Πλήγμα και αβεβαιότητα στον τομέα των υπηρεσιών σε ένα διεθνές υφεσιακό περιβάλλον

Σε κινούμενη άμμο η κυπριακή οικονομία, αυτήν τη στιγμή δέχεται ένα ηχηρό χαστούκι σε έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς της. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στις 12 Απρίλιου από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία έχουν ήδη προκαλέσει τεράστια ζημιά στον κλάδο, ενώ εδώ και ένα μήνα η εγχώρια αγορά υπηρεσιών τελεί υπό καθεστώς τρόμου. Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές υπήρχε έντονη ανησυχία, αφού κανείς δεν γνωρίζει εάν έληξε όλο αυτό το θρίλερ μετά και τη δεύτερη λίστα ή εάν θα υπάρξουν νέα επεισόδια. Άραγε η 19η Μαΐου (ημέρα ανακοίνωσης των δεύτερων φακέλων για κυρώσεις από την Αγγλία και της ΗΠΑ) ήταν και η τελευταία;

Συρρίκνωση

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, το κύρος και η αξιοπιστία του τομέα των υπηρεσιών δέχεται δεύτερο χαστούκι μετά και το σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων. Η κακή φήμη της χώρας μας καθιστά πάρα πολύ δύσκολο το έργο των αρμοδίων ν’ αποκαταστήσουν το όνομα της Κύπρου. Η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών έχει διαβρωθεί για τα καλά, με αποτέλεσμα οι προοπτικές για νέες ξένες επενδύσεις να περιορίζονται σημαντικά. Η συρρίκνωση που υφίσταται αυτήν τη στιγμή ο κλάδος των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (δικηγορικών και ελεγκτικών), προβληματίζει τους πάντες. Οικονομικοί και επενδυτικοί κύκλοι εκφράζουν τον φόβο ότι η συνεισφορά του τομέα στο ΑΕΠ της χώρας από το 8% που είναι σήμερα, πιθανόν να συρρικνωθεί κατά 50%, δηλαδή στο 4%.

Βραχυκύκλωμα

Συν τοις άλλοις, εδώ και ένα μήνα πάγωσαν οι τραπεζικοί λογαριασμοί εκατοντάδων επιχειρήσεων, παρόλο ότι δεν εμπλέκονται σε κυρώσεις, έως ότου αλλάξουν παρόχους εταιρειών. Με την καθυστέρηση της πολιτικής απόφασης να βρεθεί η φόρμουλα ξεμπλοκαρίσματος των 500 εταιρειών από την πρώτη λίστα, υπήρξαν εκατοντάδες απολύσεις, από τον πιο υποσχόμενο, σε άλλες εποχές, τομέα. Υπενθυμίζεται ότι η Νομική Υπηρεσία άναψε το πράσινο φως για άμεση αποδέσμευση των εταιρειών που δεν υπόκεινται σε κυρώσεις και έχουν εγκλωβιστεί άδικα. Βέβαια, από τη συγκεκριμένη φόρμουλα θα εξαιρεθούν οι εταιρείες που ο τελικός δικαιούχος είναι στη λίστα των κυρώσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, όταν ξεκαθαρίσει η κατάσταση από την Έφορο Εταιρειών υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι κάποιες θ’ αποχωρήσουν από την Κύπρο. Η περιπέτειά τους θα της οδηγήσει σε φυγή, υπό τον φόβο να μη ζήσουν στο μέλλον κάτι ανάλογο.

Αποκατάσταση φήμης

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία στο σύνολό της η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε αναστάτωση, λόγω του πληθωρισμού και των τραπεζικών κρίσεων που έπληξαν τις ΗΠΑ, αλλά και της κατάρρευσης της ιστορικότερης ελβετικής τράπεζας «Credit Suisse». Η κυπριακή οικονομία καλείται λοιπόν να βρει τα ποδιά της σε διαφορετικές συνθήκες από αυτές του 2013, όταν μπορούσε να αναζητήσει και να λάβει επενδύσεις από υγιείς οικονομίες άλλων χωρών. Το σημαντικότερο αυτήν τη στιγμή είναι η αποκατάσταση της φήμης της χώρας, όπως πολύ σωστά είπε και ο Πρόεδρος του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, Μιχάλης Περσιάνης, για να γυρίσουμε σελίδα και να ξαναχτίσουμε την οικονομία. Η ζημιά που έχει προκληθεί στη φήμη της χώρας μας, στο εξωτερικό, έχει μετατραπεί σε μακροπρόθεσμο ρίσκο και λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για νέες επενδύσεις. Πρόκειται για μιαν αρνητική εξέλιξη, καθώς η κυπριακή οικονομία έχει ανάγκη τις ξένες επενδύσεις ως μια χώρα χωρίς πρωτογενή τομέα. Ο κ. Περσιάνης προειδοποιεί πως, «ή θα προχωρήσουμε ως Κύπρος, με ενέργειες που θα καθαρίσουν το όνομα της χώρας, που στη συνέχεια θα φέρει και επενδύσεις, ή θα αυξηθεί το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, με αρνητικές προεκτάσεις». Οι άμεσες και ίσως σκληρές ενέργειες θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, ωστόσο είναι απαραίτητες. Μόνο έτσι θα καταφέρει η Κυπριακή Δημοκρατίας ν' αντιστρέψει τον ηθικό κίνδυνο και να ξαναγίνει ελκυστικός προορισμός για νέες επενδύσεις. Αυτή αποτελεί και τη σημαντική επένδυση για το μέλλον της οικονομίας και την ανάπτυξη.

Καμία κάλυψη

Η Λευκωσία, πάντως, δείχνει αποφασισμένη, καθώς ακόμα και προχθές, σε αυστηρούς τόνους ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωσε πως δεν πρόκειται να χαριστεί σε κανέναν. «Ό,τι δίδεται στη Δημοκρατία θα αξιολογείται και αν είναι στη βάση πραγματικών δεδομένων θα λαμβάνονται μέτρα. Μόνο έτσι θα προστατεύσουμε μια σημαντική βιομηχανία της κυπριακής οικονομίας», τόνισε και πρόσθεσε πως «όταν υπάρχει ένα σάπιο μήλο, θα πρέπει να απομακρύνεται». Ο κ. Χριστοδουλίδης, απαντώντας στις μεμψιμοιρίες πως δέχεται αβίαστα τις αποφάσεις ξένων κυβερνήσεων, των Αμερικανών, των Βρετανών, και βάζει σε κίνδυνο τη σχετική βιομηχανία, ξεκαθάρισε πως δεν είναι εδώ για να καλύψει κανέναν. Συνεπώς, όταν καθαρίσει το όνομα της χώρας και ακουστεί στο εξωτερικό ότι τιμωρήθηκαν όσοι παρανόμησαν και ότι έφυγαν «τοξικές περιπτώσεις από την κυπριακή οικονομία, μόνο τότε θα έρθουν σοβαροί επενδυτές και όχι επενδυτές της «αρπαχτής», που να βάζουν σε περιπέτειες ολόκληρη την οικονομία και την κοινωνία κατ’ επέκτασιν.

Χρυσή ευκαιρία επανεκκίνησης

Αφορμή για αλλαγή του οικονομικού μοντέλου πρέπει να είναι όλη αυτή η περιπέτεια με τις κυρώσεις, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, Γιώργο Συρίχα. Μιλώντας στις «Τομές στα Γεγονότα», στο ΣΙΓΜΑ (19/5/2023 ), αναφέρθηκε στον στρατηγικό σχεδιασμό που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα, ο οποίος είναι βασισμένος στο «Όραμα 2035». Στόχος της στρατηγικής δεν είναι να δώσει έμφαση στους παραδοσιακούς τομείς της κυπριακής οικονομίας, όπως ο τουρισμός και ο κατασκευαστικός τομέας, αλλά σε αναδυόμενους τομείς, στους οποίους η Κύπρος έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και πιθανώς να μην έχουν αξιοποιηθεί μέχρι σήμερα. Τέτοιοι είναι η τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνίας (ICT), η τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο πρωτογενής τομέας με την αγροτεχνολογία, ο βιώσιμος τουρισμός, η υγεία και ο αγροτουρισμός, οι επαγγελματικές υπηρεσίες, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ελαφρά βιομηχανία. Όλα αυτά, βεβαίως, σύμφωνα με τον Κ. Συρίχα, πρέπει να γίνουν ισορροπημένα και όχι με τις παλιές πρακτικές που ήταν καταστροφικές από το ξεχείλωμα.

Οι νέες κυρώσεις

Στη νέα αμερικανική δέσμη κυρώσεων κατά της Ρωσίας, που ανακοινώθηκαν στις 19 Μαΐου, προστίθενται 4 νομικές οντότητες από την Κύπρο, καθιστώντας ακόμη μεγαλύτερη τη σχετική λίστα κυπριακού ενδιαφέροντος που ξεκίνησε στις 12 Απριλίου 2023. Πρόκειται για εταιρείες που ασχολούνται με τον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και τον κλάδο της πληροφορικής. Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Γραφείου Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ (OFAC), με τις νέες κυρώσεις περιορίζεται περαιτέρω η πρόσβαση της Ρωσίας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα μέσω διαμεσολαβητών και των επιχειρήσεών τους που συσχετίζονται με τη ρωσική κυβέρνηση.

Στη βρετανική λίστα κυρώσεων, εκ πρώτης όψεως, δεν υπάρχει διασύνδεση της Κύπρου με τις νέες κυρώσεις. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνεται μία ναυτιλιακή εταιρεία, η οποία δραστηριοποιείται στη Μαύρη Θάλασσα και ασχολείται με το εμπόριο σιτηρών. Στην Κύπρο εδράζονται οι θυγατρικές αυτής της εταιρείας και αναμένεται ότι θα επηρεαστεί η λειτουργία τους λόγω της εφαρμογής των βρετανικών κυρώσεων. Η δεύτερη περίπτωση, η οποία συσχετίζεται με την Κύπρο, είναι μιας ρωσική τράπεζας, που έχει ως βάση της τη Λεμεσό, ενώ έχει ήδη συμπεριληφθεί στην ευρωπαϊκή λίστα κυρώσεων από τον Φεβρουάριο του 2023.