Η σημασία των εκλογών σε Ελλάδα-Τουρκία για την Κύπρο

Η επομένη των εκλογών σε Τουρκία και Ελλάδα (14 και 21 Μαΐου αντίστοιχα) αναμένεται να καθορίσει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στο προσεχές διάστημα. Στην πρώτη γραμμή της προεκλογικής ατζέντας και στις δυο χώρες δεν περιλαμβάνονται εθνικά και γεωπολιτικά ζητήματα.

Η μάχη δίνεται κυρίως στην ικανοποίηση του εκλογικού κοινού για θέματα που άπτονται της οικονομίας και της καθημερινότητας. Ένα από αυτά είναι φυσικά και το ζήτημα του κόστους ενέργειας, το οποίο, όμως, έχει και ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις και ανοίγει τη βεντάλια του υποθαλάσσιου πλούτου σε Ανατολική Μεσόγειο, νοτίως της Κρήτης και Αιγαίο. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκβαση των εκλογών σε Ελλάδα-Τουρκία θα έχει ιδιαίτερη σημασία για τις προσπάθειες «ξεπαγώματος» του Κυπριακoύ. Σε Ελλάδα-Κύπρο-Τουρκία υπάρχουν δυνάμεις, που στηρίζονται κυρίως από Δυτικούς, οι οποίες είναι πρόθυμες να ξεπαγώσουν το Κυπριακό, διασυνδέοντάς το με τον ενεργειακό διαμοιρασμό της Ανατολικής Μεσογείου.

Δημοσκοπήσεις σε Ελλάδα-Τουρκία

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις Μαρτίου-Απριλίου, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου φέρεται να προηγείται του αντιπάλου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οι έρευνες των Optimar, ArtıBir και TEAM Research πραγματοποιήθηκαν τις τελευταίες μέρες του Απριλίου. Σύμφωνα με την Optimar, ο Ερντογάν λαμβάνει το 48,6% των ψήφων στον πρώτο γύρο και ο Κιλιτσντάρογλου το 44,1%. Ο Κιλιτσντάρογλου προηγείται στην έρευνα του ArtıBir και της TEAM. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου είναι περίπου 5 μονάδες μπροστά από τον Ερντογάν στην έρευνα που διεξήγαγε η Yonelem Social Research στα μέσα Απριλίου. Τέλος, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση που δημοσίευσε η AR-G Research στις 14 Μαρτίου, οι εκλογές είναι στον δεύτερο γύρο. Σύμφωνα με την έρευνα, ο Κιλιτσντάρογλου βρίσκεται στο 46,2%. Ο Ερντογάν, από την άλλη, συγκεντρώνει το 43,1% των ψήφων.

Για την Ελλάδα, σύμφωνα με τον μέσο όρο που προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις 8 εταιρειών για την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2023, στην πρόθεση ψήφου η ΝΔ προηγείται με διαφορά 6,5 μονάδων από τον ΣΥΡΙΖΑ (30,9% έναντι 24,4%). Το ΠΑΣΟΚ ακολουθεί στην 3η θέση με 10,4%, μπροστά από το ΚΚΕ (5,3%), την Ελληνική Λύση (3,7%) και το ΜέΡΑ25 (2,8%). Πέρα από τις σημαντικές οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Τουρκία, για τους Δυτικούς η σημασία των εκλογών έγκειται κυρίως στον γεωπολιτικό προσανατολισμό που θα ακολουθήσει η επόμενη ηγεσία της χώρας.

Το αποτέλεσμα των εκλογών σε Τουρκία και Ελλάδα στις 14 και 21 Μαΐου αντίστοιχα αναμένεται να καθορίσει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις στο προσεχές διάστημα

Ερντογάν - Δύση - Ρωσία

Αρκετά κράτη και πολιτικοί κύκλοι στη Δύση εξακολουθούν να θεωρούν την Τουρκία στρατηγικό σύμμαχο. Έναν κακό και προβληματικό σύμμαχο, αλλά στην τελική σύμμαχο. Σε αυτούς τους κύκλους, υπάρχει η άποψη ότι η Τουρκία είναι κάπως ο «άσωτος γιος» που έφυγε, αλλά μια μέρα θα επιστρέψει σίγουρα στη «μεγάλη οικογένεια» του ΝΑΤΟ, και η Δύση και οι δυτικές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα πρέπει να εργάζονται ενεργά προς αυτήν την κατεύθυνση. Όπως σημειώνουν αναλυτές, υπάρχει επίσης ο ισχυρισμός ότι η Τουρκία του Ερντογάν επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει τη συλλογική επιρροή τής Δύσης στον εαυτό της και στην οικονομία της, στόχος της οποίας είναι να μπορεί να κάνει ό,τι ο Ερντογάν στη Μέση Ανατολή, τον Νότιο Καύκασο, την Κεντρική Ασία και τις σχέσεις της με τη Μόσχα. Μεταξύ αυτών των κύκλων υπάρχει η θέση ότι η Δύση πρέπει να συνεργαστεί με την Τουρκία, να μην επιτρέψει το οριστικό διαζύγιο από τη Δύση και το φλερτ με τη Ρωσία.

Με αυτά τα δεδομένα είναι λογικό οι Δυτικοί να προτιμούν στην εξουσία έναν Πρόεδρο ο οποίος θα τους απαλλάξει από ανεπιθύμητους «πονοκεφάλους» και με τον οποίο μπορούν να συνεργαστούν σε στρατιωτικό αλλά κυρίως εμπορικό τομέα. Ο Ερντογάν δεν πληροί φυσικά αυτές τις προδιαγραφές και γι’ αυτόν τον λόγο πληθαίνουν τα δημοσιεύματα στον δυτικό Τύπο, που «ωραιοποιούν» την εικόνα του βασικού αντιπάλου του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Η εξωτερική πολιτική του Κιλιτσντάρογλου είναι σχετικά άγνωστη, αλλά όσοι βρίσκονται κοντά του λένε ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του θα επαναπροσανατολίσει την Τουρκία πίσω στη Δύση, διατηρώντας παράλληλα μια ισορροπημένη προσέγγιση στη Ρωσία.

Οι ΗΠΑ προφανώς χρειάζονται μια Τουρκία απαλλαγμένη από τον Ερντογάν, με μια πιο ξεκάθαρη δυτικόστροφη κατεύθυνση. Τυχόν ήττα του Ερντογάν θα χαροποιήσει φυσικά τους Δυτικούς, οι οποίοι ενδέχεται ταυτόχρονα να εμφανιστούν περισσότερο πρόθυμοι να προχωρήσουν σε ανταλλάγματα. Εδώ είναι ακριβώς που χτυπάει το καμπανάκι ανησυχίας, κυρίως για την Κύπρο και την ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Ελλάδα ως πυλώνας σταθερότητας

Από την πλευρά της η Ελλάδα άρχισε με τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη να εδραιώνει τη θέση της ως πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή, αφενός εξαιτίας της ξεκάθαρης στάσης της στο θέμα της Ουκρανίας και αφετέρου εξαιτίας της προβληματικής-αποσταθεροποιητικής στάσης της Κυβέρνησης Ερντογάν. Ο διεθνής Τύπος ελάχιστα ασχολείται με τις ελλαδικές εκλογές. Οι βασικές ανησυχίες των Ελλήνων, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, είναι ο πληθωρισμός και η οικονομία γενικότερα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μετανάστευση απασχολεί κυρίως τους νέους που αναγκάζονται να στραφούν στις Δυτικές αγορές εργασίας.

Πιέσεις και σενάρια διαιτησίας

Αναγνωρίζεται, ωστόσο, ότι οι εκλογές είναι επίσης σημαντικές, γιατί η διαμάχη της Ελλάδας με την Τουρκία για τα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο γίνεται όλο και πιο τεταμένη. Μπορεί η «διπλωματία των σεισμών» να έχει αποδώσει μέχρι στιγμής και να μειώθηκαν οι εντάσεις στο Αιγαίο, αλλά τα εθνικά συμφέροντα και οι διαφωνίες δεν εξαφανίστηκαν, απλώς μπήκαν προσωρινά κάτω από το χαλί. Ξένα ΜΜΕ τονίζουν πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι ΗΠΑ και η ΕΕ να ασκήσουν πίεση και στις δύο πλευρές να καταλήξουν σε συμφωνία ή να ζητήσουν διαιτησία στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης για επίλυση των θαλασσίων διαφορών. Μια «έμπειρη Κυβέρνηση», λένε ορισμένοι παρατηρητές, θα ήταν το κλειδί για τη διαχείριση αυτού του μετώπου.

Ελληνίδα δημοσιογράφος με έδρα την Κωνσταντινούπολη, που επικαλείται η φιλο-ερντογανική Sabah, σημειώνει πως η Ουάσιγκτον εξισορροπεί μια πολιτική ίσων αποστάσεων με την Τουρκία και την Ελλάδα.

«Διπλωματικές πηγές λένε ότι οι ΗΠΑ προετοιμάζουν το έδαφος για να ξεκινήσει ο διάλογος μεταξύ των δύο χωρών μετά τις εκλογές, πρώτα για χαμηλού επιπέδου πολιτικά ζητήματα και μετά για μεγάλα προβλήματα», δήλωσε η Βάνα Στέλλου στην Daily Sabah (2/5/23). «Η Ουάσιγκτον διαμορφώνει το περιβάλλον ανάλογα με τα συμφέροντά της και τη χώρα με την οποία έχει να κάνει. Το αμερικανικό κατεστημένο δεν θέλει η Τουρκία να εγκαταλείψει τη Δύση». Η ίδια πιστεύει ότι οι ΗΠΑ εκτιμούν πως οι συνθήκες διαπραγμάτευσης θα γίνουν πιο προσιτές εάν ο Ερντογάν κερδίσει την ψηφοφορία του Μαΐου, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση θα αναλάβει την Αθήνα. «Το σημαντικό είναι ότι η θετική δυναμική που δημιουργήθηκε από τις καταστροφές (σεισμοί-Τέμπη) συνεχίζεται », προσθέτει.

Γεωπολιτικός προσανατολισμός ελλαδικών κομμάτων

Όσον αφορά τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας, οι γεωπολιτικοί προσανατολισμοί διαμορφώνονται ως εξής, σύμφωνα με τον καθηγητή Ιωάννη Κοτούλα: «Η ΝΔ με 35,4% και υπεροχή 7,7% είναι το μόνο αποφασιστικά δυτικόφιλο/ατλαντικό κόμμα. To ΠΑΣΟΚ είναι δυτικόφιλο/επαμφοτερίζον. Όλα τα άλλα έχουν από σημαντικές [ΣΥΡΙΖΑ] έως καταλυτικές [ΚΚΕ, Ελληνική Λύση, Πλεύση Ελευθερίας, ΜΕΡΑ 25, Νίκη] ρωσόφιλες τάσεις, αλλά τα μικρά δεξιά ρωσόφιλα κόμματα θα είναι εκτός Βουλής. Η κατάσταση σταθεροποιείται σε βάθος χρόνου».

Η Κυπριακή Δημοκρατία βρίσκεται πλέον υπό στενή παρακολούθηση ΗΠΑ και Ε.Ε. για απομάκρυνση ρωσικών κεφαλαίων από το νησί, που σκοπό έχουν την περαιτέρω διασύνδεση με τις δυτικές δομές ασφαλείας. Είναι λογικό να αναμένεται ότι μετά τις εκλογές σε Ελλάδα-Τουρκία και το καλοκαίρι θα μπορούσαν να προκύψουν απρόβλεπτες εξελίξεις και πιέσεις για την περιοχή μας, για τις οποίες η Λευκωσία οφείλει να επαγρυπνεί.