Ζωντανός λέει η ΕΕ ο EastMed, αλλά η Άγκυρα τον θέλει στον αναπνευστήρα

Το δολάριο «καίει» το ευρώ που έχει νέα πτώση λόγω των προβλημάτων της γερμανικής οικονομίας και γενικότερα της επικρατούσας στην ΕΕ κατάστασης, ως αποτέλεσμα των ενεργειακών παιχνιδιών που παίζει ο Πρόεδρος Πούτιν με την κάνουλα του «Βόρειου Αγωγού 1» ως απάντηση στα μέτρα των Δυτικών με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και ενώ η ΕΕ διψά για φυσικό αέριο, νέα κοιτάσματα ανακαλύπτονται στο οικόπεδο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ, που φτάνουν ώς και τα 2,5 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, με την Τουρκία να παρακολουθεί το θέμα μέσω κατασκοπευτικών αεροσκαφών επί του παρόντος. Το οικόπεδο 6 είναι πάντα μια από τις επιλογές ερευνών, όπου η Άγκυρα είναι πιθανό να ενεργήσει στο επόμενο διάστημα.

Γιατί η Γαλάζια Πατρίδα πλήττει τα συμφέροντα της ΕΕ

Πώς Κύπρος και Ελλάδα μπορούν να καταστούν παράγοντες ενεργειακής ασφάλειας

Γιατί η πολιτική της τουρκικής πειρατείας πρέπει ν’ ανησυχεί τους εταίρους

Επιλογές εκμετάλλευσης

Το θέμα είναι εάν και πότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει στην εκμετάλλευση του φυσικού της αερίου, που τελεί κάτω από την απειλή της τουρκικής ισχύος. Η Λευκωσία έχει τρεις κυρίως τρόπους ενεργείας, μεταξύ των οποίων και ο EastMed, ο οποίος, όπως πηγές στην ΕΕ αναφέρουν, είναι ζωντανός ως project προς υλοποίηση παρότι τόσο η Άγκυρα όσο και ημέτεροι τον έχουν τοποθετήσει στον αναπνευστήρα προσδοκώντας στην ανακοίνωση του μοιραίου.

Τα νέα κοιτάσματα φυσικού αέριου με τα ήδη υφιστάμενα αναδεικνύουν την Κύπρο ως μια πηγή φυσικού αερίου για την ΕΕ στην πολιτική της απεξάρτησης από τη Ρωσία. Η θέση αυτή είχε επισημανθεί από τις στήλες αυτές τα τελευταία οκτώ χρόνια, αλλά η Κυβέρνηση και οι κομματικοί σχηματισμοί είχαν καθυστερήσει συστηματικά στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, προσδοκώντας ότι θα το συνέδεαν με τη λύση του Κυπριακού και δη τον αγωγό προς Τουρκία. Στην παρούσα φάση εμφανίζονται εκ νέου οι τρεις πάγιες επιλογές, δηλαδή: 1. Το LNG στο Βασιλικό. 2. Η μεταφορά φυσικού αερίου στην Αίγυπτο και δη στο Ιντκού. 3. Ο EastMed, ο οποίος, παρά τον πόλεμο που δέχεται για πολιτικούς και άλλους λόγους, παραμένει ως ζωντανή ακόμη επιλογή, ασχέτως εάν πολιτικοί και άλλοι ενεργειακοί δρώντες θεωρούν μειωμένες τις πιθανότητες κατασκευής του. Πάντως, όπως κοινοτικές πηγές αναφέρουν, «ο φάκελος του EastMed είναι ανοικτός» και πρόσθεταν: «Η έγκριση του έργου εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από: (Α) Τα τεχνικά ζητήματα και τις μελέτες που αφορούν το κόστος κατασκευής, για το οποίο γίνεται αναφορά περί τα 6,2 δις, και τις προοπτικές βιωσιμότητας. (Β) Εάν και πότε μπορεί να καλύπτει ανάγκες της ΕΕ, στο μεταβατικό στάδιο, μέχρι δηλαδή να φτάσει η ΕΕ στην πράσινη ενέργεια. (Γ) Τη μερική έστω συμβατότητά του με την πολιτική των “Green Deal Goals”». Βεβαίως, όπως τονίζεται, υπάρχουν και «πολιτικές συγκυρίες» και «μεταβλητές» (Βλέπε δηλαδή Τουρκία και ΗΠΑ). Πάντως, ο αγωγός μπορεί να μεταφέρει 9 με 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου τον χρόνο και 10% υδρογόνο, που θεωρείται πράσινη μορφή ενέργειας. Η εταιρεία που αναλαμβάνει την κατασκευή του έργου τονίζει ότι ο EastMed είναι συμπληρωματικός και όχι ανταγωνιστικός είτε του αγωγού προς Αίγυπτο είτε του LNG στο Βασιλικό. Υποστηρίζεται, μάλιστα, ότι, εάν όλα κινηθούν ομαλά, το έργο μπορεί να είναι έτοιμο ώς το 2027. Η αρμόδια Υπουργός Ενέργειας Νατάσα Πηλείδου είχε επισημάνει τις προάλλες ότι στο οικόπεδο 6 και γενικότερα, θα ήταν δυνατή η έναρξη της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου εντός τριών ετών. Αληθές είναι ότι στο παρελθόν είχαν γίνει ανάλογες τοποθετήσεις από τον πρώην Υπουργό Ενέργειας, Γιώργο Λακκοτρύπη. Ότι, δηλαδή, ώς το 2023 θα άρχιζε η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβη.

Χαλά το αφήγημα της Γαλάζιας Πατρίδας

Στο ενεργειακό παιχνίδι βρίσκεται και η Τουρκία, η οποία θεωρεί ότι τμήμα της Κυπριακής ΑΟΖ βρίσκεται εντός της δικής της υφαλοκρηπίδας και της λεγόμενης ΑΟΖ του ψευδοκράτους, του οποίου αισθάνεται την ανάγκη να υπερασπιστεί τα συμφέροντα. Στην ουσία τα συμφέροντα της Άγκυρας είναι που θα εξυπηρετηθούν, διότι το ψευδοκράτους έχει κλείσει σχετικές, αλλά παράνομες συμφωνίες με την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων. Είναι, δε, κοινό μυστικό ότι ο Ταγίπ Ερντογάν εναγωνίως θα ήθελε να παρουσιάσει ενεργειακή επιτυχία μέσω των ερευνών του «Αμπντουλχαμίτ Χαν» και του «Ορούτς Ρέις» για προεκλογικούς και ουσιαστικούς λόγους, ενώ ταυτοχρόνως είναι κάθετα αντίθετος με τον EastMed διότι του χαλά το αφήγημα της Γαλάζιας Πατρίδας και της πλήρους κυριαρχίας στην περιοχή. Και του χαλά το αφήγημα διότι ένα τέτοιο ενεργειακό έργο δεν θα μεταφέρει μόνο φυσικό αέριο αλλά δημιουργεί γεωπολιτικές και άλλες συμμαχίες μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και ΕΕ, που αναπληρώνουν τμήμα του στρατηγικού ρόλου τον οποίο επιδιώκει να διαδραματίσει η Τουρκία στα επόμενα χρόνια ως περιφερειακή δύναμη στη λογική της νέας οθωμανικής και αυτοκρατορικής της αντίληψης. Και αυτή η αντίληψη στηρίζεται στην ισχύ και δη στην πολιτική των κρίσεων για να απειλεί και διά της σκιάς της ισχύος να δημιουργεί γκρίζες ζώνες ή να αποσπά περιοχές και δη θαλάσσιες, που δεν της ανήκουν. Ή εάν δεν τις αποσπά για να τις εκμεταλλεύεται η ίδια, τότε δεν επιτρέπει ούτε στους νόμιμους ιδιοκτήτες, όπως είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, να το πράττουν. Είναι μια τουρκική στρατηγική που στηρίζεται στην πρακτική της πολιτικής των κανονιοφόρων και της πειρατείας.

Πτώση του ευρώ και φυσικό αέριο

Το φυσικό αέριο της Κύπρου και της περιοχής μπορεί να καλύψει στο επόμενο διάστημα μέρος των αναγκών τής ΕΕ μέχρι το 2050, όταν θα μεταβούμε, εάν θα μεταβούμε, στην πράσινη ενέργεια. Η κρίση με τη Ρωσία δεν ήρθε για να τελειώσει γρήγορα και οι επιπτώσεις θα είναι αισθητές, τουλάχιστον, για την επόμενη τριετία. Αυτά αναφέρουν οι εκτιμήσεις της ίδιας της ΕΕ. Ήδη, προ ολίγων ημερών, το ευρώ σημείωσε νέα πτώση έναντι του δολαρίου. Και ένας από τους λόγους είναι η αύξηση του επιτοκίου επί του δολαρίου, που το καθιστά πιο ελκυστικό. Το γεγονός αυτό αναγκάζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να σκέφτεται την αύξηση του επιτοκίου από 0,5% σε 1%. Όμως, κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα επιβαρυνθούν τα δάνεια των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Υπάρχει και ο αντίλογος περί της αύξησης της ανταγωνιστικότητας στις εξαγωγές. Όμως, επειδή οι αγορές του φυσικού αέριου και του πετρελαίου γίνονται σε δολάριο, η πτώση του ευρώ αυξάνει το κόστος αγοράς και παραγωγής και περιορίζει ή δεν επιτρέπει την επαρκή εφαρμογή του πλεονεκτήματος που προσφέρει η μειωμένη τιμή που ενδέχεται να έχουν τα ευρωπαϊκά προϊόντα λόγω της συναλλαγματικής πτώσης του ευρώ. Αληθές, βεβαίως, είναι ότι η πτώση του ευρώ είναι συναφής με τον έλεγχο της κάνουλας του «Βόρειου Αγωγού 1» από τη Ρωσία και το ενδεχόμενο να την κλείσει εντελώς κάποια στιγμή, οπότε η κατάσταση στη Γερμανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη. Πρόκειται για μια συνεχή πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα.

Προτάσεις ενεργειακής ασφάλειας και λύσης

Η Κύπρος συνιστά μιαν από τις εναλλακτικές ενεργειακές της Ρωσίας οδούς. Υπό καθεστώς, όμως, τουρκικής απειλής. Συνεπώς, η περιοχή μας είναι συναφής με τα ζητήματα ασφάλειας και τη δημιουργία συνθηκών αποτροπής, διότι έτσι θα εξυπηρετούνται τα συμφέροντα της ΕΕ. Επειδή προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι, χωρίς λύση, η τουρκική απειλή θα παραμείνει ζωντανή, λογικό είναι να υπάρξει εναλλακτική πρόταση για να εξουδετερωθούν οι ανησυχίες. Τέτοια πρόταση είναι η εξής: Να συνδεθεί η εκμετάλλευση με τη λύση και το σύστημα ασφάλειας ως ακολούθως:

Α. Οι Τουρκοκύπριοι μπορούν να έχουν δικαιώματα στο φυσικό αέριο εφόσον μαζί με την Τουρκία αναγνωρίσουν την Κυπριακή Δημοκρατία, επί της οποίας στηρίζεται το νομικό καθεστώς της ΑΟΖ μας. Οποιαδήποτε άλλη διευθέτηση θα είναι παράνομη ή θα ανοίγει την πύλη για την αποδοχή του ψευδοκράτους ως χωριστής οντότητας. Προβάλλεται, βεβαίως, ο ισχυρισμός ότι η Τουρκία δεν θα δεχθεί. Δηλαδή ποια είναι η πρόταση όσων ισχυρίζονται ότι δεν θα δεχθεί η Τουρκία την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας; Ότι θα πρέπει να αποδεχθούμε, κατά κάποιον τρόπο, την κατάργησή της από μόνοι μας; Εάν θα εισηγηθούμε ό,τι βολεύει την Άγκυρα, τότε να υπογράψουμε ό,τι εκείνη μας επιβάλλει για να τελειώσει το πρόβλημα. Να περατωθεί η παρούσα φάση, για να ανοίξει η Τουρκία μια νέα…

Β. Η Κύπρος και η Ελλάδα να αναλάβουν την υλοποίηση του σκέλους εκείνου της Στρατηγικής Πυξίδας της ΕΕ, που αφορά στην Ανατολική Μεσόγειο, με ορίζοντα το 2030. Και αυτό διότι είναι τα μόνα κράτη μέλη στην περιοχή που ανήκουν στην ΕΕ και η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ, με το οποίο η Στρατηγική Πυξίδα είναι συνδεδεμένη.

Γ) Εάν η Τουρκία επιθυμεί να συμμετάσχει στη Στρατηγική Πυξίδα ως τρίτο κράτος, βασική προϋπόθεση είναι η πλήρης αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Κύπρο. Και επί τούτου είναι που πρέπει να γίνει η άμεση σύνδεση εντός της ΕΕ και του ΟΗΕ με την Ουκρανία. Δηλαδή η κυπριακή Κυβέρνηση θα έπρεπε ήδη να εγείρει ζήτημα αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί, όπως αξιώνεται από τη Ρωσία στην περίπτωση της Ουκρανίας. Αντί αυτής της αυτονόητης πολιτικής πρακτικής το Υπουργείο Εξωτερικών πρότεινε τα ΜΟΕ που οδηγούν στο αντίθετο με την απαλλαγή της Κύπρου από την κατοχή αποτέλεσμα. Διότι, με αυτά δίνεται έμφαση στον δικοινοτικό χαρακτήρα, ο οποίος οδηγεί στην εξ ημών αποδοχή χωριστής οντότητας. Διότι, πώς αλλιώς θα λειτουργήσει το αεροδρόμιο της Τύμπου χωρίς συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης από τη μια και των κατοχικών «αρχών» από την άλλη στην παρουσία της ΕΕ και του ΟΗΕ;

Τα συμφέροντα της ΕΕ και η παγίδα της Τουρκίας

Όσο, δε, για την ΕΕ, το ζήτημα δεν είναι μόνο η κάλυψη των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την περιοχή μας, αλλά και η δημιουργία συνθηκών αποτροπής και ασφάλειας ως απάντηση στην Τουρκία και στις απειλές της. Η ΕΕ δεν θέλει κρίσεις και δη στρατιωτικές εντός των κρατών μελών της, διότι θα επηρεαστεί και νομισματικά και οικονομικά. Συνεπώς, η πολιτικής της Άγκυρας πλήττει τα ενεργειακά και άλλα συμφέροντα της Ευρώπης. Γιατί; Διότι εάν η Τουρκία ελέγξει με την πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας τους θαλάσσιους και εναέριους χώρους στην ανατολική Μεσόγειο, θέτει υπό την εξάρτησή της την ΕΕ σε ενεργειακό και εμπορικό επίπεδο. Και, ταυτοχρόνως, εφόσον το δικό μας φυσικό αέριο είναι ευρωπαϊκό, γιατί να τεθεί υπό τον έλεγχο μιας τρίτης χώρας και μάλιστα κατά παράνομο τρόπο; Επί τούτου είναι και το αδύνατο σημείο για τον αγωγό προς Τουρκία. Για την κατασκευή του προβάλλονται δυο επιλογές: Α) Η κάλυψη των τουρκικών αναγκών. Β) Η διοχέτευση στην Ευρώπη μέσω άλλων αγωγών. Ερώτημα 1: Γιατί να παίρνει η Τουρκία το δικό μας φυσικό αέριο στην ΕΕ και να μην το μεταφέρουμε εμείς; Γιατί να εξαρτάται η ΕΕ από την Άγκυρα και να ενισχύει η τελευταία τον πολιτικό της ρόλο στην ΕΕ σε βάρος του δικού μας; Ερώτημα 2: Τι θα συμβεί εάν η Άγκυρα δεν πληρώνει; Έχουμε μεν την ιδιοκτησία, αλλά σε λύση ομοσπονδίας δυο ισότιμων συνιστώντων κρατών θα πρόκειται για συνεταιρισμό. Δηλαδή, για συνιδιοκτησία. Εκείνο που μετρά σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η ισχύς. Την οποία θα συνεχίσει να έχει σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι την έχει σήμερα η Τουρκία. Τι θα κάνουμε, λοιπόν, εάν δεν πληρώσει; Πόλεμο; Γιατί δεν ζητούμε, για παράδειγμα, τα χρέη που οφείλουν οι Βρετανοί από τις Βάσεις; Είναι τυχαίο άραγε που το Ισραήλ, ενώ θα μπορούσε, δεν έχει περάσει αγωγό προς Τουρκία; Βλέπει τους μπελάδες που θα βάλει στο κεφάλι του και διαγιγνώσκει τις τουρκικές σκοπιμότητες και δεν θέλει να παγιδευτεί.

Το βάρος της εκμετάλλευσης και οι υποψήφιοι Πρόεδροι…

Είναι εκ των πραγμάτων ζητήματα λήψης αποφάσεων σε στρατηγικό επίπεδο, εάν θέλουμε να προχωρήσει η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Η υφιστάμενη Κυβέρνηση αποχωρεί. Το βάρος πέφτει στους υποψήφιους Προέδρους και δη τους τρεις επικρατέστερους. Ακόμη αναλώνονται στα τετριμμένα…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων