Και συμβατική αλλά και πυρηνική τουρκική απειλή

Πριν από τη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις 29 και 30 Ιουνίου στις Βρυξέλλες ο Ερντογάν ανοίγει τη βεντάλια των διεκδικήσεών του. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι «ξεκινά από τα δύο κράτη στην Κύπρο και περνά στις διεκδικήσεις του στο Αιγαίο και καταλήγει στα ζητήματα της ενέργειας, που αφορούν τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα και στον πυρηνικό αντιδραστήρα του Άκιουγιου, ο οποίος προγραμματίζεται να λειτουργήσει το 2023, ενόψει εκλογών». Σε αυτά προστίθεται το Προσφυγικό, το οποίο η Άγκυρα μετατρέπει σε πολιτικό και στρατηγικό εργαλείο πρόκλησης κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Ειδικώς στη δική μας περίπτωση συνιστά οιονεί εποικισμό και τρίτο Αττίλα.

Η λογική της αυτοδύναμης άμυνας και η Πανεθνική

Θα έχει ή όχι κόστος η ΕΕ και το ΝΑΤΟ από έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο

Η «παραβίαση» των Συνθηκών από την Ελλάδα, η Ίμβρος και η Τένεδος…

Φόρουμ γειτονικών κρατών για την ασφάλεια από το Άκιουγιου

Ο Μηχανισμός του ΝΑΤΟ

Το ερώτημα είναι πώς μπορεί ν’ αποτραπεί το χειρότερο σενάριο. Κατά πόσον, δηλαδή, θα εφαρμόσει ή όχι το ΝΑΤΟ τον Μηχανισμό Αποκλιμάκωσης της Έντασης μεταξύ των δύο χωρών. Ακόμη όμως και αν το ΝΑΤΟ θέλει, θα δεχθεί μια τέτοια διαμεσολάβηση η Τουρκία μεταξύ δικών της στρατιωτικών από τη μια και Ελλήνων από την άλλη για την αποφυγή ατυχήματος και κλιμάκωσης της κρίσης; Ανάλογος Μηχανισμός λειτουργούσε τη δεκαετία του ΄90, καθώς και στην πρόσφατη κρίση μεταξύ των δύο χωρών το 2020.

Το τουρκικό σκηνικό…

Το σκηνικό που στήνει η Τουρκία προκαλεί από ανησυχία έως και τρόμο, αφού σχετίζεται: 1) Με ιαχές συμβατικού πολέμου, που καλύπτει τον χώρο από τη Θράκη ώς την Κύπρο. 2) Με τον πυρηνικό σταθμό του Άκιουγιου, που βρίσκεται μόλις 64 χιλιόμετρα από την Κύπρο σε σεισμογενές ρήγμα και υπάρχει ο κίνδυνος ατυχήματος. Τελούμε, δηλαδή, κάτω από μια συμβατική στρατιωτική απειλή και μια πυρηνική. Η τελευταία έχει δύο σκέλη. Το ένα είναι αυτό του ατυχήματος και το άλλο είναι εκείνο της πρόθεσης από τουρκικής πλευράς να προχωρήσει σταδιακά στην κατασκευή ατομικής βόμβας.

Κυπριακό

Στο διά ταύτα λοιπόν:

Πρώτο, στο Κυπριακό η Τουρκία θεωρεί πλέον ότι το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί στη βάση της ισότιμης κυριαρχίας και των δύο κρατών. Ο Τατάρ υποστηρίζει ότι αυτή είναι πλέον εθνική στρατηγική που δεσμεύει και τις επόμενες κυβερνήσεις της Τουρκίας, όπως και πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας. Η ομοσπονδία των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών και η πολιτική ισότητα συνιστούν την πηγή των δύο κρατών, που είναι τμήμα της αναθεωρητικής τουρκικής στρατηγικής. Πώς γίνεται λόγος από τη μια για την αποτροπή του και από την άλλη για συμβιβασμό μαζί του είτε μέσω των ΜΟΕ που οδηγούν σε αποδοχή του ψευδοκράτους πριν από τη λύση είτε μέσω μιας λύσης δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών με κατάλοιπο εξουσίας στα κρατίδια, που σημαίνει το εξής: Όσες εξουσίες δεν ανήκουν στην κεντρική εξουσία, θα ανήκουν στα κρατίδια. Δηλαδή παραγωγή πρωτογενούς εξουσίας και χωριστής κυριαρχίας! Υπό αυτές τις συνθήκες, τι μας λέει ο Τατάρ με την επιστολή του, στην οποία απορρίπτει τα ΜΟΕ; Ότι θα πρέπει να διανύσουμε το τελευταίο μίλι της διχοτόμησης, δηλαδή να περάσουμε από την πολιτική ισότητα στην ισότιμη κυριαρχία και από τα συνιστώντα κράτη στα δύο κράτη.

Στρατιά Αιγαίου

Δεύτερο, στο Αιγαίο εγείρει ζήτημα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι με τον τρόπο αυτό παραβιάζει και καταργεί τις Συνθήκες. Άρα, κατά την τουρκική άποψη εγείρεται θέμα κυριαρχίας. Και συμβαίνει αυτό παρότι η Τουρκία: Α) Διαθέτει τη Στρατιά του Αιγαίου με καθαρά επιθετικές διατάξεις. Επιχειρησιακά την έχει μάλιστα εκτός ΝΑΤΟ. Και αυτό είναι ισχυρό χαρτί της Ελλάδας εντός ΝΑΤΟ, υπό την έξης έννοια: Η Στρατιά του Αιγαίου είναι απόδειξη της τουρκικής επιθετικότητας με αποβατικό στόλο, που απειλεί τα νησιά και δικαιολογεί το δικαίωμα της αυτοάμυνας, άρθρο 51 του Χάρτη των Ην. Εθνών. Β) Κατέχει την Κύπρο, κράτος-μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, παραβιάζοντας τη Συνθήκη Εγγύησης. Διότι δεν μπορεί ένα κράτος να είναι και κατακτητής και εγγυητής. Γ) Παραβιάζει τις Συνθήκες στην Ίμβρο και στην Τένεδο, ακόμη και στην Πόλη με την υπόθεση της Σχολής της Χάλκης. Δ) Έχει εισβάλει στη Συρία, της οποίας κατέχει εδάφη. Τα ανωτέρω συνιστούν σαφείς θέσεις, που θα έπρεπε ήδη να είχαν κατατεθεί στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, ειδικώς ενόψει της προσεχούς Συνόδου της Συμμαχίας.

Πυρηνικό πρόγραμμα και κοιτάσματα…

Τρίτο, στα ενεργειακά η Τουρκία επικεντρώνεται στις εξής κινήσεις:

α) Αναμένεται να βγάλει γεωτρύπανο στην Ανατολική Μεσόγειο. Άγνωστο ακόμη ακριβώς πού. Στην Αθήνα εκφράζονται εκτιμήσεις ότι αυτό θα συμβεί στη ζώνη του τουρκολιβυκού μνημονίου. Τι λοιπόν θα συμβεί εάν εισέλθει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και κατεβάσει τρυπάνι; Ήδη, η Άγκυρα προειδοποιεί την Κυπριακή Δημοκρατία να μην ποντίσει ηλεκτρικά καλώδια έξω από την Πάφο, όπου ισχυρίζεται ότι βρίσκεται η δική της υφαλοκρηπίδα.

β) Προχωρεί το πρόγραμμα στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Φατίχ Ντονμέζ, δήλωσε στις 14 Ιουνίου του 2014: «Κάναμε τη μεγαλύτερη ανακάλυψη υπεράκτιου κοιτάσματος φυσικού αερίου το 2020 στη Μαύρη Θάλασσα. Τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν ότι πρόκειται για περίπου 540 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και εργαζόμαστε σκληρά για να τα συνδέσουμε στο εθνικό σύστημα διανομής την επόμενη χρονιά». Και επί τούτου πρόσθεσε: «Το κοίτασμα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα στη Μαύρη Θάλασσα θα καλύπτει από το 2026 το 25-30% των ενεργειακών αναγκών στη χώρα».

γ) Ολοκλήρωση εργασιών για τη λειτουργία ενός από τους τρεις αντιδραστήρες του πυρηνικού προγράμματος στο Άκιουγιου το 2023 από τη ρωσική εταιρία Rosatom. Το έργο φτάνει τα 20 δις δολάρια και θα είναι μερικώς έτοιμο το 2003 λόγω εκλογών.

Η ατομική ενέργεια, παρότι χαρακτηρίζεται ως «καθαρή ενέργεια» ως προς το περιβάλλον, αποτελεί μία μόνιμη απειλή. Τόσο στην περίπτωση ατυχημάτων όσο και στην περίπτωση που θα μετατραπεί σε στρατιωτική και στρατηγική, μέσω της κατασκευής ατομικών όπλων. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος θα βρεθούν στον κυκλώνα ενός πιθανού ατυχήματος. Και λογικά θα έπρεπε να είχαν ήδη αντιδράσει σε διεθνές επίπεδο, με πολύ πιο έντονο τρόπο απ’ ό,τι το πράττουν. Και σε επίπεδο ΕΕ, καθότι, εκτός των άλλων, η Τουρκία είναι υπό ένταξη χώρα, αλλά και σε επίπεδο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία προς τεκμηρίωση των εν δυνάμει απειλών είτε στην περίπτωση κατά την οποία η ενέργεια θα χρησιμοποιηθεί για πολιτικούς είτε ακόμη και για στρατιωτικούς σκοπούς.

Ας τα βάλουμε σε μια τάξη:

1. Από το 2014 και προηγουμένως γερμανικές μυστικές υπηρεσίες συγκέντρωσαν στοιχεία, τα οποία είχαν δημοσιευθεί και στον γερμανικό Τύπο επί τη βάσει των οποίων γίνεται αντιληπτό ότι ο Ερντογάν είχε σαφή πρόθεση να χρησιμοποιήσει τον αντιδραστήρα του Άκιουγιου για τη εν συνεχεία κατασκευή πυρηνικών όπλων.
2. Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο Ερντογάν δημόσια υποστήριξε ότι εφόσον άλλες χώρες διαθέτουν πυρηνικά όπλα, γιατί η δική του να μην μπορεί;..
3. Οι τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες εργάζονται επί της βελτίωσης των πυραύλων μακρού βεληνεκούς με την προοπτική να χρησιμοποιήσουν πυρηνικές κεφαλές.
4. Πριν από τα Χριστούγεννα του 2020 πραγματοποιήθηκαν επαφές στρατιωτικού επιπέδου μεταξύ Τουρκίας και Πακιστάν. Σε αυτές συζητήθηκαν και θέματα που αφορούσαν την πιθανή παροχή βοήθειας από το Πακιστάν προς την Τουρκία για την πυρηνική καλλιέργεια με απώτερο στόχο την κατασκευή ατομικών όπλων.

Οι γειτονικές χώρες και φόρουμ

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις ενδείξεις, για κάποιους άλλους αποδείξεις, για τις προθέσεις της Τουρκίας. Ότι δηλαδή σε βάθος 15 με 20 χρόνων, μετά τη λειτουργία του σταθμού στο Άκιουγιου, θα ήθελε να επιτύχει την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Πέραν τούτων, υπάρχουν άλλα στοιχεία που μαρτυρούν ότι η επιλογή του Άκιουγιου συνιστά μια σεισμογενή περιοχή και, ως εκ τούτου, δημιουργούνται εν δυνάμει συνθήκες ανασφάλειας με αυξημένες, συγκριτικά με άλλες περιοχές, πιθανότητες ατυχήματος. Συνεπώς, ο πυρηνικός σταθμός του Άκιουγιου πυροδοτεί προβλήματα, ανεξαρτήτως εάν θα χρησιμοποιηθεί μόνο για πολιτικούς σκοπούς ή εάν θα χρησιμοποιηθεί ακόμη και για στρατιωτικούς. Το ζήτημα του Άκιουγιου δεν αφορά μόνο την Τουρκία, αλλά και τις γειτονικές της χώρες, που θα επηρεαστούν από το οποιοδήποτε ατύχημα. Με δική μας πρωτοβουλία θα έπρεπε να δημιουργηθεί φόρουμ κρατών για την ασφάλεια στην περιοχή σχετικά με τα όσα συμβαίνουν στο Άκιουγιου και να τεθεί κατ’ ανάλογο τρόπο στην ΕΕ κατά τον πλέον επίσημο τρόπο εφόσον η Τουρκία είναι ακόμη στην ΕΕ.

Οι ανησυχίες της ΕΕ και η άρνηση ενημέρωσης

Μέσα σε αυτήν τη λογική και επί τη βάσει των ζητημάτων της ασφάλειας τόσο ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας όσο και η ΕΕ θεωρούν αναγκαίο ότι θα έπρεπε να είχαν ήδη ενημερωθεί τα γειτονικά κράτη και ν’ ακουστούν οι δικές τους απόψεις και ανησυχίες. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε ψήφισμά του στις 6 Ιουλίου του 2017: «Καλεί την τουρκική κυβέρνηση να τερματίσει τα σχέδιά της για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκιουγιου», και προσθέτει: «Η προβλεπόμενη τοποθεσία βρίσκεται σε μια περιοχή επιρρεπή σε ισχυρούς σεισμούς και, ως εκ τούτου, αποτελεί σημαντική απειλή όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά και για τη Μεσόγειο περιοχή». Τονίζει, δε, ότι κακώς η Άγκυρα δεν έχει διαβουλευθεί με τα γειτονικά κράτη, μεταξύ των οποίων η Κύπρος και η Ελλάδα, που είναι μέλη της ΕΕ. Ανάλογη στάση τηρεί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία κατόπιν σχετικής ερώτησης το 2015 από τον ευρωβουλευτή Μιλτιάδη Κύρκο απάντησε: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βάλει στις προτεραιότητές της για τα επόμενα χρόνια την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Γι’ αυτό προκαλεί ανησυχία που η Τουρκία επιλέγει την κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων και μάλιστα χωρίς τις απαιτούμενες ευρωπαϊκές προδιαγραφές ασφαλείας και σε σεισμογενή περιοχή».

Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, έγραψε στις 10 Ιουνίου του 2020 τα εξής: «Υπάρχει το πυρηνικό εργοστάσιο στο Άκιουγιου. Η Τουρκία δεν έχει μιλήσει με κανέναν στην περιοχή. Αν εκραγεί, μόνο η Τουρκία θα το πληρώσει; Υπάρχει μια σειρά ζητημάτων, όπως η θάλασσα του Μαρμαρά, όπου η Τουρκία έχει καταπατήσει τον κανονισμό. Να τα βάλουμε όλα κάτω». Σε νέα του ανάρτηση στις 26 Απριλίου του 2021 αναφέρει: «Η καταστροφή του Τσερνόμπιλ, το μεγαλύτερο πυρηνικό δυστύχημα στην Ιστορία, είναι διαρκής υπόμνηση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και σήμερα». Βεβαίως, ούτε η Ελλάδα ούτε η Κύπρος προχώρησαν σε μια διεθνή καμπάνια για να σταματήσει η κατασκευή του Άκιουγιου. Οι κινήσεις που έγιναν, δεν ενοχλούσαν την Τουρκία. Λογικό είναι όπως το θέμα επανέλθει επί τάπητος ως θέμα υψίστης ασφάλειας απ’ όλες του τις πτυχές.

Αυτοδύναμη άμυνα

Η τελευταία Σύνοδος της ΕΕ αναφέρθηκε στον σεβασμό, τον οποίο θα πρέπει να επιδείξει η Τουρκία στα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών, φωτογραφίζοντας την Ελλάδα και την Κύπρο. Στέλνει μεν ορθά τα διπλωματικά και νομικά μηνύματα, χωρίς, όμως, κυρώσεις και χωρίς τη συμπερίληψη ρήτρας, που ν’ αναφέρεται στην άμεση εφαρμογή του 42,7, το οποίο δεν διεκδικείται από την Αθήνα και τη Λευκωσία, παρότι προνοεί ότι εάν ένα κράτος μέλος δεχθεί επίθεση από τρίτο κράτος, οι εταίροι συνδράμουν στρατιωτικά, προφανώς, για την υπεράσπισή του. Η περίληψη ενός τέτοιου άρθρου στα συμπεράσματα θα ήταν ένα σαφές αποτρεπτικό μήνυμα προς την Τουρκία. Ότι, δηλαδή, αν προχωρήσει σε επιθετικές κινήσεις, θα βρει μπροστά της τα κράτη μέλη της ΕΕ και δη στρατιωτικά. Ρεαλιστικά, λοιπόν, ομιλούντες, εάν προκύψει κρίση, η Ελλάδα θα πρέπει να έχει υπόψη της ότι θα στηριχθεί στις δυνάμεις της. Αυτοδύναμη άμυνα. Το ερώτημα είναι πού η Κύπρος θα στηριχθεί όταν είναι αθωράκιστη και αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα του Ελληνισμού; Στα ΜΟΕ, τα οποία η Τουρκία εκλαμβάνει ως αδυναμία, τα απορρίπτει και υπόσχεται υποβολή δικών της στη βάση της ισότιμης κυριαρχίας; Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επιβάλλεται η σύγκληση Πανεθνικής, που θ’ ασχοληθεί αρχικά με τον ενιαίο τρόπο αντιμετώπισης της τουρκικής απειλής από τη Θράκη ώς την Κύπρο. Διότι, η απειλή αυτή, είτε συμβατική είτε πυρηνική, δεν θα φύγει με τον Ερντογάν. Όπως κάποιοι είχαν το 2003 την ψευδαίσθηση ότι θα έφευγε με τους Κεμαλιστές… Θα συνεχιστεί. Είναι εθνική τουρκική στρατηγική.

Η συνοχή του ΝΑΤΟ…

Ως προς τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένη να υποστηρίξει ότι η στάση τής Τουρκίας είναι αντίθετη με τις αρχές και τους σκοπούς της Συμμαχίας. Το ΝΑΤΟ, δηλαδή, είναι αμυντική συμμαχία υπεράσπισης της δημοκρατίας και του ελεύθερου κόσμου. Όλα αυτά δεν συνάδουν με την τουρκική πολιτική, που απειλεί να τινάξει το ΝΑΤΟ στον αέρα μέσα από εκβιασμούς για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας και μέσα από ιαχές πολέμου στο Αιγαίο. Συνεπώς, δεν διακυβεύεται μόνο η ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα του ΝΑΤΟ, αλλά και η συνοχή του. Και το θέμα δεν είναι να έρθουν οι ΗΠΑ για να σώσουν την κατάσταση αφού ξεσπάσει η κρίση, αλλά πριν από αυτή και δη με την εφαρμογή του Μηχανισμού Αποκλιμάκωσης. Και αυτό μπορεί να συμβεί όταν τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι Σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ και οι εταίροι στην ΕΕ αντιληφθούν ότι δεν θα πληρώσουν το κόστος μόνο η Κύπρος και η Ελλάδα, αλλά όλοι! Ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος θα είναι συνέχεια εκείνου της Ουκρανίας, με ό,τι αυτό σημαίνει και δη στην οικονομία…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων