Μεταναστευτικό: Ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί η Κύπρος

Ενθαρρυντικά είναι τα μέχρι στιγμής δεδομένα για το 2023 όσον αφορά τις μεταναστευτικές ροές που καταφθάνουν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Μπορεί οι εισροές να παραμένουν σε ψηλά επίπεδα, ωστόσο σύμφωνα με τα στοιχεία που εξασφάλισε η «Σ» για το πρώτο εξάμηνο του 2023, οι αιτήσεις ασύλου βρίσκονται σε ισορροπία με τις επιστροφές μεταναστών.

Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να εφησυχαζόμαστε, καθώς παραμένει ως δεδομένο το γεγονός ότι η Κυπριακή Δημοκρατία ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται τις περισσότερες μεταναστευτικές ροές κατ’ αναλογία πληθυσμού, με το 6% να είναι πλέον αιτητές ασύλου. Ενεργό ρόλο στη συστηματική προώθηση παράτυπων μεταναστών έχει η Τουρκία, η οποία διαμέσου των κατεχομένων και της γραμμής αντιπαράταξης οδηγεί αυτούς τους ανθρώπους στις ελεύθερες περιοχές. Υπολογίζεται ότι το 95% των παράτυπων μεταναστών που καταφθάνουν στην Κύπρο, προέρχονται από το ψευδοκράτος. Οι χώρες προέλευσης αυτών των ανθρώπων είναι κυρίως: Συρία, Νιγηρία, Λ.Δ. Κονγκό, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Καμερούν, Σομαλία και Ινδία.

Α. Μορφίτης: «Από το 2020 μέχρι τον Ιούνιο του 2023 έφτασαν στην Κυπριακή Δημοκρατία 47.457 άτομα. Κατά την ίδια περίοδο πραγματοποιήθηκαν συνολικά 16.292 επιστροφές. Άρα, απομένει ένας αριθμός 31.165, οι οποίοι είναι παράτυποι μετανάστες»

5.563 αιτήσεις ασύλου το Α' εξάμηνο του 2023

Οι αιτήσεις ασύλου από τις αρχές του έτους μέχρι το τέλος του Ιουνίου ήταν 5.563, ενώ τους πρώτους έξι μήνες του 2022 ήταν 12.048. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2022 χαρακτηρίστηκε ως χρονιά αρνητικού ρεκόρ στις αφίξεις αιτητών ασύλου με τις αιτήσεις να ξεπερνούν τις 21.500.

Ειδικότερα, τον Ιούνιο του 2023 οι αιτήσεις ασύλου ήταν 735. Συγκεκριμένα, έφτασαν στην Κύπρο 414 Σύριοι, 56 Νιγηριανοί, 40 Αφγανοί, 24 Σομαλοί, 22 Καμερουνέζοι και 176 άτομα από άλλες χώρες.

Οι αιτήσεις ασύλου τον Ιούνιο του 2022 ήταν 2.401, όταν είχαν φτάσει στην Κύπρο 653 Σύριοι, 330 Κονγκολέζοι, 268 Νιγηριανοί, 230 Πακιστανοί, 192 από το Μπαγκλαντές και 728 άτομα από άλλες χώρες.

Μέχρι στιγμής φέτος τον Ιούλιο κατατέθηκαν 550 νέες αιτήσεις ασύλου

5.020 μέχρι στιγμής οι επιστροφές

Την ίδια ώρα, σημαντική αύξηση καταγράφουν οι επιστροφές που πραγματοποιεί το 2023 η Κυπριακή Δημοκρατία σε σχέση με το 2022, κάτι το οποίο θεωρείται κλειδί στην προσπάθεια για μείωση των αιτητών ασύλου, που έφτασαν να αποτελούν το 6% του πληθυσμού της χώρας.

Από την αρχή του χρόνου μέχρι τέλους Ιουνίου, οι επιστροφές μεταναστών ξεπέρασαν τις 4.370. Αν προστεθούν και τα 650 άτομα που έφυγαν από την Κυπριακή Δημοκρατία μέσα από τον εθελούσιο μηχανισμό μετεγκατάστασης, δηλαδή οι αιτητές διεθνούς προστασίας, οι οποίοι μετεγκαταστάθηκαν σε άλλα κράτη μέλη στο πλαίσιο της αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν μεγάλες μεταναστευτικές πιέσεις, ο αριθμός των επιστροφών φτάνει τις 5.020. Σημειώνεται ότι τους πρώτους έξι μήνες του 2022 οι επιστροφές ήταν 2.353.

Περισσότερες οι επιστροφές από τις αφίξεις το 2ο τρίμηνο

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία των αιτήσεων ασύλου και των επιστροφών από τη μέρα που ανέλαβε τη διακυβέρνηση του τόπου ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Συγκεκριμένα, από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο οι αιτήσεις ασύλου ήταν 4.060, ενώ για την ίδια χρονική περίοδο του έτους 2022 οι αιτήσεις ήταν 8.855, καταγράφοντας μια μείωση της τάξης του 54%. Όσον αφορά τις επιστροφές, από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο του 2023 ήταν 2.912 ενώ πραγματοποιήθηκαν ακόμη 677 μετεγκαταστάσεις αιτούντων πολιτικού ασύλου σε άλλες χώρες, με τον συνολικό αριθμό σε επιστροφές να φτάνει τις 3.589. Οι επιστροφές για την ίδια χρονική περίοδο του έτους 2022 ήταν 1.714.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως, για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, ο συνολικός αριθμός των μεταναστών που έφυγαν από την Κύπρο είναι μεγαλύτερος από τον συνολικό αριθμό των μεταναστών που εισήλθαν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Συγκεκριμένα, το τελευταίο τρίμηνο Απριλίου-Ιουνίου, ενώ υποβλήθηκαν 2.381 αιτήσεις ασύλου, έφυγαν από την Κύπρο 2.714 μετανάστες.

Σε ό,τι αφορά στον μήνα Ιούνιο, υποβλήθηκαν 735 αιτήσεις ασύλου ενώ 926 υπήκοοι τρίτων χωρών έφυγαν από την Κύπρο μέσα από τα προγράμματα εθελούσιας μετεγκατάστασης σε άλλα κράτη μέλη, εθελούσιων επιστροφών ή απέλασης στη χώρα καταγωγής τους.

«Δεν μηδενίζουμε… ούτε εφησυχαζόμαστε»

Σε μια πρώτη εκτίμηση για τις πολιτικές που εφαρμόζει η διακυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος προέβη στη «Σ» ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής, Ανδρέας Μορφίτης.

Ο κ. Μορφίτης εξέφρασε την άποψή του σχετικά με τις ενέργειες της Κυβέρνησης, σχολίασε τα πιο πάνω στοιχεία και ακολούθως παρέθεσε τις προτάσεις του Ινστιτούτου.

Αρχικά, θέλησε να επισημάνει μερικά στοιχεία σχετικά με τις αφίξεις αιτητών ασύλου και τις επιστροφές από προηγούμενα έτη. «Από το 2020 μέχρι τον Ιούνιο του 2023 έφτασαν στην Κυπριακή Δημοκρατία 47.457 άτομα. Κατά την ίδια περίοδο πραγματοποιήθηκαν συνολικά 16.292 επιστροφές. Άρα, απομένει ένας αριθμός 31.165, οι οποίοι είναι παράτυποι μετανάστες», ανέφερε.

Συμπλήρωσε ότι «δεν μηδενίζουμε το γεγονός ότι αυξήθηκαν οι επιστροφές και μειώθηκαν οι εισροές, όμως αρκετοί διαμένουν ακόμη παράνομα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Δεν πρέπει να εφησυχαζόμαστε». Επεσήμανε ότι οι αρχές του κράτους πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους στις συνεχιζόμενες ροές παράτυπων μεταναστών δια θαλάσσης.

Οι επτά προτάσεις του Ινστιτούτου

Στη συνέχεια θέλησε να αναφερθεί και σε ορισμένες προτάσεις που έχουν ως Ινστιτούτο Δημογραφικής και Μεταναστευτικής Πολιτικής και τις οποίες κατέθεσαν για μελέτη στην Ad hoc Επιτροπή για το Δημογραφικό και στις οποίες εμπλέκονται οι πλείστες υπηρεσίες του κράτους:

• Διαφωτιστική εκστρατεία στο εξωτερικό για αδυναμία της Κύπρου να δεχθεί άλλους μετανάστες και αιτητές ασύλου και σύναψη διακρατικών συμφωνιών επαναπατρισμού των υπηκόων τους (ΥΠΕΞ).
• Πάταξη της αδήλωτης εργασίας και της παράνομης απασχόλησης και απαγόρευση της εργοδότησης παράτυπων μεταναστών και αιτητών πολιτικού ασύλου, πριν την εξέταση της αίτησης τους (ΥΕΚΑ).
• Εντατικοποίηση των επιστροφών απορριφθεισών αιτήσεων πολιτικού ασύλου και επίσπευση της εξέτασης των υπόλοιπων εκκρεμουσών αιτήσεων – διάλυση των γκέτο που δημιουργήθηκαν σε διάφορες περιοχές (ΥΠΕΣ).
• Αναβάθμιση της προστασίας των θαλάσσιων συνόρων της Κυπριακής Δημοκρατίας και της γραμμής αντιπαράταξης και λήψη σειράς συνδυαστικών και αποτρεπτικών μέτρων σε συνεργασία με το ΥΠΑΜ (ΥΔΔΤ και ΥΠΑΜ).
• Ξήλωμα των κυκλωμάτων και παραδειγματική τιμωρία των διακινητών και της εμπορίας της ανθρώπινης δυστυχίας αλλά και των εσωτερικών κυκλωμάτων που δρουν ανενόχλητα στη χώρα μας σε κρατικές και δημοσιές υπηρεσίες, ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις που νέμονται εκατομμύρια χρήματων με πρόσχημα την προστασία και υπεράσπιση των κάθε είδους μεταναστών (Κυβέρνηση και όλη η πολιτεία).
• Καθιέρωση συστηματικής (μηνιαίας) ενημέρωσης της Βουλής των Αντιπροσώπων από όλα τα συναρμόδια Υπουργεία για τις εξελίξεις στο μεταναστευτικό και δημογραφικό μέχρι την λειτουργία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου (Επιτροπές της Βουλής).
• Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας πρέπει να μελετήσει ολοκληρωμένα το σχέδιο των επιδομάτων, γιατί με τη μείωσή τους θα σταματήσει η Κύπρος να είναι ελκυστικός προορισμός.

«Αν δεν ξηλωθούν τα κυκλώματα εσωτερικά και εξωτερικά, δεν θα εκλείψει το πρόβλημα»

Ακόμη, μίλησε και για την έρευνα που παρουσίασαν τον Οκτώβρη του 2022 στον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη. «Είδαμε όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και παρουσιάσαμε τα πορίσματα στον τότε Πρόεδρο. Το κυριότερο εύρημα ήταν ότι στο προηγούμενο Υπουργικό Συμβούλιο δεν υπήρχε η απαραίτητη συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών ή δεν υπήρχε η απαραίτητη συμπαράσταση και συμπόρευση, εξού και μηδαμινά αποτελέσματα».

Πρόσθεσε ότι τον νυν Πρόεδρο, Νίκο Χριστοδουλίδη, επισκέφθηκαν στις 15 Μαΐου. «Κατά τη συνάντηση διαπιστώσαμε ότι υπάρχει σύμπλευση των συναρμόδιων Υπουργείων, περισσότερη συνεργασία, εξού και τα θετικά αποτελέσματα που αντανακλώνται στα στοιχεία. Πρέπει να τους το πιστώσουμε, γιατί όντως υπάρχουν ευεργετικά αποτελέσματα».

Υπογράμμισε, όμως, ότι υπάρχουν τρομερά πεδία και μέτρα που μπορούν να ληφθούν. «Αν δεν ξηλωθούν τα κυκλώματα εσωτερικά και εξωτερικά, δεν πρόκειται να εκλείψει το πρόβλημα. Δεν φταίει μόνο ο διακινητής που τους φέρνει από τη Συρία αλλά ούτε μόνο η Τουρκία που φέρνει αυτούς τους ανθρώπους από την Κωνσταντινούπολη. Τον Ερντογάν μπορεί να μην τον νικήσουμε, όμως μπορούμε να λάβουμε κάποια μέτρα τα οποία θα μειώσουν τις εισροές».

Τόνισε ότι τα εσωτερικά κυκλώματα των διακινητών στην Κυπριακή Δημοκρατία συμπεριλαμβάνουν και ντόπιους, όπως κατέδειξε το σκάνδαλο με τις συλλήψεις λειτουργών που εξέδιδαν πλαστά έγγραφα σε παράτυπους μετανάστες.

Επιπλέον, εξέφρασε και την αντίθεσή του στην εργοδότηση αιτητών ασύλου. «Επετράπη στους αιτητές ασύλου να εργοδοτούνται και είναι κάτι το οποίο εμείς διαφωνούμε. Σε συνάντηση που είχαμε με τον Υπουργό Εργασίας του εκφράσαμε τη διαφωνία μας σε αυτό το ζήτημα».

Καταληκτικά, μίλησε και για την αναμενόμενη δημιουργία του Υφυπουργείου Μετανάστευσης. «Ο νέος Πρόεδρος δήλωσε ότι θα κάνει το Υφυπουργείο, για να σουλουπώσει και για να βάλει μία τάξη. Άποψή μας είναι ότι το Υφυπουργείο Μετανάστευσης βάζει τα πράγματα προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως δεν είναι πανάκια. Για να αποδώσει εξαρτάται από τον βαθμό στελέχωσης αλλά και από τη στρατηγική που θα εφαρμόσει. Αν γίνει το Υφυπουργείο και η στρατηγική του είναι λάθος, τότε δεν θα υπάρξουν αποτελέσματα». Όπως ενημερώθηκε ο ίδιος, με το άνοιγμα της Βουλής τον Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει η κατά άρθρον συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου για δημιουργία του Υφυπουργείου.

Δεν δικαιολογούνται οι ροές από τη Συρία πλέον

Τις τελευταίες μέρες έγινε γνωστό ότι υπάρχουν αλλαγές στον τρόπο δράσης των διακινητών, μετατοπίζοντας το ισοζύγιο των αφίξεων μεταναστών δια μέσου της θαλάσσιας οδού, ενώ υπάρχει αυξητική τάση στους Σύριους υπηκόους.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών, τονίζει ότι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας καταβάλλουν προσπάθειες, τόσο σε πολιτικό και διπλωματικό όσο και σε τεχνοκρατικό και επιχειρησιακό επίπεδο, για διαχείριση του αυξητικού φαινομένου μεταναστών, προερχόμενων κυρίως από τη Συρία αλλά και των κυκλωμάτων που φαίνεται να δρουν στην περιοχή.

Το θέμα παρακολουθείται από ομάδα εργασίας, η οποία έχει ήδη συσταθεί στη βάση οδηγιών του Υπουργού Εσωτερικών, Κωνσταντίνου Ιωάννου, αποτελούμενη από αρμόδιους Λειτουργούς, από την Υπηρεσία Ασύλου, το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, την Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης καθώς και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Οι όροι εντολής της ομάδας είναι να εξετάσει την πιθανότητα αναθεώρησης της πολιτικής που αφορά στους Σύριους υπηκόους, με στόχο την ορθή διαχείριση όσων ήδη βρίσκονται στην Κυπριακή Δημοκρατία καθώς και την αποτροπή των περαιτέρω ροών από τη Συρία.

Ο κ. Μορφίτης σχολιάζοντας την εν λόγω εξέλιξη, ανέφερε ότι η Συρία έπαψε να είναι εμπόλεμη ζώνη. «Είναι ένα καθεστώς το οποίο αποδεχόμαστε πλέον και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν λόγοι για να έρχονται μετανάστες».

Συμπλήρωσε ότι ως Ινστιτούτο υπέβαλαν σχετική πρόταση προς τον Υπουργό Εσωτερικών, στην οποία τον παροτρύνουν να στείλει αποστολή στη Συρία με στόχο να επέλθει μια συμφωνία, έτσι ώστε να αποτραπούν οι συνεχιζόμενες ροές Σύριων προς το έδαφος της Κύπρου. «Η Λιμενική Αστυνομία θα μπορούσε να λάβει κάποια μέτρα προστασίας των συνόρων μας, από τις ροές που έρχονται από Συρία. Αυτή είναι η θέση μας σαν Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής».