Με το τουρκικό πιστόλι στον κρόταφο η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου

«Αυτή είναι η δεκαετία του 1970 για το φυσικό αέριο», είπε ο Kevin Book, διευθύνων σύμβουλος της Clear View Energy Partners LLC, μιας ερευνητικής εταιρείας που έχει έδρα την Ουάσιγκτον, και προσθέτει: «Ο κόσμος σκέφτεται τώρα το φυσικό αέριο όπως κάποτε σκεφτόταν το πετρέλαιο, αφού έχουν γίνει πολύ ορατά ο ουσιαστικός ρόλος που διαδραματίζει το φυσικό αέριο στις σύγχρονες οικονομίες και η ανάγκη για ασφαλή και ποικιλόμορφο εφοδιασμό».

Γιατί πέφτουν οι τιμές φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και ανεβαίνουν στην ΕΕ

Πώς το αμερικανικό non paper για τον EastMed ακυρώνεται από την Ευρωβουλή

Το πρόβλημα του ηλεκτρικού ρεύματος, ο πληθωρισμός και η ΕΚΤ

Σε τροχιά τουρκικής πολιτικής…

Και ενώ στη θάλασσα της Κύπρου βρίσκονται τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, το κράτος αδυνατεί να τα εκμεταλλευτεί λόγω ανεπαρκούς ενεργειακής πολιτικής, της οποίας οι αποφάσεις εξαρτώνται από την τουρκική πολιτική. Εκ των πραγμάτων, η πολιτική για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου έχει στον κρόταφό της το πιστόλι της Άγκυρας. Είναι λοιπόν μια τέτοια πολιτική που τελεί υπό την ομηρία της Άγκυρας, αφού μέρος της ηγεσίας μας την συνδέει με τη λύση του Κυπριακού, καθώς και με το πέρασμα αγωγού προς τα τουρκικά παράλια. Μια θέση την οποία διατυπώνει η Τουρκία, ως τμήμα της αναθεωρητικής της πολιτικής, καθώς και δυο τουλάχιστον από τους υποψήφιους Προέδρους (Α. Νεοφύτου και Α. Μαυρογιάννης). Μαζί τους συντάσσεται και ο Υπουργός Εξωτερικών, Ι. Κασουλίδης, χωρίς οι άλλοι υποψήφιοι να έχουν εκφράσει με σαφήνεια τις θέσεις τους επί του θέματος και, ειδικότερα, κατά πόσον ο EastMed πάγωσε ή αργοπεθαίνει.

Πράσινη ενέργεια και φυσικό αέριο…

Πάντως, μόλις ο κ. Κασουλίδης είχε αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του, είχε πει ότι ο EastMed προκαλεί προβλήματα στην Τουρκία και προ ολίγων ημερών ότι δεν μπορούν να συλλεγούν πληροφορίες για το δρομολόγιο του EastMed εκεί όπου η Άγκυρα θεωρεί ότι είναι η δική της υφαλοκρηπίδα και, άρα, δεν είναι δυνατή η ολοκλήρωση της μελέτης στην ΕΕ, ώστε να αποφασίσει εάν είναι ή όχι βιώσιμος ο αγωγός. Στο μεσοδιάστημα, όχι μόνον ο κ. Κασουλίδης, αλλά και άλλοι είχαν στηριχθεί επί ενός αμερικανικού non paper για να ισχυριστούν ότι ο EastMed δεν ήταν συμφέρουσα επιλογή λόγω της νέας πολιτική της ΕΕ, η οποία στοχεύει στην πράσινη ενέργεια ώς το 2050 με ενδιάμεσο σταθμό το 2030.

Τώρα, ένεκα της κρίσης που προκύπτει από τον πόλεμο στην Ουκρανία και των μεγάλων αναγκών της ΕΕ σε φυσικό αέριο, ήρθε την περασμένη Δευτέρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να περιλάβει τόσο το φυσικό αέριο όσο κα την πυρηνική ενέργεια ως είδη που θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται για τη μεταβατική περίοδο.

Τέσσερα βήματα της ΕΕ

Οι αποφάσεις της ΕΕ και δη του Συμβουλίου για το επόμενο διάστημα στηρίζονται επί των εξής πολιτικών αξόνων:

• την εξοικονόμηση ενέργειας,
• τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού,
• την ταχεία υποκατάσταση των ορυκτών καυσίμων με την επιτάχυνση της μετάβασης της Ευρώπης σε καθαρές μορφές ενέργειας,
• τον έξυπνο συνδυασμό επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων.

Εκείνο, πλέον, που είναι πρόδηλο είναι ότι οι τιμές και φυσικού αέριου και του αργού είναι στα ύψη. Επειδή, δε, το φυσικό αέριο είναι συνδεδεμένο με την παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος προκύπτουν αλυσιδωτές αρνητικές επιπτώσεις και στην παραγωγή και στην αύξηση των τιμών. Η κατάσταση επιδεινώνεται ένεκα του ελλείμματος στα σιτηρά και στην τροφική αλυσίδα. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη φτάνει περί το 8,6% με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ανακοινώνει ότι εντός των επόμενων ημερών θα εξαγγείλει αύξηση του επιτοκίου κατά 25 μονάδες βάσης (0,25%). Το πρόβλημα του πληθωρισμού δεν οφείλεται, βεβαίως, στο υπερβολικό χρήμα που βρίσκεται στην αγορά, αλλά στην ενεργειακή και επισιτιστική κρίση, οπότε υπάρχει ο κίνδυνος να μειωθούν εντελώς οι ρυθμοί ανάπτυξης στην Ευρωζώνη και να γίνει θύμα του στασιμοπληθωρισμού.

Οι αποφάσεις των Βρυξελλών και η εξάρτηση από τις ΗΠΑ

Οι αποφάσεις της ΕΕ που αφορούν τις κυρώσεις επί της Ρωσίας τείνουν να εξελιχθούν σε μπούμερανγκ, ασχέτως εάν ισχυριστεί κάποιος ότι σε βάθος χρόνου θα υπάρξουν οφέλη από μια τέτοια απεξάρτηση. Επί του παρόντος συμβαίνουν τα εξής:

1. Τον Απρίλιο του 2022, η Ρωσία παρείχε το 45% των εισαγωγών φυσικού αερίου τής ΕΕ, κερδίζοντας 900 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα.
2. Στην Ευρώπη υπάρχουν σχέδια για περίπου 20 τερματικούς σταθμούς. Η Γερμανία, η οποία εξαρτιόταν κατά 40% από τη Ρωσία, δεν διαθέτει τερματικά LNG. Γι’ αυτόν τον λόγο προγραμματίζει να επενδύσει 3 δισεκατομμύρια δολάρια για να ναυλώσει τέσσερα πλωτά LNG.
3. Λόγω της κρίσης στη Γαλλία επεμβαίνει το κράτος για να γλιτώσει μιαν από τις μεγαλύτερες εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ανάλογα προβλήματα εμφανίζονται και στη Γερμανία. Δεν αναφερόμαστε σε τυχαίες χώρες, αλλά στους δυο πυλώνες της ΕΕ.
4. Οι εισαγωγές LNG στην ΕΕ θα μπορούσαν να καλύψουν το 40% των αναγκών φυσικού αερίου ώς το 2026. Αυτός ο όγκος τροφοδοσίας με LNG είναι ο διπλάσιος από το 2021 (20%), αλλά λιγότερος από εκείνον που η Ρωσία διοχέτευε στην ΕΕ.

Προσοχή τώρα, διότι λίαν προσφάτως η Ευρώπη δέχθηκε νέο πλήγμα. Στις ΗΠΑ είχαμε μια έκρηξη στο «Freeport» από το οποίο εξάγεται το 16% με 20% του υγροποιημένου αερίου. Η έκρηξη κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις τροφοδοσίας των LNG και όχι τις ποσότητες φυσικού αερίου που διοχετεύτηκαν στην αμερικανική αγορά. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση των τιμών του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και η αύξησή του στην Ευρώπη από 75 δολάρια σε 100. Συνεπώς, η κατάσταση στην Ευρώπη γίνεται χειρότερη εάν λάβει κάποιος υπόψη ότι για δέκα μέρες θα κλείσει για λόγους συντήρησης ο Βόρειος Αγωγός 1 από τον οποίο τροφοδοτείται η Γερμανία. Η ουσία, μάλιστα, είναι η εξής: Ενώ η Ευρώπη οδηγείται σε ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, εξαρτάται πλέον σε ποσοστό αμερικανικού LNG κατά 110%.

Ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία έχουμε αύξηση της ενεργειακής, στρατιωτικής και στρατηγικής εξάρτησης της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ, που εκτείνεται και σε άλλους τομείς λήψης αποφάσεων. Όπως λοιπόν είχε γράψει ο μακαρίτης Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ το 1995, κινούμαστε προς την ακόλουθη πραγματικότητα: Αμερική, μια Ευρωπαϊκή Δύναμη. Αυτή η στρατηγική αντίληψη έχει σφραγιστεί μέσα από την τελευταία Σύνοδο του ΝΑΤΟ, που καθόρισε τη Ρωσία ως άμεση απειλή και αύξησε τη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη. Μια, δε, από τις επιπτώσεις της υφιστάμενης κατάστασης είναι η ανάδειξη της εξυπηρέτησης εθνικών συμφερόντων εντός της ΕΕ, γεγονός που ήταν εμφανές στο ουγγρικό βέτο για τη διοχέτευση φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι ιδιομορφίες εντός της ΕΕ είναι εμφανείς μεταξύ των κρατών μελών και, ως εκ τούτου, γίνεται πολύ πιο δύσκολη η εξεύρεση κοινής συνισταμένης.

Ο κεντρικός ρόλος της Κίνας

Όσο, δε, για τη Μόσχα στρέφεται για τη διοχέτευση του φυσικού της αερίου προς νέες μεγάλες αγορές, όπως η Ινδία και η Κίνα. Η τελευταία συνιστά τον κορυφαίο αγοραστή LNG παγκοσμίως και προχωρεί σε νέες κατασκευές που αφορούν δέκα νέα τερματικά εισαγωγής για το 2023. Απώτερος στόχος είναι όπως διπλασιαστεί η χωρητικότητά της εντός της πενταετίας. Η Ρωσία προχωρεί στον Υπερσιβηρικό Αγωγό 2, που θα μπορεί να μεταφέρει 550 bcm καλύπτοντας έτσι τα 155 bcm που έστελνε στην ευρωπαϊκή αγορά, της οποίας οι ανάγκες φτάνουν τα 541 bcm. Ώς το τέλος του έτους η ΕΕ εκτιμά ότι θα απεξαρτηθεί κατά τα 2/3 σε ό,τι αφορά την τροφοδοσία φυσικού αερίου από τη Μόσχα και πλήρως ώς το 2027. Η Κίνα είναι αυτή η οποία εξελίσσεται ως ο κεντρικός πυλώνας στο νέο διεθνές σύστημα υπό την έννοια ότι μπορεί να στηρίζει τη Ρωσία στην αντιπαράθεσή της με τη Δύση. Ταυτοχρόνως, όμως, έχει και η ίδια την ανάγκη της Μόσχας λόγω των μεγάλων αναγκών της σε φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να αγοράζει σε πολύ καλές τιμές. Από την άλλη έχει μεγάλες εξαρτήσεις έναντι των ΗΠΑ όπως και οι ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Υπό αυτές τις συνθήκες το Πεκίνο εφαρμόζει με προσοχή την πολιτική του εκκρεμούς αναλόγως των συμφερόντων του.

Η αχίλλειος πτέρνα του Ερντογάν

Η Τουρκία του Ερντογάν υιοθετεί μέχρι στιγμής και αυτή την πολιτική του εκκρεμούς, μια προς τη Μόσχα και μια προς την Ουάσιγκτον, αλλά το σημαντικό της πρόβλημα είναι η κακή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται και δη το πρόβλημα του πληθωρισμού (78,6) που εκμηδενίζει την αγοραστική αξία της λίρας και συνιστά την αχίλλειο πτέρνα του Τούρκου Προέδρου στον προεκλογικό του. Εξ ου και το γεγονός ότι στρέφει την προσοχή του και τα πυρά του στην Ελλάδα και στην Κύπρο, προβάλλοντας την πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας, που είναι συνδεδεμένη με το φυσικό αέριο και την εκμετάλλευσή του. Το ενεργειακό έχει πρώτη θέση στην τουρκική ατζέντα διότι συνιστά συντελεστή ισχύος που είναι συναφής με την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και την οικονομία.

Ενεργειακή στόχοι του Σουλτάνου

Δεν είναι τυχαία η διπλή επικέντρωση του Ερντογάν στα εγκαίνια του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα στο Άκιουγιου και στην έναρξη, όπως ισχυρίζεται, της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα το 2023. Σε μια συναφή κίνηση την περασμένη Τρίτη, ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, με δηλώσεις του εξήγγειλε τη μετακίνηση της αρχικής εξόδου του νέου τουρκικού γεωτρύπανου, «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν», που όπως ελέγετο θα έβγαινε στην Ανατολική Μεσόγειο περί τα μέσα Ιουλίου, για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Οι Τούρκοι έχουν, όπως ισχυρίζονται, πέντε σημεία υπόψη τους για να τρυπήσουν. Διαθέτουν την πρωτοβουλία κινήσεων και ο χώρος δράσης τους θα εξαρτηθεί από το πού και γιατί θέλουν να προκαλέσουν. Εάν θα στραφούν προς την Ελλάδα, πιθανοί χώροι είναι τα ανοικτά της Κρήτης και ο θαλάσσιος χώρος μεταξύ Καστελόριζου και Ρόδου από τη μια και στ’ ανοικτά της Πάφου ώς στο Καστελόριζο από την άλλη. Εάν θα θέλουν να προκαλέσουν στην Κύπρο, θα στραφούν στις νότιες θάλασσές μας και δη στα οικόπεδα τα οποία διεκδικεί το ψευδοκράτος. Γίνεται μάλιστα αντιληπτό ότι στις θάλασσες της Κύπρου η δράση του «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» θα είναι ανενόχλητη, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία δεν διαθέτει πολεμικό ναυτικό για να υπερασπιστεί την ΑΟΖ της.

Η Τουρκία έχει ενεργειακή πολιτική, που είναι τμήμα της αναθεωρητικής της στρατηγικής, όπως εκδηλώνεται μέσα από τη Γαλάζια Πατρίδα και μέσα από μια διχοτομική λύση στο Κυπριακό, η οποία μετακινήθηκε από την ομοσπονδία των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών, στη λύση των δύο κρατών ως προηγούμενο στάδιο της πλήρους τουρκοποίησης. Συνεπώς, πώς μπορεί να γίνεται λόγος για την ανάγκη στρατηγικής για την αντιμετώπιση της αναθεωρητικής πολιτικής της Άγκυρας από τη μια και να υιοθετούνται από την άλλη βασικοί πυλώνες αυτής ακριβώς της αναθεωρητικής πολιτικής, όπως είναι ο αγωγός προς τα τουρκικά παράλια και η διχοτομική ομοσπονδία, η οποία τείνει να αγιοποιηθεί επειδή η Άγκυρα κράτα τα κεκτημένα του Κραν Μοντανά και προχωρεί στα δύο κράτη.

Η τορπίλη στην ενεργειακή πολιτική

Η ενεργειακή πολιτική της Κύπρου τορπιλίζεται από την τουρκική απειλή και την εξευμενιστική πολιτική της Κυβέρνησης, η οποία οδήγησε το Κυπριακό σε γενικότερα αδιέξοδα. Σε ανύποπτο χρόνο είχαμε επισημάνει την εξής αντίφαση: Η πολιτική για την κατασκευή του EastMed ήταν εκ των πραγμάτων πολιτική της οικονομικής και στρατιωτικής αποτροπής. Πώς, λοιπόν, μπορούσε να έχει τύχη ο EastMed όταν η πολιτική της Κυβέρνησης και του κυπριακού κατεστημένου ανήκε και ανήκει στη σφαίρα του απόλυτου εξευμενισμού, που αποτυπώνεται, άλλωστε, και στα ΜΟΕ της Κυβέρνησης, που εκλήφθηκαν από την άλλη πλευρά ως αδυναμία και έφεραν τις προτάσεις του κ. Τατάρ για τη μετατροπή ολόκληρης της Κύπρου σε επαρχία της Τουρκίας. Επειδή, μάλιστα, οι Ισραηλινοί δεν έχουν την ίδια λογική μαζί μας, αφενός δεν πήραν αγωγό προς Τουρκία, όπως πολλοί στην Κύπρο θα ήθελαν να συμβεί για να προβάλουν τον ισχυρισμό ότι το ίδιο θα έπρεπε να πράξουμε κι εμείς, αλλά στις 15 Ιουνίου υπέγραψαν συμφωνία με την Αίγυπτο, στην παρουσία της Πρόεδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν. Στόχος της συμφωνίας είναι η διοχέτευση μέρους του ισραηλινού φυσικού αερίου προς το Ιντκού, όπου θα υγροποιείτο για να μεταφέρεται προς την ΕΕ, η οποία τώρα έχει μεγάλες ανάγκες. Ενώ η Κύπρος είναι κράτος μέλος της ΕΕ και έχει αποθέματα φυσικού αερίου, η ΕΕ κλείνει συμφωνία με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, διότι η Κυβέρνηση δεν κατάφερε: 1) Να στήσει τερματικό, όπως ήθελαν οι Ισραηλινοί. 2). Να προχωρήσει τον EastMed ή ακόμη και να περάσει φυσικό αέριο από την Αφροδίτη προς την Αίγυπτο. Όταν όμως οι ξένοι και δη η ΕΕ, καθώς και οι γείτονές μας ακούνε τον Υπουργό Εξωτερικών Ι. Κασουλίδη να λέει ότι το φυσικό αέριο θα τύχει εκμετάλλευσης με τη λύση του Κυπριακού, λογικό δεν είναι να στρέφονται προς τους γείτονές μας και να μη μας λαμβάνουν σοβαρά υπόψη; Ειδικώς, δε, όταν επιμένει ο κ. Κασουλίδης ότι δεν μπορούν να συλλεγούν στοιχεία για τον EastMed λόγω της Άγκυρας, η οποία δεν μας επιτρέπει τη διενέργεια ερευνών σε περιοχές, οι οποίες, κατά τον ισχυρισμό της, εμπίπτουν στη δική της υφαλοκρηπίδα. Και ποια είναι η δική του αντίδραση; Να εξευμενίζει την Άγκυρα και να προβάλλει τον ισχυρισμό ότι δεν είναι δυνατή η κατασκευή του EastMed και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να περάσει αγωγός προς την Τουρκία, όπως η ίδια αξιώνει στο πλαίσιο της αναθεωρητικής πολιτικής. Η οποία αναθεωρητική πολιτική σημαίνει, εκτός των άλλων, τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην καλύτερη όπως λένε για μας περίπτωση, μέσω μιας ομοσπονδίας και την αλλαγή της κυπριακής ΑΟΖ, τμήμα της οποίας θα περάσει στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος και στην ίδια την Τουρκία.

Προτάσεις για ασφάλεια και εκμετάλλευση

Άρα μια ορθή ενεργειακή πολιτική θα πρέπει να στηρίζεται: 1. Στην Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος. 2. Στην αποτροπή που είναι θέμα πανεθνικής συναπόφασης με την Ελλάδα και Συμμαχίας με το Ισραήλ και με την ΕΕ, στο πλαίσιο της νέας αρχιτεκτονικής Ασφάλειας της ΕΕ με το ΝΑΤΟ, όπως καθορίζεται στη στρατηγική πυξίδα. Διότι έτσι θα μπορεί να υπάρχει ασφάλεια, επενδύσεις και εκμετάλλευση του φυσικού ερίου. 3. Στη δημιουργία υποδομών και λήψης αποφάσεων αφού, για παράδειγμα, το LNG ή ο αγωγός προς Αίγυπτο δεν επηρεάζει καν τον EastMed. 4. Στην πραγματική ένταξη της Κύπρου στον ενεργειακό χάρτη της ΕΕ και όχι στην προώθηση της αντίληψης που προβάλλει η Άγκυρα μέσω της δικής μας πολιτικής ηγεσίας, ότι ο αγωγός θα πρέπει να περάσει από τουρκικά παράλια θέτοντας και εμάς και την Ευρώπη υπό την εξάρτηση τη νεο-οθωμανικής ενεργειακής πρακτικής. Ακόμη και αν φύγει ο Ερντογάν από την εξουσία, οι Κεμαλιστές που θα έρθουν, προδικάζουν με την πολιτική τους ότι θα είναι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της αναθεωρητικής πολιτικής απ’ ό,τι είναι ο Τούρκος Πρόεδρος, τον οποίο κατηγορούν για δειλία στο Αιγαίο και για αδικαιολόγητα παζαρέματα στην Κύπρο! Συνεπώς η μοίρα του φυσικού αερίου είναι ταυτισμένη με την ασφάλεια, την αποτροπή και την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και με τις διεθνείς εξελίξεις και δη με τις τιμές του φυσικού αερίου, οι οποίες διαβλέπεται ότι θα είναι συμφέρουσες στα επόμενα χρόνια για όσους έχουν αποθέματα και μπορούν να τα εκμεταλλεύονται αντί να τα αφήνουν θαμμένα στον βυθό της θάλασσας. Τόσο απλό και τόσο δύσκολο για να το αντιληφθούν όσοι συνεχίζουν να έχουν την ψευδαίσθηση ότι κατευνάζοντας το θηρίο θα ήταν δυνατό να το ημερέψουν.