Η εύνοια του «Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής» στον αθέμιτο ανταγωνισμό

Η διαμαρτυρία των πρατηριούχων, την Τρίτη που μας πέρασε, μοιάζει να είναι η κορυφή του παγόβουνου μιας σειράς προβλημάτων που σχετίζονται με τον αθέμιτο ανταγωνισμό και το παράνομο εμπόριο από τα κατεχόμενα και έχουν ως αποτέλεσμα να οδηγούν σε λουκέτο και μαρασμό, επιχειρήσεις και επαγγελματίες στις ελεύθερες περιοχές.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα καύσιμα μόνο το 2022 υπολογίζεται πως οι Ελληνοκύπριοι άφησαν στα πρατήρια των κατεχομένων 185 εκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχεί περίπου στο 15% με 20% της συνολικής κατανάλωσης καυσίμων κίνησης. Κάτι που σημαίνει πως το κράτος απώλεσε πάνω από 80 εκατομμύρια ευρώ από τους ανείσπρακτους φόρους κατανάλωσης και ΦΠΑ. Παράλληλα, η «χασούρα» για τους πρατηριούχους των ελεύθερων περιοχών, που εξακολουθούν κανονικά να πληρώνουν φόρους, ενοίκια, λειτουργικά έξοδα κ.λπ, υπολογίζεται κοντά στα 10 εκατομμύρια ευρώ.

Η όλη κατάσταση, πέρα απ’ την ηθική ή οποιαδήποτε άλλη σκοπιά, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των ασαφειών ή του «βαλτώματος» του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής. Η κατά το δοκούν ερμηνεία και η ελλιπής εφαρμογή του «Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής» υπό την αιτιολογία των «λεπτών ισορροπιών και χειρισμών που απαιτούνται γύρω από το θέμα της διέλευσης προσώπων και αγαθών από τα κατεχόμενα», είναι μια υπόθεση που αφορά διαχρονικά όλες τις κυβερνήσεις από το 2004 μέχρι σήμερα.

Ο μαρασμός εκατοντάδων επιχειρήσεων είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των ασαφειών και του «βαλτώματος» του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής

Τι ακριβώς είναι ο «Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής»

Ο «Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής» είναι το πλαίσιο που καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους πρόσωπα και εμπορεύματα μπορούν να διέρχονται από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές. Σημειώνεται πως τα κατεχόμενα (βάσει του Πρωτοκόλλου 10), ως περιοχή που ανήκει αλλά δεν τελεί υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, βρίσκονται εκτός του τελωνειακού και φορολογικού εδάφους της ΕΕ. Ουσιαστικά, λοιπόν, ο «Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής» αποτελεί το πλαίσιο ελέγχου για το τι και ποιοι εισέρχονται στο ελεύθερο τμήμα της ΚΔ και άρα στο τελωνειακό και φορολογικό έδαφος της ΕΕ, από τη μη ελεγχόμενη από την Κυπριακή Δημοκρατία, επικράτειά της.

Πρόκειται για Κανονισμό του Συμβουλίου της ΕΕ, που εφαρμόστηκε με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2004.

Σκοπός του κανονισμού, όπως επισημαίνεται σε σχετικές αναφορές της ΕΕ, είναι να ευνοήσει την εγγύτητα των δύο κοινοτήτων και να μην αποκλείσει τους Τουρκοκυπρίους -που είναι πολίτες της ΚΔ και άρα της ΕΕ, πλην, όμως, διαβιούν σε περιοχές που δεν ελέγχονται από την ΚΔ-, από την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών ανάμεσα στα κράτη μέλη.

Τι προνοεί ο κανονισμός για τη διέλευση προϊόντων

Σε ό,τι αφορά τα αγαθά, ο «Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής» ορίζει πως επιτρέπεται η διέλευση από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές, μόνο για «εμπορεύματα, υπό την προϋπόθεση ότι παράγονται εξολοκλήρου στις ευρισκόμενες εκτός του αποτελεσματικού ελέγχου της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας περιοχές ή ότι έχουν υποστεί την τελευταία, ουσιαστική, οικονομικά δικαιολογημένη μεταποίηση ή επεξεργασία σε επιχείρηση εξοπλισμένη για τον σκοπό αυτό σε περιοχές ευρισκόμενες εκτός του αποτελεσματικού ελέγχου της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Με πιο απλά λόγια, επιτρέπεται να περνάνε από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές μόνο προϊόντα που παράγονται πρωτογενώς στα κατεχόμενα, ή προϊόντα των οποίων η τελική επεξεργασία – μεταποίηση έγινε στα κατεχόμενα (δεν ήρθε, για παράδειγμα, έτοιμο το προϊόν απ’ την Τουρκία στα κατεχόμενα, αλλά έτυχε επεξεργασίας στα κατεχόμενα πριν βγει στο εμπόριο).

Ο Κανονισμός, η τήρηση και η αποτελεσματικότητά του, ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Συνεπώς κάθε κράτος μέλος έχει δυνατότητα να ζητήσει την επεξηγήσεις και αναθεώρηση του Κανονισμού εκεί και όπου κρίνεται πως υπάρχει στρέβλωση.

185 εκατ. ευρώ ζημιά τον χρόνο από τον εφοδιασμό καυσίμων στα κατεχόμενα

Τι συμβαίνει με τα καύσιμα

Βάσει της κεντρικής πρόνοιας του Κανονισμού που αφορά στα αγαθά, τα καύσιμα από τη στιγμή που δεν παράγονται στα κατεχόμενα, ούτε τυγχάνουν μεταποίησης, και εισάγονται από παράνομα και μη ελεγχόμενα λιμάνια της Κύπρου, δεν επιτρέπεται να περνάνε στις ελεύθερες περιοχές.

Ωστόσο, στην 1η παράγραφο του Άρθρου 6 του Κανονισμού, προνοείται πως εάν τα προϊόντα που περνάνε από τις κατεχόμενες στις ελεύθερες περιοχές (μεταξύ αυτών και τα καύσιμα) αφορούν προσωπική και όχι εμπορική χρήση, «απαλλάσσονται του φόρου κύκλου εργασιών και του ειδικού φόρου κατανάλωσης υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν εμπορικό χαρακτήρα και ότι η συνολική τους αξία δεν υπερβαίνει τα 260 EUR ανά άτομο».

Η ρήτρα αυτή ερμηνεύεται, όπως φαίνεται σε σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με τρόπο που καθιστά επιτρεπτή την αγορά και διέλευση καυσίμων από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές, αν είναι για προσωπική και όχι εμπορική χρήση, και το κόστος δεν ξεπερνά τα 260 ευρώ.

Στην έκθεση του 2018 από την Επιτροπή προς το Συμβούλιο σχετικά με τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής, αναφέρεται πως κατόπιν διαβούλευσης των Βρετανικών Βάσεων με την Επιτροπή, για το θέμα της διακίνησης καυσίμων, «η Επιτροπή διαβεβαίωσε τις Αρχές των Βάσεων και την Κυπριακή Δημοκρατία ότι, όσον αφορά τα καύσιμα που περιέχονται σε πλαστικό περιέκτη, απαιτείται ανάλυση κατά περίπτωση προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσον τα καύσιμα σε κάθε διέλευση προορίζονται για εμπορικούς σκοπούς και, σε διαφορετική περίπτωση, κατά πόσον η αξία τους υπερβαίνει τα 260 EUR ανά άτομο. Ταυτόχρονα, ο ΚΠΓ δεν προβλέπει τη διενέργεια ελέγχων σε καύσιμα που περιέχονται στις κανονικές δεξαμενές καυσίμων των οχημάτων που διασχίζουν τη γραμμή και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχουν λόγοι απαγόρευσης ή περιορισμού των εν λόγω διελεύσεων».

Η μπάλα στην Κυβέρνηση

Πέραν όμως της ερμηνείας της Επιτροπής, που καθιστά επιτρεπτή τη διακίνηση καυσίμων για προσωπικούς λόγους, υπάρχουν και άλλες ερμηνείες, λιγότερο «ελαστικές» ως προς το επιτρεπτό ή όχι της διακίνησης καυσίμων από τα κατεχόμενα. Για παράδειγμα, ο κανονισμός μπορεί να μην προβλέπει τη διενέργεια ελέγχου σε ντεπόζιτα Ι.Χ., ωστόσο ούτε τον απαγορεύει.

Επιπλέον το ζήτημα έχει πάρει καταστροφικές διαστάσεις για εκατοντάδες επιχειρήσεις στις ελεύθερες περιοχές. Και σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η αύξηση που θα επέλθει με την επαναφορά του 19% ΦΠΑ στα καύσιμα.

Συνεπώς είναι πλέον θέμα της Κυβέρνησης να ζητήσει επανεξέταση εκεί και όπου χρειάζεται προκειμένου να παταχθεί το λαθρεμπόριο αλλά και να τεθούν και δικλίδες ασφαλείας που να προστατεύουν τους επαγγελματίες και τις επιχειρήσεις των πρατηριούχων των ελεύθερων περιοχών από τον αθέμιτο ανταγωνισμό των κατεχομένων.