Στην τελική ευθεία προς τις κάλπες η Ελλάδα

Φουλάρουν μηχανές υποψήφιοι και επιτελεία στην Ελλάδα για τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής. Μόλις μια βδομάδα πριν από το άνοιγμα των καλπών, όλα τα δεδομένα συνηγορούν πως οι εκλογές της 21ης Μαΐου, που θα γίνουν με απλή αναλογική, δύσκολα θα αναδείξουν κυβέρνηση. Κατά πάσα πιθανότητα η νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα θα αναδειχθεί σε δεύτερες εκλογές, που θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, βάσει του οποίου το πρώτο κόμμα λαμβάνει μπόνους και μπορεί να πιάσει τις 151 έδρες και να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Απομακρυσμένο σενάριο, πλην, όμως, υπαρκτό, είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας.

Ο «μαγικός αριθμός» για σχηματισμό κυβέρνησης

Βάσει του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής, που ισχύει για τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, για σχηματισμό κυβέρνησης (αυτοδυναμίας ή συνεργασίας), απαιτείται ποσοστό περίπου από 45% και άνω.

Βάσει του συστήματος της ενισχυμένης αναλογικής των δεύτερων εκλογών, που θα γίνουν σε περίπτωση που δεν σχηματιστεί κυβέρνηση από τις εκλογές της 21ης Μαΐου, το ποσοστό που χρειάζεται για αυτοδύναμη κυβέρνηση κυμαίνεται από 37,5% έως 40%.

Οι δημοσκοπήσεις

Στις δημοσκοπήσεις που είδαν μέχρι τώρα το φως της δημοσιότητας, το πάνω χέρι το έχει η Νέα Δημοκρατία, η οποία κινείται γύρω από το 34% και προηγείται με διαφορά 5 με 7 περίπου μονάδες του ΣΥΡΙΖΑ. Προβάδισμα το οποίο δεν εξασφαλίζει τον κύριο στόχο, που είναι η δυνατότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης.

Τρίτο κόμμα στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη, που κινείται γύρω στο 10%. Ακολουθούν το ΚΚΕ με ποσοστό γύρω στο 6%, το Μέρα25 του Γιάννη Βαρουφάκη και η Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου λίγο πάνω από 3% που αποτελεί και το όριο για είσοδο στη Βουλή.

Η σημασία των ποσοστών των πρώτων εκλογών και τα σενάρια συνεργασιών

Με δεδομένα τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων, κανένα κόμμα δεν φαίνεται δυνατό να πιάσει 45% και άνω και να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ωστόσο η πρωτιά και το ποσοστό του κάθε κόμματος στις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής έχουν πολύ μεγάλη σημασία για δύο κυρίως λόγους: Πρώτον, επειδή μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει συνθήκες σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας. Αν δηλαδή ένας συνασπισμός δύο ή περισσότερων κομμάτων καταφέρει να αθροίσει ποσοστό 46% και άνω, μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση από τις πρώτες εκλογές της ερχόμενης Κυριακής.

Πρόκειται εξάλλου για επιδίωξη του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος προσβλέπει σε «κυβέρνηση των προοδευτικών δυνάμενων» από τις πρώτες εκλογές. Συγκεκριμένα, ο κ. Τσίπρας, αν και σε δηλώσεις του προ μηνών υπογράμμιζε πως δεν θα επιδιώξει να σχηματίσει «κυβέρνηση των ηττημένων», δηλαδή χωρίς ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι πρώτο κόμμα, φαίνεται πως έχει προχωρήσει σε δεύτερες σκέψεις και διαμηνύει πλέον πως σε περίπτωση που λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, θα την αξιοποιήσει και θα καλέσει τα κόμματα που βρίσκονται αριστερότερα της ΝΔ, δηλαδή ΠΑΣΟΚ, Μέρα25 και ΚΚΕ να συνασπιστούν. Επιδίωξη που σε καμία περίπτωση, τουλάχιστον μέχρι τώρα, δεν βρίσκει ανταπόκριση από το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ, ούτε επίσης από το Μέρα25, για το οποίο, ωστόσο, υπάρχουν βάσιμες εκτιμήσεις πως δεν αποκλείεται, αν οι συγκυρίες το ευνοήσουν, να συνεργαστεί εν τέλει με τον ΣΥΡΙΖΑ για κυβέρνηση συνεργασίας.

Ο δεύτερος λόγος αφορά στο γεγονός ότι το ποσοστό των εκλογών της ερχόμενης Κυριακής θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό το σημείο εκκίνησης από το οποίο θα κατέλθουν στις επαναληπτικές εκλογές της ενισχυμένης αναλογικής, όπου εκεί με ποσοστό περίπου 38% θα μπορεί κάποιο κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση. Για παράδειγμα, αν το πρώτο κόμμα των εκλογών της ερχόμενης Κυριακής εξασφαλίσει 35%, θα χρειαστεί θεωρητικά άλλο ένα 3% με 4% προκειμένου να μπορέσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση στις επαναληπτικές εκλογές της ενισχυμένης αναλογικής.

Η προεκλογική ατζέντα

Ψηλά στην προεκλογική ατζέντα είναι το θέμα της οικονομίας, το μεταναστευτικό, η ενέργεια, η παιδεία με τα πανεπιστήμια, η υγεία και λιγότερο τα εθνικά και άλλα ζητήματα.

Από μέρους του ο Κυριάκος Μητσοτάκης προβάλλει μια σειρά από έργα της διακυβέρνησής του, τα οποία, όπως φαίνεται από τις δημοσκοπήσεις, η ελληνική κοινωνία τα βλέπει θετικά. Εισαγωγή ξένων επενδύσεων και μείωση της ανεργίας, μείωση αρκετών φόρων, ενίσχυση άμυνας, δραστικές παρεμβάσεις στα πανεπιστήμια, διαχείριση μεταναστευτικού, ψηφιακή μεταρρύθμιση του Δημοσίου. Επιπλέον ο Κυριάκος Μητσοτάκη υπογραμμίζει την αντιμετώπιση της πανδημίας από την κυβέρνησή του όπως και τη στάση στο Ουκρανικό, που, κατά τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να συσσωρεύσει γεωπολιτικό κεφάλαιο και να ανακτήσει τη διεθνή της υπόληψη και αξιοπιστία.

Από την άλλη, η αντιπολίτευση τονίζει μια σειρά από λάθη, παραλείψεις και κακοδιαχειρίσεις της κυβέρνησης, ενίοτε στη βάση μετρήσιμων και αντικειμενικών κριτηρίων και ενίοτε στη βάση διαφορετικών ιδεολογικών προσεγγίσεων. Επί παραδείγματι, κόμματα της Αριστεράς κυρίως, ψέγουν τους χειρισμούς της κυβέρνησης στο θέμα των πανεπιστημίων με την κατάργηση του ασύλου ή ακόμη και στο μεταναστευτικό για την επέκταση του φράκτη στον Έβρο και τη φύλαξη των θαλάσσιων συνόρων κατηγορώντας την κυβέρνηση για τους τρόπους παρεμπόδισης καραβιών που μεταφέρουν παράτυπους μετανάστες από τα τουρκικά παράλια.

Τα δύο θέματα στα οποία σύσσωμη η αντιπολίτευση βάλλει κατά της κυβέρνησης, που μοιάζει να στερείται επιχειρημάτων επί των θεμάτων αυτών, είναι το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών αλλά και το θέμα των υποκλοπών.

Στο κεφάλαιο της οικονομίας, η αντιπαράθεση ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα απαντάται μεταξύ άλλων στο επίπεδο της αξιοπιστίας και στο κατά πόσον είναι ή όχι κοστολογημένο το πρόγραμμα που παρουσιάζει κάθε επιτελείο.

Η καθοριστική σημασία των νέων ψηφοφόρων

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δημοσκοπικά ευρήματα που αφορούν την πρόθεση ψήφου βάσει της γενιάς. Στις μετρήσεις αυτές φαίνεται πως ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει με μεγάλη διαφορά τη ΝΔ στους νέους ψηφοφόρους και ιδιαίτερα σε αυτούς που ψηφίζουν πρώτη φορά. Αντιθέτως η ΝΔ κερδίζει με διαφορά στις ηλικίες από 43 και άνω, και ιδιαιτέρως από 60 και άνω. Ηλικιακό φάσμα, το οποίο είναι πιο «σίγουρο» ότι θα πάει ή όχι να ψηφίσει, εν αντιθέσει με τους νέους ψηφοφόρους για τους οποίους η προσέλευση δεν είναι δεδομένη.

Ωστόσο, όλα δείχνουν πως οι νέοι ψηφοφόροι αποτελούν σε μεγάλο βαθμό τον «άγνωστος Χ», αφού ξεπερνούν τα 430.000 άτομα και μπορούν να καθορίσουν τα τελικά αποτελέσματα με τρόπο που οι μέχρι στιγμής μετρήσεις δεν έχουν καταγράψει. Με άλλα λόγια, αν η προσέλευση των νέων ψηφοφόρων είναι μεγάλη, τότε οι πιθανότητες για «εκπλήξεις» να αυξάνονται.