525 εκ. ευρώ για ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων

Η αστυφιλία και η νέα κατάσταση πραγμάτων στη γεωργία λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια έχουν οδηγήσει τις ορεινές και απομακρυσμένες κοινότητες, τους κατοίκους και δη τους γεωργούς, σε κατάσταση πανικού.

Ολοένα και περισσότερες οικογένειες, κυρίως νέων, εγκαταλείπουν τα χωριά για να ζήσουν στις πόλεις, ανοίγοντας παράθυρο δυσκολιών στην εξεύρεση εργασίας, την επιβίωση, αλλά και στον υπερπληθυσμό των μεγάλων πόλεων.

Ωστόσο η Πολιτεία και το γραφείο του Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων, Κώστα Χαμπιαούρη, και ο ίδιος προσωπικά, βρίσκονται στο πλευρό των κατοίκων ορεινών κοινοτήτων αλλά και των αγροτών που κατά βάση εργάζονται και διαβιούν στα εν λόγω χωριά.

Με σωστούς και οργανωμένους ρυθμούς κάνουν στροφή στα μέχρι στιγμής δεδομένα και επαναφέρουν σιγά-σιγά τους νέους στα χωριά, αλλά ταυτόχρονα αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής στις ορεινές κοινότητες.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Επίτροπος Κώστας Χαμπιαούρης αναλύει τις ενέργειες που έγιναν προς αυτήν την κατεύθυνση και εκφράζει την αισιοδοξία του για το αύριο των χωριών και των γεωργών μας.

Εθνική Στρατηγική στήριξης κατοίκων ορεινών περιοχών

Το 2019, για πρώτη φορά στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, καταρτίστηκε Εθνική Στρατηγική για στήριξη των κατοίκων των ορεινών περιοχών. Σε τι διαφοροποιείται η συγκεκριμένη προσπάθεια από άλλες προσπάθειες που έχουν γίνει στο παρελθόν;

Η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων (ΕΣΑΟΚ) σχεδιάστηκε βασισμένη σε ευρωπαϊκά αναπτυξιακά πρότυπα. Κύριο χαρακτηριστικό που καταγράφεται στη μελέτη για την υλοποίηση της ΕΣΑΟΚ και τη διαφοροποιεί από άλλες προσπάθειες που έγιναν στο παρελθόν, είναι η νέα φιλοσοφία στην προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης των ορεινών περιοχών. Μία προσέγγιση με ολιστικό χαρακτήρα, η οποία εναρμονίζει τις τρεις μεγάλες διαστάσεις της ανθρώπινης δράσης που αφορούν στην οικονομία/παραγωγή, στο πλαίσιο ζωής/κοινωνία και στη φύση/περιβάλλον. Συμβάλλει, δηλαδή, στην εγκαθίδρυση μιας βιώσιμης σχέσης μεταξύ της διαχείρισης και αναπαραγωγής της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, της ποιότητας του πλαισίου διαβίωσης και της ενίσχυσης των εισοδημάτων και της οικονομικής ελκυστικότητας της περιοχής. Έτσι, εγκαταλείπεται η μονοδιάστατη θεώρηση που υπήρχε πριν και βασιζόταν μόνο στην ανάπτυξη μέσω μιας πτυχής, λ.χ. της οικονομικής.

Όταν αναφερόμαστε:

α) στον τομέα της Οικονομίας/Παραγωγής, εννοούμε μία πολυτομεακή νέα ορεινή οικονομία, που σχετίζεται με την καινοτομική προσέγγιση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, το νέο ορεινό τουριστικό προϊόν, την επιχειρηματικότητα και την διά βίου μάθηση.

Εστιάζει, για παράδειγμα:

– στην αναγνώριση ειδικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων (όπως λ.χ. η οικοτεχνία, ο αγροτουρισμός, τα παραδοσιακά καταλύματα),

– στην προώθηση νέων δραστηριοτήτων που θα συνδέονται με τον τόπο, στην αύξηση της πολυδραστηριότητας (συνδέοντας τη γεωργία, τη μεταποίηση και τον τουρισμό: όπως για παράδειγμα το πολυλειτουργικό επισκέψιμο αγρόκτημα κ.ά.),

– στην ανάδειξη της ποιότητας και της ταυτότητας των τοπικών προϊόντων αλλά και στη δημιουργία ταυτότητας των μεταποιημένων προϊόντων,

– στο νέο τουριστικό προϊόν με τις αυθεντικές διαδρομές και πολλές άλλες παρεμβάσεις σε όλους τους τομείς.

Η δημιουργία και η στήριξη ενός λειτουργικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος αποτελεί στρατηγικής σημασίας στόχο για τη δημιουργία συνθηκών συγκράτησης και προσέλκυσης πληθυσμού στο Τρόοδος, καθώς και αύξηση του εισοδήματος της αγροτικής οικογένειας αλλά και θέσεων εργασίας, μεταξύ άλλων πολλών θετικών συνεπακόλουθων.

β) Στον τομέα του Πλαισίου Ζωής εννοούμε όλες τις συνιστώσες (οικιστικό - πολεοδομικό πλαίσιο, εκπαίδευση, υγεία, οδικό δίκτυο, δημόσιες υποδομές, υπηρεσίες, υγρά και στερεά απόβλητα, πολιτισμός, κοινωνική φροντίδα, ευρυζωνικά δίκτυα, ενέργεια) του πλαισίου ζωής και της καθημερινότητας των πολιτών και στην ποιοτική αναβάθμισή τους.

γ) Στον τρίτο άξονα Φύση/Περιβάλλον, εστιάζουμε στη διαχείριση των φυσικών πόρων και των οριζόντιων περιβαλλοντικών πολιτικών, στη οικολογική μετάβαση και προστασία του περιβάλλοντος, στην ενιαία διαχείριση των περιοχών προστασίας της φύσης καθώς και στην ανάπτυξη μίας αειφορικής σχέσης μεταξύ φύσης και ανθρώπινης δραστηριότητας.

525 εκ. ευρώ για ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων αποτελεί ένα στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο δράσης, το οποίο στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, μέσα από συγκεκριμένα έργα και δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο;

Ακριβώς έτσι. Το Υπουργικό Συμβούλιο υιοθέτησε την ΕΣΑΟΚ, η οποία περιλαμβάνει πέραν των 350 δράσεων, με χρονικό όριο υλοποίησης μέχρι το τέλος του 2030 και συνολικό προϋπολογισμό 525 εκατομμύρια ευρώ. Πρόκειται για ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης, με συγκεκριμένα έργα, ιεραρχημένα και κοστολογημένα, που έχουν ομαδοποιηθεί και κατανεμηθεί σε περιόδους υλοποίησης έως το 2030, έτσι που να διασφαλίζεται ότι οι όποιες πολιτικές, δράσεις κι ενέργειες θα είναι αλληλοσυμπληρούμενες και παραγωγικές, αποδίδοντας στην τοπική κοινωνία και οικονομία τα αναμενόμενα οφέλη. Η ΕΣΑΟΚ αφορά, σε πρώτη φάση, τις 113 ορεινές κοινότητες της κεντρικής οροσειράς Τροόδους (επαρχίες Λευκωσίας και Λεμεσού). Να αναφέρω ότι έχει ήδη ξεκινήσει η σχετική μελέτη για επέκταση της Στρατηγικής, ώστε να καλύψει και τις ορεινές περιοχές Λάρνακας και Πάφου και λοιπές περιοχές Λεμεσού και Λευκωσίας.

Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης 194 δράσεις, συνολικού ύψους 367 εκατομμυρίων ευρώ.

Κίνητρα και χορηγίες

Τα μέτρα που προωθεί το γραφείο σας ενισχύουν τη μείωση της αστυφιλίας και μπορούν να επαναφέρουν στις κοινότητες νέους ανθρώπους; Υπάρχουν κάποια κίνητρα, χορηγίες;

Βασικός στόχος της ΕΣΑΟΚ είναι η αναστροφή του κύματος αστυφιλίας και η αναγέννηση των ορεινών περιοχών, καθιστώντας τις ελκυστικούς τόπους μόνιμης διαβίωσης για νέες οικογένειες, επενδυτές και επιχειρηματίες. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, μέσα από την υλοποίηση των έργων/παρεμβάσεων της Στρατηγικής, διαφαίνεται πως είμαστε σε πολύ καλό δρόμο, με θετικά αποτελέσματα.

Παράλληλα, με τα έργα της Στρατηγική, σε ένα ευρύτερο συντονισμένο κυβερνητικό πλαίσιο πολιτικών και δράσεων, τα Υπουργεία και Υφυπουργεία ανακοινώνουν διάφορα Σχέδια και Προγράμματα ενισχύοντας την όλη προσπάθεια. Τα Σχέδια αυτά αποτελούν ένα επιπλέον κίνητρο προς τους ανθρώπους των ορεινών και ειδικά τις νέες γενιές για να παραμείνουν στον τόπο τους, να δραστηριοποιηθούν και να δημιουργήσουν, αλλά και προς αυτούς που θα επιθυμούσαν να εγκατασταθούν ή να εργαστούν στις περιοχές αυτές. Τέτοια σχέδια είναι, για παράδειγμα, το νέο ολοκληρωμένο στεγαστικό σχέδιο και η παροχή πολεοδομικών κινήτρων του Υπουργείου Εσωτερικών, τα νέα σχέδια χορηγιών για τη διεξαγωγή νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας, τη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων και την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, το σχέδιο επιχορήγησης επισκέψιμων εργαστηρίων χειροτεχνίας και οινογαστρονομίας σε ορεινές, ακριτικές και περιοχές της υπαίθρου του Υφυπουργείου Τουρισμού και πολλά άλλα.

Ευοίωνο μέλλον στην ορεινή Κύπρο

Η αγροτική οικονομία της Κύπρου έχει δεχτεί πλήγμα εδώ και δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία στροφή. Πιστεύετε ότι υπάρχουν ενθαρρυντικές προοπτικές προς αυτήν την κατεύθυνσης;

Ναι, το πιστεύω αυτό που λέτε. Η νέα πολιτική που ακολουθείται άρχισε ήδη να επιφέρει καρπούς, προδιαγράφοντας ένα ευοίωνο μέλλον για την ορεινή Κύπρο, την αγροτική οικονομία και κυρίως την καινοτομική προσέγγιση της γεωργίας, στη βάση της ΕΣΑΟΚ. Η γεωργία αποτελεί το κύτταρο του παραγωγικού τομέα στο Τρόοδος και είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ΕΣΑΟΚ. Έτσι, αξιοποιούμε κάθε δυνατότητα προς όφελος των αγροτών και των κατοίκων, επιλύοντας ταυτόχρονα καίρια ζητήματα.

Προωθούμε την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής, πιστοποίησης και προώθησης για τα προϊόντα του Τροόδους. Προς αυτήν την κατεύθυνση εφαρμόζονται ειδικά Μέτρα και Επενδυτικά Σχέδια για στήριξη του γεωργικού και κτηνοτροφικού τομέα, με έμφαση τις ορεινές περιοχές. Παράλληλα, στοχεύουμε, μέσα από ποικίλες δράσεις, στην ενίσχυση και αναβάθμιση του μηχανισμού υποστήριξης της γεωργίας καθώς και των αγροτών. Στηρίζουμε τη δημιουργία δομών συνεργασίας παραγωγών, όπως είναι η δημιουργία της Περιφερειακής Λαϊκής Αγοράς στον Καρβουνά, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται η δικτύωση εξειδικευμένων ερευνητικών φορέων για την ανάπτυξη και μεταφορά της εφαρμοσμένης έρευνας στο Τρόοδος, με καινοτόμες προσεγγίσεις και αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας.

Πώς προωθούμε τον τουρισμό στις ορεινές κοινότητές μας;

Με συγκροτημένες πρωτοβουλίες, δράσεις κι έργα, δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για το νέο ορεινό τουριστικό προϊόν Τροόδους, που εστιάζει στην καθιέρωσή του ως ενός ολόχρονου προορισμού εμπειριών. Πέραν των 20 δράσεων είτε ολοκληρώθηκαν είτε είναι σε εξέλιξη και αφορούν κυρίως στη διαμόρφωση εμπειριών και δραστηριοτήτων, με ναυαρχίδα το καινοτόμο έργο «Heartland of Legends» (αυθεντική διαδρομή εμπειριών), την ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, την ανάδειξη και προβολή των τοπικών πόρων, προϊόντων και υπηρεσιών, την αναβάθμιση και την πιστοποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών και προϊόντων, την αξιολόγηση των καταλυμάτων, την εκπαίδευση και κατάρτιση, την ενίσχυση των τουριστικών επιχειρήσεων, την ολιστική ανάπτυξη ορεινών αθλητικών θερέτρων κ.ά. Παράλληλα, το Υφυπουργείο, για μεγιστοποίηση της προσφοράς του, παρουσίασε και μια σειρά Σχεδίων και επιχορηγήσεων σημαντικών για την ορεινή Κύπρο. Τέλος, σε συνεργασία με το Γραφείο μας, ανέλαβε την Επιστημονική και Τεχνοοικονομική Μελέτη για την αξιοποίηση του ιστορικού χώρου του Αμιάντου με τη δημιουργία του Οικομουσείου «Δασόεσσα»: Φύση - Πολιτισμός - Άθληση.