Η ευλογιά των πιθήκων πάτησε Κύπρο: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη νέα παγκόσμια απειλή

«Πάτησε» Κύπρο η ευλογιά των πιθήκων, νέα αυτή παγκόσμια απειλή που ανάγκασε ήδη αρκετές χώρες να τεθούν σε καθεστώς επιφυλακής. Μετά από αρκετά κρούσματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και τους θανάτους στην Ισπανία ανακοινώθηκε το πρώτο κρούσμα στην Κύπρο την Τρίτη (2/8) από το Υπουργείο Υγείας, το οποίο αφορά άντρα ηλικίας 40 ετών με ιστορικό ταξιδιού και με κλινική συμπτωματολογία συμβατή με το νόσημα της ευλογιάς των πιθήκων. Το περιστατικό εντοπίστηκε έπειτα από τη διενέργεια μοριακής εργαστηριακής εξέτασης από το μικροβιολογικό εργαστήριο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Από την πρώτη στιγμή τέθηκαν σε εφαρμογή τα σχετικά πρωτόκολλα μεταφοράς και διαχείρισης ύποπτων και επιβεβαιωμένων περιστατικών με το κρούσμα να νοσηλεύεται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του νοσοκομείου αναφοράς (ΓΝ Λευκωσίας) για παρακολούθηση και περαιτέρω αξιολόγηση της κατάστασής του. Στο μεταξύ άλλα δύο κρούσματα εντοπίστηκαν χθες Σάββατο. Πρόκειται για άντρες ηλικίας 20 και 30 χρόνων που αφίχθηκαν πρόσφατα στην Κύπρο, οι οποίοι νοσηλεύονται σε καλή κατάσταση στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του νοσοκομείου αναφοράς για παρακολούθηση και περαιτέρω αξιολόγηση της κατάστασης τους.

Τι είναι η ευλογιά των πιθήκων

Η ευλογιά των πιθήκων είναι μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από τον ομώνυμο ιό (monkeypox virus) και μπορεί να εκδηλωθεί σε ορισμένα ζώα αλλά και ανθρώπους. Είναι μια ζωονόσος με τυχαίες ανθρώπινες λοιμώξεις που εμφανίζεται συνήθως σε δασικές περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής. Το τελευταίο διάστημα, όμως, συναγερμός έχει σημάνει στις ευρωπαϊκές και αμερικανικές υγειονομικές Αρχές μετά την εμφάνιση κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων και εκτός «των συνόρων» της νόσου.

Σύμφωνα με όλα όσα γνωρίζουμε, η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να μεταδοθεί όταν κάποιος βρεθεί σε στενή επαφή με ένα μολυσμένο άτομο. Ο ιός μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω πληγής στο δέρμα, της αναπνευστικής οδού ή μέσω σταγονιδίων που μπαίνουν στα μάτια, στη μύτη ή στο στόμα και επαφής με σωματικά υγρά. Μπορεί επίσης να μεταδοθεί με επαφή με μολυσμένα ζώα όπως μαϊμούδες, αρουραίους και σκίουρους ή από αντικείμενα μολυσμένα από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα και ρούχα.

Τι προνοούν τα πρωτόκολλα σε περίπτωση λοίμωξης

Τα πρωτόκολλα όπως του Υπουργείου Υγείας αφορούν σε αντιμετώπιση πιθανών και επιβεβαιωμένων περιστατικών monkeypox. Όλα τα πιθανά περιστατικά θα πρέπει να αξιολογούνται από τον προσωπικό ιατρό και, σε περίπτωση που υπάρχει ισχυρή υποψία για ευλογιά των πιθήκων, θα πρέπει να παραπέμπονται τα ύποπτα περιστατικά στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του πλησιέστερου κρατικού νοσηλευτηρίου. Στο νοσοκομείο αναφοράς θα λαμβάνεται δείγμα και μέχρι την έκδοση του αποτελέσματος το ύποπτο κρούσμα θα παραμένει εκεί για παρακολούθηση και επιπλέον έλεγχο. Το αποτέλεσμα της εξέτασης για την ευλογιά των πιθήκων θα καθορίσει τα μελλοντικά βήματα. Τα πρώτα κρούσματα που θα διαγνωστούν ενδέχεται να περάσουν τον αυτοπεριορισμό τους στα νοσοκομεία αναφοράς για παρακολούθηση. Όσοι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης μπορεί να χρειαστούν νοσηλεία ή/και θεραπεία με αντιικά φάρμακα.

Τα κρούσματα θα πρέπει να αποφεύγουν την επαφή με ανοσοκατεσταλμένα άτομα μέχρι να επουλωθεί το εξάνθημά τους. Το κρούσμα θα παρακολουθείται καθημερινά από λειτουργούς της Μονάδας Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Ελέγχου των Λοιμωδών Νοσημάτων (ΜΕΕ&ΕΛΝ) μέσω τηλεφωνικών κλήσεων και μπορεί να φύγει προσωρινά από το σπίτι του (π.χ. για ιατρικά ραντεβού), με την προϋπόθεση ότι φορά ιατρική μάσκα προσώπου και το εξάνθημά του καλύπτεται (π.χ. μακριά μανίκια και παντελόνια). Επίσης πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με τα κατοικίδια θηλαστικά και ιδιαίτερα τρωκτικά κατοικίδια, λόγω της πιθανότητας μετάδοσης από άνθρωπο σε κατοικίδιο. Οποιαδήποτε πρόσφατη επαφή με τέτοια κατοικίδια θα πρέπει να σημειώνεται και θα πρέπει να γίνεται επικοινωνία με τις κτηνιατρικές υπηρεσίες για συμβουλές.

Τα επιβεβαιωμένα κρούσματα θα πρέπει να απομονώνονται, έως ότου επουλωθούν τα εξανθήματα. Θα πρέπει να παραμένουν στο δικό τους δωμάτιο, όταν βρίσκονται στο σπίτι, και να χρησιμοποιούν ειδικά οικιακά είδη (ρούχα, κλινοσκεπάσματα, πετσέτες, σκεύη φαγητού, πιάτα, ποτήρια), τα οποία δεν πρέπει να μοιράζονται με άλλα μέλη του νοικοκυριού.

Η αποδέσμευση των κρουσμάτων θα πρέπει να γίνεται μετά από αξιολόγηση από τον θεράποντα ιατρό/προσωπικό ιατρό για επιβεβαίωση της επούλωσης των εξανθημάτων. Η περίοδος αυτή κυμαίνεται από 2 μέχρι 4 εβδομάδες.

Η κλινική εικόνα ενός κρούσματος

Η κλινική εκδήλωση χωρίζεται σε δύο στάδια: το πρόδρομο εμπύρετο στάδιο (διαρκεί 0-5 ημέρες) και το στάδιο του εξανθήματος. Η περίοδος επώασης της ευλογιάς των πιθήκων είναι συνήθως 6 έως 13 ημέρες, αλλά μπορεί να κυμαίνεται από 5 έως 21 ημέρες. Η νόσος συνήθως διαρκεί 2 έως 4 εβδομάδες. Συνήθως ξεκινά με πυρετό, μυαλγία, κόπωση και πονοκέφαλο. Εντός τριών ημερών από την έναρξη των πρόδρομων συμπτωμάτων, ένα φυγόκεντρο κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα ξεκινά από το σημείο της πρωτοπαθούς μόλυνσης και εξαπλώνεται γρήγορα σε άλλα μέρη του σώματος. Οι παλάμες και τα πέλματα εμπλέκονται σε περιπτώσεις διάχυτου εξανθήματος, που είναι χαρακτηριστικό της νόσου. Οι βλάβες εξελίσσονται, συνήθως εντός 12 ημερών, ταυτόχρονα από το στάδιο των ωχρών κηλίδων σε βλατίδες, φυσαλίδες, φλύκταινες και κρούστες πριν πέσουν. Μπορεί να προκαλέσουν κνησμό και μπορεί να εμφανίσουν δευτερογενή βακτηριακή λοίμωξη, εάν ξυστούν. Μπορεί επίσης να υπάρχουν βλάβες στον στοματικό ή οφθαλμικό βλεννογόνο. Πριν και ταυτόχρονα με το εξάνθημα, σε πολλούς ασθενείς παρατηρείται λεμφαδενοπάθεια, η οποία συνήθως δεν παρατηρείται στην ευλογιά ή στην ανεμοβλογιά. Η εμφάνιση του εξανθήματος θεωρείται η έναρξη της μολυσματικής περιόδου. Ωστόσο, άτομα με πρόδρομα συμπτώματα μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό.

Ο κίνδυνος θεωρείται μεγαλύτερος για πολύ μικρά παιδιά, εγκύους γυναίκες, ηλικιωμένους ή ανοσοκατεσταλμένα άτομα μεταξύ των στενών επαφών των κρουσμάτων, λόγω της υψηλότερης επίδρασης της νόσου σε αυτές τις ομάδες.

Υποκείμενες ανοσοανεπάρκειες μπορεί να οδηγήσουν σε χειρότερα αποτελέσματα. Αν και ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς ήταν προστατευτικός στο παρελθόν, σήμερα άτομα ηλικίας κάτω των 40 έως 50 ετών (ανάλογα με τη χώρα) μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στην ευλογιά, λόγω της παύσης των εκστρατειών εμβολιασμού κατά της ευλογιάς παγκοσμίως μετά την εκρίζωση της νόσου. Οι επιπλοκές της ευλογιάς των πιθήκων μπορεί να περιλαμβάνουν δευτερογενείς λοιμώξεις, βρογχοπνευμονία, σήψη, εγκεφαλίτιδα και μόλυνση του κερατοειδούς με επακόλουθη απώλεια όρασης. Ο βαθμός στον οποίο μπορεί να εμφανιστεί ασυμπτωματική λοίμωξη είναι άγνωστος.

Το ποσοστό θνησιμότητας της ευλογιάς των πιθήκων κυμαίνεται ιστορικά από 0 έως 11 % στον γενικό πληθυσμό και ήταν υψηλότερο μεταξύ των μικρών παιδιών. Τον τελευταίο καιρό, το ποσοστό θνησιμότητας ήταν περίπου 3-6%.

Παράπονα για ελλείψεις φαρμάκων

Η μητέρα του πρώτου κρούσματος στην Κύπρο με ευλογιά των πιθήκων σε δηλώσεις της στο ΡΙΚ κατήγγειλε πως η κατάστασή του επιδεινώνεται, ενώ η μόνη φαρμακευτική περίθαλψη που λαμβάνει είναι ισχυρές δόσεις αντιβιοτικών. Ο ασθενής και η μητέρα του, μέσω του ΡΙΚ, απευθύνουν έκκληση για έλευση εμβολίων και φαρμάκων για την ευλογιά των πιθήκων στην Κύπρο, το συντομότερο δυνατό. Ο Σύμβουλος Επικοινωνίας του Υπουργού Υγείας, Κωνσταντίνος Αθανασίου, μετά τη δήλωση της μητέρας του φορέα του κρούσματος ανέφερε πως «τα αντιικά φάρμακα ακόμη δεν έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Είναι αυτά που αναμένεται να φθάσουν τις επόμενες ημέρες στην Κύπρο και δίνεται αυτήν τη στιγμή η καλύτερη διαθέσιμη θεραπεία που υπάρχει και περίθαλψη στο νοσοκομείο αναφοράς από τους γιατρούς». Όσο αφορά τα εμβόλια χθες Σάββατο κατέφθασαν στην χώρα μας οι πρώτες 1260 δόσεις.

Καραγιάννης: «Δεν χρειάζεται να λάβουμε ιδιαίτερα μέτρα»

Ο Επιδημιολόγος Πέτρος Καραγιάννης, σε δηλώσεις του στη «Σημερινή» για την ευλογιά των πιθήκων, εξήγησε ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα σε άλλες ασθένειες, όπως ανεμοβλογιά και μαγουλάδες, για τα σημάδια της ευλογιάς αλλά και για τα φάρμακα.

Ο Δρ Καραγιάννης σχολίασε ότι «η ανεμοβλογιά και οι μαγουλάδες είναι μολύνσεις οι οποίες τις γνωρίζουμε για χρόνια και ο κόσμος εμβολιάζεται από μικρή ηλικία, ενώ η ευλογιά των πιθήκων είναι ένα νεόφερτο γεγονός στον δυτικό κόσμο. Στην Αφρική έχει δημιουργήσει αρκετά προβλήματα στον κόσμο, αλλά όχι σε μεγάλη κλίμακα. Τώρα που έχει βγει εκτός Αφρικής, φαίνεται πως η μετάδοση του ιού σε μία μερίδα του πληθυσμού είναι πολύ πιο εύκολη, ωστόσο, όσο παίρνουμε τα μέτρα μας, δεν χρειάζεται να ανησυχούμε».

Για τα σημάδια της ευλογιάς των πιθήκων σχολίασε πως «επουλώνονται και τα εξανθήματα είναι πολύ πιο μεγάλα, γιατί δημιουργούνται οι φουσκάλες και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να είναι έως 1 εκατοστό σε διάμετρο. Λόγω αυτών των κακώσεων του δέρματος, η επούλωση είναι πιο μακροχρόνια, γι’ αυτό και οι ασθενείς χρειάζονται τέσσερεις με έξι βδομάδες για να αναρρώσουν πλήρως».

Επισήμανε, επίσης, πως δεν χρειάζεται να λάβουμε κάποια ιδιαίτερα μέτρα προσώρας, καθώς δεν υπάρχει η μετάδοση στην κοινότητα. Ωστόσο, για να μην υπάρξει κάποια μετάδοση, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί.

Για τις καταγγελίες της μητέρας του πρώτου κρούσματος της ευλογιάς των πιθήκων στην Κύπρο αναφορικά με την έλλειψη εμβολίων και φαρμάκων, ο Δρ Καραγιάννης ανέφερε πως «υπάρχουν εμβόλια τα οποία είναι αποτελεσματικά: υπάρχει το αρχικό κατά της ανθρώπινης ευλογιάς και υπάρχει ακόμη ένα εμβόλιο που είναι για την ευλογιά των πιθήκων. Κάποιοι μεγαλύτεροι των 50 ετών που εμβολιάστηκαν κατά της ανθρώπινης ευλογιάς έχουν μερική ανοσία, ενώ υπάρχει και το αντιικό φάρμακο το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί και παλιά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και τώρα».