Το μοντέλο των Aland Islands, οι πύλες των δύο κρατών και τα βαρίδια του νέου Προέδρου…

Η Ρωσία θέτει το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των Aland Islands (Νήσοι Ώλαντ ή Αλαντ) με αφορμή τις προσπάθειες ένταξης της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Μια θέση την οποία υιοθετεί και η Τουρκία, καθότι την συνδέει με το Αιγαίο. Τι λέει η Άγκυρα; Όπως υπάρχει η Συμφωνία των Παρισίων του 1850 για την αποστρατιωτικοποίηση των Aland Islands, έτσι υπάρχει και η Συνθήκη της Λωζάννης για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. Βεβαίως, η Βρετανία μαζί με την Τουρκία χρησιμοποίησαν την υπόθεση των Aland Islands για την περίπτωση της ομοσπονδίας στην Κύπρο, για να προσφέρουν στους Τουρκοκυπρίους και τους εποίκους αυτονομία και να τους μετατρέψουν, όπως τους Σουηδόφωνους των «Νήσων Ώλαντ», σε «προστατευόμενο είδος». Τα Aland Islands βρίσκονται στην είσοδο του Βοθνιακού κόλπου, μεταξύ Σουηδίας και Φινλανδίας, και έχουν τη δική τους ιστορία και στρατηγική σημασία για την περιοχή.

Πώς οι Τούρκοι σαλαμοποιούν την Κυπριακή Δημοκρατία

Το πρωτογενές δίκαιο και τα ισοϋψή συντάγματα

Ο απεγκλωβισμός και οι αρχές της ΕΕ

Πώς νομιμοποιείται η κατοχή και οι έποικοι ως «προστατευόμενο είδος»

Αποστρατιωτικοποίηση και ΝΑΤΟ

Τα ανωτέρω προκύπτουν από διπλωματικές πηγές και είναι, εκ των πραγμάτων, συναφή με την ιστορία του Κυπριακού. Τονίζονται, λοιπόν, τα εξής: 1. Η Μόσχα επισημαίνει, εκτός των άλλων, ότι με την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ παραβιάζεται η Συμφωνία των Παρισίων του 1850 για την αποστρατιωτικοποίηση των «Νήσων Ώλαντ». Άρα γίνεται λόγος για παραβίαση του υφιστάμενου νομικού και πολιτικού - γεωστρατηγικού καθεστώτος ή status quo. Εγείρουν ζήτημα ασφάλειας. Οι Φινλανδοί απαντούν ότι θα τηρηθεί το υφιστάμενο καθεστώς αλλά, εάν προκύψει λόγος, θα προχωρήσουν στη στρατιωτικοποίηση. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται δεκτό από την πλευρά της Ρωσίας. 2. Η Τουρκία συνδέει το δικό της το αφήγημα για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου με εκείνη των Aland Islands, λέγοντας στους ΝΑΤΟϊκούς συμμάχους ότι: Εάν δεχθεί τη στρατιωτικοποίηση των Aland Islands είναι ως να αποδέχεται τη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου. 3. Λονδίνο και Τουρκία είχαν χρησιμοποιήσει την περίπτωση των Aland Islands για την εμπέδωση των διχοτομικών τετελεσμένων στο Κυπριακό μέσω της ομοσπονδίας. Οι Βρετανοί είχαν κυκλοφορήσει τη δεκαετία του ’90 σχετικό έντυπο.

Οι περιορισμοί δικαιωμάτων

Ιστορικά λοιπόν τα Aland Islands είναι νησιά με Σουηδούς κατοίκους που ανήκουν στη Φινλανδία από το 1920 επί τη βάσει απόφασης της Κοινωνίας των Εθνών, δηλαδή του Οργανισμού που ήταν πρόδρομος του ΟΗΕ. Τα νησιά έχουν αυτόνομο καθεστώς Κοινοβουλευτισμού και έχουν εκπροσώπηση στη φινλανδική διακυβέρνηση. Οι σουηδικής καταγωγής κάτοικοι των νησιών έχουν προνόμια για τη διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας και της αυτονομίας των νησιών, όπως είναι οι περιορισμοί στα θέματα αγοράς γης, εγκαθίδρυσης εταιρειών και παραχώρησης υπηκοοτήτων. Τι προωθούσαν και προωθούν ακόμη στις συνομιλίες Τούρκοι και Βρετανοί επικαλούμενοι τα Νησιά Ώλαντ; Ότι στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας θα υπάρχει περιορισμός, αν όχι απαγόρευση αγοράς γης στα κατεχόμενα, για να μη χαθεί η τουρκική πλειοψηφία επί του πληθυσμού και επί του εδάφους. Συνεπώς, όπως και στα Νησιά Ώλαντ, έτσι και στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος θα πρέπει να τεθούν περιορισμοί: Α) Στην αγορά γης από τους Ελληνοκύπριους και άλλους Ευρωπαίους πολίτες. Β) Στην παροχή της λεγόμενης τουρκοκυπριακής ιθαγένειας που έχει συνδεθεί με το δικαίωμα ψήφου στον βορρά.

Ήδη οι αποκλίσεις αυτές έχουν επιτευχθεί. Επί τη βάσει των συγκλίσεων όσοι Ελληνοκύπριοι επιστρέψουν δεν θα έχουν δικαίωμα ψήφου στον βορρά, για να μην αλλάξει ο τουρκικός του χαρακτήρας. Για να έχουν δικαίωμα ψήφου θα πρέπει να αποποιηθούν την ελληνική εσωτερική τους ιθαγένεια και να ζητήσουν από το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος να τους παραχωρήσει τη δική του. Θα πρέπει, δηλαδή, να γίνουν από Έλληνες, Τούρκοι. Η φόρμουλα αυτή παραπέμπει στη λογική των δύο κρατών, διότι πώς είναι δυνατό να είναι κάποιος μόνιμος κάτοικος στον βορρά, αλλά επειδή είναι Έλληνας να μην έχει δικαίωμα ψήφου; Πρόκειται για τη συγκαλυμμένη πρακτική εφαρμογή δύο κρατών και την τουρκοποίηση. Γίνονται δηλαδή οι Τουρκοκύπριοι και οι έποικοι, των οποίων η παρουσία στον βορρά είναι αποτέλεσμα της εισβολής και της κατοχής, νόμιμοι και «προστατευόμενη Κοινότητα», όπως οι Σουηδοί στα Aland Islands.

Το καθεστώς των νησιών, η ΕΕ και οι Τ/κ

Για να ισχύσουν τα ανωτέρω, θα πρέπει να γίνουν δεκτές αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο και να θεωρηθούν οι αποκλίσεις αυτές ως πρωτογενές δίκαιο. Σε μια τέτοια όμως περίπτωση ανοίγει ο δρόμος για την αντίληψη ότι η λύση δεν θα στηρίζεται στη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά σε μορφή παρθενογένεσης, που θα δικαιολογείται μέσα από την πλήρη αλλαγή του Συντάγματος, από την αλλαγή του πολιτειακού συστήματος και την εφαρμογή του πρωτογενούς δικαίου. Το οποίο, μάλιστα, θα ισχύει χωριστά για κάθε κρατίδιο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που οι Τουρκοκύπριοι αναφέρονται σε χωριστό πρωτόκολλο ένταξης, όπως συνέβη και με Aland Islands, οι κάτοικοι των οποίων: Πρώτο, ρωτήθηκαν το 1994 με χωριστό δημοψήφισμα εάν ήθελαν να ενταχθούν με τη Φινλανδία. Δεύτερο, κατά την ένταξη της Φινλανδίας υπέγραψαν χωριστό πρωτόκολλο με την ΕΕ για αποκλίσεις από το κεκτημένο, που αφορούν, μεταξύ άλλων, στους περιορισμούς στην αγορά γης και στην προστασία της σουηδικής εθνικότητας (ως γλωσσικό εμφανίζεται το διαφορετικό στοιχείο). Ανάλογα επί του θέματος διαβήματα είχαν γίνει από τους Τουρκοκύπριους τον Οκτώβριο του 2016, για να προετοιμαστεί το έδαφος στη λογική των χωριστών πρωτοκόλλων ένταξης στην ΕΕ μετά τη λύση του Κυπριακού. Δηλαδή, εκτός από το πρωτόκολλο 10 επί τη βάσει του οποίου εντάχθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία ολόκληρη, ήθελαν -και θέλουν- να υπάρξει νέο πρωτόκολλο, που θα υπογραφεί μεταξύ του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους και της ΕΕ με όλα τα προνόμια επί του εδάφους και του πληθυσμού, για να διατηρηθεί ο τουρκικός χαρακτήρας του βορρά.

Χρήση του μοντέλου για λάθος λόγους

Με βάση τα ανωτέρω άνοιξε ο δρόμος προς τα δύο κράτη. Βεβαίως, πρέπει να εξηγήσουμε το εξής: Στην περίπτωση των Aland Islands ο γηγενής πληθυσμός ήταν Σουηδοί. Αντιθέτως, στη δική μας υπόθεση: 1) Οι Τουρκοκύπριοι (μετακίνηση πληθυσμού μετά την εισβολή) και οι έποικοι (έγκλημα πολέμου) κατοικούν παράνομα στον βορρά της Κύπρου ως αποτέλεσμα της εισβολής και της κατοχής. 2) Το μοντέλο των Aland Islands θα χρησιμοποιηθεί (έχει ήδη χρησιμοποιηθεί) για τη νομιμοποίηση των διχοτομικών τετελεσμένων της εισβολής και όχι για την επιστροφή των προσφύγων ή την κατοχύρωση των περιουσιών τους στα κατεχόμενα. Συνεπώς, η περίπτωση των Aland Islands είναι πλατφόρμα που οδήγησε στη λογική των δύο ισότιμων συνιστώντων κρατών και ανοίγει τις πύλες στα δύο κράτη. Είναι ταυτοχρόνως συναφής και με την αντίληψη του πρωτογενούς δικαίου, που παραπέμπει στην άλλη σύγκλιση: Ότι δηλαδή όσες εξουσίες δεν ανήκουν στην όποια κεντρική Κυβέρνηση, θα ανήκουν στα κρατίδια των οποίων η τυπική ισχύς των συνταγμάτων (ελληνοκυπριακού και τουρκοκυπριακού) θα είναι ισοϋψής. Δηλαδή δεν θα μπορεί να υπερισχύει το ένα του άλλου, ούτε το κοινό σύνταγμα (το τρίτο) των άλλων δύο, ούτε εκείνα των κρατιδίων του κοινού! Θα έχουμε, με άλλα λόγια, συνταγματική ισοτιμία και ισότητα με πρωτογενή εξουσία, εφόσον τα κρατίδια θα δύνανται κατά τρόπον αυθύπαρκτο να παράγουν το όποιο δίκαιο δεν παράγεται από την Κεντρική Εξουσία. Έχουμε, δηλαδή, το πλεονέκτημα του πρωτογενούς δικαίου και της χωριστής κυριαρχίας προς τα κρατίδια.

Η Στρατιά του Αιγαίου

Η Τουρκία εφόσον έχει κατοχυρώσει τα πιο πάνω διχοτομικά στοιχεία καθώς και άλλα, προχωρεί στα δύο κράτη. Και επειδή θέλει δύο κράτη, οι ηγεσίες μας κάνουν σημαία την προηγούμενη τουρκική θέση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, συνομοσπονδιακού χαρακτήρα. Διά του εξευμενισμού επιτρέπουν στην Άγκυρα να χρησιμοποιεί τα διάφορα πολιτειακά μοντέλα αναλόγως πώς την βολεύουν. Επικαλείται τα Aland Islands και αξιώνει αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, ενώ η ίδια έχει τη Στρατιά του Αιγαίου ως απειλή και κατέχει την Κύπρο. Αυτά τα οποία έχουν ήδη αναφερθεί ως συγκλίσεις είναι βαρίδια για τον νέο Πρόεδρο. Τα καυτά ζητήματα δεν έχουν αναλυθεί σε βάθος από τους υποψηφίους. Ούτε έχουν προχωρήσει σε συγκροτημένες προτάσεις εναλλακτική στρατηγικής.

Απεγκλωβισμός και συγκλίσεις

Ο απεγκλωβισμός μπορεί να προκύψει μέσω της διαδικασίας του bottom up, δηλαδή να αρχίσει η οικοδόμηση της λύσης επί των αρχών της ΕΕ (από κάτω προς τα πάνω) για την αναθεώρηση και βελτίωση του υφιστάμενου συντάγματος και όχι να συνεχιστεί η διαδικασία που οδηγεί σε αδιέξοδα τα οποία για να ξεπεραστούν, θα πρέπει οι ηγεσίες μας να υιοθετούν τις προηγούμενες τουρκικές θέσεις. Με αυτόν τον τρόπο: 1) Εφαρμόζεται στην πράξη η σαλαμοποίηση και ο ακρωτηριασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών, καθώς και η σταδιακή εξαφάνιση από τον διεθνή χάρτη της Κυπριακής Δημοκρατίας. 2) Μετατρέπονται στον βορρά οι παράνομοι σήμερα κάτοικοί του σε «προστατευόμενο είδος» στη βάση του μοντέλου των Aland Island.

Η απόρριψη μιας τέτοιας δημοκρατικής διαδικασίας, όπως είναι αυτή του bottom up και των αρχών δικαίου, από την Τουρκία θα την αφήσει εκτεθειμένη, διότι θα αποδειχθεί ότι δεν επιθυμεί λύση αλλά διάλυση. Από την άλλη, τι θα πουν οι εταίροι μας εφόσον θα έχουν μαζί με τον ΟΗΕ ρόλο εποπτικό; Ότι δεν είναι ορθή μια δημοκρατική διαδικασία για την αναθεώρηση του συντάγματος κράτους μέλους με σκοπό την επανενσωμάτωση των κατεχομένων και όχι την απόσχισή τους. Και υπάρχει επιχείρημα ισχυρό επί τούτου. Η δημιουργία ενός «προστατευόμενου τουρκικού κρατιδίου στον βορρά» θα είναι η πέμπτη φάλαγγα της Άγκυρας στην ΕΕ. Αυτά και άλλα είναι θέματα που θα απασχολήσουν τον νέο Πρόεδρο, ο οποίος θα κουβαλήσει μαζί του τα βαρίδια των διχοτομικών συγκλίσεων που προκύπτουν, εκτός των άλλων, και από το μοντέλο των Aland Islands και την πολιτική του εξευμενισμού και των υποχωρήσεων.

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων