«Δεν έφτασαν ποτέ» - Ένας χρόνος από το έγκλημα στα Τέμπη
Ένα χρόνο μετά και οι πολίτες ακόμα απαιτούν διαλεύκανση των αιτιών, εντοπισμό και τιμωρία όλων των υπευθύνων γι’ αυτήν την τραγωδία
Τέμπη, 28 Φεβρουαρίου 2023, ώρα 23:21. Η μέρα και η ώρα που σταμάτησε ο χρόνος για 57 ψυχές μετά τη μετωπική σύγκρουση της επιβατικής αμαξοστοιχίας, που είχε κατεύθυνση προς Θεσσαλονίκη, με την εμπορική που κατευθυνόταν προς Αθήνα.
Ένα λάθος του σταθμάρχη οδήγησε τα δύο τρένα να πηγαίνουν στην ίδια γραμμή για πολλά λεπτά, με αποτέλεσμα να συγκρουστούν. Οι μέρες που ακολούθησαν συγκλονιστικές, πλήθος κόσμου βγήκε σε δρόμους και πλατείες συμμετέχοντας σε κινητοποιήσεις για την ασφάλεια στα μέσα μεταφοράς, ενώ εθελοντές σχημάτισαν ουρές προκειμένου να δώσουν αίμα, βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο τους τραυματίες.
Ένα χρόνο μετά και οι πολίτες ακόμα απαιτούν διαλεύκανση των αιτίων, εντοπισμό και τιμωρία όλων των υπευθύνων γι’ αυτήν την τραγωδία. Δεν πείθονται από το αφήγημα περί ανθρώπινου λάθους του σταθμάρχη, μιλούν για ευθύνες που βαραίνουν πολλές κυβερνήσεις και για νοοτροπίες χρόνων.
Οι ημέρες που ακολούθησαν θύμιζαν σκηνές αρχαίας τραγωδίας - έξω από τα νοσοκομεία γονείς να περιμένουν την ταυτοποίηση των δικών τους ανθρώπων. Στη μακάβρια λίστα των θυμάτων, νέα άτομα, από 15 ετών, 20χρονοι φοιτητές αλλά και συνταξιούχοι.
Τρίτη, 28 Φεβρουαρίου… Ώρα 23:21. Τέμπη
Το μοιραίο εκείνο βράδυ η επιβατική αμαξοστοιχία θα αναχωρούσε από Αθήνα για Θεσσαλονίκη στις 7:22 μ.μ. μεταφέροντας περίπου 350 επιβάτες, ωστόσο υπήρξε μια μικρή χρονική καθυστέρηση. Η αμαξοστοιχία κατέφθασε στη Λάρισα με καθυστέρηση λόγω ενός περιστατικού που προηγήθηκε στον σταθμό του Παλαιοφαρσάλου και αποχώρησε από τον σταθμό της Λάρισας στις 23:00, εισερχόμενη -λανθασμένα- στη γραμμή καθόδου. Την ίδια ώρα η εμπορευματική αμαξοστοιχία πορευόταν από τη Θεσσαλονίκη στη Λάρισα στην ίδια, καθοδική γραμμή.
Η μετωπική σύγκρουση των δύο αμαξοστοιχιών σημειώθηκε στις 23:21 της 28ης Φεβρουαρίου 2023, στη γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη. Το τμήμα όπου σημειώθηκε το ατύχημα ήταν διπλής τροχιάς, όμως τα αυτόματα χειριστήρια είχαν καταστραφεί λόγω πυρκαγιάς το 2019, οπότε η μεταγωγή εξακολουθούσε να ελέγχεται χειροκίνητα. Από τη σύγκρουση, τα περισσότερα βαγόνια του επιβατικού τρένου εκτροχιάστηκαν, ενώ τη στιγμή της σύγκρουσης προκλήθηκε ακαριαία έκρηξη και πυρκαγιά, που κατέκαψε τα δύο μπροστινά βαγόνια της επιβατικής αμαξοστοιχίας.
Πολλοί από τους επιβαίνοντες ήταν φοιτητές που επέστρεφαν στη Θεσσαλονίκη μετά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο δυστύχημα σκοτώθηκαν 57 άνθρωποι, εκ των οποίων 56 ταυτοποιήθηκαν από βιολογικό υλικό, ενώ σε μία περίπτωση αγνοουμένης δεν βρέθηκε δείγμα. Τουλάχιστον 85 άνθρωποι τραυματίστηκαν, από τους οποίους 25 πολύ σοβαρά.
Σύμφωνα με τον επιθεωρητή του ΟΣΕ (Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας), τα αίτια του δυστυχήματος συνοψίζονται στην άκαιρη διέλευση της επιβατικής αμαξοστοιχίας λόγω καθυστέρησης, την απουσία επικοινωνίας μεταξύ του μηχανοδηγού της εμπορικής αμαξοστοιχίας και του σταθμάρχη, την εγκατάλειψη των πόστων εν ώρα υπηρεσίας από δύο σταθμάρχες, και την ολιγωρία ως προς την ολοκλήρωση της εγκατάστασης του συστήματος τηλεδιοίκησης και των έργων σηματοδότησης.
Ο σταθμάρχης Λάρισας συνελήφθη και προσήχθη στον εισαγγελέα. Στην πρώτη του κατάθεση αναγνώρισε ότι δρομολόγησε το επιβατικό τρένο σε λάθος ράγες, κατανοώντας το σφάλμα του όταν, αργότερα, ενημερώθηκε για το δυστύχημα. Για κατάθεση κλήθηκε, επίσης, ο εκπρόσωπος της εταιρείας Hellenic Train. Στις 5 Μαρτίου ο σταθμάρχης, μετά την απολογία του, κρίθηκε ομόφωνα ως προφυλακιστέος. Αντιμετωπίζει κατηγορίες όπως για κακουργηματική πράξη διατάραξης της ασφάλειας των συγκοινωνιών και το πλημμεληματικό αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροήν και της σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροήν.
Ψήφισμα με στόχο 1.000.000 υπογραφές
Ο Σύλλογος Πληγέντων Δυστυχήματος Τεμπών έχει θέσει προς υπογραφή ψήφισμα, με το οποίο ζητά, με αφορμή την τραγωδία, να αναληφθούν από τη Βουλή συγκεκριμένες πρωτοβουλίες προκειμένου να μην υπάρξει συγκάλυψη του εγκλήματος στα Τέμπη.
Η Μαρία Καρυστιανού, πρόεδρος του Συλλόγου και μητέρα θύματος, έχει δημιουργήσει μιαν αναφορά στην πλατφόρμα change.org, στοχεύοντας στην έναρξη των διαδικασιών για την αναθεώρηση του Συντάγματος, την ενεργοποίηση του νόμου περί Ευθύνης Υπουργών καθώς και την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας.
Σκοπός της αναφοράς, που έχει τον τίτλο «Τραγωδία – Τέμπη 2023», είναι να συγκεντρωθούν 1.000.000 υπογραφές πολιτών, μέσω των οποίων θα αυξηθεί η κοινωνική επιρροή. Η επιρροή αυτή μπορεί να λάβει τον ρόλο ενός «όπλου», το οποίο θα βοηθήσει σημαντικά να επιτευχθεί ο προκαθορισμένος στόχος. Με άλλα λόγια, οι υπογραφές δεν εξασφαλίζουν την έναρξη των διαδικασιών για την αναθεώρηση του Συντάγματος, αλλά μπορούν να ασκήσουν πίεση στους αρμόδιους φορείς να αναλάβουν δράση.
Μπαλάκι ευθυνών στην εξεταστική επιτροπή για τα Τέμπη
Τον Νοέμβριο του 2023 συγκροτήθηκε η εξεταστική επιτροπή της Βουλής για «τη διερεύνηση του εγκλήματος των Τεμπών και όλων των πτυχών που σχετίζονται με αυτό». Η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις 28 Νοεμβρίου, σε δίνη σκληρών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων.
Μεταξύ άλλων στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για την τραγωδία κατέθεσε ο πρώην Υπουργός του ΠΑΣΟΚ, Δημήτρης Ρέππας (2009-2011), ο οποίος ανέφερε ότι, αν είχε ολοκληρωθεί η σύμβαση για την αποκατάσταση του Συστήματος Σηματοδότησης-Τηλεδιοίκησης του σιδηροδρομικού τμήματος Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας, θα είχε αποφευχθεί το δυστύχημα.
Επιπλέον, την άποψη ότι ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καθοριστικός στη λειτουργία του σιδηροδρόμου, είτε έχουμε συστήματα είτε δεν έχουμε, εξέφρασε ο πρώην πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (2011-2016), Βασίλειος Τσιαμαντής.
Συγκινησιακά φορτισμένη και μιλώντας όρθια, η πρόεδρος του Συλλόγου Οικογενειών Θυμάτων Μαρία Καρυστιανού κατέθεσε στις 24 Ιανουαρίου, επισημαίνοντας πως περιμένει δικαίωση από την ελληνική Δικαιοσύνη. «Ξέρετε τι είναι να παρακαλάς να έχεις το παιδί σου τραυματισμένο από το να το έχεις νεκρό; Να περιμένουμε για την ταυτοποίηση και μετά το χάος;», διερωτήθηκε, με την ίδια να ζητά απαντήσεις για τους λόγους που οδήγησαν στην αλλοίωση του χώρου του δυστυχήματος και στη μεταφορά των βαγονιών. Η ίδια χαρακτήρισε το δυστύχημα «έγκλημα», προσθέτοντας πως ο σιδηρόδρομος «δεν έπρεπε να λειτουργεί ούτε για μία απλή διαδρομή».
Ως μάρτυρας κατέθεσε και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Train, Μαουρίτσιο Καποτόρτε, ο οποίος ανέφερε πως αποδίδεται σε σφάλμα του σταθμάρχη το σιδηροδρομικό δυστύχημα βάσει της εσωτερικής έρευνας της εταιρείας. Ερωτηθείς αν η Hellenic Train έχει ευθύνη για το δυστύχημα, ο κ. Καποτόρτε απάντησε αρνητικά.
Ο εμπειρογνώμονας Γιάννης Χαλκιάς επέρριψε ευθύνες στον σταθμάρχη και στον μηχανοδηγό της μοιραίας αμαξοστοιχίας του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη. «Ο σταθμάρχης έπρεπε να πατήσει με τα χέρια του δυο κουμπιά. Αν το έκανε, δεν θα γινόταν τίποτα», δήλωσε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως «τα λάθη του σταθμάρχη ήταν μοιραία».
Στις 13 Φεβρουαρίου κατέθεσε ο πρώην Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής. Αναφερόμενος στην παραίτησή του από τη θέση του υπουργού λίγες ώρες μετά το δυστύχημα, τόνισε: «Δεν σκέφτηκα ούτε στιγμή να κρυφτώ πίσω από ευθύνες άλλων. Παραιτήθηκα ενάντια στην πεπατημένη της πολιτικής πρακτικής σε τέτοιες περιστάσεις. Θεώρησα την πράξη αυτή, αυτονόητη».
Σημειώνεται ότι στις 28 Φεβρουαρίου καλούνται να απολογηθούν στην ανακρίτρια ευρωπαϊκών υποθέσεων 23 μη πολιτικά πρόσωπα, που είναι κατηγορούμενοι για την περιβόητη Σύμβαση 717 που αφορά στην αναβάθμιση του συστήματος σηματοδότησης-τηλεδιοίκησης στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
