Τα «ανοικτά μέτωπα» της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Σιγά-σιγά αρχίζουν να επιλύονται τα όποια προβλήματα και εκκρεμότητες υπάρχουν στην υλοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μία μεταρρύθμιση που συζητήθηκε για μια δεκαετία και χρειάστηκε ένα κλίμα συναίνεσης απ’ όλες τις πολιτικές δυνάμεις, ώστε να ολοκληρωθεί και να ψηφιστεί από τη Βουλή.

Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ψηφίστηκε στις 3 Μαρτίου 2022. Η Ολομέλεια της Βουλής ενέκρινε τρία νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τα οποία δημιουργούνται συνολικά 20 Δήμοι σε ολόκληρη την Κύπρο.

Ο περί Δήμων Νόμος πέρασε κατά πλειοψηφία με 52 ψήφους υπέρ και 4 εναντίον από την ΕΔΕΚ, ενώ οι νόμοι περί Κοινοτήτων και περί Επαρχιακών Συμπλεγμάτων πέρασαν ομόφωνα από την Ολομέλεια της Βουλής.

Πλέον αποτελεί στοίχημα η υλοποίησή της εντός των χρονοδιαγραμμάτων που έθεσε το ίδιο το Υπουργείο Εσωτερικών, με τον Κωνσταντίνο Ιωάννου να δηλώνει τις προηγούμενες μέρες ότι πρόθεση της Κυβέρνησης είναι να μην υπάρξει απόκλιση από το χρονοδιάγραμμα.

Οι εκκρεμότητες και τα προβλήματα που εντοπίζονται

Το μεταβατικό στάδιο που αφορά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο που έχει ψηφιστεί, έχει ήδη αρχίσει από τον Μάιο του 2022 και επεκτείνεται μέχρι το Μάιο του 2024.

Σύμφωνα με όσα ανέφεραν στη «Σ» αρμόδιοι από το Υπουργείο Εσωτερικών, υπάρχει μία σειρά δράσεων, οι οποίες είχαν εξαρχής εντοπιστεί και καταγραφεί σε χρονοδιάγραμμα ενεργειών, με το αρμόδιο Υπουργείο να τις μοιράζεται με τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Υπάρχουν ομάδες εργασίας για κάθε θεματολογία, οι οποίες λειτουργούν με τη συμμετοχή εκπροσώπων τόσο του κεντρικού κράτους, όσο και των Ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων και οι οποίες επεξεργάζονται πληθώρα θεμάτων, όπως τα νέα οργανογράμματα των υπό σύσταση οργανισμών, προσχέδια Κανονισμών, πρότυπα προϋπολογισμού και άλλα κρίσιμα θέματα, όπως η εφαρμογή ενιαίων μηχανογραφικών συστημάτων. Οι τοπικές Αρχές, από την πλευρά τους, χειρίζονται ζητήματα όπως οι κτηριακές εγκαταστάσεις, τα περιουσιακά στοιχεία και άλλα συναφή θέματα, ενώ η συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών είναι σχεδόν καθημερινή, για επίλυση των διαφόρων προβλημάτων που προκύπτουν.

Προβλήματα αλλά και προκλήσεις προκύπτουν καθημερινά, για τα οποία, όμως, με τη συνεργασία όλων των αρμοδίων βρίσκουν κοινά αποδεκτές λύσεις. Τα μεγάλα θέματα φαίνεται να έχουν επιλυθεί και όσο πλησιάζουμε κοντά στην πρακτική εφαρμογή του νέου νομοθετικού πλαισίου, τα προβλήματα που ανακύπτουν έχουν πιο πρακτικό και λεπτομερή χαρακτήρα, για τα οποία όμως και πάλι γίνεται προσπάθεια για επίλυσή τους.

Το μεταβατικό στάδιο, που αφορά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στην Tοπική Aυτοδιοίκηση, ξεκίνησε από τον Μάιο του 2022 και επεκτείνεται μέχρι τον Ιούνιο του 2024, οπότε και θα διεξαχθούν οι δημοτικές εκλογές, με τις νέες Aρχές να ξεκινούν επίσημα τη θητεία τους από την 1η Ιουλίου 2024

Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για υλοποίηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Ένα θέμα, το οποίο καθυστέρησε το χρονοδιάγραμμα στην επαρχία Αμμοχώστου, ήταν αυτό που προέκυψε με την προεδρία του Προσωρινού Συντονιστικού Συμβουλίου (ΠΣΣ), το οποίο έχει την ευθύνη να οργανώσει και να προετοιμάσει τη λειτουργία του νέου Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης στην ελεύθερη Επαρχία Αμμοχώστου. Για την επίλυση του ζητήματος απαιτήθηκε τροποποίηση της νομοθεσίας, η οποία καθυστέρησε να εξεταστεί από τη Βουλή.

Στο μεσοδιάστημα εκπρόσωποι των επηρεαζόμενων υπηρεσιών (υδροδότηση, αποχέτευση, αδειοδότηση της ανάπτυξης) συμμετείχαν, έστω και άτυπα, σε ομάδες εργασίας που συγκαλούνταν σε κεντρικό επίπεδο, ώστε να τηρούνται ενήμεροι για σημαντικά θέματα και να είναι έτοιμοι να συνεχίσουν με την επίσημη σύσταση του Προσωρινού Συντονιστικού Συμβουλίου.

Εν τέλει επιτεύχθηκε συμφωνία για το νομοσχέδιο στην Επιτροπή Εσωτερικών και κατατέθηκε στην Ολομέλεια της Βουλής για ψήφιση την περασμένη Πέμπτη. Συγκεκριμένα, η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε ομόφωνα τροποποίηση του νόμου περί Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, ώστε να καταστεί δυνατή η συγκρότηση του Προσωρινού Συντονιστικού Συμβουλίου για την ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου. Με βάση την τροποποίηση, καθήκοντα Προέδρου του Προσωρινού Συντονιστικού Συμβουλίου για την ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου εκτελεί ο Δήμαρχος του μεγαλύτερου πληθυσμιακά δήμου στην εν λόγω επαρχία, δηλαδή ο Δήμαρχος Παραλιμνίου, Θεόδωρος Πυρίλλης, και οι συνεδρίες θα διεξάγονται εκ περιτροπής στους δήμους της επαρχίας.

Ένα άλλο ζήτημα, αφορά ρυθμίσεις οι οποίες πρέπει να περιληφθούν στους εν λόγω νόμους, ώστε να ρυθμιστούν ζητήματα τα οποία ψηφίστηκαν από την ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων, με τροπολογίες που κατέθεσαν τα διάφορα κόμματα, όπως π.χ. η διαδικασία εκλογής του Προέδρου των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης, τα καθήκοντα και ευθύνες του Προέδρου έναντι του Γενικού Διευθυντή των εν λόγω Οργανισμών, η αντιμισθία που θα λαμβάνει, το θέμα της εκλογής των Αντιδημάρχων των Δήμων Στροβόλου και Γεροσκήπου, οι οποίοι μένουν τελικά μόνοι και δεν ενώνονται με άλλες οντότητες κ.ά..

Έχουν επίσης διαπιστωθεί, κατόπιν μελέτης, αλλά και απόψεων που λήφθηκαν από άλλους φορείς, αλλά και τον Γενικό Ελεγκτή της Δημοκρατίας, ορισμένα σημεία τα οποία χρήζουν τροποποίησης και βελτίωσης, ώστε να καταστούν οι νόμοι πρακτικά εφαρμόσιμοι και λειτουργικοί. Το Υπουργείο Εσωτερικών επιδιώκει με κάποιες τροποποιήσεις, οι οποίες έχουν συζητηθεί με τα κοινοβουλευτικά κόμματα, να ρυθμιστούν τα θέματα αυτά, χωρίς όμως να αλλοιωθεί η φιλοσοφία ή η ουσία της μεταρρύθμισης.

Το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

To χρονοδιάγραμμα του Υπουργείου Εσωτερικών ήταν αρχικά μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2024 να είναι όλες οι ενέργειες ολοκληρωμένες, ώστε δύο περίπου μήνες πριν από τις τοπικές εκλογές να έχει ολοκληρωθεί η προετοιμασία που απαιτείται.

Η απόφαση για διεξαγωγή των εκλογών για ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2024 και επομένως και των τοπικών εκλογών, δίνει στο Υπουργείο Εσωτερικών ακόμα ένα μήνα περιθώριο στην ολοκλήρωση της προετοιμασίας, εφόσον οι νέες Αρχές θα ξεκινήσουν τη θητεία τους από την 1η Ιουλίου του 2024. «Αυτό φυσικά δεν επηρεάζει ουσιαστικά το χρονοδιάγραμμά μας και συνεχίσουμε κανονικά την προετοιμασία», ανέφεραν στη «Σ» αρμόδιοι από το Υπουργείο Εσωτερικών.

Απορρίφθηκε η προσφυγή του Δήμου Αγλαντζιάς

Άλλο ένα ζήτημα, το οποίο θεωρείται πλέον λήξαν, είναι η προσφυγή του Δήμου Αγλαντζιάς, καθώς απορρίφθηκε την Τρίτη (2/5) ομόφωνα από το Ανώτατο Δικαστήριο. Ο Δήμος Αγλαντζιάς στράφηκε κατά της απόφασης της Βουλής των Αντιπροσώπων, για συνένωσή του με τον Δήμο Λευκωσίας.

O Δήμος Αγλαντζιάς, από την αρχή είχε αντιδράσει στο ενδεχόμενο να μετατραπεί σε διαμέρισμα του Δήμου Λευκωσίας, ενώ προσέφυγε στο Ανώτατο επικαλούμενος παραβίαση του Άρθρου 5 της Ευρωπαϊκής Χάρτας, που προνοεί ότι η αλλαγή συνόρων δήμων και κοινοτήτων γίνεται ύστερα από δημόσια διαβούλευση ή δημοψηφίσματα, και σύγκρουση νομοθετικής με την εκτελεστική εξουσία, με αρμόδιο τον Υπουργό Εσωτερικών να αποφασίζει αν θα μειώσει ή θα αυξήσει τα όρια δήμων και των κοινοτήτων.

Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή, αφού, σύμφωνα με την απόφαση που εξέδωσε, αυτή κατατέθηκε εκπρόθεσμα.

Διαβάζοντας την απόφαση, ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Αντώνης Λιάτσος, είπε ότι το ζήτημα του εκπρόθεσμου τούς απασχόλησε κατά προτεραιότητα, δεδομένης της καθοριστικής σημασίας του για την έκβαση της υπό κρίση περίπτωσης και του γεγονότος ότι άπτεται και της δικαιοδοσίας του παρόντος Δικαστηρίου να επιληφθεί της προσφυγής και της δημόσιας τάξης γενικότερα. Πρόσθεσε ότι «η προθεσμία όπως και στην περίπτωση του Άρθρου 146,3 του Συντάγματος σε σχέση με διοικητικές προσφυγές τίθεται αυστηρά ως ζήτημα δημόσιας τάξης», για να σημειώσει πως «δεν είναι διαδικαστικό ή τυπικό, αλλά ουσιαστικό και ιδιαίτερης συνταγματικής διάστασης».

«Εν προκειμένω, μάλιστα, εφόσον εγείρονται κατ’ εξοχήν ζητήματα πολιτειακής τάξης, είναι πρόδηλη η σημασία της έγκαιρης επίλυσής τους, όπως προκύπτει και από τη συντομότερη προθεσμία που προβλέπεται στο Άρθρο 139, καθότι η σύγκρουση ή αμφισβήτηση εξουσιών μεταξύ Αρχών και Οργάνων της Δημοκρατίας δεν είναι θέμα το οποίο μπορεί να αναμένει επ’ αόριστον για να εγερθεί. Αντίθετα, θα πρέπει να εγείρεται και να αποφασίζεται προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, το συντομότερο δυνατού, εξ ου και η προθεσμία των 30 ημερών για καταχώριση προσφυγής», συμπλήρωσε.

Προβαίνοντας σε ανάλυση του σκεπτικού του Δικαστηρίου, σε σχέση με το χρονικό σημείο από το οποίο αρχίζουν να μετρούν οι 30 ημέρες, ανέφερε πως «καθοριστικό χρονικό σημείο έναρξης της προθεσμίας των τριάντα ημερών είναι, κατά συνταγματική επιταγή, η ημέρα κατά την οποία προκύπτει αποκρυστάλλωση της αμφισβήτησης εξουσίας ή αρμοδιότητας».

Σε δηλώσεις του, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, ο Δήμαρχος Αγλαντζιάς, Ανδρέας Κωνσταντίνου, εξέφρασε την απογοήτευση τόσο του ιδίου, όσο και του Δημοτικού Συμβουλίου και των δημοτών για τη συγκεκριμένη απόφαση.

«Η προσφυγή μας δεν έχει εξεταστεί καν όπως ακούσατε. Θεωρεί το Ανώτατο Δικαστήριο ότι έπρεπε να κάνουμε την προσφυγή μας πιο γρήγορα, μετά την ψήφιση του Νόμου στη Βουλή και όχι μετά την υπογραφή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Θεωρούμε ότι είναι μία ασάφεια», είπε.

Κληθείς να αναφέρει ποια είναι τα επόμενα βήματα του Δήμου, ο κ. Κωνσταντίνου είπε πως «ο Δήμος Αγλαντζιάς θα συνεχίσει κανονικά τις διεργασίες, ώστε να μετατραπεί σε διαμέρισμα του Δήμου Λευκωσίας».