Ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας

Ανακοινώθηκαν την εβδομάδα που μας πέρασε τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στον ρυθμό ανάπτυξης των ευρωπαϊκών χωρών ως μέσο όρο, αλλά και της κάθε εθνικής οικονομίας. Το κυπριακό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) αυξήθηκε κατά 6,1% το δεύτερο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό.

Σύμφωνα με την κυπριακή Στατιστική Υπηρεσία, ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στους τομείς: «Ξενοδοχεία και Εστιατόρια», «Μεταφορές και Αποθήκευση», «Ενημέρωση και Επικοινωνίες», «Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή μηχανοκινήτων οχημάτων», «Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία», «Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών».

Όμως θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην ανάλυση των στοιχείων. Γίνεται αντιληπτό ότι η περσινή βάση σύγκρισης είναι πολύ χαμηλή, εφόσον η επιχειρηματική δραστηριότητα, η κατανάλωση και οι επενδυτικές πρωτοβουλίες βρίσκονταν σε πολύ χαμηλό σημείο λόγω των περιοριστικών μέτρων που είχαν υιοθετηθεί εξαιτίας της εξάπλωσης του ιού.

Είναι γι’ αυτό άλλωστε που μεγάλο μέρος της αύξησης του ΑΕΠ συνδέεται με τον τουρισμό, εφόσον η περσινή χρονιά ήταν μαζί με την προπέρσινη, ενδεχομένως, από τις χειρότερες του κλάδου. Η σταδιακή ανάκαμψη του τομέα φέτος, μέσα σε δύσκολες συγκυρίες λόγω του ουκρανικού, αποτελεί επιτυχία των παραγόντων του κλάδου.

Πέραν της ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ, θα ήταν σωστό να αξιολογηθούν και τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν στην πορεία του ανά τρίμηνο. Το δεύτερο τρίμηνο του 2022 η κυπριακή οικονομία αναπτύχθηκε με 0,6%, όσο ακριβώς ήταν και ο μέσος όρος ανάπτυξης των χωρών της Ευρωζώνης. Το αντίστοιχο ποσοστό για το πρώτο τρίμηνο του 2022 ήταν 1,3%, οπότε κάποιος θα μπορούσε να εξαγάγει το συμπέρασμα ότι η πορεία ανάκαμψης επιβραδύνεται. Αυτή η τάση παρουσιάζεται σε όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Οπότε θα ήταν καλό τα οποιαδήποτε στατιστικά στοιχεία να αναλύονται διεξοδικά και σε συνδυασμό με άλλα, και όχι μεμονωμένα, όπως για παράδειγμα η πορεία του πληθωρισμού, του δείχτη μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο οποίος από τον Φεβρουάριο παρουσιάζει αυξητική τάση, αλλά και τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές, που επίσης αυξάνονται. Σημειώνεται ότι οι αγορές αποτυπώνουν τις εκτιμήσεις των επενδυτών για τη μελλοντική πορεία του εκδότη του χρηματοοικονομικού μέσου.

Οι προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο επηρεάζουν την κυπριακή οικονομία

Το παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις. Η οικονομία των ΗΠΑ συρρικνώθηκε για δύο συνεχόμενα τρίμηνα, ενώ την ίδια στιγμή η γερμανική μένει στάσιμη (0%). Η επάρκεια των τροφίμων τίθεται σε αμφιβολία και οι καταναλωτές συνεχίζουν να βλέπουν την αγοραστική δύναμη των χρημάτων τους να μειώνεται σημαντικά, με τον πληθωρισμό να συνεχίζει την ανοδική πορεία. Αυτό οδηγεί σε αλλαγή των συνηθειών τους και προσπάθεια περιορισμού των αχρείαστων εξόδων.

Οι Κεντρικές Τράπεζες προχωρούν σε αυξήσεις επιτοκίων σε μια προσπάθεια περιορισμού του πληθωρισμού. Πλέον είναι ξεκάθαρο ότι η παγκόσμια οικονομία επιβραδύνεται, με την Ευρώπη να πληρώνει ενδεχομένως το μεγαλύτερο τίμημα για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος αφορά τη μεγάλη ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία και ο δεύτερος είναι η εγγύτητα στον χώρο όπου διεξάγονται οι συγκρούσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, γίνεται αντιληπτό ότι μια εξωγενής οικονομία όπως αυτή της Κύπρου επηρεάζεται αρνητικά από οποιαδήποτε εξωτερικά γεγονότα προκαλούν αστάθεια, μεταβλητότητα και αβεβαιότητα. H διασπορά της ύφεσης / επιβράδυνσης της οικονομίας γίνεται σταδιακά.

Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά, ο πληθωρισμός στην Κύπρο τον Ιούλιο κινήθηκε με ποσοστό 10,6%, ενώ στην Ευρωζώνη με 8,9%. Σημειώνεται ότι οι δυνάμεις της αγοράς, σε ένα οικονομικό περιβάλλον χωρίς στρεβλώσεις και παρεμβατικότητα, ενεργούν θετικά προς την οικονομία στις περιπτώσεις που ο πληθωρισμός είναι απότοκο της αυξημένης ζήτησης.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι επιχειρήσεις θα προχωρήσουν σε επενδύσεις για να ενισχύσουν την παραγωγή τους και την προσφορά στην αγορά, ώστε να ικανοποιήσουν την αυξημένη ζήτηση. Αυτό γίνεται αντιληπτό ότι θα οδηγήσει σε αύξηση των επενδύσεων και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Από την άλλη, όμως, το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού δρα αρνητικά στην παγκόσμια οικονομία. Σε αυτήν την περίπτωση η αύξηση των τιμών οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η αύξηση στο κόστος της ενέργειας, και όχι στην αύξηση της ζήτησης.

Αυτό έχει ως συνέπεια οι επενδύσεις να είναι ακριβότερες, δημιουργώντας αντικίνητρο σε επενδυτές και επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα ο υψηλός πληθωρισμός να συνοδεύεται με ύφεση ή ισχνή ανάπτυξη της οικονομίας και ενίσχυση των ποσοστών της ανεργίας.

Οι αυξημένες τιμές στον τομέα της ενέργειας είναι αποτέλεσμα «στρεβλώσεων», όπως είναι οι πολεμικές συγκρούσεις σε δύο χώρες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον διεθνή ενεργειακό χάρτη και οι κυρώσεις που επιβάλλονται, που επηρεάζουν τεχνητά την προσφορά των προϊόντων και υπηρεσιών.

Βλέπουμε κινήσεις από πολλές χώρες να προετοιμάζονται για δύσκολο χειμώνα. Θα ήταν καλό να εξετάσουμε τα στατιστικά που αφορούν στις μεταφορές ντίζελ και πετρελαίου από εμπορικά πλοία και πού κατευθύνονται (φαίνεται να γίνεται μια προσπάθεια αντικατάστασης του φυσικού αερίου με πετρέλαιο).

Το ζητούμενο σε αυτή την περίπτωση είναι πόσο θα διατηρηθεί το φαινόμενο των υψηλών τιμών. Οι αγορές αντιδρούν θετικά σε οποιαδήποτε δήλωση ή αναφορά για διπλωματική επίλυση του ζητήματος στην Ουκρανία. Φυσικά προκύπτουν και άλλα σημαντικά ζητήματα. Για παράδειγμα, τι θα γίνει με τις κυρώσεις αν και εφόσον υπάρξει μια διπλωματική λύση στο Ουκρανικό. Κανένας δεν περιμένει φυσικά ότι η ζωή θα επανέλθει όπως πριν από την παρέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, όμως γίνεται αντιληπτό ότι μια παρατεταμένη περίοδος συγκεκριμένων κυρώσεων θα επιβαρύνει την παγκόσμια οικονομία.

Υπάρχει και το ζήτημα τυχόν διαφοροποίησης κάποιων χωρών. Αν, για παράδειγμα, η Ευρώπη επηρεάζεται ασύμμετρα από τις κυρώσεις σε σχέση με άλλες χώρες, ειδικά τον χειμώνα, θα διαφοροποιήσει τη θέση της; Η Ουγγαρία πάντως φαίνεται να το πράττει, οπότε δεν θα έχει ζητήματα με την παροχή φυσικού αερίου.

Η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας είναι θετικό γεγονός και αυτό πιστώνεται στην πολιτεία, την κοινωνία και γενικότερα στους παράγοντες της αγοράς. Την ίδια στιγμή όμως θα πρέπει να αξιολογηθεί η οικονομία στο σύνολό της, οι προκλήσεις, το εξωτερικό περιβάλλον και να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα και αποφάσεις που θα θωρακίσουν την κυπριακή οικονομία τα επόμενα τρίμηνα που προμηνύονται δύσκολα.