Η τάφρος της Γαλάζιας Πατρίδας που χωρίζει Τουρκία και Ισραήλ, και το παιχνίδι της ενεργειακής ασφάλειας

Ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη ένας αθέατος πόλεμος στον εναέριο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου με αμυντικά και επιθετικά πυραυλικά συστήματα, από τον «Σιδερένιο Θόλο» ώς τους S-400, ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να υιοθετεί την πολιτική τού εκκρεμούς, πατώντας με το ένα πόδι στις ΗΠΑ και με το άλλο στη Ρωσία. Την περασμένη Τρίτη βρισκόταν μεν τουρκική αντιπροσωπία στην Αμερική για τον εκσυγχρονισμό των F-16 και την πιθανότητα αγοράς άλλων 40, αλλά την ίδια στιγμή η Μόσχα ανακοίνωνε ότι προχωρεί με την Άγκυρα στην ολοκλήρωση συμφωνίας για την παράδοση μιας δεύτερης συστοιχίας των S-400, όπως προβλέπει το αρχικό προσύμφωνο μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Η ανακοίνωση ήρθε λίγα εικοσιτετράωρα μετά την επίσκεψη του Υπουργού Άμυνας της Κύπρου Ανδρέα Πετρίδη στο Ισραήλ, όπου συζητήθηκε, εκτός των άλλων, το θέμα της αγοράς ενός από τα μοντέλα του αντιαεροπορικού - αντιβαλλιστικού συστήματος που παραπέμπει στη λογική του «Σιδερένιου Θόλου» (Iron Dome). Είκοσι τέσσερεις ώρες μετά, το Ισραήλ ανακοίνωσε την αποκατάσταση των διπλωματικών του σχέσεων με την Τουρκία, που σημαίνει την ανταλλαγή πρέσβεων, η πρώτη μετά το 2010, όταν είχε συμβεί το αιματηρό επεισόδιο στο Ναβί Μαρμαρά, που είχε ως αποτέλεσμα την κρίση στις σχέσεις των δυο χωρών και την ανάκληση πρέσβεων. Την επομένη, δηλαδή την περασμένη Πέμπτη, τουρκικό κατασκοπευτικό πέταξε πάνω από το οικόπεδο 6 εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, στέλνοντας το μήνυμα περί του τι θα ακολουθήσει.

Οι δυνατότητες

Το προσύμφωνο της Ρωσίας και της Τουρκίας προβλέπει την αγορά τεσσάρων συστοιχιών S-400 με δικαίωμα παροχής τεχνογνωσίας. Πού μπορεί να φτάσει αυτή η παροχή τεχνογνωσίας είναι, μέχρι στιγμής, αδιευκρίνιστο. Την περασμένη Τρίτη ανακοινώθηκε η αγορά μιας δεύτερης συστοιχίας με δικαίωμα συμπαραγωγής ορισμένων τμημάτων του συστήματος. Το ποσό της αγοράς φτάνει τα 3 δις δολάρια και τμήμα του αφορά δάνειο από τη Ρωσία προς την Τουρκία. Οι δυνατότητες των S-400 είναι εντυπωσιακές, αφού από μόνοι τους καλύπτουν τις τρεις ζώνες αεράμυνας, μια δουλειά που ώς χθες γινόταν με τους S-300, τους BUK και τους TOR-M1.

Ο σκεπτικισμός του Ισραήλ

Οι S-400 διαθέτουν τα εξής βεληνεκή, αναλόγως του πυραύλου που θα χρησιμοποιήσουν: Α. 400 χιλιόμετρα το μέγιστο βεληνεκές. Β. 250 το μακρύ βεληνεκές. Γ. 120 το μέσο βεληνεκές, και Δ. 40 χιλιόμετρα το μικρό βεληνεκές. Τα ραντάρ των S-400 φτάνουν τα 600 χιλιόμετρα και μπορούν να εγκλωβίζουν έως και 100 στόχους.

Τόσο η πρώτη όσο και η δεύτερη συστοιχία των S-400 έχει εκ των πραγμάτων σχέση με την άμυνα της Τουρκίας και δρα επί των ισοζυγίων δυνάμεων στην περιοχή. Γιατί; Διότι η Άγκυρα δεν διαθέτει σύγχρονα συστήματα αεράμυνας και δη τους «Πάτριοτ», επειδή, εκτός των άλλων, κατά το παρελθόν, το Ισραήλ ήταν αρνητικό στην πώληση του εν λόγω οπλικού συστήματος, λόγω:

Α) Των σχέσεων της Τουρκίας με την Τεχεράνη.

Β) Της νεο-οθωμανικής πολιτικής του Ερντογάν, που απειλεί με ανατροπή των ισοζυγίων δυνάμεων και προβάλλει την ανάδειξη της δικής του χώρας ως της πρώτης περιφερειακής δύναμης, παγκόσμιας εμβέλειας, σε βάρος του Ισραήλ. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία η στροφή του Ισραήλ προς αραβικές χώρες και η βελτίωση των σχέσεών του μαζί τους. Η τουρκική ιμπεριαλιστική πολιτική απειλεί τα συμφέροντα του Ισραήλ, αλλά και της Αιγύπτου, καθώς και της Σαουδικής Αραβίας. Οι δυο αυτές χώρες θέλουν να έχουν ηγετικό ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο, τον οποίο διεκδικεί η Τουρκία με τη στήριξη του Κατάρ, που δεν θα πάει καθόλου καλά με τη Σαουδική Αραβία.

Η αποκατάσταση σχέσεων…

Το Ισραήλ αποκαθιστά διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία και έτσι κλείνει παλιές πληγές, κινούμενο με μεγαλύτερη ευελιξία μεταξύ των αραβικών και μουσουλμανικών κρατών. Ταυτοχρόνως, υπάρχει σύγκλιση συμφερόντων μεταξύ των δύο χωρών στο ζήτημα της Συρίας, αλλά και απόκλιση στο Παλαιστινιακό, όπου η Άγκυρα υποστηρίζει ανοικτά τη Χαμάς. Ήταν επί τούτου σαφής η επίσημη θέση της τουρκικής κυβέρνησης την περασμένη Τρίτη. Ότι, δηλαδή, αποκαθίστανται μεν οι διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, αλλά η στήριξη προς τους Παλαιστινίους θα συνεχιστεί. Άρα η πρώτη τάφρος μεταξύ των δύο χωρών συνεχίζει να υπάρχει. Υπάρχει, μάλιστα, και δεύτερη. Πρόκειται για την πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας, που ενοχλεί το Ισραήλ. Και το αναγκάζει να είναι σε συνεργασιακή σχέση με την Κύπρο και την Ελλάδα σε στρατιωτικό επίπεδο, αφού στις νότιες θάλασσές μας ώς την Κρήτη έχει πλήρη επί του αέρος επιχειρησιακό έλεγχο. Εμπλέκεται, δε, σε ασκήσεις με την Κύπρο και την Ελλάδα, τις οποίες θωρεί σημαντικές, εφόσον μπορεί να εξοικειώνεται με τα ρωσικά αντιαεροπορικά συστήματα των Buk και των S-300, που διαθέτουν οι Ιρανοί και είναι αναπτυγμένα στην Κύπρο και στην Κρήτη. Εξίσου σημαντικές είναι οι ασκήσεις αυτές λόγω του ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει S-400. Το ίδιο οπλικό σύστημα έχει αναπτύξει η Ρωσία στη Συρία, η οποία τελεί υπό την προστασία της Μόσχας. Για το Ισραήλ όμως το καθεστώς Άσαντ είναι συνήθης στόχος.

Το σκηνικό και η σφήνα του «Ανατολού»…

Επί τη βάσει των ανωτέρω η πλήρης εξομάλυνση σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας δεν είναι εύκολη υπόθεση, διότι: 1. Ώς τώρα, ο τουρκικός στρατός καλύπτει τις ανάγκες της αεράμυνάς του με μικρού βεληνεκούς αντιαεροπορικά συστήματα και κυρίως με την αεροπορία. Συνεπώς, με τους S-400, που είναι στρατηγικό όπλο, αλλάζει το σκηνικό. Με τη δεύτερη συστοιχία που θα πάρει η Τουρκία, όταν θα την πάρει και όταν θα την αναπτύξει, καλύπτει μεγάλες περιοχές της χώρας από το Ιράκ ώς τη Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα. Έχει, δε, δύο πλεονεκτήματα. Το πρώτο αφορά στο ραντάρ των 600 χιλιομέτρων, που μπορεί να συλλέγει πληροφορίες και να εγκλωβίζει στόχος που σημαίνει αποφυγή αιφνιδιασμού και υψηλό δείκτη αποτροπής. Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι το βεληνεκές των 400 χιλιομέτρων, που μπορεί να καλύπτει τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Εκ των πραγμάτων, το Ισραήλ και η γεωπολιτική του πρωτοκαθεδρία αποκτά άλλον ένα μπελά. 2. Με τους S-400 η Τουρκία οικοδομεί νέα αμυντικά δόγματα, που είναι συναφή με τη Γαλάζια Πατρίδα. Συνεπώς, οι S-400 μπορούν: Α) Να προστατεύουν στρατηγικές υποδομές και εγκαταστάσεις αυξάνοντας την ασφάλεια της χώρας και τη μαχητική, αλλά και αποτρεπτική της ικανότητα. Β) Να παρέχουν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων σε χερσαίες, ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις, με τις οποίες το σύστημα θα είναι συνδεδεμένο. Δεν είναι τυχαία η επιμονή της Τουρκίας στην αγορά άλλων 40 F-16 και στον εκσυγχρονισμό ήδη υφιστάμενων. Σε αυτά προστίθεται το μικρό αεροπλανοφόρο («Ανατολού»), το οποίο η Άγκυρα έχει στα σκαριά. Έχουν γίνει ήδη δοκιμές, δηλαδή το έχουν βγάλει στη θάλασσα, αφού ο Ερντογάν θα ήθελε να είναι έτοιμο για δράση το 2023, πριν από τις εκλογές, ώστε να έχει την ευκαιρία να ανακάμψει πολιτικά με την προσδοκία να κερδίσει τις εκλογές. Το «Ανατολού» δεν κατασκευάζεται ως επί το πλείστον για το Αιγαίο, όπου υπάρχουν χιλιάδες ελληνικές νησίδες που δημιουργούν ελληνικό ναρκοπέδιο. Κατασκευάζεται για να πλέει πέραν του Αιγαίου από την Κρήτη ώς το Σουέζ και πέραν αυτού με κεντρικό στόχο την κυριαρχία της Τουρκίας επί των θαλάσσιων οδών. Αυτός ο σχεδιασμός είναι συναφής με τα ενεργειακά ζητήματα και την ασφάλειά τους. Καθιστά, δε, την Τουρκία την πρώτη περιφερειακή δύναμη, γεγονός που είναι σε βάρος του Ισραήλ, του οποίου η επιρροή θα τελεί υπό την τουρκική απειλή. Διότι, δεν είναι μόνο η θάλασσα, αλλά και ο αέρας. Η περιοχή μας έχει δύο χώρες που διαθέτουν μεγάλη πολεμική αεροπορία. Η μία είναι η Ελλάδα και η άλλη το Ισραήλ. Άρα, προς αυτές στρέφονται οι S-400.

Ο «Σιδερένιος Θόλος»

Οι S-400 λογικό είναι να ανησυχούν το Ισραήλ, το οποίο, όμως, διαθέτει τρομερό οπλοστάσιο που περιλαμβάνει το αντιπυραυλικό σύστημα ΝTHAAD (Terminal High Attitude Air Defense ), καθώς και άλλα τρία επίπεδα άμυνας: Το πρώτο και το δεύτερο επικεντρώνεται στον «Σιδερένιο Θόλο» που αφορά πυραύλους: α) Μικρού βεληνεκούς (Iron Beam μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα με ακτίνα δράσης ώς και 8 χιλιόμετρα) και β) μεσαίου βεληνεκούς (Βarak 8 και David Sling) από 40 έως και 70 χιλιόμετρα. Ο σχεδιασμός έγινε για την αναχαίτιση των πυραύλων της Χαμάς, που εκτοξεύονται σε βάρος ισραηλινών πόλεων. Το δεύτερο και τρίτο επίπεδο αφορά σε πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, όπως είναι οι Arrow - 2 και Arrow - 3. Έτσι, το Ισραήλ αποτρέπει αεροπορικές και πυραυλικές επιθέσεις και έχει βάθος πυρός με τα F-35 και τους επιθετικούς πυραύλους Ιεριχώ με βεληνεκές 500, 3.300 και 4.600 με 6.500 χλμ. Εφόσον, λοιπόν, το Ισραήλ αισθάνεται, μέσω των S-400 και του στρατηγικού σχεδιασμού για τη Γαλάζια Πατρίδα την τουρκική απειλή, από ξηρά, θάλασσα και αέρα, θα συνεχίσει λογικά μέσω του δικού του λόμπι να αφήνει την Άγκυρα εκτός της συμπαραγωγής των F-35 και να βοηθά διακριτικά την Ελλάδα στο μπλοκάρισμα των F-16 εφόσον η Τουρκία συνεχίσει να είναι επιθετική στο Αιγαίο αμφισβητώντας τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η συνέχιση μιας τέτοιας πολιτικής πρακτικής έχει πολύ λιγότερη σχέση με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Ελλάδας και της Κύπρου και πολύ περισσότερο με την ασφάλεια του Ισραήλ.

Οι αγορές της Κύπρου και αντιβαλλιστικό δίκτυο

Η πιθανή απόκτηση από πλευράς Κύπρου ενός ισραηλινού, για παράδειγμα, αντιαεροπορικού αντιβαλλιστικού συστήματος με βεληνεκές ώς και 70 χιλιόμετρα, που θα μπορεί να αναχαιτίζει εχθρικούς πυραύλους, drones και βλήματα πυροβολικού των 155 χιλιοστών, αποτελεί σημαντικό βήμα για την ασφάλεια της κρατικής μας υπόστασης. Βεβαίως, αυτά τα οπλικά συστήματα επιχειρούν σε συνέργεια με την αεροπορία και το ναυτικό, που δεν διαθέτει η Κύπρος, εκτός και αν αποφασίσει η Ελλάδα να επέμβει, κυρίως τώρα, λόγω των ιδιαίτερων ικανοτήτων των Ραφάλ, τα οποία δεν πλήττουν μόνο στόχους στη θάλασσα ή στο έδαφος, αλλά μπορούν, ταυτοχρόνως, να εξουδετερώνουν πυραύλους που στρέφονται εναντίον τους, όπως είναι οι S-400. Το όποιο ισραηλινό οπλικό σύστημα που θα αποκτηθεί, όπως λέγεται, στην πρακτική λογική του «Σιδερένιου Θόλου», θα συνδέεται με τα Μιστράλ που θα έρθουν το 2023 και θα μπορούν να κτυπούν τα τουρκικά drone «Μπαϊρακτάρ», καθώς και με τα αντιαεροπορικά και αντιβαλλιστικά συστήματα TOR M1 και Buk.

Τα «κακομαθημένα αγόρια» της ΕΦ

Γίνεται αντιληπτό ότι στην περιοχή μας εξελίσσεται ένα σκληρό παιχνίδι ισχύος και ισοζυγίων δυνάμεων. Και επί τούτου είναι η αντίφαση που υπάρχει μεταξύ της εξευμενιστικής πολιτικής, που υιοθετεί η Κυβέρνηση, την οποία, όμως - όπως και στην Ελλάδα - η τουρκική απειλή αναγκάζει να καταφύγει σε αγορά νέων εξοπλιστικών συστημάτων από το Ισραήλ και τη νέα γενιά των γαλλικών πυραύλων Exocet, εδάφους θαλάσσης, με βεληνεκές 180 χιλιόμετρα, για να καλύπτονται τα όρια της Κυπριακής ΑΟΖ σε περίπτωση κρίσης. Υπάρχει μια σχετική αναβάθμιση της πληγωμένης Εθνικής Φρουράς, που περιλαμβάνει νέα μαχητικά ελικόπτερα, καθώς και τα αυτοκινούμενα σερβικά πυροβόλα των 155 χιλιοστών, όμως, πάσχει εκτός των άλλων από λειψανδρία και επαρκή εκπαίδευση. Όπως, δε, ξένος διπλωμάτης μάς τόνιζε χαριτολογώντας σε φιλική συζήτηση τις προάλλες: «Δεν μπορεί ένας στρατός να είναι αξιόπιστος και αξιόμαχος όταν η πλειοψηφία του αποτελείται από spoiled boys (κακομαθημένα αγόρια)».

Εκβιασμός και τιμωρία

Σε διπλωματικό επίπεδο είναι πρόδηλον ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια και να αναμένει εάν οι ΗΠΑ θα της πωλήσουν ή όχι τα F-16 ή εάν θα εκσυγχρονίσει τα ήδη υφιστάμενα. Δείχνει, πάντως, ότι προχωρεί στη συμφωνία της με τη Ρωσία για τους S-400, η οποία τρίβει τα χέρια της διότι ενδυναμώνει τις σχέσεις της με μια χώρα του ΝΑΤΟ, η οποία μάλιστα διαθέτει τον μεγαλύτερο στρατό στην Ευρώπη και είναι ένας από τους κεντρικούς πυλώνες της ρωσικής ανάσχεσης στη Μαύρη Θάλασσα, στον Καύκασο, στη Μ. Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο. Επιμένει, λοιπόν, ο Ερντογάν να εφαρμόζει επιτυχώς την πολιτική του εκκρεμούς. Μια προς τις ΗΠΑ και μια προς τη Ρωσία, όπως οι εξελίξεις και τα εθνικά του συμφέροντα καθορίζουν. Χωρίς συναισθηματισμούς. Ισχυρίζεται, δε, προς τη Δύση ότι κρατά ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τη Μόσχα, έχοντας εκτός των άλλων ενεργό συμμετοχή στο πρόβλημα της διακίνησης των σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας μέσω των τουρκικών στενών στον υπόλοιπο κόσμο. Και το τραγικότερο είναι άλλο: Παρότι εισβολέας στην Κύπρο εμφανίζεται ότι μπορεί να είναι ειρηνοποιός στην Ουκρανία. Για τις ΗΠΑ υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με την αγορά των S-400, διότι εάν δεχθεί κάτι τέτοιο χωρίς κυρώσεις, τότε αφήνει τη Μόσχα να μπει στη δυτική αγορά οπλικών συστημάτων. Άρα το θέμα είναι και στρατηγικό και οικονομικό. Εάν ο Ερντογάν θεωρεί ότι τα όσα γράφονται για την αγορά δεύτερης συστοιχίας S-400 μπορεί να είναι κίνηση εκβιασμού προς τη Δύση και δη προς τις ΗΠΑ, μάλλον πλανάται. Για τους λόγους που έχουμε ήδη αναφέρει. Εάν από την άλλη τολμήσει να «πωλήσει» του Ρώσους για να πάρει ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ, θα βρεθεί ενώπιον απρόβλεπτων γι’ αυτόν εξελίξεων. Κι αυτό διότι, εκτός των άλλων, έχει ενεργειακές εξαρτήσεις με τη Μόσχα τόσο σε επίπεδο φυσικού αερίου όσο και σε εκείνο της πυρηνικής ενέργειας (βλέπε Άκιουγιου). Η σχέση πλέον της Τουρκίας με τη Ρωσία κλείνει περισσότερο προς την εξάρτηση παρά προς την αλληλεξάρτηση. Ο «Τσάρος» του παγκόσμιου συστήματος είναι καλός σκακιστής και έχει δείξει φοβερή αξιοπιστία στις κινήσεις του. Όταν κλείνει τις κάνουλες τις κλείνει και όταν τιμωρεί - τιμωρεί! Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, μοιάζει μέσα στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό, όντως, με αβύθιστο αεροπλανοφόρο, το οποίο θέλουν να εκμεταλλεύονται οι άλλοι, πλην ημών, που είμαστε οι ιδιοκτήτες…