Η πρόταση Χριστοδουλίδη για ρόλο της ΕΕ στο Κυπριακό

Μέχρι στιγμής, η συμμετοχή της ΕΕ στο Κυπριακό ήταν περιστασιακή και ενίοτε προβληματική, καθώς τόσο η Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών όσο και η Άγκυρα αρνούνται έναν ουσιαστικό ρόλο για την Ένωση στο Κυπριακό. Τα μέρη αυτά παρεμποδίζουν τη συμμετοχή της ΕΕ στη συνδιαμόρφωση των παραμέτρων επίλυσης του Κυπριακού στο πεδίο που αφορά το ενωσιακό δίκαιο και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Πρωτίστως, η Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών πρέπει να συμπεριλάβει στη διαδικασία για αναζήτηση λύσης του Κυπριακού όλες τις παραμέτρους που αφορούν το πρωτογενές και παράγωγο κοινοτικό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των παραμέτρων που αφορούν τη θεσμική λειτουργία των κρατών μελών της ΕΕ. Η προσέγγιση που επικράτησε πριν από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ αφορούσε την ενσωμάτωση μεταβατικών και μόνιμων παρακλήσεων από το κοινοτικό δίκαιο, στοιχεία που θα ανέστελλαν την προστασία δικαιωμάτων και υποχρεώσεων της Κύπρου ως κράτους μέλους της Ένωσης. Επίμονα απαιτούσε η Τουρκία για μόνιμες παρεκκλίσεις και πρόθυμα η Γραμματεία του ΟΗΕ και τρίτοι διαμεσολαβητές αποδέχονταν την ιδέα των μόνιμων παρεκκλίσεων.

Τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι κράτος μέλος της ΕΕ και οι νομικές και θεσμικές παράμετροι της συμμετοχής της στην Ένωση μη αναστρέψιμες. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 10 της Πράξης Προσχώρησης της Κύπρου στην ΕΕ και των σχετικών δεσμευτικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η επίλυση του κυπριακού προβλήματος πρέπει να συνάδει με το κοινοτικό δίκαιο, τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες είναι δομημένη η ΕΕ. Με βάση τα δεδομένα αυτά, η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και δεσμευμένη από τη συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ. Καθίσταται επιτακτική αποδοχή του δεδομένου αυτού από τα ΗΕ. Κατά συνέπειαν, η ενεργοποίηση ενός θεσμικού ρόλου της ΕΕ στο Κυπριακό είναι αναπόφευκτη. Αυτό πρέπει να γίνει με απόφαση του ανώτατου θεσμικού οργάνου της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου με συγκεκριμένους όρους εντολής, όπως περιγράφονται πιο πάνω.

Ο ρόλος της ΕΕ στο Κυπριακό αφορά κυρίως την προσπάθεια ενεργοποίησης μιας διπλωματικής διαδικασία διαπραγμάτευσης. Επιπλέον, η θεσμική εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό αφορά και στην πιο σοβαρή και συστηματική ενασχόληση της ΕΕ, των θεσμών και των κρατών μελών της, με τον πυρήνα του Κυπριακού, τον περιορισμό και την ανάσχεση του τουρκικού αναθεωρητισμού, την ενίσχυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και του λαού της στον αγώνα για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή και τα παράγωγά της.

Το τουρκικό πρόβλημα της Κύπρου είναι ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα ασφάλειας και συνοχής. Τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν διαπιστώσει την τελευταία δεκαετία ότι η Άγκυρα επιδιώκει να δημιουργήσει -και έχει δημιουργήσει- πολλών ειδών τουρκικά προβλήματα στην Ευρώπη. Είναι επιτακτικό και άμεσο συμφέρον των ευρωπαϊκών κρατών και των θεσμών της ΕΕ να περιορίσουν τον βλαπτικό ρόλο της Τουρκίας στην Ευρώπη. Η Κύπρος έχει έναν ουσιαστικό ρόλο να διαδραματίσει στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και η ΕΕ έχει να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί.