Η απαγορευμένη ταινία   ΚΥΠΡΟΣ Η ΑΛΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ξαναπροβάλλεται στο Κινηματογραφικό Αφιέρωμα Μνήμης Κατεχομένων

Συναντήσαμε τους σκηνοθέτες στο ιστορικό βιβλιοπωλείο της Λευκωσίας ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ, εντός της Στοάς ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, γνωστής στους παλαιότερους ως Στοάς της ΚΕΜ.

Εδώ η ΘΕΚΛΑ ΚΙΤΤΟΥ και ο ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ ( γνωστός στο νησί μας και ως εκφωνητής του Πολυτεχνείου) οργανώνουν την προβολή της ταινία τους ΚΥΠΡΟΣ Η ΑΛΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, στα πλαίσια του Αφιερώματος ΜΝΗΜΗ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΩΝ, που οργανώνει η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ.

Απαντούν στα τηλέφωνα, ετοιμάζουν προσκλήσεις και ένα μεγάλο πίνακα όπου εκθέτουν την τραγική ιστορία του διωγμού της βραβευμένης ταινίας τους.

Κοιτάζω στους τοίχους τις φωτογραφίες από την ίδρυση του βιβλιοπωλείου. Στην λεζάντα διαβάζω: « αμέσως μετά την εισβολή ανέλαβαν έντονη δράση διαφώτισης για την κυπριακή τραγωδία… και λίγους μήνες μετά  ιδρύουν το βιβλιοπωλείο ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ  με σκοπό την πνευματική ανάπτυξη και την διακίνηση ιδεών ».

Μέσα στην φωτιά του πολέμου, μου εξηγούν, φοιτητές ακόμα  κατέβηκαν στην Κύπρο τον Σεπτέβρη του ’74, ως ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΑΥΤΟΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, την οποίαν μόλις είχαν ιδρύσει.

ΕΡ: Ήταν τότε που αρχίσατε και τα γυρίσματα; Πώς μπορέσατε και τα συνδυάσατε και τα δύο;

Θ.Κ: Την ονομασία ΤΑ ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΑ την είχα εμπνευσθεί από την Εξέγερση του Οκτώβρη του 1931, εναντίον της αγγλικής κατοχής. Το επαναστατικό ιδεώδες αποτελούσε βασική αξία για τη δική μου γενιά. Μέσα από τις καθημερινές λαϊκές κινητοποιήσεις του ’74, διαβλέπαμε μια εν τη γενέσει Εξέγερση. Αυτό που συνέβαινε ήταν η ΖΩΣΑ ΙΣΤΟΡΙΑ. Ριχτήκαμε με πάθος στα γυρίσματα και με πίστη ότι η ταινία θα καταγράψει τις κρυμμένες αλήθειες και θα δώσει κουράγιο σ’ αυτό τον λαό. Ο παραγωγός του Αγγελόπουλου ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΛΙΟΣ, μας στήριξε τους πρώτους μήνες, αναλαμβάνοντας τις αμοιβές επαγγελματικού συνεργείου με διευθυντή φωτογραφίας τον ΣΤΑΥΡΟ ΧΑΣΑΠΗ. Κάλυψε μεγάλο κόστος του φιλμ και όλα τα εργαστήρια. Όσο περνούσαν οι μήνες, νέες εξελίξεις ραγδαία ξεπερνούσαν τις προηγούμενες και ο παραγωγός δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Εμείς δεν μπορούσαμε να απουσιάζουμε. Συνεχίσαμε μόνοι. Με μια κάμερα BOLEX στην θέση της ΕCLAIR και ένα μαγνητόφωνο UHER στην θέση του NAGRA.

ΕΡ: Πάντως η ταινία σας δεν δείχνει να σας έλειπε εξοπλισμός και χρήμα. Το αντίθετο μάλλον.

Θ.Κ: Αυτό είναι αλήθεια. Στην Θεσσαλονίκη μας ρωτούσαν πόσα εκατομμύρια στοίχισε αυτή η ταινία. Η δε ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ, πρόεδρος τότε της Κριτικής Επιτροπής, μετά την προβολή και ενώ η κατάμεστη αίθουσα σειόταν επί 30 λεπτά από το χειροκρότημα και τα ΜΠΡΑΒΟ, σηκώθηκε από την θέση της, μας τράβηξε πάνω στη σκηνή, εμάς 2 νέους δημιουργούς και κατασυγκινημένη μας είπε: αυτό που κάνατε ήταν ένα ΜΕΓΑΛΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ! Έχοντας προσπαθήσει η ίδια το 1975 να κάνει ένα ντοκυμανταίρ  για την Κύπρο, το οποίο δεν ολοκλήρωσε, γνώριζε από πρώτο χέρι τις δυσκολίες.

ΕΡ: Όταν λοιπόν η ταινία σας έρχεται στην Κύπρο το 1978, είχε ήδη στις περγαμηνές της: 2 σημαντικά Βραβεία του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης 1976, απόφαση του Ελληνικού Υπουργείου Βιομηχανίας ότι τελεί υπό την  «προστασία του Ελληνικού κράτους»,

πολύ καλές έως εξαιρετικές κριτικές, είχε συμπεριληφθεί στο ΑΦΙΕΡΩΜΑ που έκανε για την Κύπρο το Δήμος Αθηναίων το 1977 και είχε ήδη προβληθεί πανηγυρικά στην ΕΡΤ1, τον Ιούλιο του 1977! Σας εξέπληξε η απόφαση της Επιτροπής Λογοκρισίας;

Λ.Π: Εμένα με εξέπληξε σφόδρα. Η Θέκλα την υποψιαζόταν έχοντας μελετήσει τη ζωή και τους ήρωες του μεγάλου Κύπριου πεζογράφου ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ. Με εξέπληξε και στην αρχή την εξέλαβα ως ένα λάθος.

Με τα χρόνια κατάλαβα το κυπριακό σύστημα. Ήταν μια  αποικιοκρατούμενη χώρα η οποία με κάθε ευκαιρία ανανέωνε την υποταγή της εκποιώντας το μεγαλύτερο αγαθό: την ελευθερία του λαού της. Συνειδητοποίησα πόσο καίριες ήταν οι σκηνές της ταινίας μας με τον διαδηλωτή στο Αμερικάνικο Κέντρο να σηκώνει το πλακάτ  ΔΕΝ ΘΑ ΑΝΕΧΤΟΥΜΕ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ, ενώ ο κρατικός αστυνομικός κραδαίνει το ρόπαλο, με τους Τουρκοκύπριους από τα νότια και τα δυτικά  να μεταφέρονται από τους Εγγλέζους στα βορεινά με πούλμαν του ΟΗΕ και  με τις ευλογίες της Κυπριακής Κυβέρνησης, με την ντόπια πλουτοκρατία να γλεντοκοπά μέσα στο ΧΙΛΤΟΝ αγκαλιά με τους ξένους πολυεθνικούς και τους πράκτορες την ώρα που ολοφυρόμενες μαυροφόρες  γυναίκες σπάνε τα κάγκελα στην Αρχιεπισκοπή, ενώ μια παραγκωνισμένη και οργισμένη νεολαία χτυπιέται με τις δυνάμεις ασφαλείας επιστρέφοντας τα δακρυγόνα …

Οι δύο συνομιλητές έκλεισαν με την εκπληκτική ομιλία του αλησμόνητου ποιητή ΛΕΥΚΙΟΥ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ κατά την πρεμιέρα της ταινίας στις 14  ΙΟΥΛΙΟΥ 1984.

« … το τραγελαφικό είναι ότι  σε μια Κύπρο ημικατεχόμενη, με 40.000 Τούρκους στρατιώτες, Εγγλέζικες βάσεις και την θάλασσά της ξέφραγο αμπέλι στις ορέξεις της πολυεθνικής δύναμης, με το νότιο τμήμα της από Αγιάναπα ίσαμε Πάφο «μεταποιημένο» σε τουριστικό παζάρι, η Επιτροπή Λογοκρισίας βρήκε μια κινηματογραφική ταινία «κοινωνικά και πολιτικά επικίνδυνη»! Τι πιο επικίνδυνο κοινωνικά και πολιτικά υπάρχει για μια κοινωνία, όταν οι εισβολείς εξοπλίζονται με σύγχρονο πολεμικό υλικό ενώ τα μέλη της γεύονται την τουριστική μαριχουάνα απνευστί και ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας μιμείται και θαυμάζει, ανέκκλητα ίσως, τον αμερικάνικο τρόπο ζωής, δίχως μπούσουλα; Όταν η Λεμεσός έχει μετατραπεί σε αποικία Λιβανέζων μπίζινες-μαν και ζει μόνιμα σε ρυθμό ραχάτ- ραμαζάν, υπό τους ήχους του μπαϋράκ. Όταν οι πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στα προσφυγικά γκέτο με υπόδειξη και καθοδήγηση αμερικάνικη, για να αποτελέσουν το φτηνό εργατικό δυναμικό στο πολυδιαφημιζόμενο οικονομικό μας θαύμα; Κι ακόμη, όταν μια καινούρια κλίμακα αξιών έχει διαπεράσει το κοινωνικό σώμα του νησιού και τα απόβλητα αυτής της μεταποίησης ( ναρκωτικά, βιντεοκασέτες πορνό, λαθρεμπόριο κ.ά ) ως εκχειλίζων πολτός έχει βαλθεί να μας επικαλύψει, η απαγόρευση μιας ταινίας, βάζει εναγώνια μπροστά μας κι ένα άλλο καυτό πρόβλημα: της κριτικής συμμετοχής όλων μας και ιδιαίτερα των πνευματικών δημιουργών, σ’ όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής μας ζωής. Γιατί εκείνο που απουσίαζε και απουσιάζει σ’ αυτό τον τόπο είναι η κριτική, η έκφραση μιας άλλης άποψης διαφορετικής από την δική μας ».

ΕΡ: Πόσο επίκαιρη είναι σήμερα μια τέτοια ταινία;

Η ομιλία του ΛΕΥΚΙΟΥ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ υπήρξε τότε ένα ανελέητο χαστούκι εναντίον της Λογοκρισίας. Σήμερα, μετά από 50 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΤΟΧΗΣ η Κύπρος δεν έχει βρεί ακόμα τα ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.Χρειάζεται ένα περισσότερο σκληρό και ανελέητο χαστούκι εναντίον όσων εντός και εκτός της πατρίδας μας απεργάζονται την νομιμοποίηση της κατοχής.  Κι αυτό πρέπει να έρθει από την νέα γενιά, που εξακολουθεί να είναι παραγκωνισμένη.

Η δε ταινία παραμένει τραγικά επίκαιρη, όσο η ΚΥΠΡΟΣ εξακολουθεί να είναι υπόδουλη … »

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Η ταινία ΚΥΠΡΟΣ Η ΑΛΛΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, προβάλλεται την Παρασκευή 29 Νοεμβρίου στο ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΕΙΟ (Λεύκωνος 67, πίσω από το Γυμνάσιο Φανερωμένης), ώρα 7.30 μ.μ. Προλογίσουν οι: ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΑΤΖΗΘΩΜΑΣ, φιλόλογος και κριτικός, εκδότης του περιοδικού ΔΙΟΡΑΜΑ και ο εκπρόσωπος της Ταινιοθήκης ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΓΙΟΜΑΜΙΤΗΣ

ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ, συνιστάται να κρατήσετε θέση στο τηλέφωνο 96883840