Ο πόλεμος του αερίου γονατίζει την ΕΕ και καίει την οικονομία

Ο πόλεμος του φυσικού αερίου θέτει την ΕΕ ενώπιον τρομακτικών διλημμάτων και προβλημάτων. Ο τομέας της οικονομίας οδηγείται προς χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, με τον κίνδυνο να προκύψει ύφεση με αλυσιδωτές επιπτώσεις. Οι επιπτώσεις αυτές πλήττουν και τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, εκ των οποίων αρκετές, σε όλη την Ευρώπη, αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν προβλήματα επιβίωσης. Ήδη στη Γερμανία η ανεργία αγγίζει το 7% . Κανείς δεν αποκλείει την ύφεση. Τονίζεται, δε, από κάποιους οικονομικούς αναλυτές ότι τόσο η Γερμανία όσο και οι ΗΠΑ βρίσκονται σε ύφεση, αλλά δεν την αισθάνονται ακόμη! Από τη ρωσική τιμωρία και τις λανθασμένες αποφάσεις της ΕΕ δεν γλιτώνει ούτε η Κύπρος.

Τι σημαίνει ο στασιμοπληθωρισμός στην ΕΕ

Τα προβλήματα των επιχειρήσεων και οι τάσεις ανεργίας

Το ζήτημα των δανείων και οι άδειες τσέπες των πολιτών

Η έξοδος του τουρκικού γεωτρύπανου

Γιατί η Κύπρος δεν έχει, αλλά θα μπορούσε να έχει, οφέλη από την ενέργεια

Η νέα περικοπή και μείωση 15%

Η Ρωσία υιοθετεί τη στρατηγική του αργού θανάτου. Ενώ είχε λεχθεί ότι θα προσφέρει το 40% των δυνατοτήτων της παροχής φυσικού αερίου διά του Βόρειου Αγωγού 1 προς τη Γερμανία, τελικά η στρόφιγγα κλείνει στο 20%. Η νέα περικοπή φυσικού αερίου κατά 80% δίνει την ευκαιρία στη Μόσχα να χειραγωγεί τις τιμές στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Μόνο σε μία μέρα, η τιμή του φυσικού αερίου στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 10%, ενώ το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας αποφάσισε την περασμένη Τρίτη την εθελοντική μείωση στην κατανάλωση της ενέργειας για οκτώ μήνες, από τον Αύγουστο του 2022 ώς τον Μάρτιο του 2023, σε ποσοστό της τάξης του 15%. Εάν διαπιστωθεί ανεπάρκεια, τότε η περικοπή του 15% θα καταστεί υποχρεωτική. Η Ελλάδα έχει επιτύχει όπως η μείωση λαμβάνει ως βάση μέτρησης την κατανάλωση του 2021 και 2022 και όχι της τελευταίας πενταετίας.

Αβεβαιότητα, επιπτώσεις, χειραγώγηση και αγορές

Η χειραγώγηση των τιμών από τη Ρωσία μέσω της συνεχούς μείωσης διοχέτευσής του προς τη Γερμανία, που συνιστά την ατμομηχανή της ΕΕ, προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την ΕΕ, αφού δημιουργεί: 1. Οικονομική αβεβαιότητα. 2. Αλυσιδωτή αύξηση: Α) του κόστους παραγωγής και δη στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Β) Πληθωρισμού, που συρρικνώνει το πραγματικό εισόδημα των εργαζομένων. 3. Σοβαρούς πονοκεφάλους στον επιχειρηματικό κόσμο. Εάν κάποιες από τις επιχειρήσεις που έχουν ήδη προβλήματα κλείσουν, λόγω υψηλού κόστους παραγωγής, μείωσης της ανταγωνιστικότητας και της ζήτησης, ένεκα πληθωρισμού και συρρίκνωσης της αγοράς, τότε θα αυξηθεί και η ανεργία. Πρόκειται για ένα αρνητικό ντόμινο. Ως εκ τούτου, θα υπάρξει, εκτός των άλλων, και αδυναμία αποπληρωμής δανείων. Το ζήτημα αυτό δεν θα επηρεάσει μόνο τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, αλλά και τις τράπεζες. Γιατί; Διότι τα νέα κόκκινα δάνεια περιλαμβάνονται στα περιουσιακά τους στοιχεία, οπότε, είτε θα τα ξεφορτωθούν διά της πώλησης σε εταιρείες, που αναλαμβάνουν τέτοιες εργασίες, ή θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε ανακεφαλαιοποίηση για να διατηρήσουν το επίπεδο ασφαλείας που επιβάλλει η κεφαλαιακή επάρκεια. Πέραν των ανωτέρω, η αύξηση των επιτοκίων κατά 0,5% δεν φαίνεται ότι θα επιλύσει το πρόβλημα του πληθωρισμού, διότι το ζήτημα δεν είναι οι μεγάλες ποσότητες χρήματος στην αγορά για να μαζευτούν στις τράπεζες και να μειωθεί η ζήτηση και να πέσουν οι τιμές, αλλά το εξωτερικό κόστος που προκαλείται από τις τρομακτικές αυξήσεις του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Επί τη βάσει και των πιο πάνω μεταβλητών δημιουργούνται συνθήκες στασιμοπληθωρισμού και τάσεις ύφεσης εφόσον δεν υπάρχουν συνθήκες ανάπτυξης.

Η λογική της απεξάρτησης και οι επιλογές της Γερμανίας

Η ευρωπαϊκή και δη η γερμανική οικονομία μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο και η απεξάρτησή της από τη ρωσική ενεργεία, καθώς και η ομαλοποίηση της κατάστασης, εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία θα απεξαρτηθεί η ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια και πώς θα επανέλθουν οι τιμές του φυσικού αερίου και του αργού στην κανονικότητα. Όπως γίνεται αποδεκτό, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί εν μιά νυκτί ή σε μερικούς μήνες. Θέλει χρόνο και κόστος. Στην παρούσα φάση, η Γερμανία, για να επιλύσει το πρόβλημα της ενέργειας, προχωρεί στις εξής λύσεις: Πρώτο, στην εγκατάσταση τριών έως και πέντε πλωτών τερματικών για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από το Κατάρ και τις ΗΠΑ. Το πρόγραμμα αυτό προϋποθέτει και εσωτερικούς αγωγούς. Δεύτερο, στην εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Νορβηγία και την Ολλανδία. Τρίτο, στην παράταση του κλεισίματος σταθμών παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, που στρέφεται, όμως, σε βάρος της πολιτικής για την πράσινη ενέργεια. Τέταρτο, στην παράταση του κλεισίματος τριών πυρηνικών σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ άρχισε συζήτηση για την επαναλειτουργία και άλλων, που είναι ήδη εκτός λειτουργίας.

Οι δεξαμενές των Γερμανών και η επιλογή του Βόρειου Αγωγού 2

Με δεδομένο ότι η ροή του φυσικού αερίου από τον Βόρειο Αγωγό 1 θα ήταν της τάξης του 40%, η κάλυψη των ενεργειακών γερμανικών αποθηκευτικών χώρων κατά 95% χρειαζόταν 115 ημέρες. Ορίζοντας ήταν ο Νοέμβριος. Με τη παροχή φυσικού αερίου στο 20% αλλάζουν τα πλάνα και ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δίνει στους Γερμανούς και τους Ευρωπαίους την επιλογή του Βόρειου Αγωγού 2, στον οποίο ποτέ δεν έδωσαν την άδεια λειτουργίας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ως μια από τις κυρώσεις που τέθηκαν σε βάρος της Μόσχας. Όπως διαμορφώνεται το σκηνικό και η αύξηση των αναγκών, καθώς και της κάλυψής τους μέσω του LNG, φτωχότερες χώρες έχουν προβλήματα αποπληρωμής και εισαγωγής, όπως είναι για παράδειγμα το Πακιστάν, η Αργεντινή και άλλα κράτη, που κάνουν σκέψεις να στραφούν προς τη ρωσική αγορά, όπως συμβαίνει με την Ινδία, η οποία μάλλον θα ζητήσει περισσότερο φυσικό αέριο από τη Μόσχα.

Οι μεταβλητές του πολέμου, οι Σαουδάραβες και η Ασία

Η τάση αυτή δεν επιτρέπει τη μείωση των τιμών, διότι εκτός των άλλων:

1. Θα συνεχιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι πολιτικές, ενεργειακές και οικονομικές συνθήκες ανασφάλειας. Οι Ρώσοι, μάλιστα, θα πραγματοποιήσουν μεγάλης κλίμακας άσκηση χωρίς να έχει προσδιοριστεί ακόμη τι αυτό σημαίνει και πώς θα επηρεαστούν οι αγορές.
2. Τα σιτηρά συνεχίζουν να βρίσκονται παγιδευμένα στη Μαύρη Θάλασσα λόγω των νέων ρωσικών κτυπημάτων στην Οδησσό, δημιουργώντας μεγαλύτερη ανασφάλεια στο πρόβλημα της επισιτιστικής κρίσης. Λάδι στη φωτιά ρίχνει ο Πρόεδρος Ζελένσκι, όταν «αξιώνει» από τη Δύση και δη την ΕΕ την επιβολή νέων κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, χωρίς να αντιλαμβάνεται πώς λειτουργεί η παγκόσμια αγορά και ότι ο τρόπος επιβολής των κυρώσεων έχει πλήξει την ΕΕ, την ίδια στιγμή που η δική του χώρα στην ουσία δεν υπάρχει πια, αφού: Α) Οι ζημιές μέχρι πρότινος ήταν της τάξης των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Β) Χωρίς τα ξένα δάνεια και τη στρατιωτική στήριξη, που σημαίνει νέο οικονομικό κόστος και εξαρτήσεις, δεν μπορεί να υπάρξει ως κράτος. Είναι ήδη προτεκτοράτο, διότι οι πάσης φύσεως εξαρτήσεις ξεπληρώνονται ως προς τον τρόπο λήψης αποφάσεων και περιορισμού της κυριαρχίας.

Τορπιλισμός του EastMed

Και ενώ υπάρχει τρομερή ζήτηση φυσικού αερίου διεθνώς και η Κύπρος διαθέτει πηγές εντός της ΑΟΖ της, δεν μπορεί να συμμετάσχει ως χώρα προμηθευτής της ΕΕ. Γιατί; Διότι το ενεργειακό πρόγραμμα είχε συνδεθεί με τη λύση του Κυπριακού και την κατασκευή αγωγού προς Τουρκία ως εργαλείου για μια λύση ομοσπονδίας δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών, που τροφοδότησε την πολιτική των δύο κρατών. Επί του παρόντος η ενεργειακή πολιτική της Κυβέρνησης αποτυγχάνει, διότι, εκτός του ότι συνδέθηκε με τον αγωγό προς Τουρκία, ταυτοχρόνως: Α) Δεν προχώρησε ούτε στην κατασκευή του LNG στο Βασιλικό, διότι οι όποιες εκτιμήσεις δεν έλαβαν υπόψη τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τους παράγοντες ασφάλειας. Β) Δεν πέρασε αγωγός από το Αφροδίτη προς την Αίγυπτο. Γ) Ο EastMed έμεινε στα χαρτιά, διότι η Κυβέρνηση, παρά τις εξαγγελίες με την Ελλάδα και το Ισραήλ, αφήνει το πρόγραμμα παγωμένο επικαλούμενη κατά καιρούς διάφορες προφάσεις, ενώ η πραγματική αιτία είναι η Άγκυρα, η οποία δια της ισχύος της δεν επιτρέπει τις έρευνες εντός των θαλάσσιων περιοχών της κυπριακής ΑΟΖ, τις οποίες θεωρεί ως δική της υφαλοκρηπίδα. Και συμβαίνει αυτό διότι, όπως πολλάκις έχουμε αναλύσει, η κατασκευή του EastMed θα έπρεπε να ήταν συνδεδεμένη με τη στρατηγική της αποτροπής και της ασφάλειας, που προϋποθέτει συμμαχία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ και όχι την πολιτική του εξευμενισμού, την οποία ακόμη υιοθετεί η Κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να τροφοδοτείται η τουρκική επιθετικότητα και οι εκβιασμοί. Μέσα σε αυτό το πολιτικό πνεύμα ο Υπουργός Εξωτερικών Ι. Κασουλίδης τορπιλίζει τον EastMed σε μια λογική εξευμενισμού της Τουρκίας, η οποία αυξάνει την ανασφάλεια και τις πιθανότητες κρίσης, που για να αποφευχθεί υποκύπτει η Κύπρος στα τετελεσμένα της Άγκυρας. Ο Κύπριος ΥπΕξ: 1) Μόλις ανέλαβε καθήκοντα τόνισε ότι ο EastMed δεν προχωρεί, διότι ενοχλεί την Τουρκία και της δημιουργεί προβλήματα. 2) Είχε στοιχηθεί πίσω από το αμερικανικό non paper, που ισχυριζόταν ότι το φυσικό αέριο της Κύπρου δεν μπορούσε να διοχετευτεί στην ΕΕ λόγω της πράσινης πολιτικής των Βρυξελλών και της στροφή προς τις εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Πριν από έναν περίπου μήνα η ΕΕ με απόφασή της αποδέχεται το φυσικό αέριο ως μορφή ενέργειας που θα χρησιμοποιείται ώς το 2050, όταν η Ευρώπη προσδοκά να εφαρμόσει πράσινες μορφές ενέργειας. 3) Επισκέφθηκε λίαν προσφάτως την Ιταλία, η οποία είναι ο τρίτος σταθμός του EastMed και της οποίας η ΕΝΙ έχει άμεση εμπλοκή στα οικόπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά δεν ήγειρε το ζήτημα του αγωγού. Και αν το έπραξε, είναι για το θεαθήναι.

Το τουρκικό γεωτρύπανο και η διοχέτευση στην ΕΕ

Τώρα, η Τουρκία ανακοινώνει ότι θα βάλει το νέο γεωτρύπανο «Αμπντούλ Χαμίτ Χαν» στην Ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές όπου η ίδια ισχυρίζεται ότι έχει δικαιοδοσία. Υπάρχουν όμως και περιοχές που ανήκουν είτε στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας είτε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, τις οποίες θεωρεί ως δικές της. Σε ποιες θαλάσσιες περιοχές θα δράσει το τουρκικό γεωτρύπανο, μετά τον απόπλουν του από τη Μερσίνα, θα ανακοινωθεί από τον Τούρκο Πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν. Εφόσον η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει την απαραίτητη αποτρεπτική ισχύ και η Ελλάδα δεν θα εμπλακεί σε οποιαδήποτε δράση, οι τουρκικές έρευνες θα στεφθούν με πολιτική επιτυχία από την πλευρά της Άγκυρας, ανεξαρτήτως εάν θα βρουν ή όχι κοιτάσματα και πού. Το ζήτημα για την Κύπρο και τους πολίτες της είναι ότι η ενεργειακή πολιτική και της Κυβέρνησης και των κομμάτων έχει αποτύχει διότι:

1. Θα μπορούσαμε να είχαμε σήμερα τη δυνατότητα για τη χρήση του δικού μας φυσικού αερίου και, ως εκ τούτου, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις δεν θα ήταν στα ύψη, οπότε η οικονομίας μας, μπορεί να αντιληφθεί κάποιος ποια συγκριτικά πλεονεκτήματα θα είχε εν μέσω της κρίσης. 2. Θα μπορούσε να διοχετεύει φυσικό αέριο προς την ΕΕ δημιουργώντας συνθήκες επενδύσεων και οικονομικής αποτροπής έναντι της Τουρκίας, καθώς και συνθήκες ασφάλειας αφού οι εταίροι μας θα είχαν κάθε λόγο να το προστατεύσουν και να αποφύγουν το ξέσπασμα κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Γιατί; Διότι η κρίση θα έφερνε αστάθεια και νέους οικονομικούς μπελάδες από την Κύπρο ώς την ΕΕ. 3. Οι οικονομικές και γεωστρατηγικές εκτιμήσεις ήταν λανθασμένες και αντιφατικές. Και συνεχίζουν… Με αποτέλεσμα να πληρώνουμε και πολιτικά και οικονομικά. Και ως κράτος και ως πολίτες.

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων