H απόπειρα κατά του Μακαρίου 8 Mαρτίου 1970

Πρόσφατα, ο συνάδελφος Σωτήρης Παρούτης στη σειρά εκπομπών του με τίτλο «Ντε Φάκτο», στην τηλεόραση «Μέγα», έκανε αναφορά και στην απόπειρα κατά του Μακαρίου στις 8 Μαρτίου 1970, όπου μίλησαν διάφοροι για το θέμα. Επειδή εγώ είχα γράψει ταυτόχρονα την είδηση για την απόπειρα στις εφημερίδες «Μάχη» της Λευκωσίας και «Ελληνικός Βορράς» της Θεσσαλονίκης, θεώρησα σκόπιμο να προβώ και στη δική μου κατάθεση, όπως την είχα γράψει σε ανύποπτο χρόνο, για να περιληφθεί σε βιβλίο που θα εξέδιδαν οι Βετεράνοι Δημοσιογράφοι.

Το βιβλίο τελικά δεν εκδόθηκε, για λόγους που δεν γνωρίζω. Φύλαξα, όμως, αντίγραφο της κατάθεσής μου εκείνης και το παραθέτω αυτούσιο, για να ρίξω περισσότερο φως στην ιστορική αλήθεια, όπως την είχα ζήσει, και να μπουν ορισμένα πράγματα στη θέση τους γύρω από την απόπειρα. Αυτούσιο το κείμενο το είχα διαβάσει και στον αείμνηστο φίλο και συνάδελφο Τάκη Κουνναφή, προτού το δώσω στους βετεράνους δημοσιογράφους Φάνο Κωνσταντινίδη και Γιώργο Λεωνίδα.

Αυτούσιο το κείμενο της μαρτυρίας μου εκείνης έχει ως εξής:

«Ήταν 4 Μαρτίου 1970, όταν ένας γνωστός μου με επισκέφτηκε στη ‘‘Μάχη’’, όπου εργαζόμουν, και μου έδωσε εμπιστευτικά την πληροφορία ότι ετοιμαζόταν απόπειρα κατά του Μακαρίου. Αμφισβήτησα την πληροφορία και είπα στον φίλο μου να μην πει σε κανέναν τίποτε, ούτε και στους δικούς του. Δεν πέρασε πολλή ώρα, όταν έφτασε στην αίθουσα σύνταξης ο συνάδελφος Τάκης Κουνναφής. Τον έβλεπα που με κοίταζε κάπως παράξενα και, κάποια στιγμή που ήμασταν μόνοι, μου έγνεψε να βγούμε έξω. Εκείνος προχώρησε μπροστά και τον ακολούθησα σε λίγο από άλλο διάδρομο, στην αυλή με τους στάβλους με τα άλογα του Σαμψών. Εκεί, με κάθε εμπιστευτικότητα μού είπε: ‘‘Χάμπο, την Κυριακή θα γίνει απόπειρα κατά του Μακαρίου, όταν θα πηγαίνει στον Μαχαιρά, για να τελέσει το μνημόσυνο του Αυξεντίου’’. Τον κοίταξα στα καταγάλανα μάτια και με σοβαρότητα τού είπα: ‘‘Ρε Τάκουλλε, τούτα που μου λαλείς εν πολλά σοβαρά. Πού τα έμαθες, ποιος σού τα είπε;’’. Επειδή με εμπιστευόταν, διότι ήταν νέος στο επάγγελμα και εργαζόταν μαζί μου και στο ‘‘Θάρρος’’, από όσα μού είπε, με άφησε να καταλάβω ότι κάποιος που ήταν μπλεγμένος στη συνωμοσία τού έδωσε την πληροφορία. Μού είπε συγκεκριμένα: ‘‘Χάμπο, οι πηγές μου εν πολλά καλές, τζιαι θα κάμει ‘μπαμπ’ η είδηση. Γράψε την’’. Ήταν πολύ πειστικός και του επανέλαβα να μην πει σε κανέναν τίποτε. Γυρίσαμε στα γραφεία μας, ο ένας λίγο αργότερα από τον άλλο, για μην καταλάβει κανένας τίποτε για τη μυστική συνάντησή μας.

»Όταν διεκπεραίωσα την εργασία μου και την παρέδωσα στον αρχισυντάκτη μας, τον πράο και πάντοτε γελαστό Δημήτρη Παπαδημήτρη, καληνύχτισα τους συναδέλφους και γύρισα στο σπίτι. Σε λίγο, εκεί που καθόμασταν με τη γυναίκα μου και παρακολουθούσαμε τηλεόραση, κτύπησε η πόρτα. Σηκώθηκα και άνοιξα. Ο απρόσκλητος επισκέπτης ήταν ένας νεαρός εθνοφρουρός του στενού οικογενειακού μας περιβάλλοντος, που υπηρετούσε στις Ομάδες Ασφαλείας Στρατού (ΟΑΣ). Φαινόταν ανήσυχος. Μού είπε ότι ήθελε να μου πει κάτι ιδιαιτέρως και πήγαμε στο γραφείο μου, που ήταν δίπλα. Προτού καθίσουμε μου β είπε σιγανά με ανήσυχο ύφος: ‘‘Χαράλαμπε, κάτι σοβαρό συμβαίνει στον προμαχώνα μπροστά από την Αρχιεπισκοπή, δίπλα από το Μνημείο του Αγώνα’’. Τον ρώτησα από πού το συμπεραίνει και μου απάντησε: ‘‘Κάναμε περιπολία με το ‘Λάντροβερ’ και όταν περνούσαμε από εκεί με αργή ταχύτητα, είδαμε ύποπτες κινήσεις δυο-τριών ατόμων στο δασάκι του προμαχώνα. Σταματήσαμε, κατεβήκαμε από το αυτοκίνητο και προχωρήσαμε στο σημείο όπου κινήθηκαν οι σκιές. Εκεί που περπατούσαμε στα σκοτεινά, πέσαμε σ’ ένα όρυγμα. Μέσα ήταν τρεις άντρες άγνωστοι και είχαν μαζί τους ένα ‘Μπρεν’ και δυο τυφέκια. Μας ρώτησαν ποιοι ήμασταν και γιατί τους παρακολουθούσαμε. Τους εξηγήσαμε ότι είμαστε της ΟΑΣ, τους είπα ότι είμαι στενός συγγενής σου και μας είπαν να φύγουμε, αλλά να μην πούμε τίποτε σε κανέναν, γιατί αν διέρρεε η πληροφορία της εκεί παρουσίας τους,θα είχαμε επιπτώσεις’’.

»Είπα στον νεαρό εθνοφρουρό να μην πει σε κανέναν τίποτε, ούτε στους προϊσταμένους του και θα χειριζόμουν εγώ το θέμα.Έφυγε για να συνεχίσει την περιπολία του με τους άλλους δυο που τον περίμεναν έξω με το ‘‘Λάντροβερ’’. Όλη τη νύχτα σκεφτόμουν αυτά που μου είπαν χωριστά στο γραφείο ο φίλος μου, μετά ο Κουνναφής και τέλος στο σπίτι μου ο στενός συγγενής μου. Μια τόσο σοβαρή πληροφορία από τρειςδιαφορετικές πηγές δεν μπορούσε να ήταν αβάσιμη.

»Την άλλη μέρα, μόλις πήγα στο γραφείο, μίλησα ξανά με τον Κουνναφή και του είπα να συλλέξει περισσότερες πληροφορίες για την απόπειρα που ετοίμαζαν κάποιοι κατά του Μακαρίου. Ήταν Πέμπτη, 5 Μαρτίου 1970. Το απόγευμα ήρθε ο Κουνναφής, μιλήσαμε και μου επανέλαβε ότι μίλησε με τις πηγές του και τον διαβεβαίωσαν ότι όσα του είπαν ήταν εκατόν τοις εκατόν αληθινά. Έγραψα την είδηση και επειδή ο Δημήτρης Παπαδημήτρης απουσίαζε, πήγα στο διπλανό γραφείο του πολιτικού συντάκτη και αγαπητού μου κουμπάρου, αείμνηστου Φάνου Κωνσταντινίδη, στον οποίον έδωσα την είδηση, αφού τον ενημέρωσα και για το παρασκήνιο, χωρίς όμως να του αποκαλύψω τις τρεις πηγές μου. Ο μετριοπαθής, αγνός πατριώτης και καλά ενημερωμένος για το πολιτικό παρασκήνιο Φάνος, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ήταν δυνατό να έχουν δόση αλήθειας αυτά που έγραφα και με αποπήρε. Κράτησε την είδηση και με συμβούλεψε να είμαι πολύ προσεκτικός όταν γράφω σοβαρά θέματα, ιδιαίτερα πολιτικά. Διότι κινδύνευα να συλληφθώ,λόγω και των γνωστών αντικυβερνητικών φρονημάτων μου ‘‘και να έχω τρεχάματα’’.

»Την Παρασκευή, 6 Μαρτίου, μόλις πήγα στο γραφείο, με ρώτησε ο Κουνναφής - αείμνηστος πια καλός φίλος- γιατί δεν δημοσιεύτηκε η είδηση και μου εξέφρασε τον φόβο μήπως οι πληροφοριοδότες του την δώσουν σε άλλο δημοσιογράφο και χάσουμε την αποκλειστικότητα. Του είπα να τους πει ότι την κρατούσαμε για την Κυριακή, διότι αν την δημοσιεύαμε προηγουμένως, θα χαλούσαμε τα σχέδια των συνωμοτών και δεν θα γινόταν η απόπειρα. Βέβαια, αυτά που του είπα δεν ήταν η αλήθεια. Ο Φάνος μού είχε πει ξεκάθαρα ότι η είδηση δεν θα δημοσιευόταν, διότι, κατά την εκτίμησή του, ήταν υποβολιμαία και εξυπηρετούσε κάποιο βρόμικο σκοπό. Ίσως και τη σύλληψή μας.

»Πρέπει να διευκρινίσω ότι ο φίλτατος κουμπάρος μουενεργούσε με καλή πρόθεση και αγαθά ελατήρια. Διότι αυτός με πήρε στη ‘‘Μάχη’’, όταν έκλεισε η ‘‘Πατρίδα’’ και έμεινα άνεργος. Ήταν, κατά κάποιο τρόπο, Μέντοράς μου και δεν ήθελε να διαψευστώ σ’ ένα τόσο σοβαρό δημοσίευμα, ούτε να ‘‘έχω τρεχάματα με την Αστυνομία’’. Πίστευα, όμως, ότι θα τα κατάφερνα στο τέλος να δημοσιευθεί η είδηση. Στο κάτω-κάτω θα ματαίωναν οι επίδοξοι δολοφόνοι την απόπειρα κατά του Μακαρίου, όταν θα δημοσιευόταν η είδηση.

»Το Σάββατο, 7 Μαρτίου, ξανάγραψα την είδηση και την έστειλα στην εφημερίδα ‘‘Ελληνικός Βορράς’’ της Θεσσαλονίκης, που ήμουν μόνιμος ανταποκριτής της στην Κύπρο. Μετά την πήρα πάλι στον Φάνο και του πρότεινα να την στείλει κι εκείνος στην εφημερίδα ‘‘Ελεύθερος Κόσμος’’, που ήταν ανταποκριτής της. Δυστυχώς και πάλι ο Φάνος με αποπήρε και μου επανέλαβε ό,τι και την προηγούμενη μέρα. Έφυγα από το γραφείο του. Αντί, όμως, να γυρίσω στο δικό μου, πήγα κατ’ ευθείαν στον αείμνηστο Σαμψών. Του ανέφερα όλο το παρασκήνιο και πείσθηκε ότι οι πληροφορίες μου και εκείνες που μου έδωσε ο Κουνναφής ήταν βάσιμες, αλλά είχε επιφυλάξεις για τη δημοσίευσή τους, οπότε του λέγω: ‘‘Κύριε Νίκο, αν γίνει η απόπειρα, που θα γίνει, είμαι βέβαιος, η επιτυχία μας θα είναι πολύ μεγάλη. Αν πάλι δεν γίνει η απόπειρα, θα γράψουμε τη Δευτέρα στο ‘‘Θάρρος’’, όπου ήμουν αρχισυντάκτης, ότι ‘‘ η πληροφορία είχε διαρρεύσει τη νύχτα του Σαββάτου και οι συνωμότες ματαίωσαν την τελευταία στιγμή την εγκληματική τους ενέργεια’’. Πείσθηκε ο Σαμψών και μου είπε: ‘‘Να περιμένεις να φύγει ο ‘‘Φίφος’’, -(Φιφής Ιωάννου, Διευθυντής Σύνταξης)-, που ήταν διανυκτερεύων με εμένα βοηθό και να δώσεις την είδηση στον Δώρο (Δώρος Ελευθερίου, υπεύθυνος των λινοτυπιστών)- για να κτυπηθεί και να προωθηθεί στη σελίδωση. Θα μιλήσω εγώ με τον Δώρο και το Σίμο Ιωάννου ( υπεύθυνος του ταχυπιεστηρίου) .

»Έφυγε ο Φάνος γύρω στις τρεις η ώρα και λίγο αργότερα έφυγε κι ο Σαμψών, αφού μίλησε με τον Δώρο και τον Σίμο. Γύρω στις πέντε, όπως πάντα, έφυγε κι ο μακαρίτης ο Φιφής. Τότε πήρα την είδηση στον Δώρο, αφού την κτύπησε την προώθησε στη σελίδωση, απ’ εκεί πήγε στη διόρθωση και τέλος στο χυτήριο, για να ετοιμαστούν οι μήτρες που θα τοποθετούνταν στο πιεστήριο. Όταν συμπληρώθηκε όλη αυτή η διαδικασία, αναχώρησα ήσυχος στο σπίτι μου, όπου με περίμενε η γυναίκα μου και το τριών χρονών αγοράκι μας, Γιάννος. Σε μισή ώρα αναχωρήσαμε στην Κακοπετριά, το χωριό μας, όπου φθάσαμε μετά από μιάμιση περίπου ώρα.

»Την άλλη μέρα, πρωί-πρωί κτύπησε η πόρτα του σπιτιού μας. Ανοίγουμε και μπαίνει ένας ξάδελφός μου, ο μακαρίτης Χρίστος Ιακωβίδης, για να μου πει ότι με ζητούν από τη Θεσσαλονίκη στο τηλέφωνο. Απόρησα καιτον ρώτησα αν συνέβη κάτι σοβαρό και με ζητούν, Κυριακή, τέτοια ώρα. ‘‘Μα δεν ακούσετε ραδιόφωνο’’, με ρωτά και προτού απαντήσω αρνητικά, προσθέτει: ‘‘Έγινε ανεπιτυχής απόπειρα κατά του Μακαρίου’’. ‘‘Πού, πότε, συνελήφθησαν οι δράστες;’’, τον ρωτώ. Και ο Χρίστος μού απαντά: ‘‘Τραυματίστηκε ο πιλότος του ελικοπτέρου. Ο Μακάριος δεν έπαθε τίποτε και πήγε στον Μαχαιρά για να προστεί του μνημοσύνου του Αυξεντίου’’.

»Μιλώντας φθάσαμε στα γραφεία της ΑΤΗΚ. Ο υπεύθυνος, Αντρέας Σοφοκλέους, με ένωσε αμέσως με τα γραφεία του ‘‘Ελληνικού Βορρά’’ και μου μίλησε η ιδιοκτήτρια της εφημερίδας, κυρία Τέσα Λεβαντή. Με συγχάρηκε για τη μεγάλη επιτυχία μου και μου είπε ότι αξιωματικοί της Ασφάλειας πήγαν και ανέκριναν την ίδια, τον Διευθυντή Σύνταξης και τον Αρχισυντάκτη για την ανταπόκριση. Μου είπε, επίσης, ότι είναι εκεί κοντά τους αξιωματικός της Ασφάλειας και θέλει να μου μιλήσει. Μου τον έδωσε κι εκείνος άρχισε μ’ ένα απαίσιο ύφος να με ρωτά τι είναι αυτές οι φωτιές που τους άναψα, ποιος ήταν ο πληροφοριοδότης μου και γιατί δεν ενημέρωσα έγκαιρα τις Αρχές. Του απάντησα να αλλάξει το ύφος του, διότι δεν μιλά με κανέναν υφιστάμενό του και ότι δεν μπορούσα να του πω τίποτα, επικαλούμενος το δημοσιογραφικό απόρρητο. Ο αξιωματικός συνέχισε να με απειλεί, οπότε του έκλεισα το τηλέφωνο. Με ξαναπήρε για να με απειλήσει πάλι ότι, αν δεν του έλεγα από πού πήρα την πληροφορία για την απόπειρα κατά του Μακαρίου, θα ερχόταν στην Κύπρο να με συλλάβει. Δεν τον άφησα να πει άλλη λέξη και του έκλεισα ξανά το τηλέφωνο. Είπα στον υπεύθυνο της ΑΤΗΚ, αν με ξαναπάρουν, να τους πει ότι έφυγα. Πήγα στο σπίτι ανήσυχος. Είπα στην οικογένειά μου τι είχε συμβεί και περίμενα από στιγμή σε στιγμή να έρθει η δική μας η Αστυνομία να με ανακρίνει. Τίποτε όμως δεν έγινε. Ούτε ήρθε μέχρι σήμερα κανένας αρμόδιος να με ανακρίνει, να με ρωτήσει από πού πήρα την πληροφορία. Δε είναι παράξενο;

»Την Τρίτη, 10 Μαρτίου, πήγα στο γραφείο, όπου όλοι οι συνάδελφοι μιλούσαν για την επιτυχία της ‘‘Μάχης’’. Ο μόνος στεναχωρημένος ήταν ο κουμπάρος και φίλτατός μου Φάνος. Διότι, από τη μια δεν άφηνε να δημοσιευθεί η είδηση στη ‘‘Μάχη’’ κι από την άλλη δεν ρίσκαρε να την στείλει στον ‘‘Ελεύθερον Κόσμον’’, όπως του πρότεινα. Εκείνος που πανηγύριζε ήταν ο Σαμψών, για την παγκόσμια αποκλειστικότητα της ‘‘Μάχης’’. Με κάλεσε στο γραφείο του, με συγχάρηκε για την τόλμη μου να γράψω την είδηση και την επιμονή μου να δημοσιευθεί. Μου ανακοίνωσε, επίσης, ότι έδωσε οδηγίες στο λογιστήριο να αυξηθεί ο μισθόςμου κατά δέκα λίρες τον μήνα. Συγχαρητήρια μού έδωσαν επίσηςξανά το βράδυ, όταν επικοινώνησα με τον ‘‘Ελληνικό Βορρά’’ για να δώσω ανταπόκριση, η ιδιοκτήτρια της εφημερίδας Τέσα Λεβαντή, ο Διευθυντής Σύνταξης, Ηλίας Κύρου και ο Αρχισυντάκτης, Νίκος Μέρτζος. Επίσης, ομόφωνα το προσωπικό της εφημερίδας αποφάσισε να δοθεί σ’ εμέ το καθιερωμένο βραβείο της καλύτερης είδησης της χρονιάς, που ανερχόταν σε πέντε χιλιάδες δραχμές, ποσό όχι ευκαταφρόνητο για την εποχή.

»Αυτό το γεγονός το κουβαλώ για πάντα στη μνήμη μου. Πιο έντονα,όμως, το σκέφτομαι και το ξανασκέφτομαι, τη μέρα που τελείται στον Μαχαιρά το εθνικό μνημόσυνο του Θρυλικού ‘‘Αίαντα’’, του ‘‘Ρήγα’’, του ‘‘Ζήδρου’’ της ΕΟΚΑ, υπαρχηγού του Διγενή, Γρηγόρη Αυξεντίου. Και το μεγάλο μου ερώτημα είναι: Γιατί δεν με πλησίασε κανένας αρμόδιος να με ρωτήσει ποιος μου έδωσε μια τόσο σημαντική πληροφορία;».