Τουρκικό ναρκοπέδιο στα Ην. Έθνη με βήματα αμοιβαίας αναγνώρισης

Ναρκοθετεί εκ των προτέρων τη διαδικασία του ΟΗΕ ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, ο οποίος έχει ήδη καταρτίσει τον σχεδιασμό του για την περίπτωση επανέναρξης των συνομιλιών. Στόχος της τουρκικής πλευράς είναι να αφαιρέσει, όπως αξιωματούχοι του ψευδοκράτους αναφέρουν, την πανοπλία των Ελληνοκυπρίων, δηλαδή τη διεθνή αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει, σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, να γίνει δεκτή από τους Ελληνοκυπρίους η ισότιμη κυριαρχία και η διεθνής εκπροσώπηση του ψευδοκράτους, που αλλάζει το καθεστώς του και εξουδετερώνει τα ψηφίσματα 541 και 550 και αυτό που οι κατοχικές «αρχές» ονομάζουν ως εμπάργκο σε βάρος τους.

Πώς οι Τούρκοι αναδιαμορφώνουν την εν δυνάμει λύση

Η ακύρωση των ψηφισμάτων για το ψευδοκράτος και άρση του «εμπάργκο»

Πώς η τελωνειακή ένωση μπορεί να στηρίξει την Κυπριακή Δημοκρατία

Τουρκικές αξιώσεις

Τα περί πανοπλίας των Ελληνοκυπρίων έχουν λεχθεί δημοσίως από τον πρώην διαπραγματευτή Οσμάν Ερτούγ. Συναφείς πληροφορίες αναφέρουν ότι ξένοι διπλωμάτες και ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΟΗΕ Κόλιν Στιούαρτ έχουν τύχει σχετικής ενημέρωσης περί των θέσεων της τουρκοκυπριακής πλευράς, που, εκτός της θέσης περί αποδοχής της ισότιμης κυριαρχίας, κάνουν λόγο:

1. Για κλειστή και όχι για ανοικτή διαδικασία, που σημαίνει ότι θα έχει ημερομηνία λήξης.
2. Για επιδιαιτησία, που σημαίνει ότι θα συμβεί ό,τι και στο Σχέδιο Ανάν. Τα θέματα στα οποία οι δυο πλευρές δεν θα καταλήξουν σε συμφωνία, οι λεγόμενες λευκές σελίδες, θα καλυφθούν από τον ΓΓ του ΟΗΕ.
3. Για τη συνεργασία μεταξύ των «δυο κρατών» - πλευρών σε θέμα χαμηλής πολιτικής, όπως είναι για παράδειγμα η Υγεία, ο Πολιτισμός και το Περιβάλλον. Η διαδικασία αυτή είναι ενταγμένη στη λογική της εν δυνάμει λύσης και συνέχεια της ομοσπονδίας, όπως την είχε εισαγάγει από το 1997 ο μ. Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ.

Η φόρμουλα Χόλμπρουκ στηρίζεται στη λογική ότι αμφότερες οι πλευρές έχουν αποδεχθεί ότι ο βορράς σε μια ομοσπονδία θα είναι εσαεί τουρκικός και ο νότος ελληνικός, άρα, ώς την τελική διευθέτηση, θα πρέπει να γίνονται εκατέρωθεν κινήσεις για αποδοχή του ενός από τον άλλο. Εφόσον η τουρκική πλευρά έχει κατοχυρώσει τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία στο Κραν Μοντανά, τώρα πατά πάνω της και προχωρεί στο επόμενο βήμα, δηλαδή εκείνο των δύο κρατών. Ο Τατάρ, μάλιστα, έχει δηλώσει σε ξένους διπλωμάτες ότι εφόσον γίνει δεκτή η ισότιμη κυριαρχία και κατοχυρωθεί το ψευδοκράτος θα μπορεί να εφαρμοστεί, μέσω των συνομιλιών, μια μορφή συνομοσπονδίας δύο κρατών. Ο Τατάρ θέτει τη συνομοσπονδία ως υποχώρηση από τη λύση των δύο χωριστών κρατών! Υπάρχει επί τούτου και μια άλλη συναφής διαδικασία, που προβάλλεται από την τουρκική πλευρά προς ξένους διπλωμάτες και αφορά στις αμοιβαίες αποδοχές (acknowledgement) και αναγνωρίσεις. Δηλαδή: Α) Οι δυο οντότητες να αποδεχθούν η μία την άλλη στη βάση της ισότιμης κυριαρχίας ώς την τελική αμοιβαία αναγνώριση, που θα επισφραγιστεί με την τελική λύση. Β) Η Τουρκία να προχωρήσει σε αποδοχή και αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Ξένοι διπλωμάτες τονίζουν ότι, υπό αυτές τις συνθήκες, ο Τατάρ δεν θα είχε πρόβλημα να μεταβεί στις συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν στο Κραν Μοντανά. Αλλά, όπως επισημαίνεται, τόσο η τουρκοκυπριακή πλευρά όσο και η Άγκυρα είναι σφόδρα αντίθετες με την αρχή, μηδενικός στρατός και μηδενικές εγγυήσεις. Προστίθεται, μάλιστα, ότι το αντάλλαγμα για τη συζήτηση επί μιας αναβαθμισμένης τελωνειακής ένωσης στην ΕΕ δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ισοδύναμο για υποχωρήσεις από τις βασικές τουρκικές θέσεις.

Αποσύνδεση από Κυπριακό

Ο Ερντογάν, μάλιστα, στις δικές του επαφές με χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία, η οποία αναλαμβάνει πιο ένθερμα να προωθήσει τη σύνδεση της επανέναρξης των συνομιλιών στο Κυπριακό με εκείνες για την αναβάθμιση της τουρκικής τελωνειακής ένωσης, επισημαίνει δυο, κυρίως, θέσεις: Α. Η τουρκική πλευρά είναι έτοιμη να μεταβεί στις συνομιλίες εφόσον βρεθεί φόρμουλα για την ισότιμη κυριαρχία. Β. Δεν μπορούν να συνδέονται οι δυο διαδικασίες, δηλαδή αυτή για το Κυπριακό και εκείνη για την αναβαθμισμένη τουρκική τελωνειακή ένωση.

Κίνδυνος πιέσεων και η «κοινή εξουσία»

Ο κίνδυνος σε ό,τι αφορά τη σύνδεση του Κυπριακού με την τουρκική διαδικασία είναι ο εξής: Να ασκηθούν τελικά πιέσεις επί της Λευκωσίας αντί επί της Άγκυρας για την εξεύρεση μιας φραστικής ή άλλης φόρμουλας, που θα ικανοποιεί την τουρκική πλευρά ως προς το θέμα της ισότιμης κυριαρχίας. Ήδη, το πρώτο επί τούτου βήμα είχε γίνει με την πολιτική ισότητα από τη μια και το κατάλοιπο εξουσίας από την άλλη, που σημαίνει ότι, όσες εξουσίες δεν θα ανήκουν στην κεντρική ή στην κοινή εξουσία, θα ανήκουν πρωτογενώς στα κρατίδια. Γεγονός που δημιουργεί συνθήκες χωριστών κυριαρχιών, εξ ου και η λογική της χαλαρής ομοσπονδίας, που προσδίδει στη διευθέτηση συνομοσπονδιακή απόχρωση.

Η ασπίδα του κεκτημένου και η βάση των συνομιλιών

Το ερώτημα που εγείρεται, είναι κατά πόσον θα εξελιχθεί η ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ για τη νομιμοποίηση των τετελεσμένων της εισβολής ή για τον τερματισμό της και την εμπέδωση μιας λύσης επί των αρχών και αξιών της. Ως εκ τούτου, επί τη βάσει των όσων η ΕΕ καθορίζει, λογικό θα ήταν να καθοριστεί η ενεργός εμπλοκή της με τον εξής τρόπο:

1. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ενταχθεί στην ΕΕ με το Πρωτόκολλο 10 ως ενιαίο κράτος και, με όσα τονίζει η Αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, η Τουρκία οφείλει να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία είτε λυθεί είτε όχι το Κυπριακό. Συνεπώς, η Λευκωσία μπορεί να προτάξει αυτά τα δύο τμήματα του κεκτημένου καθώς και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 541 και 550, που καθορίζουν ότι το ψευδοκράτος δεν μπορεί να αναγνωριστεί διότι παραβιάζει το άρθρο 2 παράγραφος 4 του ΟΗΕ ως προϊόν της βίας και της χρήσης όπλων.
2. Η αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση της Τουρκίας με την ΕΕ περνά μέσω της εκ των προτέρων εφαρμογής της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης από την Άγκυρα με την Κυπριακή Δημοκρατία. Η διαδικασία αυτή είναι μια μορφή αμοιβαίας αποδοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία και της Τουρκίας από την Κυπριακή Δημοκρατία, όπως το γράμμα και το πνεύμα της Αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 καθορίζουν.

Εάν οι δύο ανωτέρω θέσεις αποτελούν τμήμα της βάσης των συνομιλιών και της ενεργού εμπλοκής της ΕΕ, τότε δεν αφαιρείται η πανοπλία της Κυπριακής Δημοκρατίας και, εκ των πραγμάτων, τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Σ. Ασφαλείας θέτουν αυτόματα εκτός συζήτησης τη θέση περί δύο κρατών. Ερώτημα: Είναι αυτές θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας ή έχουν τεθεί στο ράφι για να μην ενοχληθεί η Τουρκία, η οποία, όπως λέγεται, στρέφεται εκ νέου προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, χωρίς όμως να εγκαταλείπει τη Μόσχα. Θα ήταν ψευδαίσθηση ότι η Άγκυρα θα εγκαταλείψει την πολιτική του εκκρεμούς. Δεν έχει λόγο.

Η ασπίδα και η λύση

Και εδώ είναι που εγείρεται το εξής ερώτημα: Στρέφεται η Τουρκία προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ή οι ΗΠΑ και η Ευρώπη στρέφονται προς την Τουρκία, την οποία δελεάζουν με την επανέναρξη της ενταξιακής της διαδικασίας με την ΕΕ και την απομάκρυνσή της από τη Μόσχα ή κατ’ ελάχιστον να περιορίσουν την επιρροή της Ρωσίας επί της Άγκυρας; Υπό αυτές τις συνθήκες, το θέμα δεν είναι εάν θα εμπλακεί ενεργά η ΕΕ στο Κυπριακό, αλλά εάν θα οδηγήσει σε δημοκρατική λύση ή εάν θα αφαιρέσει την ασπίδα που παρέχει στην Κυπριακή Δημοκρατία το κεκτημένο και οι αρχές της ΕΕ, συνδράμοντας στην εφαρμογή μιας πολιτειακής διευθέτησης στην Κύπρο κομμένης και ραμμένης στα τουρκικά συμφέροντα και δη στην παρθενογένεση, τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αντικατάστασή της στη λογική του τετραγωνισμού του κύκλου από δύο ισότιμα συνιστώντα κράτη, με κρυφή ή εμφανή την ισότιμη κυριαρχία…

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων