Η οικονομία των ΗΠΑ ενισχύεται

Η αμερικανική οικονομία, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, αναπτύχθηκε με ρυθμό 3,3% το τέταρτο τρίμηνο του 2023 σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις που έκαναν λόγο για 2%. Την ίδια στιγμή ο πληθωρισμός, ειδικά ο δομικός, δηλαδή όταν αφαιρέσουμε την επίδραση τροφίμων και των προϊόντων ενέργειας, κινείται κοντά στον στόχο του 2%.

Κρατήθηκε ψηλά η κατανάλωση

Η ανάπτυξη αυτή φαίνεται να οφείλεται στη στήριξη από τις καταναλωτικές δαπάνες και τις δαπάνες του κράτους (ανεξάρτητα αν αυτό σημαίνει ένα δυσθεώρητο δημόσιο χρέος που πάντοτε μπορεί να τύχει διαχείρισης μέσα από την εκτύπωση χρήματος), οι οποίες κράτησαν την επιχειρηματική δραστηριότητα σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Από τις αναλύσεις διαφαίνεται ότι οι αυξήσεις των μισθών ξεπέρασαν τις αυξήσεις σε αγαθά και υπηρεσίες λόγω πληθωρισμού, κρατώντας την κατανάλωση σε υψηλά επίπεδα, κάτι που ενδεχομένως να μη διατηρηθεί. Οι αυξήσεις των επιτοκίων μέσα από τη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας δεν οδήγησαν σε σημαντικό περιορισμό της κατανάλωσης, όπως κάποιος θα ανέμενε, κάνοντας τη διαδικασία περιορισμού του πληθωρισμού περισσότερο χρονοβόρα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διατήρηση της κατανάλωσης φαίνεται να οδήγησε και σε αύξηση του δανεισμού, οπότε υπάρχει η πιθανότητα σημαντικό μέρος του πληθυσμού να αντιμετωπίσει στο εγγύς μέλλον πρόβλημα εξυπηρέτησής του, κάτι που σύμφωνα με αναλυτές μπορεί να οδηγήσει σε επιβράδυνση την αμερικανική οικονομία. Το γενικό όμως συμπέρασμα, στο οποίο όλοι συμφωνούν, είναι ότι η οικονομία των ΗΠΑ ξεπέρασε το σοκ της απότομης αύξησης των επιτοκίων και διατηρεί την ανθεκτικότητά της. Αυτό αποτυπώνεται και στους χρηματιστηριακούς δείκτες στις ΗΠΑ.

Τονίζεται, επιπλέον, ότι οι ΗΠΑ μπαίνουν για τα καλά στην προεκλογική περίοδο και η οικονομία είναι από τους κύριους τομείς στους οποίους οι υποψήφιοι θα πρέπει να αναδείξουν τις θέσεις τους. Σίγουρα η τωρινή κυβέρνηση θα θέλει να παρουσιάσει μια ενισχυμένη οικονομία, αποτέλεσμα σωστού τρόπου διακυβέρνησης, και από την αντίπερα όχθη οι Ρεπουμπλικάνοι θα αναδείξουν τις αυξήσεις στους φόρους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολίτες και επιχειρήσεις.

Νομισματική πολιτική τραπεζών

Δεν πρέπει να ξεχνάμε τη μίνι τραπεζική κρίση του περασμένου έτους, κατά την οποία περιφερειακές τράπεζες στην Αμερική υποχρεώθηκαν είτε να εξαγοραστούν/στηριχθούν είτε να κλείσουν. Ο κίνδυνος φαίνεται να παραμένει, με τη FED να λαμβάνει τα μέτρα της ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Ένας από τους λόγους κατάρρευσης περιφερειακών τραπεζών την τότε περίοδο ήταν η απότομη αύξηση των επιτοκίων, καθιστώντας καταθέσεις, «επιτοκιακά κλειδωμένες» ή παρόμοια χρηματοοικονομικά προϊόντας προβληματικά. Υπενθυμίζεται ότι υπήρξαν περιπτώσεις που μεγάλες τράπεζες της Αμερικής, με την ευλογία της FED, συνασπίστηκαν για να αναλάβουν τις καταθέσεις και τα περιουσιακά στοιχεία κάποιων περιφερειακών τραπεζών, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος εξάπλωσης της κρίσης.

Τα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώθηκαν, φαίνεται να μετατοπίζουν χρονικά τις αποφάσεις της FED για μειώσεις των επιτοκίων τον Μάιο, από τον Μάρτιο που εκτιμούσαν αρχικά οι επενδυτές. Η επόμενη συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της FED ενδεχομένως να καταδείξει τις προθέσεις του. Υπενθυμίζεται ότι η νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών επηρεάζεται από την πορεία του πληθωρισμού αλλά και από την επιβράδυνση που δημιουργείται στις οικονομίες (τα τελευταία στατιστικά στοιχεία για το αμερικάνικο ΑΕΠ το τελευταίο τρίμηνο του 2023 καταδεικνύουν το αντίθετο).

Οι ΗΠΑ, πέραν της μεγάλης οικονομίας που διαθέτουν, είναι ο εκδότης του νομίσματος που αποτελεί το κύριο αποθεματικό. Πέραν των οικονομικών συνεπειών στην παγκόσμια οικονομία και κυρίως στις αναδυόμενες χώρες από τις διακυμάνσεις του δολαρίου, επικρατεί δυσφορία ως προς τη θέση του νομίσματος, εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ΗΠΑ το χρησιμοποιούν ως μέσο πολιτικών πιέσεων π.χ. με την επιβολή κυρώσεων.

Την ίδια στιγμή η ΕΚΤ διατηρεί, όπως αναμενόταν, τα επιτόκια στα ίδια επίπεδα, με την ευρωπαϊκή όμως οικονομία να παρουσιάζει σημαντικά σημάδια επιβράδυνσης. Ήδη τα προβλήματα στην οικονομία της Γερμανίας, απόρροια των υψηλών τιμών ενέργειας, της μείωσης των εξαγωγών και της αδυναμίας προσαρμοστικότητας, θέτουν σε κίνδυνο τον κυβερνητικό συνασπισμό. Είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες από τους αγρότες σε Γερμανία και Γαλλία, που κατέρχονται σε πορείες διαμαρτυρίας.

Σε αυτά προστίθενται και τα δομικά προβλήματα της Ευρώπης και της Ευρωζώνης, που αποτρέπουν το ευρώ ν’ αποτελέσει το νόμισμα - ρυθμιστή στην παγκόσμια οικονομία.

Η Ευρώπη η μεγάλη χαμένη

Πολλοί είναι οι αναλυτές που τονίζουν ότι η Ευρώπη είναι η μεγάλη χαμένη από την κατάσταση στην Ουκρανία, τόσο λόγω της εγγύτητάς της προς τις περιοχές των εχθροπραξιών, αλλά και λόγω των στενών δεσμών, ενεργειακών και επιχειρηματικών, που υπήρχαν με τη Ρωσία. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, τις οποίες η Ευρώπη ακολουθεί, που φαίνεται να ανακάμπτουν και τη Ρωσία που παρουσιάζει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης λίγο πιο πάνω από το 3% (μεγάλη πρόκληση παραμένει το μέγεθος του προϋπολογισμού για εξοπλιστικά προγράμματα).

Οι πρώτες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας από την άλλη για το 2023 κάνουν λόγο για 5,2% χαμηλότερο του αναμενόμενου, που ήταν πέραν του 7%. Σημειώνεται ότι για την Κίνα το 2022 ήταν μια δύσκολη χρονιά, λόγω της μεγάλης κρίσης στα ακίνητα.

Η συναλλαγματική αξία των νομισμάτων διαδραματίζει τον δικό της ρόλο όσον αφορά την παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο. Είναι πολλοί οι παράγοντες που επηρεάζουν την αξία ενός νομίσματος, όπως η ζήτηση που υπάρχει για το συγκεκριμένο νόμισμα, τα επιτόκια και η πορεία της οικονομίας της χώρας ή συνασπισμού χωρών που στηρίζουν την έκδοσή του.

Είναι ξεκάθαρο ότι η υπερπροσφορά δημιουργεί πιέσεις στην αξία ενός νομίσματος και αυτή δημιουργείται είτε μέσω τυπώματος πραγματικού χρήματος, όπως βλέπουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (ΗΠΑ), ή μέσω των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης που ενισχύουν τη ρευστότητα στην αγορά. Σημειώνεται, επίσης, ότι σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η εξαγωγική δύναμη μιας χώρας, εφόσον οι αυξημένες εξαγωγές ενισχύουν και το νόμισμά της.

Είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένουμε να δούμε τα τελικά στατιστικά στοιχεία που αφορούν την πορεία του ΑΕΠ των κύριων διεθνών οικονομιών αλλά και της Κύπρου. Διαφαίνεται ότι υπάρχει επιβράδυνση, όμως το ζητούμενο είναι το μέγεθός της κι αν είναι δυνατή να οδηγήσει σε ύφεση.