Οι δυόμισι πόλεμοι της Τουρκίας και ναρκοπέδιο των νησιών του Αιγαίου

Οι ΗΠΑ είναι επικεντρωμένες στην Ουκρανία, αλλά έχουν στραμμένο το βλέμμα και στις εξελίξεις στο Αιγαίο, διότι αντιλαμβάνονται ότι είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας κρίσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που θα απειλήσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Ουάσιγκτον σέβεται μεν το διεθνές δίκαιο και αντιλαμβάνεται τις ελληνικές θέσεις, αλλά, όπως επισημαίνουν, θα ήταν λανθασμένη επιλογή να κοπούν οι γέφυρες με την Τουρκία, διότι αφενός δεν θα υπάρχει δυνατότητα διαμεσολάβησης και, αφετέρου, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει η Τουρκία ακόμη πιο βαθιά στην αγκαλιά της Ρωσίας.

Στην Αθήνα φοβούνται την κυπριακή αχίλλειο πτέρνα

ΗΠΑ: Σέβονται την Ελλάδα, αλλά δεν μπορούν να κόψουν σχέσεις με την Τουρκία

Κιλιντσάρογλου: «Κάνε ένα βήμα στα νησιά και σε στηρίζουμε»

Η «κατοχική» Ελλάδα και η στρατιά του Αιγαίου…

Επί του εδάφους της Κύπρου

Στρατιωτικές και πολιτικές πηγές στην Αθήνα αναφέρουν ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας είναι ψυχολογικά και επιχειρησιακά έτοιμες διά παν ενδεχόμενο, αναγνωρίζουν, όμως, ότι η αχίλλειος πτέρνα μιας κρίσης είναι η Κύπρος, λόγω του αθωράκιστου χαρακτήρα της. Εάν δηλαδή η Τουρκία θέλει πραγματικά να προκαλέσει πρόβλημα θα στραφεί από το Αιγαίο προς τη Μεγαλόνησο, όπως τονίζεται. Εκτιμάται ότι η όποια πρόκληση θα γίνει επί του εδάφους, δηλαδή στη γραμμή αντιπαράταξης, για να υπάρξει ψυχολογικός, στρατιωτικός και πολιτικός αντίκτυπος, αφού ο κίνδυνος και η απειλή θα είναι ορατές καταστάσεις, πράγμα που δεν συμβαίνει σε ανάλογη περίπτωση εντός της θάλασσας.

Οι πόλεμοι και η ασθενούσα Εθνική Φρουρά

Όπως επισημαίνεται, η εποχή κατά την οποία η Τουρκία ισχυριζόταν ότι θα μπορούσε να εμπλακεί σε 2,5 πολέμους έχει παρέλθει. Ήδη, όπως τονίζεται, η Άγκυρα έχει ανοιχτό το μέτωπο στη Συρία, μετακινώντας μάλιστα δυνάμεις από την 1η Στρατιά της Ανατολικής Θράκης, η οποία είναι για την Τουρκία ό,τι για τη Ρωσία η οδός του Ναπολέοντα. Δηλαδή ο άξονας Πολωνίας, Λευκορωσίας, Βαλτικών χωρών προς τη Μόσχα. Αντίστοιχη της Μόσχας εννοείται ότι είναι η Κωνσταντινούπολη. Η μετακίνηση των στρατευμάτων από την Ανατολική Θράκη δεν είναι τέτοια που να αποδυναμώνει την τουρκική άμυνα σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό, αλλά ούτε και τέτοια που να επιτρέπει εκ των προτέρων επιτυχία σε μια ενδεχόμενη επίθεση. Ταυτοχρόνως, η Τουρκία δεσμεύει επί μακρόν μεγάλο όγκο στρατευμάτων στον αέναο πόλεμο στις κουρδικές περιοχές και στο βόρειο Ιράκ. Σε αυτά προστίθεται και η κακή οικονομική κατάσταση, την οποία διέρχεται η χώρα. Όσο, δε, για την Κύπρο, η Άγκυρα διαθέτει στη γραμμή αντιπαράταξης το πλεονέκτημα της αυτάρκειας, δηλαδή της πλήρους επάνδρωσης μονάδων και των επιθετικών διατάξεων, καθώς κι εκείνο της εξασθενημένης Εθνικής Φρουράς τόσο σε έμψυχο όσο και σε άψυχο υλικό.

Η «κατοχική Ελλάδα» και το δικαίωμα της αυτοάμυνας

Η στρατιά του Αιγαίου έχει εκ της φύσεώς της απειλητικό έναντι της Ελλάδος και των νησιών της χαρακτήρα. Το μαρτυρεί μάλιστα και η άσκηση "ΕΦΕΣ", που φέρει την ονομασία της από την ελληνική πόλη Έφεσος και περιλαμβάνει αποβάσεις έναντι των ελληνικών νησιών.

Όσον αφορά την πολιτική της Άγκυρας στο θέμα του Αιγαίου, ισχυρίζεται ότι η στρατιωτικοποίηση των νησιών είναι αντίθετη με τις Συνθήκες του 1931 και του 1947. Συνεπώς, ισχυρίζονται οι Τούρκοι, η Ελλάδα έχει παραβιάσει, αν δεν έχει ακυρώσει, τις συνθήκες, άρα: α) Απειλεί την Τουρκία. β) Κατέχει τα νησιά παράνομα πλέον και η Άγκυρα εφόσον έχουν παραβιαστεί οι Συνθήκες εγείρει ζήτημα κυριαρχίας τους.

Βεβαίως επί τούτων υπάρχει η εξής νομική και διπλωματική απάντηση:

1) Η Τουρκία δεν μπορεί να μιλά για στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, διότι κατέχει εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας, κράτους μέλους της ΕΕ και του ΟΗΕ. Και η Ελλάδα έχει δικαίωμα να αναφέρεται στην Κύπρο όχι για συναισθηματικούς ή για εθνικούς λόγους αλλά και νομικά, διότι είναι εγγυήτρια δύναμη. Βεβαίως, το ίδιο θα πρέπει να πράξει και η Κυπριακή Δημοκρατία. Εφόσον, λοιπόν, η Ελλάδα θα εγείρει το θέμα της Τουρκίας για τις απειλές στο Αιγαίο και την πρόκληση κρίσης στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο περί το τέλος Ιουνίου, πακέτο θα πρέπει να πάει και η καταδίκη της Άγκυρας για τη συνεχιζόμενη κατοχή τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και ειδικότερα θα πρέπει να τεθούν επί τάπητος τα νέα τετελεσμένα στην πόλη της Αμμοχώστου, που αποτελούν απόδειξη του εγκλήματος της επίθεσης σε βάρος κράτους μέλους του ΟΗΕ και της ΕΕ, καθώς και εγκλήματος πολέμου.

2) Η παρουσία της τουρκικής στρατιάς του Αιγαίου και οι επιθετικές της διατάξεις επιβάλλουν στην Ελλάδα στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου στο πλαίσιο της αυτοάμυνας, όπως αυτό κατοχυρώνεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, στο άρθρο 51.

3) Η Άγκυρα θα πρέπει να επιδείξει πλήρη σεβασμό και συμμόρφωση επί των Συνθηκών σχετικά με τα νησιά της Ίμβρου και της Τενέδου, καθώς και με τη Σχολή της Χάλκης.

Η στρατηγική σημασία του Αιγαίου…

Η Τουρκία εντάσσει τα νησιά του Αιγαίου στην ευρύτερη στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας για τους εξής λόγους:

Πρώτον, δίνουν στρατηγικό βάθος στην Ελλάδα και αφαιρούν στρατηγικό βάθος από την Τουρκία.

Δεύτερον, είναι συνδεδεμένα με τα ειδικά κυριαρχικά δικαιώματα, δηλαδή την ΑΟΖ, τις πηγές του φυσικού αερίου και τον εναέριο χώρο.

Τρίτον, συνιστούν ναρκοπέδιο για την επιθετικότητα του τουρκικού στόλου και για την επεκτατική πολιτική της Τουρκίας σε δύο επίπεδα: Το πρώτο αφορά στην επέκτασή της προς την Ηπειρωτική Ελλάδα και το δεύτερο αφορά στον θαλάσσιο άξονα που ξεκινά από τα στενά των Δαρδανελλίων και μέσω των νησιών του Αιγαίου καταλήγει στην Ανατολική Μεσόγειο. Ήδη, η Τουρκία έχει καταφέρει να μετατρέψει την περιοχή από την Μαρμαρίδα μέχρι την Αλεξανδρέττα σε τουρκική λίμνη, την οποία θέλει να επεκτείνει τώρα μέχρι τα Δαρδανέλλια και από εκεί προς τη Μαύρη Θάλασσα, όπου στην παρούσα φάση, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, συγκατοικεί με τη Ρωσία.

Η λογική Ερντογάν και η στήριξη της αντιπολίτευσης

Διπλωματικές πήγες αναφέρουν ότι ο Ερντογάν θεωρεί πως με την επιθετική ρητορική σε βάρος της Ελλάδος μπορεί:

1) Να διεκδικήσει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ μέσω της απειλής για πρόκληση κρίσης με την Ελλάδα στο Αιγαίο. Γιατί; Διότι η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι αδικείται από τις ΗΠΑ και ότι η Αθήνα επωφελείται, οπότε θα πρέπει να επέλθει ισορροπία μέσω της πώλησης των F-16 στην Τουρκία.

2) Να πάρει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ, επειδή δεν θα κλιμακώσει την κρίση. Οι Αμερικανοί δεν θα ήθελαν να δουν τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ να τινάζεται στον αέρα. Το οποιοδήποτε αντάλλαγμα από τη Δύση θα προσφέρει στον Ερντογάν ποσοστά και στις εκλογές.

3) Να κερδίσει μονάδες ενόψει των εκλογών συν του γεγονότος ότι πιστεύει σε αυτήν την πολιτική, την οποίαν ασπάζεται και η αντιπολίτευση, η οποία όμως τον κατηγορεί για λανθασμένη πολιτική έναντι των ΗΠΑ. Οι Κεμαλιστές και γενικότερα η αντιπολίτευση υιοθετούν μια δυτικόστροφη πολιτική ως προς την υλοποίηση της αναθεωρητικής στρατηγικής της Γαλάζιας Πατρίδας και του Νεο-Οθωμανισμού. Μάλιστα ο Κιλιντσάρογλου, απευθυνόμενος προς τον Ερντογάν, είπε: «Δεν βγάζουμε πλοία και τα τραβάμε πίσω… Αν έχεις ψυχή κάνε ένα βήμα στα νησιά, τα οποία καταλήφθηκαν και στρατιωτικοποιήθηκαν. Θα σε στηρίξουμε». Συνεπώς, ακόμα και αν το 2023 προκύψει αλλαγή φρουράς στην Προεδρία της Τουρκίας, λόγω των εκλογών, ανάλογη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της ως προς την επεκτατική της πολιτική δεν πρόκειται να προκύψει. Είναι επίσης πρόδηλον ότι ο Ερντογάν απειλεί και είναι πιθανό να επιδιώξει ελεγχόμενη, όμως κρίση, η οποία θα του προσφέρει εκ των προτέρων όφελος. Ή θα μπορεί να την ερμηνεύσει ως επιτυχία, διότι δεν έχει την πολυτέλεια της αποτυχίας. Εάν προχωρήσει σε κρίση και αποτύχει, τότε δεν θα χάσει μόνο τις εκλογές, αλλά το τέλος του ενδέχεται να έρθει νωρίτερα. Επειδή μάλιστα έχει δημιουργήσει σωρεία εχθρών, μεταξύ των οποίων και πρώην συνεργάτες του, κανείς δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να ακολουθήσει την τύχη του Μεντερές. Ακόμη και αν δεν απαγχονιστεί, θα πάει φυλακή. Εκτός και αν αποδράσει στο εξωτερικό. Να μεταβεί, όμως, πού; Η κλιμάκωση της επιθετικής του ρητορικής και της οποιασδήποτε εν συνεχεία προσπάθειας για την αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και την πρόκληση κρίσης, είναι ενταγμένη στην πρακτική "της υπολογισμένης απόφασης", που σημαίνει χαμηλό ρίσκο για τον Ερντογάν και μεγάλο όφελος.

Υποσχέσεις των ξένων και το μάθημα του ’74…

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός δείχνει αυτοπεποίθηση και επιδίδεται σε μία αποτρεπτική ρητορική, που αποτυπώνεται σε όσα είπε στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος την περασμένη εβδομάδα. Ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι έτοιμη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα και όσοι τα παραβιάσουν, θα τιμωρηθούν αυστηρά. Προφανώς αισθάνεται ότι έχει τη στήριξη, σε ικανοποιητικό τουλάχιστον βαθμό, των ΗΠΑ ή ακόμη και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που πήραν σαφή θέση για τον σεβασμό της ελληνικής κυριαρχία την περασμένη εβδομάδα. Κανείς δεν μπορεί να μηδενίζει μια τέτοια στήριξη. Όμως, η Ιστορία δείχνει ότι την ώρα της κρίσης οι υποσχέσεις αποτελούν έπεα πτερόεντα. Ας δοκιμάσει λοιπόν ο Έλληνας Πρωθυπουργός τους εταίρους μας θέτοντας θέμα αυτόματης ενεργοποίησης του 42,7 των Συνθηκών και για την Αθήνα και για τη Λευκωσία, που σημαίνει ότι, εάν κράτος μέλος δεχθεί επίθεση από τρίτο κράτος, το σύνολο των κρατών μελών καλούνται να υπερασπιστούν τον εταίρο που δέχεται επίθεση ακόμη και με στρατιωτικά μέσα. Το μάθημα του ’74 είναι πολλαπλό: 1. Δεν μπορεί να στηριζόμαστε στις υποσχέσεις των μεγάλων δυνάμεων. 2. Απαιτούνται έμπρακτες αποδείξεις στήριξης σε περίπτωση κρίσης, όπως η ενεργοποίηση του 42,7 για να ξέρει και η Τουρκία ότι θα βρει το σύνολο της ΕΕ απέναντί της. 3. Η αχίλλειος πτέρνα ήταν και συνεχίζει να είναι η Κύπρος. Και το 1974 περίμεναν την κρίση στο Αιγαίο και ξέσπασε στη Λευκωσία και στην Κερύνεια. Συνεπώς, όταν αναφερόμαστε σε αποτροπή, πρωτίστως θα πρέπει να εξετάζουμε εάν από μόνοι μας μπορούμε ν’ αντεπεξέλθουμε και να κερδίσουμε την κρίση που θα προκαλέσει η Τουρκία. Όσο, δε, για την αχίλλειο πτέρνα της Κύπρου, εάν περιμένουμε τη δωδεκάτη για τη θωράκισή της, τότε θα ζήσουμε νέο 1974. Για το γεγονός ότι δεν είναι θωρακισμένη η Κύπρος δεν είναι πρωτίστως η Αθήνα που ευθύνεται, αλλά η Λευκωσία. Ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του, διότι αν τις αναλάβει τώρα, δεν θα χρειαστεί να τις αναλάβει αργότερα... Και αυτό οδηγεί στην ενίσχυση της αποτροπής και μειώνει τις πιθανότητες για την όποια νέα τραγωδία.

Ο χάρτης αυτός καταδεικνύει τη συνθετική εικόνα τουρκικών στρατιωτικών ασκήσεων, όπως η «ΕΦΕΣ», αυτήν την περίοδο. Η «ΕΦΕΣ» είναι διεθνής άσκηση στην οποία συμμετέχουν οι ΗΠΑ και οι Γάλλοι. Η Τουρκία δίνει διεθνή προβολή για την αντιμετώπιση… απειλών. Με ροζ χρώμα αποτυπώνεται η περιοχή που δεσμεύτηκε στο κέντρο του Αιγαίου για τη διενέργεια υδρογραφικών ερευνών.

H τουρκική Γαλάζια Πατρίδα. Αφού κατάφερε να δημιουργήσει μια τουρκική λίμνη από τη Μαρμαρίδα ώς την Αλεξανδρέττα, λόγω της κατοχής της Κύπρου και των γκρίζων ζωνών, αρχίζει να απλώνεται παντού. Αντιλαμβάνεται ότι η θάλασσα είναι εξίσου σημαντική με τη στεριά… Από το 2018 αναλύαμε από αυτές τις στήλες με χάρτες και στοιχεία τη στρατηγική της Γαλάζιας Πατρίδας, αλλά η οι ηγεσίες μας δεν ήθελαν να πιστέψουν. Στη δε Λευκωσία, ακόμη και τώρα αρνούνται να δουν την αλήθεια…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων