«Το ΥΠΟΙΚ θα είναι είτε μηχανισμός μεταρρυθμίσεων είτε αποτυχημένο»

Χρονιά διλημμάτων θα είναι το 2023 για την κυπριακή οικονομία και τη νέα Κυβέρνηση. Σε συνέντευξή του στη «Σ», ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχαλης Περσιάνης, δήλωσε πως το διεθνές περιβάλλον καθίσταται όλο και πιο δύσκολο, σε πείσμα κάποιων επιμέρους θετικών εξελίξεων, και δεν μπορεί παρά να μας επηρεάσει. Τόνισε, ωστόσο, πως «η συντηρητική δημοσιονομική πολιτική και η κοινωνική πολιτική μπορούν και πρέπει να συνυπάρξουν, για να μπορεί η Κύπρος ν’ αντέξει το κύμα πιέσεων».

Ο κ. Περσιάνης προειδοποίησε ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα έχει ν’ αντιμετωπίσει πολλαπλές προκλήσεις και αναπόφευκτα θα λαμβάνει αποφάσεις που δεν θα είναι δημοφιλείς. Με δεδομένη και την όλο και πιο κατεπείγουσα ανάγκη για αντιμετώπιση του κόστους της κλιματικής αλλαγής, για ολοκλήρωση της ψηφιακής μετάβασης αλλά και για αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων στην κρατική μηχανή, ο Προεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου εκτιμά ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα είναι είτε μηχανισμός μεταρρυθμίσεων είτε αποτυχημένο - ένα από τα δύο. Σε ό, τι αφορά την ακρίβεια και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η κοινωνία, ο κ. Περσιάνης προειδοποιεί πως η όποια στήριξη θα πρέπει να απευθύνεται αποκλειστικά στα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, αποφεύγοντας τη στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων και των εύπορων νοικοκυριών.

«Η ευκαιρία για πραγματικές αλλαγές δεν πρέπει να χαθεί και αυτήν τη φορά»

«Η όποια στήριξη θα πρέπει να απευθύνεται αποκλειστικά στα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα»

- Η κοινωνία είναι αντιμέτωπη με πολλά προβλήματα, λόγω υψηλού πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων. Υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο ώστε να στηριχθούν τα νοικοκυριά; Και αν ναι, με ποιον τρόπο;

Οι σημερινές συνθήκες προκαλούν πρωτογενείς πιέσεις στα νοικοκυριά μέσα από το αυξανόμενο κόστος ζωής. Δευτερογενώς, τα νοικοκυριά δέχονται και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες -και δη οι μικρότερες- επιχειρήσεις. Ταυτόχρονα, η νομισματική πολιτική σαφώς επιδιώκει την αντιμετώπιση του πληθωρισμού μέσα από τη συγκράτηση της συνολικής ζήτησης, γεγονός που συνεπάγεται πως η αύξηση των πιέσεων στα νοικοκυριά αποτελεί ουσιαστικά προαπαιτούμενο για την επιτυχία των προθέσεων των νομισματικών Αρχών.

Η στήριξη των νοικοκυριών είναι, επομένως, επιβεβλημένη. Η στήριξη αυτή μπορεί να έχει δύο σκέλη - αφενός την άμεση στήριξη στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, και αφετέρου μέσα από την ενίσχυση της ανάπτυξης και την προστασία των θέσεων εργασίας.

Η όποια στήριξη θα πρέπει να απευθύνεται αποκλειστικά στα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, αποφεύγοντας τη στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων και των εύπορων νοικοκυριών. Ακούμε πολλές προθέσεις -και όχι μόνο προεκλογικά- οι οποίες ουσιαστικά δηλώνουν πως θα αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός με μέτρα που είναι απολύτως πληθωριστικά. Παρόλο ότι ακούγονται όμορφα και είναι δημοφιλή, αυτά τα μέτρα θα προκαλέσουν εν τέλει μεγαλύτερα προβλήματα ακριβώς για τα νοικοκυριά που δέχονται πιέσεις.

Αν η λογική της στήριξης παραμείνει το ίδιο ή και περισσότερο εστιασμένη στη στόχευση, σε συνδυασμό και με την εξοικονόμηση που μπορεί να γίνει σε πολλές από τις πιο σπάταλες δαπάνες της Δημοκρατίας, τότε μπορεί να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα χωρίς να δημιουργηθούν δημοσιονομικά ζητήματα.

- Σε επιστολή σας προς την Επιτροπή Οικονομικών και το Υπουργείο Οικονομικών προειδοποιήσατε για ένα πολύ δύσκολο 2023. Η κυπριακή οικονομία αντέχει μία νέα κρίση;

Αν κοιτάξει κανείς την κυπριακή οικονομία σε απομόνωση από το διεθνές περιβάλλον, η εικόνα είναι πολύ ικανοποιητική. Υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες, αλλά δείχνουμε ταυτόχρονα αντοχές και μπορεί η Κύπρος, όχι απλώς να προσπεράσει τη σημερινή συγκυρία, αλλά να την προσπεράσει με συγκριτικά λιγότερο πόνο από τις πιο πολλές από τις άλλες οικονομίες. Ωστόσο, διαχρονικές αδυναμίες πολλών δεκαετιών δεν μπορούν να μπαίνουν πάντα κάτω από το χαλί και η ευκαιρία για πραγματικές αλλαγές δεν πρέπει να χαθεί και αυτήν τη φορά.

Το διεθνές περιβάλλον καθίσταται όλο και πιο δύσκολο, σε πείσμα κάποιων επιμέρους θετικών εξελίξεων και δεν μπορεί παρά να μας επηρεάσει. Επιπλέον, κάποια από τα στοιχεία που μας βοήθησαν το 2022 δεν αναμένουμε πως θα επαναληφθούν και φέτος.

Σε κάθε περίπτωση, η συντηρητική δημοσιονομική πολιτική και η κοινωνική πολιτική μπορούν και πρέπει να συνυπάρξουν και, με μια προσεκτική διαχείριση των πολιτικών επιλογών, η Κύπρος θα μπορούσε να αντέξει και αυτό το κύμα πιέσεων.

«Μια πολιτική προσέλκυσης επενδύσεων θα είναι απαραίτητη, αλλά πάντα με αυξημένη διαφάνεια και σαφήνεια ως προς τους κανόνες, αφού η Κύπρος δεν μπορεί να δεχτεί άλλα πλήγματα στη φήμη της»

- Τι πρέπει να προσέξει η επόμενη κυβέρνηση και κατ’ επέκτασιν ο Υπουργός Οικονομικών;

Μπαίνουμε σε ένα χρόνο που δείχνει πως θα είναι πολύ δύσκολος. Οι πιέσεις στα νοικοκυριά θα συνεχιστούν. Έστω κι αν ο ρυθμός αύξησης των τιμών θα μετριαστεί, τα επίπεδα τιμών θα συνεχίσουν να αυξάνονται σε πολλά προϊόντα. Σε κάποιες βιομηχανίες δεν έχουμε ακόμα δει την πλήρη ανάπτυξη του δευτερογενούς πληθωρισμού, ενώ και η εξωτερική ζήτηση θα δεχτεί σημαντικότατες πιέσεις. Επιπλέον, η νομισματική πολιτική που ακολουθείται στη Ζώνη του Ευρώ είναι εκ φύσεως υφεσιακή. Για να μειωθεί ο πληθωρισμός, θα πρέπει απαραίτητα να μειωθεί και η ανάπτυξη.

Αυτή πρέπει να είναι η πρώτη ανησυχία. Η διατήρηση της πραγματικής ανάπτυξης δεν απαιτεί απαραίτητα δημοσιονομικές δαπάνες πέρα από τις προβλεπόμενες, αλλά χρειάζονται σίγουρα και μέτρα που να απελευθερώνουν την αγορά από τον διοικητικό φόρτο και τις πολλαπλές δυσκολίες που δημιουργούνται για τις επιχειρήσεις -και ιδίως τις μικρότερες- από κρατικές στρεβλώσεις.

Με την συγκυρία των υφεσιακών νομισματικών μέτρων και του συνεχιζόμενου πληθωρισμού, αναπόφευκτα θα έχουμε επίσης επιδείνωση κάποιων από τους κοινωνικούς δείκτες, όπως το ποσοστό των ατόμων που βρίσκονται κοντά ή κάτω από το όριο της φτώχιας, αλλά και των δεικτών ανισότητας. Έτσι, θα πρέπει, διατηρώντας τη δημοσιονομική πειθαρχία και ευρωστία του 2022, να προχωρήσουμε σε νέα κοινωνικά μέτρα. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει επίσης συγκράτηση άλλων δαπανών στον προϋπολογισμό.

Σημαντικό ζήτημα θα είναι η επιδείνωση του ισοζυγίου πληρωμών, ιδιαίτερα αν η εξωτερική ζήτηση συνεχίσει στην πορεία που βρίσκεται σήμερα και αν οι εισαγωγές μας συνεχίσουν να αυξάνονται, ιδίως στην κατανάλωση που δεν είναι παραγωγική δαπάνη. Έτσι, το ισοζύγιο θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί μέσα από εξαγωγές, ξένες επενδύσεις ή δανεισμό. Δεν υπάρχει άλλη οδός χρηματοδότησής τους και επομένως μια πολιτική προσέλκυσης επενδύσεων θα είναι απαραίτητη, αλλά πάντα με αυξημένη διαφάνεια και σαφήνεια ως προς τους κανόνες, αφού η Κύπρος δεν μπορεί να δεχτεί άλλα πλήγματα στη φήμη της.

Τα πιο πάνω θα επηρεάσουν και τη διαχείριση του δημόσιου χρέους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει ικανοποιητικά χωρίς τη διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων σε πείσμα των αναγκών για αυξημένες δαπάνες και των πιέσεων στα κρατικά έσοδα. Η ισορροπία αυτή θα είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς ο σχεδιασμός για έξοδο στην αγορά ενδεχομένως θα πρέπει να αναθεωρηθεί. Εξάλλου, η απόκλιση αποδόσεων (spread) συνεχίζει να ανοίγει και οι ανησυχίες των επενδυτών αυξάνονται, καθώς άλλα κράτη μέλη τη Ευρωζώνης προσεγγίζουν πλέον τα όρια της κρίσης. Επομένως η διατήρηση των πλεονασμάτων και η προσεκτική διαχείριση των αναγκών χρηματοδότησης και των εκδόσεων χρέους της Δημοκρατίας θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για την πορεία της οικονομίας το 2023 και το 2024.

Γενικά θα είναι μια χρονιά, κατά την οποία θα επιβληθούν στο Υπουργείο Οικονομικών δύσκολα διλήμματα. Και, ενώ είναι πιθανή μια καλή αντιμετώπιση των προκλήσεων, κάτι τέτοιο συνεπάγεται και τη λήψη αποφάσεων, που δεν θα είναι δημοφιλείς. Με δεδομένη και την όλο και πιο κατεπείγουσα ανάγκη για αντιμετώπιση του κόστους της κλιματικής αλλαγής, για ολοκλήρωση της ψηφιακής μετάβασης αλλά και για αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων στην κρατική μηχανή, το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμώ πως θα είναι είτε μηχανισμός μεταρρυθμίσεων είτε αποτυχημένο - ένα από τα δύο.