Στόχοι μιας φορολογικής μεταρρύθμισης

Επαναφέρεται σταδιακά, με την αλλαγή της διακυβέρνησης του τόπου, η συζήτηση για μια ενδεχόμενη φορολογική μεταρρύθμιση. Η αλλαγή του αφορολόγητου (ακόμη δεν είναι γνωστό αν θα αλλάξουν και τα ποσοστά φορολόγησης) όσον αφορά τα φυσικά πρόσωπα δεν αποτελεί μεταρρύθμιση.

Η αναγκαιότητα για μια φορολογική μεταρρύθμιση πηγάζει από την προσπάθεια να γίνει το φορολογικό πλαίσιο πιο εύκολο στην εφαρμογή του, να ανταποκρίνεται στις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας και της κοινωνίας (για παράδειγμα, πλέον είναι πολύ διαφορετικές οι συνθήκες όσον αφορά το περιβάλλον και την τεχνολογία σε σύγκριση με τις συνθήκες που επικρατούσαν πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια) και να διατηρεί την ανταγωνιστικότητα της χώρας σε υψηλά επίπεδα. Ένα φορολογικό σύστημα πρέπει από τη μια να είναι φορολογικά δίκαιο, αλλά από την άλλη να προάγει την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.

Την ίδια στιγμή, η τεχνολογική αναβάθμιση των διαδικασιών του Τμήματος Φορολογίας θα βοηθήσει στην καλύτερη εφαρμογή των φορολογικών νομοθεσιών και την εξυπηρέτηση των πολιτών και των επιχειρήσεων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι γίνεται μια σημαντική προσπάθεια τους τελευταίους μήνες για την έκδοση των εκκαθαριστικών για τις παλαιότερες φορολογικές χρονιές.

Σημαντική παράμετρο στη φορολογική νομοθεσία αποτελούν οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες και τα Διεθνή Πρότυπα (ΟΟΣΑ), τα οποία η Κύπρος πρέπει να εφαρμόσει. Ζητήματα όπως η διευκόλυνση στην ανταλλαγή πληροφοριών, η σωστή τιμολόγηση στις συναλλαγές μεταξύ εταιρειών του ιδίου ομίλου και η αναφορά στις φορολογικές Αρχές περίπλοκων εταιρικών σχημάτων τυγχάνουν ήδη εφαρμογής μέσα από τις νομοθεσίες που έχουν ψηφιστεί από το Τμήμα Φορολογίας.

Η δημιουργία κουλτούρας φορολογικής συμμόρφωσης μέσα από ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό μοντέλο πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Οι φορολογίες αποτελούν τα κύρια έσοδα του κράτους και ο πολίτης θέλει να δει την ανταπόδοση αυτών των εσόδων (όπως υπάρχει στις Σκανδιναβικές χώρες) στις υποδομές, τον τομέα της υγείας και της εκπαίδευσης. Την ίδια στιγμή πρέπει να είναι κοινωνικά δίκαιο και ο κάθε φορολογούμενος να καταβάλλει το ποσό του φόρου που του αναλογεί, χωρίς να αφήνεται περιθώριο μη δήλωσης εισοδημάτων. Η ξεκάθαρη διατύπωση εντός των νομοθεσιών στο τι αποτελεί φορολογητέο εισόδημα βοηθά στην επιβεβαίωση των εισοδημάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων.

Το κείμενο των φορολογιών έχει τροποποιηθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, οπότε ενδέχεται να υπάρχει η αναγκαιότητα απλοποίησής του. Για παράδειγμα, υπάρχουν στο κείμενο διάσπαρτα διάφορα πρόστιμα ανάλογα με την περίπτωση, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να συγκεντρωθούν σε μια ή δύο παραγράφους και να γίνουν πιο κατανοητά στους πολίτες.

Η ενίσχυση των εσόδων του Τμήματος Φορολογίας προέρχεται κυρίως από τους έμμεσους φόρους λόγω κατανάλωσης (και ενίσχυσης του πληθωρισμού) και τον φόρο εισοδήματος τόσο από επιχειρήσεις όσο και από φυσικά άτομα. Το δεύτερο οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία το 2022 κατέγραψε σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενισχύθηκαν οι θέσεις εργασίας, ενδεχομένως με υψηλότερο μέσο όρο αντιμισθίας, την ίδια στιγμή που εταιρείες επέλεξαν να μετεγκατασταθούν στην Κύπρο.

Το τελευταίο έχει πολλαπλά οφέλη στην οικονομία εφόσον ο μεγάλος αριθμός ατόμων / προσωπικού των συγκεκριμένων εταιρειών που εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο είχαν θετικό αντίκτυπο στην κατανάλωση, στη ζήτηση των ακινήτων (αυξάνοντας από την άλλη τις τιμές αγοράς και ενοικίασης, κάτι που πρέπει να τύχει διαχείρισης από την κυβέρνηση, κυρίως σε ό,τι αφορά τους νέους και άτομα χαμηλότερης εισοδηματικής τάξης που αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εξεύρεση στέγης) και τις συνεισφορές σε κοινωνικές ασφαλίσεις και Γενικό Σύστημα Υγείας.

Κάθε κυβέρνηση, μέσω της φορολογίας, μπορεί να χαράζει την κοινωνική της πολιτική, να διαμορφώνει τον αναπτυξιακό της σχεδιασμό και να προωθεί συγκεκριμένες πολιτικές, όπως για παράδειγμα πράσινες πολιτικές. Ταυτόχρονα, αποτελεί αναγκαιότητα η επιβολή επιπλέον φορολογικού βάρους σε προϊόντα που επιβαρύνουν το περιβάλλον. Άλλωστε θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ευρωπαϊκές οδηγίες.

Η κοινωνική συνοχή και η δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης πρέπει να είναι στο κέντρο λήψης και διαμόρφωσης των συγκεκριμένων πολιτικών, ενώ πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και το φορολογικό βάρος, το οποίο ενδέχεται να επιφέρει τόσο στους πολίτες όσο και στις επιχειρήσεις.

Πρέπει να σημειωθεί ότι, οι διαδικασίες που εφαρμόζονται, αξιολογούνται τόσο από τους επιχειρηματίες αλλά και τους επενδυτές, σε συνάρτηση, φυσικά, με το σταθερό φορολογικό και νομικό πλαίσιο. Η επιβολή διοικητικού κόστους και οι μεγάλες καθυστερήσεις στις επενδύσεις, που ενδέχεται να προκύψουν λόγω προβλημάτων των κρατικών υπηρεσιών, είναι κάτι που όλοι οι επενδυτές προσπαθούν να αποφύγουν.

Ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την παράλληλη αύξηση των φόρων είναι υψηλότερα στις προτιμήσεις παρά ένα μεταβαλλόμενο σύστημα με αυξήσεις φόρων. Άλλωστε, ένα σταθερό φορολογικό και νομικό σύστημα, το οποίο υποστηρίζει και εφαρμόζει παράλληλα τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών, είναι από τα πρώτα που αξιολογούν οι επιχειρήσεις και οι επενδυτές.

Παρά τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, παραμένει ένα ανταγωνιστικό χρηματοοικονομικό κέντρο που αποπνέει εμπιστοσύνη στους ενδιαφερόμενους επενδυτές, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες η εμπιστοσύνη αυτή ενδεχομένως να είχε κλονιστεί.

Τα νέα και συνεχώς μεταβαλλόμενα δεδομένα που αναδύθηκαν στο παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό οδήγησαν στην αναπροσαρμογή του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, ενώ έγιναν σημαντικές προσπάθειες ενίσχυσης της διεύρυνσης της ποικιλίας των προσφερόμενων χρηματοοικονομικών προϊόντων, και προσπάθειες ενίσχυσης του δικτύου αποφυγής διπλής φορολογίας με σκοπό την προσέλκυση ξένων επενδυτών από χώρες πέραν των κλασικών επενδυτών της Κύπρου, ούτως ώστε να δημιουργήσουν ή να μεταφέρουν την επιχειρηματική τους έδρα στο νησί.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, η προώθηση μιας φορολογικής μεταρρύθμισης απαιτεί αρκετή προετοιμασία και αξιολόγηση ως προς τα περιθώρια που έχουμε. Είναι σημαντικό, κατ’ αρχάς, να αξιολογήσουμε το υφιστάμενο φορολογικό σύστημα, να βρεθούν τα προβλήματα και οι αδυναμίες του, αλλά και τα πλεονεκτήματά του. Επιπλέον, αποτελεί προτεραιότητα η ανάλυση της φορολογικής βάσης και των εσόδων του κράτους, ώστε οποιεσδήποτε αλλαγές να είναι τουλάχιστον δημοσιονομικά ουδέτερες.