Η εισβολή του Αττίλα

Η βάρβαρη εισβολή του Αττίλα στις 20 Ιουλίου 1974 βρήκε τον Ελληνισμό της Κύπρου χωρισμένο σε δυο στρατόπεδα - Μακαριακούς και Γριβικούς - (Ανεξαρτησιακούς και Ενωτικούς). Η εθνική κατάρα της διχόνοιας επικρατούσε, δυστυχώς, και στα στρατευμένα παιδιά μας, ιδιαίτερα τους αξιωματικούς της Εθνικής Φρουράς. Το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου είχε οδηγήσει τη διχόνοια του λαού στο απόγειό της. Έλληνες σήκωσαν τα όπλα ο ένας εναντίον του άλλου. Και οι Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας, αντί να βρίσκονται στις επάλξεις για την αντιμετώπιση εχθρικής ενέργειας, μάχονταν η μια εναντίον της άλλης. Και οι Τούρκοι, που καραδοκούσαν από καιρό να εφαρμόσουν τα διχοτομικά τους σχέδια σε βάρος της Κύπρου, πήραν ως «δώρον Θεού» το πραξικόπημα και έβαλαν σ’ εφαρμογή το αποτρόπαιο έγκλημά τους.

Τη χαραυγή της 20ής Ιουλίου ο τουρκικός Αττίλας κτυπά με στρατό ξηράς, ναυτικό και αεροπορία την Κύπρο, με πρόσχημα την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης που δημιουργήθηκε με την ανατροπή του Μακαρίου. Ονόμασαν οι νεοσουλτάνοι της Άγκυρας «ειρηνευτική επιχείρηση» το ανοσιούργημά τους σε βάρος του Κυπριακού Ελληνισμού και άρχισαν οι εγκληματίες να βομβαρδίζουν και να καίνε πόλεις και χωριά, να δολοφονούν άμαχο πληθυσμό, άντρες, γυναίκες και παιδιά. Ατίμωναν αδιάκριτα Ελληνίδες της Κύπρου, λήστευαν περιουσίες, έκαιαν και ισοπέδωναν ιερούς ναούς, συλούσαν κοιμητήρια και άλλους ιερούς και ιστορικούς χώρους. Και όλα αυτά τα εγκλήματα και ανοσιουργήματά τους οι βάρβαροι εισβολείς τα χαρακτήριζαν, και εξακολουθούν ακόμη ξεδιάντροπα να τα χαρακτηρίζουν, «ειρηνευτική» επιχείρηση.

Και η Βρετανία, αντί ως Εγγυήτρια Δύναμη της ανεξαρτησίας της Κύπρου να ασκήσει τα επεμβατικά της δικαιώματα και να θέσει τέρμα στο τουρκικό έγκλημα, όχι μόνο παρακολουθούσε απαθέστατα, αλλά βοηθούσε τους Αττίλες στην εκτέλεση του εγκλήματός τους. Και η Μάνα Ελλάδα, δυστυχώς, παρακολουθούσε το τουρκικό ανοσιούργημα με δεμένα χέρια. Οι μεν συνταγματάρχες, που διέπραξαν το πραξικόπημα, αναδείχθηκαν «κότες». Άφησαν την Κύπρο απροστάτευτη, ο δε Καραμανλής, που τους διαδέχθηκε, εκστόμησε το απίστευτο «λόγω αποστάσεως η Ελλάδα δεν μπορεί να βοηθήσει». Είχε λησμονήσει ότι αυτός είχε υπογράψει τις επάρατες συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, που καθιστούσαν την Ελλάδα Εγγυήτρια Δύναμη. Οι δε ισχυροί της Γης, Ηνωμένα Έθνη, Ευρωπαϊκή Ένωση, Αμερική και Ρωσία παρακολουθούσαν απαθείς το τουρκικό έγκλημα σε βάρος της Κύπρου. Και αφέθηκε η μικρή ιδιαίτερη πατρίδα μας να πολεμά μόνη και αβοήθητη εναντίον του πάνοπλου Τούρκου εισβολέα.

Kάτω από αυτές τις απίστευτα δυσχερέστατες για τον πόλεμο συνθήκες, τα Ελληνόπουλα της Κύπρου ήταν υποχρεωμένα να τιμήσουν τον όρκο προς την πατρίδα και να υπερασπιστούν την ελευθερία, την εδαφική της ακεραιότητα και την τιμή της, πολεμώντας μέχρι την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Όπως θα φανεί μέσα από μαρτυρίες και καταθέσεις ανθρώπων που προέταξαν τα στήθη τους στον Τουρκικό Αττίλα, υπήρξαν περιπτώσεις μαχών εκ του συστάδην, στις οποίες έλαμψε η πολεμική αρετή των Ελλήνων. Περιπτώσεις όπως εκείνες των Καταδρομέων, ιδιαίτερα της 31ης Μοίρας, του 231 Τάγματος Πεζικού και άλλων μονάδων, όπου οι αξιωματικοί και άντρες τους ρίχτηκαν στην άνιση μάχη και έκαμαν να ξαναζωντανέψουν Θερμοπύλες στον Πενταδάκτυλο και τον κάμπο Αγίου Βασιλείου - Σκυλλούρας. Λίγοι αυτοί και σχεδόν άοπλοι, με υπέρτατο όπλο τη γενναιότητά τους, έφραξαν, έστω και προσωρινά, τον δρόμο του πολυαριθμότερου εισβολέα, που είχε στη διάθεσή του όλα τα σύγχρονα πολεμικά μέσα.

Στα κεφάλαια που ακολουθούν θα περιοριστούμε στη δράση του 231 Τάγματος Πεζικού, εναντίον του εισβολέα Αττίλα, τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974, που κόσμησε την πολεμική ιστορία της Εθνικής Φρουράς και δικαιολογημένα οι πολεμιστές αυτοί λένε ακόμα και σήμερα με περηφάνια: «Υπηρετούσα στο 231 Τάγμα Πεζικού κατά τον πόλεμο του 1974 εναντίον των ορδών του Αττίλα εισβολέα». Δεν πολέμησαν μόνο, αλλ’ ανδραγάθησαν τα Ελληνόπουλα αυτά σε όλες τις σκληρές και άνισες μάχες που έδωσαν εναντίον επίλεκτων μονάδων αλεξιπτωτιστών, καταδρομέων και τεθωρακισμένων του τουρκικού στρατού. Και αν τελικά πέρασαν με βαριές απώλειες οι σιδερόφρακτοι, πολυπληθέστεροι βάρβαροι εισβολείς, οι γενναίοι του 231 Τ.Π., χωρίς εφεδρείες, με ελάχιστα πολεμικά μέσα, σχεδόν άοπλοι, έμειναν μέχρι την τελευταία στιγμή στις επάλξεις του χρέους. Πολέμησαν με αυταπάρνηση. Και τα πεδία των μαχών στο Καλαμπάκι, το Πυλέρι, την Αετοφωλιά, το «Φυλάκιο 26», τη Γομαρίστρα, τους Άσπρους, τον κάμπο Αγίου Βασιλείου - Σκυλλούρας και το αιματοβαμμένο Αγριδάκι, θα διαλαλούν στους αιώνες ότι, ένα Τάγμα της Εθνικής Φρουράς, με ελάχιστα μέσα στη διάθεσή του, έγραψε σελίδες δόξας και ηρωισμού, φράσσοντας τον δρόμο σε υπεράριθμες πάνοπλες, τεθωρακισμένες και πεζοπόρες δυνάμεις του εχθρού, ενισχυμένες από ολόκληρη ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών και αεροπορικά μέσα.

Κατά την έναρξη του πολέμου εναντίον των εισβολέων οι λεβέντες του 231 Τ.Π. βρέθηκαν να επανδρώνουν θέσεις μάχης στις κορυφογραμμές και τις νότιες βουνοπλαγιές του Πενταδακτύλου, στη Διάβαση Αγίου Παύλου-Γομαρίστρας. Ο πρώτος και ο δεύτερος λόχος επάνδρωναν τις θέσεις τους προτού ακόμη ο εχθρός αρχίσει απρόκλητα και αιφνιδιαστικά να ξερνά φωτιά και μολύβι από τον αέρα και τη θάλασσα, με τ’ αεροπλάνα, τα κανόνια των αντιτορπιλικών και αποβατικών σκαφών του. Ήταν εκεί και φύλαγαν Θερμοπύλες, άγρυπνοι φρουροί, οι λεβέντες του 231 Τ.Π., προτού η τουρκική πολεμική αεροπορία αρχίσει τους βομβαρδισμούς και πολυβολισμούς εναντίον των θέσεών τους, αφήνοντας πίσω της καμένη γη. Δεν εγκατέλειψε κανένας τη θέση του, αν και γνώριζαν ότι δεν είχαν επάρκεια αντιαεροπορικών οπλικών συστημάτων, απαραίτητων για την ανάσχεση της τουρκικής αεροπορίας.

Ενδιάμεσα των λόχων ήταν ανεπτυγμένη η 198 Πυροβολαρχία Ορεινού Πυροβολικού, που με την έναρξη του πολέμου και καθ’ όλη τη διάρκειά του έκανε θραύση, προκαλώντας βαριές απώλειες στον βάρβαρο εισβολέα, ιδιαίτερα στους αλεξιπτωτιστές, που έπεφταν καιόμενοι στο έδαφος, μπροστά στις θέσεις των μαχητών του 231 Τ.Π.

Ο Δεύτερος Λόχος του Τάγματος ήταν ανεπτυγμένος (όπως το σχεδιάγραμμα αμυντικής διάταξης του Τάγματος), στον κάμπο του Άη Βασίλη. Επάνδρωνε έξι φυλάκια που εκτείνονταν από αριστερά της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), του ηρωικού Συντάγματος αυτού του Ελληνικού Στρατού, που έμελλε να γράψει σελίδες δόξας και ηρωισμού, πολεμώντας με απαράμιλλη ανδρεία, στο πλευρό των αδελφών εθνοφρουρών που μάχονταν ενάντια στον εισβολέα, μέχρι τον Άγιο Ερμόλαο, στα ριζά του Πενταδαχτύλου. Η έδρα του δεύτερου Λόχου ήταν εγκαταστημένη στο ύψωμα «Άσπροι», με Διοικητή τον τότε Λοχαγό και μετέπειτα Ταξίαρχο Νικόλαο Ζένιο, του Τρίτου Λόχου Διοικητής ήταν ο Υπολοχαγός (μετέπειτα Υποστράτηγος) Μάμαλης Αθανάσιος, του Λόχου Διοικήσεως ο αείμνηστος Υπολοχαγός (μετέπειτα Συνταγματάρχης) Δαμιανίδης Χρίστος, που εκτελούσε και χρέη Αξιωματικού Επιστρατεύσεως, και του Λόχου Υποστηρίξεως ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός Ιωαννίδης Μάριος.

Με αυτές τις περιορισμένες δυνάμεις και αυτούς τους ψυχωμένους αξιωματικούς ρίχτηκε στις μάχες κατά του υπεράριθμου, σε ανθρώπινο δυναμικό και οπλισμό, εισβολέα το 231 Τ.Π. Δεν λογάριασαν αριθμό και οπλισμό των Τούρκων οι αξιωματικοί και οι άνδρες του. Γνώριζαν ότι ο βάρβαρος εισβολέας διέθετε συντριπτική υπεροπλία απέναντι στην ανύπαρκτη αεροπορία και ναυτικό της Εθνικής Φρουράς, όπως γνώριζαν και τις δυνατότητες του εχθρού να μεταφέρει με πολεμικά σκάφη, ελικόπτερα και μεταγωγικά αεροπλάνα, σε οποιοδήποτε σημείο του μετώπου, πάνοπλους καταδρομείς και αλεξιπτωτιστές για να ενισχύσουν το πεζικό και τα τεθωρακισμένα τους.

Όπως θα δούμε στη συνέχεια, οι μάχες που έδωσε το Τάγμα εναντίον των βαρβάρων εισβολέων ήταν σκληρές, πεισματικές, αλλά άνισες. Και αυτοί που είχαν την ατυχία να πέσουν πολεμώντας στο πεδίο της τιμής ήταν αληθινοί ήρωες. Αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός καταμαρτυρούν οι συμπολεμιστές τους, που είχαν την τύχη να επιζήσουν. Όλοι με θαυμασμό μιλούν για τις θυσίες των 16 γενναίων εθνοφρουρών, που έπεσαν στο πεδίο της μάχης, των αγνοουμένων, και αυτών που έμεινα άταφοι και τα ιερά τους κόκκαλα λευκάζουν ακόμη στις κορυφογραμμές και τις πλαγιές του τουρκοπατημένου μας Πενταδαχτύλου. Και θα διαλαλούν οι επιζώντες πολεμιστές μέχρι το ξεσκλάβωμα ότι, για την πατρίδα ο θάνατος, θάνατος δεν λογιέται. Οι αξιωματικοί και οι άντρες του 231 Τ.Π. κλίνουν, μαζί με ολόκληρο τον Κυπριακό Ελληνισμό, ευλαβικά το γόνυ μπροστά στο μεγαλείο της θυσίας των πεσόντων και αγνοουμένων συμπολεμιστών τους.

Το Ημερολόγιο του Τάγματος περιγράφει πολύ περιληπτικά και με στρατιωτικούς όρους τη συμμετοχή της Μονάδας στις πολεμικές επιχειρήσεις κατά την εισβολή. Παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο του Ημερολογίου: «Κατά την περίοδο αυτή η Μονάδα είχε μείζονα ενεργό συμμετοχή στις πολεμικές επιχειρήσεις ενάντια στους Τούρκους εισβολείς. Κατά την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής του 1974 είχε έδρα το χωριό Άγιος Βασίλειος, στο οποίο παρέμεινε μέχρι τη δεύτερη φάση, κατά την οποία διεξήγαγε Αμυντικό Αγώνα στη Ζώνη Ευθύνης του, με αρκετές απώλειες σε νεκρούς, τραυματίες και αγνοουμένους. Συγκεκριμένα, το Τάγμα κατά τις επιχειρήσεις τού 1974 είχε 16 οπλίτες νεκρούς και 33 οπλίτες τραυματίες, καθώς και δύο οπλίτες αγνοουμένους...».

Την πρώτη και δεύτερη μέρα της εισβολής, το κύριο βάρος του πολέμου στον νότιο και δυτικό Πενταδάχτυλο έπεσε στις Καταδρομές, την ΕΛΔΥΚ και το 231 Τάγμα Πεζικού. Στις κορυφογραμμές και τις βουνοπλαγιές της οροσειράς δρούσαν οι Μοίρες Καταδρομών και εκπορθούσαν το ένα μετά το άλλο τα οχυρά των Τούρκων. Η ΕΛΔΥΚ, σε μια θυελλώδη επίθεση κατά της ΤΟΥΡΔΥΚ, πλησίασε το αρχηγείο του θυλάκου Λευκωσίας-Κιόνελι- Αγύρτας-Αγίου Ιλαρίωνα. Και το 231 Τάγμα Πεζικού καταλάμβανε το Καλαμπάκι και το Πυλέρι. Ταυτόχρονα, με σθεναρή αντίσταση έφρασσε τον δρόμο των εισβολέων αλεξιπτωτιστών, που με λύσσα επιχειρούσαν να προωθηθούν από την Αετοφωλιά και τα υψώματα «Άσπροι», μεταξύ Αγίου Βασιλείου και Σκυλλούρας.

* Στο επόμενο ιστορικό μας σημείωμα θα παραθέσουμε συγκλονιστικές μαρτυρίες πολεμιστών για τις θυσίες συντρόφων τους και για ομηρικές μάχες μεταξύ εθνοφρουρών και εισβολέων αλεξιπτωτιστών και τεθωρακισμένων…