Η «καυτή πατάτα» του συνταξιοδοτικού

Στον κυκεώνα του συνταξιοδοτικού βρίσκεται η νέα Κυβέρνηση. Ο Υπουργός Εργασίας τίθεται ενώπιον μεγάλων προκλήσεων και αντικρουόμενων θέσεων από τους κοινωνικούς εταίρους. Όριο αφυπηρέτησης, ύψος εισφορών, αλλά και το πέναλτι του 12% είναι μερικά από τα μεγάλα ζητήματα όπου θα κληθεί να βρει κοινό έδαφος.

Στόχος αυτής της σημαντικής μεταρρύθμισης είναι η διασφάλιση επαρκούς σύνταξης και η βιωσιμότητα του Ταμείου των Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Μιλώντας στις «Τομές στα Γεγονότα» (23/3/2023), ο Υπουργός Εργασίας, Γιάννος Παναγιώτου, ανέφερε ότι, «το ζητούμενο είναι, μέσα από τη μεταρρύθμιση, οι συντάξεις που καταβάλλονται, να είναι ικανοποιητικές και επαρκείς, χωρίς να χρειάζονται επιπρόσθετη υποστήριξη, εκτός από τις περιπτώσεις κατά τις οποίες στοχευμένα χρειάζεται το κράτος μέσα από την κοινωνική του πολιτική να δράσει». Στην Κύπρο, το όριο αφυπηρέτησης είναι στα 65 έτη, υπάρχουν ωστόσο εργαζόμενοι που αφυπηρετούν στο 63ο έτος και τους περικόπτεται 12% από τις συντάξεις. Η χαμηλότερη σύνταξη αυτήν τη στιγμή είναι στα 380 ευρώ, η βασική στα 445, ενώ ανώτατο όριο σύνταξης είναι τα €2.400 και απαιτούνται 33 χρόνια συνεισφοράς στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Θ’ αυξηθεί το όριο συνταξιοδότησης;

Η Κυβέρνηση δεν προτίθεται, πάντως, ν' αυξήσει το όριο αφυπηρέτησης, ούτε τις εισφορές. Σύμφωνα με τον Υπουργό Εργασίας, «δεν είναι πρόθεση η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης, δεν είναι πρόθεση ούτε η αύξηση των εισφορών προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων». Το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπως είπε, θα πρέπει να είναι βιώσιμο για να μπορεί να λειτουργήσει για άλλα 60 χρόνια. Εκείνο που αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης, όπως δήλωσε ο κ. Παναγιώτου, είναι η μεγέθυνση της παραγωγικής βάσης της χώρας.

Άδικο μέτρο

Οι συντεχνίες και οι ενώσεις συνταξιούχων πνέουν μένεα κατά του πέναλτι του 12% στις πρόωρες συντάξεις, καθώς θεωρούν πως το μέτρο είναι τιμωρητικό. Όπως υποστηρίζει η Γενική Γραμματέας της ΠΕΟ, Σωτηρούλα Χαραλάμπους, «αυτό το μέτρο είναι ισοπεδωτικό, τιμωρητικό που δημιουργεί κοινωνικά προβλήματα».

Τόνισε την ανάγκη να βρεθούν λύσεις από τους κοινωνικούς εταίρους, που να μην αδικούν εργαζόμενους με πολυετείς εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γενικός Γραμματέας της ΕΚΥΣΥ, Κώστας Σκαρπάρης, ο οποίος ανέφερε ότι ζητούν την κατάργηση του μέτρου για συγκεκριμένους εργαζομένους και όχι για όλους. «Λέμε για άτομα που εργάστηκαν και συνεισέφεραν πάρα πολλά χρόνια εισφορές στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, πέρα από 33 χρόνια». Υπάρχουν περιπτώσεις, υποστηρίζει, που βάζουν εισφορές ακόμα και πάνω από 45 χρόνια, λέγοντας πως είναι άδικο το συγκεκριμένο μετρό και θα πρέπει σύντομα η Κυβέρνηση να το λάβει υπόψη και να διορθώσει αυτήν την αδικία.

Μονόδρομος

Οι εργοδότες υποστηρίζουν πως η αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης είναι ο μόνος δρόμος για ένα βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα. Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της ΟΕΒ, Μιχάλη Αντωνίου, είτε θ’ αυξηθούν οι εισφορές είτε θα μειωθούν τα συνταξιοδοτικά ωφελήματα ή θ’ αυξηθεί η ηλικία της συνταξιοδότησης. Τα πρώτα δύο δεν είναι σοφές επιλογές, καθώς είναι πολύ δύσκολο να γίνουν, δεδομένων των προβλημάτων της οικονομίας και των διαφόρων επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Επομένως, πιστεύει πως η προσφερόμενη επιλογή είναι η σταδιακή αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Πρόσθεσε, επίσης, πως η κυπριακή νομοθεσία έχει πρόνοιες, οι οποίες εισήχθησαν το 2009, σύμφωνα με τις οποίες κάθε πέντε χρόνια πρέπει ν’ αξιολογείται η αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Σύμφωνα με τον κ. Αντωνίου, «θα πρέπει να προχωρούμε με θαρραλέες αποφάσεις, που περιλαμβάνουν και το ενδεχόμενο αύξησης κατά 6 μήνες κάθε πέντε χρόνια της ηλικίας συνταξιοδοτήσεως. Δεν υπάρχουν μαγικές ή εύκολες λύσεις».

8 δις οφειλές στο ΤΚΑ

Την ώρα όμως που θα τεθούν όλα τα ζητήματα στο τραπέζι, μεταξύ άλλων και η βιωσιμότητα, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ότι το κράτος οφείλει 8 δις στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η Γενική Γραμματέας της ΠΕΟ, «μία λύση για να έχει περισσότερα έσοδα το Ταμείο, είναι το κράτος, που σήμερα δανείζεται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων με μηδενικό επιτόκιο, να του επιβληθεί ένα ποσοστό επιτοκίου, την ώρα μάλιστα που οι αυξήσεις των επιτοκίων είναι συνεχείς».

Μνημονιακό μέτρο

Υπενθυμίζεται ότι η επιβολή της αναλογιστικής μείωσης του 12% είχε συμφωνηθεί το 2012, κατόπιν απόφασης της Τρόικας, η οποία έγινε αποδεκτή από τους κοινωνικούς εταίρους στη βάση αναλογιστικής μελέτης. Η βασική παράμετρος καθορίζει ως έτος συνταξιοδότησης το 65ο. Αν όμως κάποιος θέλει να αφυπηρετήσει πρόωρα, δηλαδή στο 63ο, του δίδεται μεν το δικαίωμα, πλην, όμως, του επιβάλλεται περικοπή της τάξης του 12%. Τέλος του 2023 θα ολοκληρωθεί η επαναξιολόγηση των δεδομένων του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στη βάση της επέκτασης του προσδόκιμου ζωής, ώστε, εάν τα δεδομένα το επιβάλλουν, να επεκταθεί το όριο συντάξιμης ηλικίας στο 67ο έτος.

Τι γίνεται στην Ευρώπη;

Το όριο που κυριαρχεί στην Ευρώπη είναι τα 65 έτη, με προοπτική αύξησης στα 67. Η ηλικία συνταξιοδότησης συνδέεται με το προσδόκιμο ζωής και τη γήρανση του πληθυσμού, ενώ στις περισσότερες χώρες-μέλη της Ε.Ε. ισχύουν διαφορετικές ηλικίες μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στη Σλοβενία, μπορεί κανείς να συνταξιοδοτηθεί στην ηλικία των 59 ετών και τριών μηνών. Στην Αυστρία, οι γυναίκες έχουν δικαίωμα σύνταξης στα 60, πέντε χρόνια πιο νωρίς από τους άνδρες. Στη Γαλλία το όριο συντάξιμης ηλικίας είναι τα 62 και η κυβέρνηση επιδιώκει την αύξηση στα 64 έτη, με τον λαό να δίνει μάχη για ανατροπή των σχεδιασμών της. Στη Βουλγαρία είναι τα 64 έτη + 4 μήνες για τους άνδρες και για τις γυναίκες τα 61 έτη + 4 μήνες. Στην Εσθονία το 63ο έτος και σταδιακή αύξηση στα 65 έως το 2023.Στη Λιθουανία τα 63,2 έτη για τους άνδρες και τα 61,4 έτη για γυναίκες, με σταδιακή αύξηση στα 65 έτη έως το 2026. Κύπρος, Σουηδία, Βέλγιο, Ισπανία και Δανία, είναι στα 65 έτη, ενώ στη Γερμανία είναι στα 65 και 11 μήνες. Η Ισπανία και η Γερμανία σχεδιάζουν, μάλιστα, τη σταδιακή αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης στα 67 έτη - με την αρχή να γίνεται από το 2027 για την Ισπανία και το 2029 για τη Γερμανία.