Χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών και της οικονομίας

Σημαντική ήταν η μείωση στην παραχώρηση νέων δανείων τον Απρίλιο σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. Όλες οι κατηγορίες δανείων σημείωσαν μείωση, με τη μεγαλύτερη να καταγράφεται σε αυτήν των στεγαστικών.

Η αβεβαιότητα που επικρατεί στην αγορά, ο αυξημένος πληθωρισμός και η μείωση των «οικογενειακών πλεονασμάτων» σε συνδυασμό με τις αυξήσεις του κόστους κατασκευής και κατά συνέπειαν των τιμών των ακινήτων, οδηγούν πολλούς συμπολίτες μας σε σκέψεις όσον αφορά την αγορά ακινήτου.

Την ίδια στιγμή, το γενικότερο πολιτικό και οικονομικό κλίμα προκαλεί προβληματισμό στους επενδυτές, οι οποίοι αναθεωρούν τα σχέδιά τους, ενώ επιχειρήσεις αναβάλλουν κεφαλαιακές δαπάνες που είτε αφορούν επέκταση είτε εκσυγχρονισμό των μονάδων παραγωγής.

Σημειώνεται ότι η αδυναμία να βρεθεί η χρυσή τομή για το νομοσχέδιο που αφορά την πρόσβαση των εταιρειών διαχείρισης δανείων στα δεδομένα των εγγυητών δεν θέτει σε κίνδυνο μόνο την πρώτη δόση του Ταμείου Ανασυγκρότησης, αλλά γενικότερα τη συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα.

Σε αυτά προστίθενται και η βέβαιη αύξηση των επιτοκίων και ο περιορισμός των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης από τις Κεντρικές Τράπεζες. Το κόστος δανεισμού αυξάνεται σταδιακά, ενώ η ρευστότητα στην αγορά περιορίζεται.

Χρηματοδότηση επιχειρήσεων

Η διασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκών μιας επιχείρησης αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες επιβίωσης και ανάπτυξής της. Μια επιχείρηση, ως ζωντανός οργανισμός, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στο επιχειρησιακό και οικονομικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί.

Για τις επιχειρήσεις όπως και για οποιοδήποτε οργανισμό, ακόμα και για τα νοικοκυριά, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένας σωστός σχεδιασμός, ώστε τα εισοδήματα να καλύπτουν τις δαπάνες και τις ανάγκες χρηματοδότησης.

Υπάρχουν τα σταθερά / ανελαστικά έξοδα, τα οποία είναι σημαντικό να είναι όσο το δυνατόν μικρότερα, φυσικά αυτό εξαρτάται από το είδος της επιχείρησης, και τα μεταβαλλόμενα, τα οποία αυξομειώνονται ανάλογα με τον τζίρο. Γίνεται αντιληπτό ότι η χρήση τεχνολογικά αναβαθμισμένων μεθόδων από τη μια απαιτεί σημαντική επένδυση σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό, ενώ από την άλλη δίνει τη δυνατότητα λειτουργίας της επιχείρησης με πιο αποδοτικό τρόπο, αυξάνοντας το περιθώριο κέρδους.

Οπότε το ερώτημα το οποίο γεννάται είναι αν οι επιχειρήσεις έχουν προχωρήσει σε τέτοιους σχεδιασμούς, αν τους έχουν προσαρμόσει στα νέα δεδομένα της οικονομίας και των νέων συνθηκών που διαμορφώνονται στη διεθνή αλλά και την τοπική σκηνή, και συγκεκριμένα αν υπήρξε ανάλυση ευαισθησίας για την κατάσταση μετά την άρση των μέτρων στήριξης, και αν εφαρμόζουν αποδοτικές μεθόδους παραγωγής και διαχείρισης.

Η χρηματοδότηση των αναγκών των επιχειρήσεων μπορεί να επιτευχθεί από τα οργανικά κέρδη τα οποία έχουν συσσωρευτεί τις καλές χρονιές και δεν έχουν ξοδευτεί σε αχρείαστες δαπάνες, μέσα από δανεισμό, τραπεζικό ή μέσω της έκδοσης ομολόγων και προσέλκυσης επενδυτών. Το τελευταίο οδηγεί στην απώλεια ελέγχου από τους υφιστάμενους μετόχους.

Ο δανεισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης επενδύσεων και μέρος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Η μόχλευση στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο, το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης.

Φυσικά η μόχλευση σταματά να είναι χρηματοδοτικό εργαλείο τη στιγμή που γίνεται με υπερβολικό τρόπο, χωρίς να διασφαλίζεται η δυνατότητα αποπληρωμής και φυσικά όταν ο δανεισμός διοχετεύεται σε αμφιβόλου ποιότητας επενδύσεις, χωρίς καμιάν αξιολόγηση του ρίσκου που αναλαμβάνεται.

Η αφαίρεση μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους ισολογισμούς των τραπεζικών ιδρυμάτων ενισχύει τα κεφάλαιά τους, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ξεπεραστεί τα προβλήματα για την οικονομία και την κοινωνία.

Σύμφωνα με την έκθεση, ο υψηλός δανεισμός των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, είτε αυτά τα ποσά οφείλονται σε τραπεζικά ιδρύματα είτε σε εταιρείες εξαγοράς και διαχείρισης χρηματοπιστωτικών διευκολύνσεων, περιορίζει το διαθέσιμο οικογενειακό εισόδημα και τη ρευστότητα των επιχειρήσεων εφόσον τα συγκεκριμένα δάνεια πρέπει να εξυπηρετηθούν.

Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις θα έχουν υποχρέωση να υποθηκεύουν ως εξασφάλιση του δανείου οποιαδήποτε άλλη μη υποθηκευμένη ακίνητη ιδιοκτησία ή άλλα περιουσιακά στοιχεία διαθέτουν. Δίνεται η δυνατότητα για συγκεκριμένες εξαιρέσεις, ενώ οι προσωπικές εγγυήσεις δεν θεωρούνται αποδεκτές ως εξασφάλιση για τους σκοπούς χορήγησης δανείων. Φυσικά θα πρέπει να αναμένουμε τις αποφάσεις της Βουλής σε σχέση με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Τραπεζικός δανεισμός

Στην Κύπρο το μεγαλύτερο ποσοστό χρηματοδότησης προέρχεται από τον τραπεζικό δανεισμό. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να αναπτύσσονται εναλλακτικές μέθοδοι χρηματοδότησης επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως τα επενδυτικά ταμεία.

Την τελευταία δεκαπενταετία ο επιχειρηματικός χάρτης αναδιαρθρώθηκε σημαντικά, ενώ είναι πολλά τα παραδείγματα εταιρειών που δανείστηκαν ποσά τα οποία δύσκολα θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν. Πτωχεύσεις, εξαγορές, συγχωνεύσεις, διορισμοί διαχειριστών με βάση ομόλογα κυμαινόμενης επιβάρυνσης συνέθεσαν το όλο σκηνικό.

Επιχειρήσεις που δεν θα καταφέρουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ή θα παραμείνουν σε διαδικασίες μιας άλλης εποχής, θα είναι οι πρώτες οι οποίες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα βιωσιμότητας.

Βασικό κριτήριο για τη χορήγηση νέων δανείων αποτελεί η δυνατότητα αποπληρωμής. Για τις επιχειρήσεις αυτό μπορεί να διαφανεί μέσω μελέτης βιωσιμότητας/ εκτιμώμενων ταμειακών ροών, ενώ για τα φυσικά πρόσωπα από το πιστοποιητικό μισθοδοσίας ή τη φορολογική τους δήλωση. Αναλύεται το τελικό διαθέσιμο μηνιαίο εισόδημα, αφού πρώτα αφαιρεθούν τα έξοδα διαβίωσης και η δόση του δανείου, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά συγκεκριμένο ποσοστό του.

Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν μπορούν να δανειοδοτήσουν ένα έργο στην ολότητά του. Απαιτείται πρώτα από τον επιχειρηματία/ επενδυτή/ φυσικό πρόσωπο να καταβάλει ένα ποσό περίπου στο 40% της αξίας της επένδυσης ή του ακινήτου που θα αγοράσει, ως ίδια κεφάλαια, και μετά να παραχωρηθεί δανεισμός. Αυτό σημαίνει ότι για την εκτέλεση ώριμων έργων αποτελεί αναγκαιότητα η προσέλκυση επενδύσεων με τη μορφή των ιδίων κεφαλαίων.

Η διασφάλιση της χρηματοδότησης μιας επιχείρησης είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή της. Η στήριξη μέσω δανεισμού στις εποχές που υπάρχουν ελλείμματα λόγω κρίσης είναι θεμιτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά η επιχείρηση πρέπει να αναδιοργανωθεί μέσα στο οικονομικό περιβάλλον που δραστηριοποιείται, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η επιβίωσή της.

Φυσικά σημαντικός παράγοντας διατήρησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος είναι η απλούστευση των διαδικασιών και η αποδοτική λειτουργία της κρατικής μηχανής προς διευκόλυνση όχι μόνο της επιχειρηματικής δραστηριότητας, αλλά και της κοινωνίας.

Ο περιορισμός του δανεισμού συνεπάγεται μειωμένη επιχειρηματική δραστηριότητα, λιγότερες επενδύσεις και μείωση των καταναλωτικών δαπανών. Αυτό έχει αρνητικές συνέπειες όσον αφορά την πορεία της οικονομίας, όμως η μειωμένη ζήτηση ενδεχομένως να οδηγήσει σε επιβράδυνση τον πληθωρισμό.