Προθερμαίνεται το έδαφος για «κλιματικά lockdown»;

Ο Ιούλιος δείχνει να είναι ο πιο ζεστός μήνας στην καταγεγραμμένη ιστορία της ανθρωπότητας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Η εποχή του παγκόσμιου βρασμού (global boiling) έχει φτάσει», προειδοποίησε την Πέμπτη ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δηλώνοντας πως «οι ηγέτες πρέπει να ηγούνται. Δεν πρέπει να υπάρξει άλλος δισταγμός. Τέρμα οι δικαιολογίες. Δεν πρέπει πια να περιμένουμε να κινηθούν οι άλλοι πρώτοι». Σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησε παγκοσμίως εδώ και καιρό μια συζήτηση για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για μετριασμό και διαχείριση της κλιματικής κρίσης, η οποία χρεώνεται κατά κύριο λόγο στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Το τελευταίο διάστημα μια ριζοσπαστική πτέρυγα των περιβαλλοντιστών που μάχονται κατά της κλιματικής αλλαγής προωθεί τα «κλιματικά lockdown» στο πρότυπο του μοντέλου για τα lockdown Covid στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το είδος των lockdown που κυκλοφορεί σαν ιδέα, προς το παρόν, δεν είναι η άμεση επιβολή περιορισμών εκ μέρους της Κυβέρνησης, αλλά κάτι ανάλογο με το «μείνετε σπίτι και να παραμείνετε ασφαλείς». Μια άλλη ιδέα που προωθείται είναι οι πλήρεις διακοπές ρεύματος στις μεγάλες μητροπολιτικές πόλεις, όχι μόνο οι συνεχόμενες διακοπές ρεύματος, με το σκεπτικό ότι μπορούν να παίξουν ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Προειδοποιήσεις του Παγκόσμοιυ Επιχειρηματικού Συμβουλίου

Αν και οι φωνές αυτές στο παρελθόν βρίσκονταν στο περιθώριο, με τους καύσωνες να σαρώνουν τον πλανήτη αυτούς τους μήνες του καλοκαιριού, η ιδέα αρχίζει να κερδίζει έδαφος προκαλώντας παράλληλα προβληματισμό και ερωτήματα.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WBCSD), ένα «κλιματικό lockdown» θα συνεπαγόταν την ανάληψη άλλων μέτρων από την κυβέρνηση εκτός από το να ζητά από τους ανθρώπους να μείνουν στο σπίτι. «Ο περιορισμός της χρήσης ιδιωτικών οχημάτων, η απαγόρευση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, η επιβολή έντονων ενεργειών εξοικονόμησης ενέργειας και ο τερματισμός της γεώτρησης ορυκτών καυσίμων, είναι όλα παραδείγματα πιθανών μέτρων που πρέπει να ληφθούν κατά τη διάρκεια ενός κλιματικού lockdown», σημειώνει το Green Matters.

«Παρά το γεγονός ότι οι επιστήμονες φωνάζουν σε μεγάλο βαθμό, εξακολουθούμε να μην κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να ελαττώσουμε τις εκπομπές και να μειώσουμε τον αντίκτυπό μας στον πλανήτη. Σε κάποιο σημείο, ακραία μέτρα - όπως τα κλιματικά lockdown - μπορεί να είναι πραγματικά απαραίτητα, εάν δεν σημειωθεί πρόοδος», σημειώνεται.

Όπως απέδειξε η πανδημία, η συνεργασία του κόσμου για έναν συλλογικό στόχο δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικά με τις αστοχίες και τους λανθασμένους χειρισμούς που έγιναν με το θέμα του COVID. To Green Matters σημειώνει πως, «εάν καταστεί απαραίτητο ένα κλιματικό κλείδωμα, υπάρχει πιθανότητα να αντιμετωπίσουμε παρόμοιο πρόβλημα. Έτσι, ακόμα κι αν χρησιμοποιήθηκε αυτή η στρατηγική, δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το αν θα τηρηθεί ή όχι. Παρόλο που η συμμετοχή δεν είναι εγγυημένη, γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον κάποια συμμόρφωση θα έκανε τη διαφορά - δεν θα μείνουν όλοι σπίτι, αλλά οι εκπομπές εξακολουθούν να μειώνονται λίγο».

Το τελευταίο διάστημα μια ριζοσπαστική πτέρυγα των περιβαλλοντιστών που μάχονται κατά της κλιματικής αλλαγής προωθεί τα «κλιματικά lockdown» στο πρότυπο του μοντέλου για τα lockdown Covid στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες

Η πολιτικοποίηση της κλιματικής αλλαγής

Αναλύοντας τον τρόπο με τον οποίο ορισμένα διεθνή ΜΜΕ καλύπτουν τις ανησυχίες για «ήπια lockdown» για το κλίμα, διακρίνει μια τάση να χαρακτηρίζονται ως «θεωρίες συνωμοσίας», όπως ισχυρίστηκε το NBC News νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Τι συνειρμούς όμως μπορεί να προκαλούν δημοσιεύματα όπως αυτό των New York Times, 20 Ιουλίου 2023, με τίτλο «Για τον ηλικιωμένο πληθυσμό της Ευρώπης, o καύσωνας είναι ο νέος Covid»;

Όπως εύστοχα επισημαίνει το Spectator Index, «δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν, ο πρόεδρος ή ο απεσταλμένος του για το κλίμα και οι αξιωματούχοι υγείας θα βγουν αύριο και θα προτείνουν περιορισμούς για 15 μέρες για να επιβραδύνουν τη ζέστη», αλλά ούτε και χρειάζεται. Γνωρίζουν ότι οι σύμμαχοί τους στα εταιρικά ΜΜΕ έχουν υιοθετήσει μια στρατηγική να τρομάζουν τους ανθρώπους από το να επιχειρήσουν ακόμη και να βγουν έξω τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, ενώ κατηγορούν τους πολιτικούς αντιπάλους για τη θερμοκρασία. Αυτό ακριβώς έκανε η Χίλαρι Κλίντον σε ένα tweet, κατηγορώντας τους ‘’Ρεπουμπλικάνους MAGA’’ για τον καιρό. Η ανάρτησή της ήρθε λίγο αφότου ο αρθρογράφος των New York Times, Πολ Κρούγκμαν, έγραψε: ‘‘Γιατί πρέπει να πολιτικοποιήσουμε τον καιρό’’.

«Απλώς δώστε προσοχή στα λόγια και τις πράξεις όσων χτυπούν συναγερμούς για το κλίμα και παρακολουθήστε τους συμμάχους τους στα μέσα ενημέρωσης να τους ενισχύουν, για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να τις εφαρμόσουν οι πολιτικοί μας - μετά πείτε μου ποιος είναι ο ‘‘συνωμοσιολόγος’’», σημειώνει το δημοσίευμα.

H διπλωματική απάντηση του ChatGBT

Μπήκαμε στον πειρασμό να ρωτήσουμε και το ChatGBT για να μας δώσει τη δική του απάντηση για το «κλιματικό lockdown».

«Το ‘‘κλιματικό lockdown’’ θα ήταν ένα υποθετικό μέτρο που θα λάβουν οι κυβερνήσεις ή οι διεθνείς φορείς ως απάντηση στη συνεχιζόμενη παγκόσμια κλιματική κρίση. Η ιδέα πίσω από ένα ‘‘κλιματικό lockdown’’ είναι να επιβληθούν περιορισμοί σε ορισμένες δραστηριότητες και βιομηχανίες που συμβάλλουν σημαντικά στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στην κλιματική αλλαγή.

»Παρόμοια με τα lockdown COVID-19, που εφαρμόστηκαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, ένα lockdown για το κλίμα μπορεί να περιλαμβάνει περιορισμούς στα ταξίδια, τις βιομηχανικές λειτουργίες, την κατανάλωση ενέργειας και άλλες δραστηριότητες υψηλών εκπομπών. Ο στόχος θα είναι η μείωση των εκπομπών άνθρακα και ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε μεγάλη κλίμακα.

»Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, μέχρι την τελευταία μου ενημέρωση τo 2021, δεν υπήρχαν συγκεκριμένα παραδείγματα χωρών που εφαρμόζουν κλιματικά lockdown. Η ιδέα ήταν περισσότερο μια κερδοσκοπική ιδέα που προτάθηκε από ορισμένους ακτιβιστές και ερευνητές για το κλίμα ως τρόπος αντιμετώπισης της επείγουσας ανάγκης για ουσιαστική μείωση των αερίων του θερμοκηπίου».

Η ιδέα για «πόλεις 15 λεπτών»

Ως μέτρο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής έχει προταθεί και η έννοια της «πόλης 15 λεπτών». Αναφέρεται σε ένα μοντέλο πόλης ή πολεοδομικού σχεδιασμού, στο οποίο οι κάτοικοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στις περισσότερες καθημερινές ανάγκες και υπηρεσίες τους σε 15 λεπτά με τα πόδια ή με το ποδήλατο από τα σπίτια τους. Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένα πιο αυτάρκες και βιώσιμο αστικό περιβάλλον, όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν, να εργάζονται και να παίζουν χωρίς να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτοκίνητα ή μεγάλες μετακινήσεις.

Οι βασικές αρχές μιας πόλης 15 λεπτών περιλαμβάνουν συνήθως:

Ζώνη Μεικτής Χρήσης: Ο σχεδιασμός μιας πόλης να έχει έναν συνδυασμό οικιστικών, εμπορικών και ψυχαγωγικών χώρων σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, μειώνοντας την ανάγκη για εκτεταμένα ταξίδια.

Προσβάσιμες δημόσιες συγκοινωνίες: Αξιόπιστα και αποτελεσματικά συστήματα δημόσιων μεταφορών, όπως λεωφορεία, τραμ ή μετρό, διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη σύνδεση διαφορετικών περιοχών της πόλης, διευκολύνοντας τους κατοίκους να έχουν πρόσβαση σε μέρη πέρα από τις γειτονιές τους.

Υποδομή πεζών και ποδηλασίας: Τα ασφαλή και καλά συντηρημένα πεζοδρόμια, οι ποδηλατόδρομοι και οι φιλικοί προς τους πεζούς δρόμοι ενθαρρύνουν το περπάτημα και το ποδήλατο ως προτιμώμενους τρόπους μεταφοράς.

Τοπικές υπηρεσίες και παροχές: Βασικές υπηρεσίες όπως παντοπωλεία, σχολεία, εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, πάρκα, εστιατόρια και πολιτιστικοί χώροι κατανέμονται στρατηγικά σε όλη την πόλη, διασφαλίζοντας ότι οι κάτοικοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις ανέσεις γρήγορα και εύκολα.

Μειωμένη εξάρτηση από τα αυτοκίνητα: Με την προώθηση μικρότερων μετακινήσεων και την παροχή άφθονων εναλλακτικών στην οδήγηση, η πόλη των 15 λεπτών στοχεύει στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Η ιδέα κερδίζει δημοτικότητα, καθώς οι πόλεις σε όλον τον κόσμο αναζητούν τρόπους να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων, να προωθήσουν πιο βιώσιμες πρακτικές και να μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις της αστικής εξάπλωσης.