Εφιαλτικό πόκερ με πυραύλους στη σκιά της πυρηνικής αποτρεπτικής απειλής (ΧΑΡΤΕΣ)

Προτού αναλάβει τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ ο Ντόναλτ Τραμπ, ο Πρόεδρος Μπάιντεν και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να δώσουν άδεια στην Ουκρανία να χρησιμοποιήσει τους αμερικανικούς πυραύλους ATACMS, με βεληνεκές περί τα 150 χιλιόμετρα, για να κτυπηθούν εδάφη εντός της Ρωσίας. Τα ερωτήματα που εγείρονται έχουν ως εξής: Ποιους τελικά θα κτυπήσουν οι αμερικανικοί πύραυλοι; Μόνο τους Ρώσους ή και τον Τραμπ καθώς και την Ευρώπη; Η απάντηση των Ρώσων με σύγχρονο υπερηχητικό, διηπειρωτικό πύραυλο, τελευταίας τεχνολογίας, συνιστά σαφή αποτρεπτική απειλή και δη πυρηνικού χαρακτήρα.

Προσδοκίες και αλήθειες από τα κτυπήματα

Επί των ανωτέρω μπορεί να επισημανθεί ότι, από τη χρήση των αμερικανικών ή και άλλων βρετανικών ή ακόμη και γαλλικών πυραύλων:

1. Δεν θα κερδηθεί ο πόλεμος, όπως είχαν υποσχεθεί Δημοκρατικοί και Ευρωπαίοι. Μάλλον γίνεται προσπάθεια να φέρουν τη Ρωσία στα όριά της, δηλαδή στη χρήση τακτικών πυρηνικών εάν πληγούν στρατηγικοί στόχοι, πράγμα δύσκολο λόγω της ρωσικής αντιπυραυλικής ομπρέλας, αλλά και για ένα άλλο λόγο: Από τη χρήση πυρηνικών και την ανταπόδοση δεν θα υπάρξει νικητής. Η αλλαγή του ρωσικού δόγματος για τα πυρηνικά κτυπήματα είναι ενταγμένη στη ρωσική πυρηνική αποτροπή. Έχει ως στόχο να περιορίσει τις επιλογές των Δυτικών ως προς τα κτυπήματά τους μέσω Ουκρανίας, παρά να κάνει χρήση πυρηνικών. Και τι λέει η αλλαγή αυτή: Ότι δεν θα κτυπηθούν μόνο οι χώροι από τους οποίους εκτοξεύονται πύραυλοι, που θα πλήξουν στρατηγικούς στόχους της Ρωσίας, αλλά και στρατηγικοί στόχοι εκείνων που έχουν την ευθύνη, όπως π.χ. στόχοι Ευρωπαίων ή Αμερικανών, εκτός Ουκρανίας. Ο σύγχρονος υπερηχητικός και διηπειρωτικός πύραυλος ORESHNIK, με βεληνεκές ώς και 5,500 χιλιόμετρα και ταχύτητα 12,300 χιλιόμετρα την ώρα, δύναται να φέρει και πυρηνικές κεφαλές. Μπορεί να κτυπά παντού εντός της Ευρώπης και είναι μήνυμα συναφές με την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος στη λογική της αποτρεπτικής απειλής.
2. Προσδοκάται ότι η απάντηση της Ρωσίας στα όποια κτυπήματα θα χαλάσει ακόμη πιο πολύ την εικόνα του Προέδρου Πούτιν και θα υπάρχει μεγαλύτερη αντίδραση στη Δύση. Υπό αυτές τις συνθήκες, υπάρχει η αντίληψη ότι θα είναι δυσκολότερη η διαδικασία για τον Τραμπ να εφαρμόσει τον σχεδιασμό του για ειρήνευση. Από την άλλη, δεν είναι βέβαιο εάν ενδιαφέρεται ο Πούτιν τι αντίληψη έχει γι’ αυτόν η Δυτική κοινή γνώμη. Ούτε θα είναι δύσκολο για τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο να την ρυμουλκήσει μαζί του, εάν προωθήσει σχέδιο για ειρήνευση. Επί τούτου, λοιπόν, μπορούν να υπογραμμιστούν τα εξής: Α) Το 55% των Ουκρανών θέλουν το τέλος του πολέμου, ασχέτως εάν θα χάσουν εδάφη. Κατά το πρόσφατο παρελθόν, πέραν του 73% ήταν υπέρ της συνέχισης του πολέμου. Υπάρχει αλλαγή στάσης λόγω κόστους και δη σε ανθρώπινες ζωές. Β) Αυξάνονται οι λιποταξίες και η άρνηση κατάταξης, καθώς και οι διαμαρτίες των γονιών που χάνουν τα παιδιά τους. Δεν υπάρχει το ηθικό που υπήρχε. Γ) Η Ουκρανία είναι η πρώτη χώρα σε υπογεννητικότητα και καταχρεωμένη. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το χρέος της χώρας έφτανε τον Οκτώβριο τα 155,56 δις δολάρια. Όπως προειδοποίησε ο πρώην Πρωθυπουργό της χώρας, Mykola Azarov, το εθνικό χρέος θα ήταν δυνατό να φτάσει ώς το τέλος του έτους τα 173 δις δολάρια, την ίδια στιγμή που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι το χρέος της Ουκρανίας θα ξεπεράσει τα 100 δις δολάρια το 2025. Δεν υπάρχει στην ουσία κράτος! Και θα είναι χειρότερη η κατάσταση εάν συνεχιστεί ο πόλεμος υπό την εξής έννοια: Η Ουκρανία αφενός θα χάσει εδάφη από τη Ρωσία, ενδεχομένως περισσότερα απ’ ό,τι χάνει σήμερα, και αφετέρου θα είναι καταχρεωμένη στις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους. Πώς και πότε θα ανασάνει;..

Το κόστος της ΕΕ και η αμυντική αυτονομία

Άρα, μια κλιμάκωση της κρίσης λόγω της χρήσης αμερικανικών ή άλλων Δυτικών πυραύλων και της ρωσικής απάντησης προκαλεί τρόμο και δεν βελτιώνει τη θέση των Ουκρανών σε μια επί Τραμπ διαπραγμάτευση, παρότι, κατά μία εκδοχή, θα την καθυστερήσει. Μπορεί, όμως, να την αποτρέψει; Την δυσκολεύει μεν, αλλά αν η ειρήνευση είναι κάτι που θα θέλουν Ρώσοι και Αμερικανοί, δεν θα αποτραπεί. Εκείνο που συμβαίνει από την κλιμάκωση δεν είναι μόνο η όποια αύξηση του κόστους που πληρώνει η Ουκρανία παντού, αλλά και του κόστους που πληρώνει η Ευρώπη. Διότι ο πόλεμος είναι στο σπίτι της. Και έχει ήδη τρομερό ενεργειακό και οικονομικό κόστος. Ταυτοχρόνως, δε, αυξάνεται η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ: Α) Όσο ενισχύεται, λόγω της κλιμάκωσης της κρίσης, η ρωσική απειλή που εκδηλώνεται με τρομακτικούς πυραύλους νέας γενιάς που κτυπούν παντού. Β) Λόγω της αδυναμίας των Ευρωπαίων ν’ αντιμετωπίσουν την όποια ρωσική απειλή μόνοι τους. Χρειάζονται τους Αμερικανούς. Η ενεργειακή, οικονομική, στρατιωτική και στρατηγική εξάρτηση των Ευρωπαίων από τις ΗΠΑ είναι πολύ μεγαλύτερη σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από τον πόλεμο. Και θα συνεχίσει, ανεξαρτήτως εάν επέλθει συμφωνία ή όχι. Γιατί; Διότι η ρωσική απειλή δεν θα εξαφανιστεί και ο Τραμπ θα ζητήσει από την Ευρώπη, όπως και στο παρελθόν, να βάλει το χέρι στην τσέπη, εάν θέλουν να έχει άμυνα. Μπορούν, όμως, τα κράτη της ΕΕ να φτιάξουν αυτόνομη άμυνα; Ακόμη και αν μπορούν, πότε θα την έχουν έτοιμη; Δύσκολο. Γιατί; Επειδή υπάρχει το ΝΑΤΟ, το οποίο θεσμικά είναι συνδεδεμένο με την ΕΕ και για την αλλαγή των Συνθηκών χρειάζεται ομοφωνία. Οι εντός της ΕΕ «Ατλαντιστές» εμπιστεύονται την ασφάλειά τους πιο πολύ στις ΗΠΑ παρά στους εταίρους τους. Άλλωστε, ο Τραμπ δεν θα ήθελε να τερματίσει το Δόγμα: Αμερική, η Ευρωπαϊκή Δύναμη, αλλά να βάλει τους Ευρωπαίους να πληρώνουν περισσότερα χρήματα για τη δική τους ασφάλεια κατά τρόπον ώστε να επωφελείται ο ίδιος και οι ΗΠΑ.

Ήδη, ο Τραμπ είναι σε επικοινωνία μέσω συνεργατών του με τον Πούτιν. Εάν δεν γίνει πυρηνικός πόλεμος ή επεισόδιο, γιατί να μην προκύψει προσπάθεια ειρήνευσης; Κόστος δεν έχει μόνο η Ουκρανία αλλά και η Ρωσία, καθώς και οι Ευρωπαίοι, αλλά και οι ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι ποιο θα είναι το σενάριο της λύσης. Και πώς θα είναι όλοι ικανοποιημένοι ή πώς θα πλασάρουν τη συμφωνία ακόμη και αν δεν είναι όλοι κερδισμένοι όσο θα ήθελαν. Η Ρωσία είναι υπερδύναμη και δεν είναι εύκολος διαπραγματευτής για τις ΗΠΑ ο Πούτιν. Έχει ήδη διαρρεύσει μια από τις πολλές, προφανώς, αμερικανικές παραλλαγές σχεδίων λύσης, που προσφέρει στη Ρωσία την Κριμαία, τα εδάφη που κρατά ώς αυτήν τη στιγμή με κάποιες μικρές αναπροσαρμογές και με μια συναφή πρόταση να είναι η Ουκρανία 20 χρόνια εκτός ΝΑΤΟ και μετά να γίνει νέα επί τούτου συζήτηση. Σε αντίθεση ο Πούτιν όχι μόνο δεν θέλει την Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, αλλά ζητά να τεθεί η χώρα κάτω από επιτήρηση των κρατών μελών του Σ. Ασφαλείας, που είναι και πυρηνικές δυνάμεις, για να μην εγκατασταθούν στη χώρα πυρηνικά και να μείνει αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη. Διότι, εκτός των άλλων, έχει χάσει την ουδετερότητα της Σουηδίας και της Φινλανδίας, ενώ θεωρεί ως απειλή τις Βαλτικές Χώρες. Συνεπώς δεν έχει πρόθεση να δεχθεί αλλαγή του καθεστώτος της Ουκρανίας ως νεκρής ζώνης ασφαλείας.

Στρατηγικοί στόχοι, σταθερότητα και προτεκτοράτο

Επί τούτου αναφύονται και τα ακόλουθα ερωτήματα:

1. Ποιος είναι ο στρατηγικός στόχος της Ρωσίας; Θα δεχθεί κατάπαυση του πυρός προτού φτάσει στον Δνείπερο ποταμό ή στην Οδησσό, για να μετατρέψει την Ουκρανία κλειστή χώρα, χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα, και να πλησιάσει την Υπερδνειστερία; Αυτός δεν ήταν ο αρχικός στόχος; Θα τον εγκαταλείψει στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού; Δεν θα ήταν όμως αποτυχία; Τι ενδιαφέρει τον Πούτιν υπό τις υφιστάμενες συνθήκες; Να μείνει στην Ιστορία για την προσάρτηση εδαφών, που τα έχει ήδη επιτύχει, ή να το ρισκάρει;
2. Πώς οι Ευρωπαίοι που στηρίζουν την πολιτική του Μπάιντεν και τον πόλεμο ώς την τελική νίκη της Ουκρανίας θα δικαιολογήσουν την υπαναχώρησή τους; Δεν θα ήταν γι’ αυτούς μια στρατηγική ήττα, την οποία θα πληρώσουν πολιτικά; Θα φέρει ή όχι η αλλαγή στην Προεδρία των ΗΠΑ, αλλαγή σε κυβερνήσεις στην Ευρώπη, που στήριξαν αναφανδόν τους Δημοκρατικούς; Θα είναι οι συνομιλίες για ειρήνευση ένας πρόσθετος λόγος εφόσον η πολιτική τους θα είναι εκτεθειμένη; Πώς θα σταθεί στην εξουσία ο Ζελένσκι, που έστελνε κόσμο στο πεδίο της μάχης ώς την τελική νίκη όταν θα χάσει εδάφη; Θα σημάνει ή όχι μια συμφωνία το τέλος του; Και αν δεν φύγει από την Προεδρία θα υπάρξει ή όχι πολιτική αστάθεια; Ποιος θα εγγυηθεί την πολιτική σταθερότητα στην Ουκρανία; Οι ΗΠΑ, η Ρωσία ή η ΕΕ; Ή και οι τρεις μαζί; Θα γίνει ή όχι η Ουκρανία ένα κλασικό προτεκτοράτο και μια νεκρή ζώνη των μεγάλων δυνάμεων;

Ο νέος σχεδιασμός και το τόξο…

Ο Τραμπ, πάντως, επιδιώκει να δημιουργήσει μια νέα γεωπολιτική συνθήκη στον χώρο της Ευρασίας. Και πώς θέλει να το πετύχει; Ο στόχος του είναι η αποτροπή της Κίνας. Όχι μόνο οι ΗΠΑ, αλλά ούτε η Ρωσία θα ήθελε την Κίνα να είναι πρώτη μεταξύ ίσων στο παγκόσμιο σύστημα περί το 2030. Συνεπώς, είναι θεμιτή η βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ – Ρωσίας και Ευρώπης, που σημαίνει όμως και ενεργειακή αποκατάσταση; Από την άλλη, σε αυτήν την εξίσωση μπαίνει και η Τουρκία ως χώρα του ΝΑΤΟ και ως περιφερειακή δύναμη, η οποία κατά τον πόλεμο τήρησε ίσες αποστάσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, καθώς και με την Κίνα και την Ουκρανία. Είναι η χώρα της δυτικής ανάσχεσης στη Μαύρη Θάλασσα ως σημαντική δύναμη του ΝΑΤΟ. Είναι εξίσου σημαντική χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στον Καύκασο, ενώ μέσω των τουρκογενών χωρών, των οποίων ηγείται, φτάνει ώς την Κίνα. Διατηρεί άριστες σχέσεις με την Ουκρανία και θα θελήσει να έχει ρόλο στη διαδικασία ειρήνευσης. Ανεξαρτήτως του ρόλου της στο Ουκρανικό, θα είναι, λόγω της στρατηγικής την οποία έχει οικοδομήσει μέσω της γεωπολιτικής της θέσης, υπολογίσιμης σημασίας στη νέα τάξη πραγμάτων, την οποία οι ΗΠΑ θα θελήσουν με τη συμμετοχή της Ρωσίας να δημιουργήσουν στην Ευρασία, της οποίας στρατηγικό τόξο συνιστά η περιοχή μας.

Σχέσεις Κύπρου, Ρωσίας, ΗΠΑ και Τουρκίας

Η Τουρκία, λοιπόν, δεν εκτιμάται να είναι χαμένη από τη διαδικασία ειρήνευσης ή από μια φόρμουλα λύσης στο Ουκρανικό. Λογικό είναι ότι η Άγκυρα θα επιδιώξει, όπως και οι ΗΠΑ, τη βελτίωση των σχέσεών τους. Το επόμενο θέμα είναι εάν θα βελτιωθούν οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας. Εδώ είναι τα πολύ δύσκολα. Συναφώς, διερωτάται κάποιος: Πού βρίσκονται Κύπρος και Ελλάδα; Αμφότερες: 1) Εμφανίστηκαν βασιλικότερες του βασιλέως και διέρρηξαν τις σχέσεις τους με τη Μόσχα. Πώς θα τις φτιάξουν τώρα, εάν τις βελτιώσουν οι ΗΠΑ με τη Ρωσία; Ξεχνά ή όχι εύκολα ο Πούτιν; 2) Έβαλαν όλα τα αβγά τους στο καλάθι των Δημοκρατικών και εξελέγη ο Τραμπ. Τώρα ποιος θα υπερασπιστεί τα συμφέροντά μας με τη Ρωσία; Η ΕΕ; Τις κυβερνήσεις των εταίρων μας ποιος θα τις υπερασπιστεί για να μας υπερασπιστούν εμάς, όταν η ΕΕ είναι φύσει και θέσει αδύναμη και αναξιόπιστη; Κάποιος δικαίως θα ισχυριστεί ότι έχουν βελτιωθεί οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ και δη λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή, την οποία θα επιδιώξει να τελειώσει και αυτήν ο Τραμπ για τους εξής λόγους: 1) Να επανασυστήσει τη Συμφωνία του Αβραάμ για να φέρει και πάλι κοντά το Ισραήλ με αριθμό αραβικών και μουσουλμανικών κρατών και δη με τη Σαουδική Αραβία, έτσι ώστε να απομονώσει το Ιράν και να τσακίσει την τρομοκρατία. 2) Να συνδέσει την Ευρασία με τη Μέση Ανατολή και την Ινδία και να αποδυναμώσει τους BRICs και την Κίνα. 3) Η σχέση μας με τις ΗΠΑ δεν είναι καν αλληλεξάρτησης αλλά εξάρτησης, διότι δεν διαθέτουμε αξιόπιστες ένοπλες δυνάμεις. Μπορεί μεν οι Αμερικανοί να χαλούν μετά την κρίση στη Μ. Ανατολή «τη σούπα στην Τουρκία», να μην της επιτρέπουν δηλαδή να έχει ηγετικό ρόλο, λόγω της παρουσίας του 6ου Αμερικανικού Στόλου, όμως, με τη λήξη των εχθροπραξιών θα αποχωρήσουν. Χωρίς να… φύγουν. Ως εκ τούτου, με βάση τα ισοζύγια δυνάμεων, η Τουρκία θα έχει τον κύριο λόγο στη σχέση της με την Κύπρο και θα επιδιώξει να τον επεκτείνει μέσω της Γαλάζιας Πατρίδας. Ερώτημα: Πώς λοιπόν θα μπορούσαμε να γίνουμε σύμμαχοι των ΗΠΑ με ειδικό όφελος, που θα είναι αποτρεπτικό για την τουρκική απειλή; Μόνο με το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου και τη συνεργασία με το Ισραήλ. Υπάρχει χρόνος; Πάντα. Το πρόβλημα είναι άλλο: Ότι τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία είναι κολλημένες και επιμένουν σε μια Πενταμερή για το Κυπριακό, στην οποία μέχρι στιγμής επιτρέπουν στην Τουρκία να θέτει επί τάπητος την ισότιμη κυριαρχία και τα δύο κράτη. Και να προδιαγράφει μια λύση, που θα είναι διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα εντάσσει την Κύπρο κάτω από τον δικό της έλεγχο στη νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική και στο σύστημα ασφάλειας από την Ευρασία ώς τη Μέση Ανατολή, και τη γειτονιά μας…

Οι τρεις χάρτες αποτυπώνουν τις εκτάσεις που κατέχει η Ρωσία επί ουκρανικού εδάφους σε διάφορες χρονικές περιόδους από την έναρξη του πολέμου μέχρι σήμερα. Ο δε τελευταίος είναι συγκριτικός. Σήμερα η Ρωσία κατέχει το 20% περίπου και, αν αρχίσουν διαπραγματεύσεις ειρήνευσης, θα είναι δύσκολο να της το αποσπάσουν.

Η νέα αρχιτεκτονική Τραμπ επιδιώκει τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, τη δημιουργία συνθηκών συνεργασίας με τη Ρωσία στον χώρο της Ευρασίας (βλέπε πράσινο χρώμα), την ανάσχεση της Κίνας και την απομόνωση του Ιράν. Ο πρώτος χάρτης δεν αποτυπώνει απλώς τα προαναφερθέντα, αλλά και τις διάφορες σημαντικές γεωπολιτικές περιοχές του πλανήτη και, ειδικότερα, τα σημεία ελέγχου και διέλευσης πολεμικών και εμπορικών πλοίων. Βλέπε 1, 2, 3. Η αρχιτεκτονική Τραμπ στηρίζεται αφενός στις θεωρίες του Μάκιντερ και του Σπάικμαν, περί ελέγχου του κέντρου της Γης, αλλά και του δόγματος: όποιος ελέγχει τις θάλασσες, ελέγχει το παγκόσμιο σύστημα.

Πέραν του χώρου της Ευρασίας, ο Πρόεδρος Τραμπ επιδιώκει την ανασύσταση των Συμφωνιών του Αβραάμ για να συνδέσει τα αραβικά κράτη με το Ισραήλ και να δημιουργήσει τον ασφαλή διάδρομο μεταξύ Ινδίας - ΗΑΕ - Σαουδικής Αραβίας - Ιορδανίας - Κύπρου - Ελλάδας. Η περιοχή μας αποτελεί σημαντικό τόξο στην περιφέρεια της Ευρασίας.