατικού γενικευμένου πολέμου ή ακόμη και πυρηνικού; Επί τούτου τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία λαμβάνουν υπόψη τις εξής μεταβλητές:

1) Επέκταση του ΝΑΤΟ στη Φινλανδία και στη Σουηδία με στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οπλικά συστήματα που θεωρούνται απειλή για τη Ρωσία. Ο Πρόεδρος Πούτιν τόνισε τις προάλλες ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ ως τέτοια δεν είναι απειλή. Απειλή, διευκρίνισε, είναι η εγκατάσταση υποδομών, Βάσεων και οπλικών συστημάτων, που θα δεχθούν ΝΑΤΟϊκές Δυνάμεις σε καιρό ειρήνης και πολέμου και οι οποίες δεν υπάρχουν σήμερα. Αυτές οι κινήσεις θα τύχουν της ανάλογης αντίδρασης, όπως π.χ. μεταφορά πυραυλικών συστημάτων με πυρηνικές κεφαλές. Με άλλα λόγια, η Ρωσία θα απαντήσει μόλις διαπιστώσει τη γέννηση της απειλής.

2) Απάντηση της Ρωσίας στη ΝΑΤΟϊκή απειλή με τους εξής τρόπους: (Α) Ανάπτυξη τακτικών πυρηνικών ή/και (Β) υπερηχητικών πυραύλων στα σύνορα με τη Φινλανδία ή/και στο Καλίνινγκραντ, ακόμη και στη Λευκορωσία, η οποία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει αλλάξει την εθνική της νομοθεσία και μπορεί να δεχθεί επί του εδάφους της πυρηνικά όπλα.

3) Απάντηση από τη Δύση για ανάπτυξη στο έδαφος της Φινλανδίας και της Σουηδίας πυρηνικών που η Μόσχα θα θέσει ως αιτία πολέμου (casus belli). Επειδή η Φινλανδία κατανοεί τον κίνδυνο αναφέρεται μεν σε ένταξη στο ΝΑΤΟ, χωρίς όμως εγκατάσταση πυρηνικών. Και αν εγκαταστήσει πρώτη η Μόσχα; Πώς θα αντιδράσει η Βορειοατλαντική Συμμαχία;

4) Επιδείνωση της κατάστασης του καθεστώτος Πούτιν είτε λόγω ήττας στην Ουκρανία είτε λόγω συνέχισης του οικονομικού σε βάρος της Ρωσίας πολέμου, κατά τρόπον ώστε να αισθανθεί το καθεστώς ότι χάνει στρατιωτικά, οικονομικά και ότι πέφτει από την εξουσία. Τι θα συμβεί όταν δεν του αφήσει η Δύση δίαυλο εξόδου; Τότε τα πράγματα θα είναι δύσκολα και ας γνωρίζουν όλοι από τώρα ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είναι loss-loss game.

Τα κέρδη και τα οφέλη

Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι: «Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τη Φινλανδία και τη Σουηδία είναι απάντηση στον κίνδυνο και στην απειλή που γεννάται από τη Ρωσία και την αναθεωρητική της πολιτική, που ξεκινά από τη Βόρεια Θάλασσα και φτάνει στη Μέση Ανατολή μέσω Καυκάσου». Η επέκταση του ΝΑΤΟ:

• Ανακόπτει την αναθεωρητική πολιτική της Ρωσίας στη Βόρεια Θάλασσα. Δηλαδή, τερματίζει την ουδετερότητα της Φινλανδίας και της Σουηδίας και τη νεκρή ζώνη μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης.
• Κλείνει το στόμιο του Κόλπου στην περιοχή της Αγίας Πετρούπολης δημιουργώντας προβλήματα στον ρωσικό στόλο. Γιατί; Διότι από τη μια είναι οι Βαλτικές Χώρες και από την άλλη θα είναι πλέον η Φινλανδία, η οποία δεν θα είναι πια ουδέτερη αλλά ΝΑΤΟ. Έτσι η Δύση απαντά στην κίνηση της Μόσχας να δημιουργεί ένα τόξο δύο όψεων. Η μία έχει αμυντική ταυτότητα και η άλλη επιθετική. Αρχίζει από την Αγία Πετρούπολη και κλείνει στο Καλίνινγκραντ, σε μια προσπάθεια εγκλωβισμού των Βαλτικών Χωρών.
• Δημιουργεί νέο άξονα απειλής για ζωτικής σημασίας περιοχές της Ρωσίας όπως είναι η Αγία Πετρούπολη, ακόμη και αυτή η Μόσχα. Γι’ αυτό είναι σημαντική η Λευκορωσία. Κρατά ανοικτή την οδό για τη ρωσική πρωτεύουσα και κλειστή για το ΝΑΤΟ.

Η στρατηγική σημασία του Καλίνινγκραντ

Από την άλλη, η πιθανή εγκατάσταση από τη Ρωσία είτε τακτικών πυρηνικών είτε υπερηχητικών πυραύλων κυρίως στο Καλίνινγκραντ, αλλά και στα σύνορα με τη Φινλανδία δημιουργεί νέα σοβαρή απειλή σε βάρος της Δύσης, αφού προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα:

1. Ταχέα κτυπήματα.
2. Μείωση των δυνατοτήτων της αποτροπής λόγω της φύσης των τακτικών πυρηνικών (μικρότερη ισχύς - δηλαδή κιλοτόνων αντί μεγατόνων) και δη των υπερηχητικών πυραύλων, που δεν επιτρέπουν άμεση αντίδραση. Ή μειώνουν τον χρόνο αντίδρασης.
3. Αμεσότητα απειλής που δημιουργεί αρνητική ψυχολογία. Δηλαδή χάνει η Ρωσία είτε στη Φινλανδία και τη Σουηδία καθώς και στην Ουκρανία, που δημιουργούσαν μια νεκρή ζώνη με το ΝΑΤΟ, αλλά φέρνει τα δικά της όπλα πιο κοντά, πέραν της εδαφικής νεκρής ζώνης, στη Δύση, μέσω του Καλίνινγκραντ. Πιο κοντά στην Πολωνία και τη Γερμανία μέσα στην Κεντρική Ευρώπη.

«Proxy war»

Το ερώτημα είναι εάν θα μείνει η Δύση με σταυρωμένα τα χέρια στις όποιες κινήσεις της Μόσχας. Και τι θα συμβεί εάν η Ρωσία θέσει τις νέες δυτικές κινήσεις ως casus belli; Εκτός και αν γίνει αποδεκτό ότι θα δεχθούμε μια νέα ισορροπία τρόμου (balance of terror), που σημαίνει ότι ο ένας θα σημαδεύει τον άλλο χωρίς όμως κανείς να τολμά να πατήσει τη σκανδάλη. Αυτό είναι ένα ορθολογιστικό παιχνίδι, αλλά με βαθμό ρίσκου. Έσωσε όμως τον κόσμο κατά τον Ψυχρό Πόλεμο από ένα ολοκαύτωμα. Επί του παρόντος, οι ΗΠΑ διεξάγουν πόλεμο στην Ευρώπη με αντιπροσώπους και μάλιστα εκ του μακρόθεν (proxy war). (Α) Στρατιωτικά χρησιμοποιούν τους Ουκρανούς στο πεδίο της μάχης να προκαλούν κατατριβή για να διαβρώσουν την αξιοπιστία του ρωσικού στρατού και να ταπεινώσουν τον Πούτιν. (Β) Οικονομικά βάζουν μπροστά την ΕΕ, η οποία πληρώνει το μεγαλύτερο κόστος του οικονομικού πολέμου. Έτσι, το ΝΑΤΟ από «εγκεφαλικά νεκρό» γίνεται εκ νέου αναγκαίο και:

• Αυξάνονται οι οικονομικές και στρατιωτικές εξαρτήσεις των Ευρωπαίων από τις ΗΠΑ.
• Αυξάνονται οι συνεισφορές στο ΝΑΤΟ και στην άμυνα πέραν του 2,5% επί του ΑΕΠ κάθε χώρας, όπως ήθελε ο Αμερικανός πρώην Πρόεδρος Ντόναλτ Τραμπ.
• Όχι μόνο ακυρώθηκε ο Βόρειος Αγωγός 2, αλλά η Ευρώπη προχωρεί στην πλήρη ενεργειακή της απεξάρτηση από τη Ρωσία, οπότε κερδίζει ακόμη περισσότερο η αντίληψη και μάλιστα στην πράξη ότι η Αμερική είναι η κύρια Ευρωπαϊκή Δύναμη.
• Η Βρετανία αναδεικνύεται ως η δεύτερη μετά τις ΗΠΑ δύναμη στην Ευρώπη μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, διότι λαμβάνει αποφάσεις μόνη της και γρήγορα, χωρίς δεσμεύσεις, είτε στα στρατιωτικά και στρατηγικά θέματα είτε σε αυτά των κυρώσεων και της οικονομίας, αφού έχει απεγκλωβιστεί από το βαβυλωνιακό καθεστώς της ΕΕ.
• Το βαβυλωνιακό καθεστώς της ΕΕ και τα εμφανή διαφορετικά συμφέροντα μεταξύ των κρατών μελών ενισχύουν τον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ στην Ευρώπη, αφού έχουν την πολυτέλεια να προσφέρουν την προστασία την οποία η ΕΕ ως τέτοια επέτυχε να προσφέρει στα κράτη της.

Το βέτο της Τουρκίας

Η Τουρκία από την πλευρά της επιδίδεται σε ανατολίτικο παζάρι. Σε μια στρατηγική κίνηση εξυπηρέτησης συμφερόντων θέτει βέτο στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Η πρόφαση είναι ότι οι δυο αυτές χώρες στηρίζουν Κούρδους τρομοκράτες. Η αιτία είναι ότι θέλει να επιλυθεί προς όφελός της το θέμα των S-400 και η παραχώρηση στην Άγκυρα των F-16. Τα δύο θέματα είναι συναφή μεταξύ τους, καθώς και με την Ελλάδα και κατ’ επέκτασιν την Κύπρο στη λογική της νέας γεωπολιτικής κατάστασης. Το μπλόκο των ΗΠΑ για την αγορά από την Τουρκία των F-35 και μετά των F-16 συνιστά μέτρο τιμωρητικό για την αγορά των S-400 από τη Ρωσία. Τι θέλει η Τουρκία λοιπόν για την άρση του βέτο της; Τον τερματισμό της τιμωρίας. Τι θα γίνει όμως με τους S-400; Πώς θα τελειώσει η τιμωρία όταν η Τουρκία δεν κάνει πίσω; Διότι, ποιος είναι ο ισχυρισμός της; «Χωρίς τους S-400 δεν έχω άλλο όπλο αεράμυνας παρά μόνο την αεροπορία». Γι’ αυτό και βάζει από το παράθυρο ως άλλο ένα αντάλλαγμα την παραχώρηση των “Patriot”. Προβάλλει, δε, προς τις ΗΠΑ τον εξής ισχυρισμό: Γιατί επιτρέπει να χάλα η ισορροπία με την Ελλάδα (βλέπε Ραφάλ, πολεμικά πλοία κ.λπ); Σε αυτά προστίθενται οι Βάσεις στη Σούδα, στη Λάρισα και δη στην Αλεξανδρούπολη, που είναι σημαντική για τη μεταφορά στρατευμάτων προς περιοχές κρίσεων, ειδικότερα εάν η κρίση στην Ουκρανία διαχυθεί στην Υπερδνειστερία. Το ερώτημα είναι κατά πόσον έχει τα ανάλογα στην πράξη ανταλλάγματα η Ελλάδα στο Αιγαίο. Εάν δηλαδή αποτρέπεται η εμπέδωση των γκρίζων ζωνών και εάν ενισχύεται η αποτροπή στην Κύπρο, που γειτνιάζει με μια άλλη, εξίσου σημαντική περιοχή. Αυτήν της Μέσης Ανατολής και δη της Συρίας, όπου η Ρωσία έχει χερσαίες δυνάμεις και Βάσεις αεροπορικές και ναυτικές συγκατοικώντας γεωπολιτικά, όπως συμβαίνει και στη Μαύρη Θάλασσα, με την Τουρκία. Η Άγκυρα φροντίζει να είναι σημαντική και στην ανάσχεση της Δύσης στη Μαύρη Θάλασσα και τη Συρία, καθώς και ευρύτερα. Στην Ανατολική Μεσόγειο υπάρχει ανταγωνισμός, διότι εκτός της Ελλάδας και της Τουρκίας, στο παιχνίδι βρίσκονται το Ισραήλ και η Αίγυπτος, που θεωρούνται για τις ΗΠΑ σημαντικοί πυλώνες για τη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας.

Το σύστημα ασφάλειας

Η Κύπρος δεν μπορεί να είναι στο πουθενά. Το αντίθετο, είναι καταδικασμένη από τη γεωγραφία και την ιστορία καθώς και λόγω συμφερόντων να συμμαχεί με την Ελλάδα, διότι, εκτός των άλλων, η Άγκυρα απλώνει ένα ενιαίο μέτωπο απειλής από τη Θράκη ώς την Κύπρο, που γεννά την ανάγκη ενιαίου συστήματος ασφάλειας και αποτροπής, το οποίο θα ήταν δυνατό να οικοδομηθεί στο πλαίσιο της νέας αμυντικής αρχιτεκτονικής που περιλαμβάνει και την ενέργεια. Τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα δεν μπορούν να βάλουν φρένο στην περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης μεταξύ των υπερδυνάμεων. Εκείνο όμως που οφείλουν να πράξουν είναι να εξυπηρετήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα και να αναπτύξουν το δικό τους σύστημα ασφάλειας, χρησιμοποιώντας ως όχημα μεταφοράς τη στρατηγική πυξίδα που έχει δύο πυλώνες. Ο ένας είναι αυτός του συστήματος ασφάλειας της ΕΕ ως τέτοιας και ο άλλος του ΝΑΤΟ, με τον οποίο εκ των πραγμάτων η Ευρώπη, αλλά και εμείς, είμαστε θεσμικά συνδεδεμένοι μέσω της ΕΕ. Και διά των Συνθηκών της ΕΕ και διά της στρατηγικής πυξίδας που συνιστά στην ουσία συμπληρωματικό υποσύστημα της Δύσης στην περιοχή μας, όπου η Τουρκία θέλει να κυριαρχήσει εντός και εκτός ΝΑΤΟ με τη Γαλάζια Πατρίδα.

Το δίλημμα της Κύπρου…

Υπό αυτές λοιπόν τις συνθήκες ή περιμένουμε την Τουρκία να αναλάβει μέσω της Γαλάζιας Πατρίδας το πάνω χέρι στα ζητήματα της ΝΑΤΟϊκής και ευρωπαϊκής ασφάλειας - που σημαίνει ότι θα ελέγχει σημαντικό τμήμα των επιλογών και της κυριαρχίας μας - ή προχωρούμε μαζί με την Ελλάδα, στην κατάθεση πρότασης για να γίνουμε ο κεντρικός άξονας - από τα Βαλκάνια ώς την Κύπρο - της στρατηγικής πυξίδας. Σε αυτήν θα μπορεί να συμμετάσχουν τρίτα κράτη και δη η Τουρκία, υπό έναν όρο: Την πλήρη αποχώρηση του στρατού της από την Κύπρο και την αποδοχή λύσης στης βάση των αρχών και των αξιών τής ΕΕ. Αυτά, βεβαίως, συνιστούν ζητήματα στρατηγικών αποφάσεων. Η Λευκωσία βρίσκεται ενώπιον νέων τετελεσμένων στην Αμμόχωστο και επιμένει σε ΜΟΕ αντί στη στρατηγική της αποτροπής και τη σύνδεση του Κυπριακού με την κρίση στην Ουκρανία. Η Κυβέρνηση χάνει και αυτήν την ευκαιρία, διότι έχει μείνει παγιδευμένη στη λογική του εξευμενισμού και των ψευδαισθήσεων. Αυτή όμως φεύγει. Βρίσκεται στην έξοδο. Η Κύπρος και εμείς ως λαός πληρώνουμε το κόστος των λανθασμένων επιλογών της, που έχει ως συνυπεύθυνους το κομματικό κατεστημένο. “This is Cyprus”! Όση μας έχει μείνει…

Επέκταση του ΝΑΤΟ και η άμεση απειλή της Ρωσίας

Ο χάρτης αποτυπώνει τα στρατηγικά σημεία της Αγίας Πετρούπολης, όπου βρίσκεται η Διοίκηση του Ρωσικού Στόλου, το Καλίνινγκραντ, που αποτελεί θύλακα στρατηγικής σημασίας μεταξύ Πολωνίας και Βαλτικών Χωρών. Η μεταφορά τακτικών πυρηνικών ή υπερηχητικών πυραύλων στο Καλίνινγκραντ ως απάντηση στην επέκταση του ΝΑΤΟ στη Φινλανδία και τη Σουηδία θα συνιστά μιαν άμεση ρωσική απειλή στην Κεντρική Ευρώπη, που λογικά δεν θα μείνει αναπάντητη. Αυτό σημαίνει κλιμάκωση. Δηλαδή εφόσον η Ρωσία αισθάνεται να χάνει τη νεκρή ζώνη που υπήρχε μεταξύ της ίδιας και του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Σουηδίας, της Φινλανδίας και της Ουκρανίας (είναι πλέον οιονεί χώρα του ΝΑΤΟ), είναι δυνατό να ξεπεράσει τα χερσαία σύνορά της με το ΝΑΤΟ από τη Φινλανδία ώς την Ουκρανία μέσω Βαλτικών Χωρών και να δημιουργήσει άμεση απειλή με έδρα το Καλίνινγκραντ.

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων