Αλλαγή ταυτότητας φύλου: Προϋποθέσεις και ενστάσεις

Mπορεί να μην έχει ψηφιστεί ακόμη το νομοσχέδιο που κατέθεσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, ωστόσο οι αντιδράσεις είναι πολλές και ποικίλλουν. Το Νομοσχέδιο δίδει το δικαίωμα αλλαγής ταυτότητας φύλου από τα 16 έτη, αλλά με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τι ακριβώς προβλέπει, ποια η διαδικασία, αλλά και τι λένε τα εμπλεκόμενα μέρη την ώρα που η γειτονική Ελλάδα έχει ψηφίσει ήδη νομοσχέδιο που επιτρέπει την αλλαγή των στοιχείων ταυτότητας από τα 15 έτη.

Το νομοσχέδιο

Με τον προτεινόμενο νόμο, ένα άτομο θα μπορεί να προσδιορίζει το φύλο του, όπως το ίδιο επιθυμεί, στην ταυτότητά του και σε άλλα κρατικά έγγραφα, χωρίς να χρειάζεται οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση ή βιολογική απόδειξη.

Οι προτεινόμενες αλλαγές προκαλούν ποικίλες αντιδράσεις τόσο σε πολιτικό, όσο και σε θρησκευτικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο.

Το νομοσχέδιο, που δίδει το δικαίωμα αλλαγής φύλου από τα 16 έτη, αντί από τα 18, που ισχύει σήμερα, κατέθεσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, επί της προηγούμενης κυβέρνησης, στις 23 Νοεμβρίου του 2022.

Σκοπός του, η κατοχύρωση του δικαιώματος στην αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Επιπρόσθετα, θα μπορεί ο δικαιούχος να αλλάζει τα καταχωρημένα στοιχεία του, χωρίς να χρειάζεται η απόδειξη χειρουργικής ή άλλης παρέμβασης ατόμων για ηλικίες άνω των 16 ετών.

Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι σήμερα έχουν προβεί σε αλλαγή ταυτότητας φύλου περίπου σαράντα άτομα με τον ήδη υφιστάμενο νόμο.

Ένα άτομο, δηλαδή, εφόσον το επιθυμεί, θα προσδιορίζει το ίδιο το φύλο του στην ταυτότητά του και στα κρατικά έγγραφα.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα:

(α) Αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου του.

(β) Σεβασμού της σωματικής ακεραιότητας και της φυσικής αυτονομίας του.

(γ) Ελεύθερης ανάπτυξης ως ατόμου και ως προσωπικότητας.

(δ) Μεταχείρισης ανάλογα με την ταυτότητα φύλου του και ειδικότερα προσδιορισμού με αυτή στα έγγραφα που αποδεικνύουν την ταυτότητά του.

Ο σύμβουλος του πρώην Προέδρου της ∆ημοκρατίας, για θέματα Προώθησης της Πολυπολιτισµικότητας, Κώστας Γαβριηλίδης, ανέφερε ότι το νομοσχέδιο απλώς βάζει ένα πλαίσιο και ξεκαθαρίζει τη διαδικασία και επισημαίνει πως η διαδικασία για να δημιουργηθεί το Νομοσχέδιο έχει αρχίσει πολλά χρόνια πριν, ωστόσο ποτέ δεν ξεπερνούσε τους σκοπέλους για να κατατεθεί στη Βουλή. Με προεκλογική δέσμευση του κ. Αναστασιάδη το Νομοσχέδιο κατατέθηκε από τη Στέφη Δράκου, πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης, τον Νοέμβριο του 2022, στη Βουλή, ωστόσο δεν έχει ψηφιστεί ακόμη.

Η διαδικασία

Το νομοσχέδιο αφορά στα τρανς άτομα. Το Δικαστήριο θα εκδίδει το διάταγμα μόνο εάν λάβει την ομόφωνη γνωμάτευση της Επιτροπής Ταυτότητας Φύλου Ανηλίκων.

Απαραίτητες προϋποθέσεις για την αλλαγή των στοιχείων της ταυτότητας είναι:

(α) Οι γονείς ή οι ασκούντες τη γονική μέριμνα και ο ανήλικος να έχουν κατανοήσει τις συνέπειες της αίτησης.

(β) Η αίτηση να γίνεται με ελεύθερη συναίνεση και βούληση του ανηλίκου.

(γ) Η αναγνώριση ταυτότητας φύλου να αποβλέπει στο υπέρτερο συμφέρον του ανηλίκου.

Ένα πρόσωπο μπορεί να υποβάλει αίτηση αναγνώρισης ταυτότητας φύλου μέχρι και δύο φορές.

Σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου, σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος είναι εφικτό να ασκηθεί προσφυγή σε υπουργική Επιτροπή που θα απαρτίζεται από τους Υπουργούς Εσωτερικών, Δικαιοσύνης και Υγείας, σύμφωνα με το κείμενο του Νομοσχεδίου.

Ποικίλες αντιδράσεις

Το εν λόγω νομοσχέδιο προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις στην κοινωνία. Σε πολιτικό επίπεδο, τα περισσότερα κόμματα φέρονται να συμφωνούν επί της φιλοσοφίας του νομοσχεδίου, ενώ από άλλη το ΕΛΑΜ τάσσεται εναντίον.

Έντονη ανησυχία εξέφρασε και η Εκκλησία της Κύπρου. Η Ιερά Σύνοδος υπό τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’ σε ανακοίνωσή της έκανε έκκληση στους βουλευτές να μην εκθεμελιώσουν ό,τι υγιές απέμεινε στον τόπο. «Νομίζουμε ότι το νομοσχέδιο προκαλεί το αίσθημα της κοινωνίας και τορπιλίζει τον ιερό θεσμό της οικογένειας… Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, όπου υπάρχει διαταραχή φύλου, και ύστερα από τις αναγκαίες ιατρικές επεμβάσεις, θα μπορούσε να γίνει μία νομική διευθέτηση για καταχώριση μιας διενεργούμενης αλλαγής στο φύλο που είχε πριν δηλωθεί… Το νομοσχέδιο... αναγνωρίζει ως δικαίωμα του ανθρώπου να αντιστρατεύεται την ίδια τη φύση του… Ο ψυχοσωματικός εκφυλισμός της κοινωνίας δεν είναι το καλύτερο για έναν λαό που αγωνίζεται για την εθνική του επιβίωση».

Υπό μελέτη από το Υπ. Παιδείας

Σημαντική είναι και η θέση που θα τηρήσει το Υπουργείο Παιδείας. Μετά από επικοινωνία μάς ενημέρωσε πως το θέμα είναι υπό μελέτη αυτήν την περίοδο.

Τα δικαιώματα του Παιδιού

Η Επίτροπος Προστασίας των Παιδιών, Δέσπω Μιχαηλίδου, μας ενημέρωσε πως δεν πρέπει να συγχέουμε τα πολιτικά δικαιώματα με τα δικαιώματα των παιδιών. Επισήμανε πως η ταυτότητα είναι αυτό που ορίζει για πρώτη φορά το φύλο του ατόμου από τη γέννηση του ανθρώπου. Τα παιδιά αυτά μέχρι κάποια ηλικία μπορεί να είναι θύματα εκφοβισμού, τόνισε η κ. Μιχαηλίδου, και ανέφερε πως εάν το παιδί βρίσκεται σε μια ηλικία που είναι ώριμο και μπορεί να εκφραστεί, τότε θα πρέπει το κράτος να παρέχει αυτό το δικαίωμα, άλλωστε είναι υποχρεωμένο λόγω της Ευρωπαϊκής Σύμβασης. Η Επίτροπος εξέφρασε και τον προβληματισμό της κατά πόσον έχει εξεταστεί εάν έγινε μελέτη αντικτύπου στα παιδιά πριν το νομοσχέδιο καταρτιστεί, ή αποτίμηση στα δικαιώματα του παιδιού αφότου γίνει η αλλαγή.

Τι λένε οι ειδικοί

Ο παιδοενδοκρινολόγος Νίκος Σκορδής επισημαίνει πως όσον αφορά τα τρανς άτομα το θέμα δεν είναι ορμονικό αλλά είναι θέμα ψυχοσύνθεσης των ατόμων αυτών.

Ο ψυχίατρος Δρ Γιώργος Μικελλίδης μάς ανέφερε πως πλέον δεν καταγράφεται ως ψυχική διαταραχή αλλά είναι ο τρόπος που το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του.

Τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Την ίδια ώρα, σε μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες η αλλαγή ταυτότητας φύλου έχει ψηφιστεί σε Νόμο. Ενδεικτικά στην Ελλάδα ο Νόμος έλαβε 148 «ναι» από σύνολο 285 παρόντων βουλευτών για την αλλαγή ταυτότητας στα 15 έτη. Σε Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία ο νόμος για την αλλαγή ταυτότητας φύλου έχει ήδη μπει σ’ εφαρμογή.

Και κάπου εδώ τίθεται το ερώτημα πώς αλλάζει μια κοινωνία και πως αποδέχεται το διαφορετικό; Είναι έτοιμη η Κύπρος να δεχθεί την αλλαγή;