Τελική ευθεία για ποινικοποίηση της γυναικοκτονίας

Το ευαίσθητο ζήτημα των γυναικοκτονιών παίρνει τον δρόμο της Ολομέλειας της Βουλής, με τις επόμενες συνεδριάσεις στα βουλευτικά έδρανα να είναι καθοριστικές για την ψήφιση της πρότασης νόμου για το αδίκημα της γυναικοκτονίας, την οποία κατέθεσε στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, στις 3 Νοεμβρίου 2021, η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, Αννίτα Δημητρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ολοκληρώθηκε η διαδικασία στην Επιτροπή Νομικών και θα παραπεμφθεί στην Ολομέλεια της Βουλής για κατάθεση στις προσεχείς συνεδριάσεις, πιθανόν την Πέμπτη, 16 Ιουνίου, και σίγουρα πριν από το κλείσιμο της Βουλής για τους θερινούς μήνες.

Οι επόμενες συνεδριάσεις της Ολομέλειας φαίνεται ότι θα συμβάλουν σημαντικά στο να δοθεί η απαιτούμενη σημασία στη χρήση του όρου γυναικοκτονία, λέξη που όχι μόνο δεν αμφισβητεί την ανθρώπινη διάσταση της γυναίκας, αλλά αποδέχεται και τον θανάσιμο κίνδυνο που απειλεί κάθε γυναίκα εγκλωβισμένη στα λάθος χέρια και μυαλά. Πρόκειται για ένα διαχρονικό, διεθνές πρόβλημα, χωρίς κοινωνικούς και γεωγραφικούς περιορισμούς.

Ενδεικτικά, μια διπλή γυναικοκτονία είδε το φως της δημοσιότητας την Τετάρτη, 8 Ιουνίου, στη βόρεια Ιταλία. Στην πόλη Βιτσέντσα μια γυναίκα ηλικίας 42 ετών δολοφονήθηκε από τον πρώην σύζυγό της. Η γυναίκα πυροβολήθηκε θανάσιμα καθώς βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητό της. Σύμφωνα με ιταλικά μέσα ενημέρωσης, οι δικαστικές Αρχές τού είχαν απαγορεύσει να πλησιάζει την πρώην σύζυγό του λόγω της βίαιης συμπεριφοράς του απέναντί της στο παρελθόν. Μια γυναικοκτονία που «θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί», την χαρακτήρισαν τα Μέσα. Τρεις ώρες μετά το έγκλημα ο δράστης εντοπίστηκε νεκρός από τους αστυνομικούς και δίπλα του βρέθηκε επίσης νεκρή η νέα του σύντροφος, αναφέρει η ιταλική εφημερίδα La Repubblica.

Τι προνοεί η πρόταση νόμου

Στις 3 Μαρτίου 2022 η Πρόεδρος της Βουλής κατέθεσε πρόταση νόμου για το αδίκημα της γυναικοκτονίας, η οποία τροποποιεί τον Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και Περί Συναφών Θεμάτων Νόμο του 2021. Όπως αναγράφεται, «ο παρών Νόμος θα αναφέρεται ως ο Περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων (Τροποποιητικός) Νόμος του 2022 και θα διαβάζεται μαζί με τον περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμο του 2021 (που στο εξής θα αναφέρεται ως «ο βασικός νόμος»), και ο βασικός νόμος και ο παρών Νόμος θα αναφέρονται μαζί ως οι περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμοι του 2021 και 2022».

Σημειώνεται ότι «σκοπός του νόμου που προτείνεται είναι η τροποποίηση του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας και περί Συναφών Θεμάτων Νόμων (Νόμος του 2021), με τον οποίο έχει τεθεί σε εφαρμογή ειδικό νομοθετικό πλαίσιο για καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων της κυρωθείσας διά νόμου Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (Νόμος του 2017), γνωστής ως Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, ώστε να θεσπισθεί το ιδιώνυμο αδίκημα της γυναικοκτονίας».

Οι επιβαρυντικοί παράγοντες

Σύμφωνα με την πρόταση νόμου, ο δράστης θα υπόκειται σε ποινή φυλάκισης διά βίου, ενώ το δικαστήριο κατά την επιβολή της ποινής για το αδίκημα της γυναικοκτονίας θα λαμβάνει υπόψη, ως επιβαρυντικό παράγοντα, ότι ο θάνατος επήλθε ως αποτέλεσμα:

• Άσκησης βίας από ερωτικό σύντροφο.
• Βασανισμού ή άσκησης βίας λόγω μισογυνισμού.
• Άσκησης ενδοοικογενειακής βίας.
• Άσκησης βίας για λόγους τιμής.
• Άσκησης βίας για λόγους θρησκευτικών πεποιθήσεων.
• Άσκησης βίας λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.
• Διάπραξης του αδικήματος του ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων.
• Άσκησης βίας με σκοπό ή στο πλαίσιο σεξουαλικής εκμετάλλευσης και/ή της εμπορίας προσώπων και/ή της διακίνησης ναρκωτικών και/ή του οργανωμένου εγκλήματος.
• Άσκησης βίας προς επίτευξη παράνομης συνουσίας.
• Στοχευμένης άσκησης βίας εναντίον γυναικών, στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων.

Διευκρινίζεται ότι «ερωτικός σύντροφος σημαίνει πρώην ή νυν σύζυγος και/ή σύντροφος, ανεξαρτήτως εάν αυτός έχει μοιραστεί ή μοιράζεται την ίδια κατοικία με το θύμα».

Η αναγκαιότητα της θέσπισης

Όπως επισημαίνει η Πρόεδρος της Βουλής, «η δολοφονία γυναικών συνιστά την πιο ακραία μορφή έμφυλης και σεξιστικής βίας, η οποία αφορμάται από την αποδεκτή στις στερεοτυπικές και πατριαρχικές κοινωνίες άσκηση ελέγχου στο σώμα και στις επιλογές της γυναίκας και του νεαρού κοριτσιού». «Η θέσπιση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας ως ξεχωριστού αδικήματος, ενταγμένου στον ειδικό νόμο για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, εκτός του ότι θα εμποτίσει το δίκαιο με την έμφυλη διάσταση, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια ενσυναίσθησης και στη συνεχή προσπάθεια προς εξάλειψη όλων των εμποδίων που αποστερούν τις γυναίκες από την ισότιμη απόλαυση των δικαιωμάτων τους, θα καταστήσει το πολύ παλαιό μεν αλλά συνεχώς διογκούμενο φαινόμενο της γυναικοκτονίας ορατό», προσθέτει.

Σύμφωνα με την κ. Δημητρίου, «η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση συνάδει συνεπώς με την ανάγκη αποδοχής από τις σύγχρονες κοινωνίες της αντίληψης ότι η χρήση του όρου ‘‘γυναικοκτονία’’ είναι απαραίτητη, αφού καθιστά ορατή τη βία ανδρών προς τις γυναίκες, ενσωματώνει στο δίκαιο την έμφυλη διάσταση των εγκλημάτων που διαπράττονται με θύματα γυναίκες και νεαρά κορίτσια εξαιτίας ακριβώς του φύλου τους, ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων μισογυνισμού, θρησκευτικών πεποιθήσεων, ενδοοικογενειακής βίας, σχέσης εξάρτησης ή εκμετάλλευσης ευάλωτης θέσης ή για λόγους τιμής».

«Η θανατηφόρα άσκηση βίας από άνδρες προς τις γυναίκες ως εκδήλωση κτητικότητας και/ή καταφρόνησης προς το γυναικείο φύλο με την προτεινόμενη τροποποίηση νοηματοδοτείται και βρίσκει την έκφρασή της στο ιδιώνυμο αδίκημα της γυναικοκτονίας ως εγκλήματος κατά της γυναίκας, ακριβώς επειδή το θύμα είναι γυναίκα, ενώ με την ένταξη τού υπό αναφορά αδικήματος στην οικεία ειδική νομοθεσία ολοκληρώνεται το νομικό πλαίσιο προστασίας των γυναικών και κοριτσιών σε σχέση με την εναντίον τους άσκηση βίας και ενδοοικογενειακής βίας, καθιστώντας τις συνθήκες τέλεσης του εγκλήματος επιβαρυντικές περιστάσεις προσμετρώμενες κατά την επιμέτρηση της ποινής», διευκρινίζει.

Οι αριθμοί των γυναικοκτονιών

Δευτέρα, 6 Ιουνίου, καταγράφηκε η πρώτη γυναικοκτονία για φέτος στην Κύπρο, με θύμα μια ηλικιωμένη. Συγκεκριμένα, 84χρονος δολοφόνησε τη 82χρονη σύζυγό του στο σπίτι τους στη Λεμεσό, χτυπώντας την με σφυρί στο κεφάλι. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο Τύπου της Αστυνομίας, Χρίστο Ανδρέου, την χρονιά που μας πέρασε σημειώθηκαν πέντε γυναικοκτονίες στη χώρα από τους συνολικά 14 φόνους εκ προμελέτης. Ερωτηθείς για το προφίλ των θυμάτων, ο κ. Ανδρέου απαντά ότι το 2021 δύο γυναικοκτονίες έγιναν από τους συζύγους των θυμάτων, μια γυναικοκτονία έγινε από άγνωστη σχέση του θύματος και δύο γυναικοκτονίες έγιναν από τους συντρόφους των θυμάτων. Πέντε ήταν και οι γυναικοκτονίες που καταγράφηκαν το 2020 από τους συνολικά 15 φόνους εκ προμελέτης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αστυνομίας. Ειδικότερα, όπως εξηγεί ο κ. Ανδρέου στη «Σ», δύο γυναικοκτονίες έγιναν από τους συντρόφους των θυμάτων, μια γυναικοκτονία έγινε από τον σύζυγο του θύματος, μια γυναικοκτονία έγινε από τον αδερφό του θύματος και μια γυναικοκτονία έγινε από τον πρώην συμβίο του θύματος.

Δυσκολία αποδοχής του χωρισμού

Σύμφωνα με τη Διδάκτορα Εγκληματολογίας - Σωφρονιστικής Όλγα Τζουραμάνη, «στις πλείστες των περιπτώσεων όταν οι γυναίκες γνωστοποιήσουν στον σύζυγο - σύντροφο πως επιθυμούν τον τερματισμό του γάμου ή της σχέσης αντίστοιχα, ή όταν θα προβούν σε μια κίνηση αυτονομίας (όπως έχει αποδειχθεί από τα τελευταία δυσάρεστα περιστατικά που έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη στην Ελλάδα), το ποσοστό κινδύνου να υποστούν βία από τους συντρόφους - συζύγους αυξάνεται δραματικά. Η συμπεριφορά από την πλευρά της γυναίκας όταν δείχνει ανεξαρτησία και δυναμισμό δυστυχώς δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή από ορισμένους άνδρες και πιο συγκεκριμένα όταν εκείνοι έχουν γαλουχηθεί σε μια ηγεμονική μορφή ανδρισμού και όταν δημιουργούν σχέσεις τις οποίες χαρακτηρίζει η κυριαρχία και η υποτέλεια», τονίζει στη «Σ». «Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία προερχόμενα από τις Αστυνομικές Αρχές και το γεγονός ότι ο αριθμός των θυμάτων παρουσιάζει δυστυχώς αυξητική τάση, κρίνεται αναγκαία, πιο πολύ από ποτέ, η στήριξη στην πρόταση νόμου της Προέδρου της Βουλής», καταλήγει η Δρ Τζουραμάνη.