Αναβάλλονται οι αποφάσεις για τα επιτόκια

Όπως αναμενόταν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στην πρόσφατη συνεδρία του Διοικητικού της Συμβουλίου διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια, σημειώνοντας όμως τη μείωση που καταγράφεται στα στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον πληθωρισμό.

Επιπλέον, στην ανακοίνωση μετά τη συνεδρία επισημάνθηκε ότι απαιτούνται περισσότερα στοιχεία για να επιβεβαιωθεί η τάση, ενώ ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στις αναπροσαρμογές των μισθών που διατηρούν την κατανάλωση και πώς επηρεάζουν τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων.

Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ ακολουθεί αυτήν της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας. Τα στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό και την πορεία των οικονομιών αξιολογούνται κατά τη διάρκεια των συνεδριών και λαμβάνονται οι ανάλογες αποφάσεις, ενώ μετά το πέρας τους οι ανακοινώσεις των αποτελεσμάτων ενδεχομένως να δίνουν κάποια ένδειξη για τις επόμενες συνεδριάσεις.

Αναφορές για Ιούνιο

Oι αγορές φαίνεται να εκτιμούν ότι μειώσεις των επιτοκίων θα υπάρξουν το δεύτερο εξάμηνο του έτους, κάτι που συνάδει με τις αναφορές για Ιούνιο από τη Διοικήτρια της ΕΚΤ. Οι πορείες των οικονομιών της Αμερικής και της Ευρώπης, σε λιγότερο βαθμό, συνηγορούν στο γεγονός ότι δεν θα υπάρξουν άμεσα μειώσεις των επιτοκίων. Η οικονομία των ΗΠΑ, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που ανακοινώνονται, βρίσκεται σε ανάπτυξη, ενώ στην Ευρώπη φαίνεται ότι καταγράφεται ήπια επιβράδυνση, ίσως ένα μικρό ποσοστό αρνητικής ανάπτυξης.

Το γεγονός ότι δεν έχει παρουσιαστεί, προς το παρόν, σημαντική επιβράδυνση των οικονομιών επιτρέπει στις Κεντρικές Τράπεζες να αναβάλλουν τις αποφάσεις τους. Φυσικά, διαφαίνεται ότι η οικονομική διαφορά μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ διευρύνεται προς όφελος της δεύτερης. Διαφαίνεται, δηλαδή, ότι οι γεωπολιτικές συγκρούσεις φαίνεται να επηρεάζουν περισσότερο την Ευρώπη και τον πυρήνα της, εφόσον η γερμανική οικονομία φαίνεται να είναι από τα θύματα της ακριβής ενέργειας και του περιορισμού των ευρωπαϊκών εξαγωγών.

Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη όσον αφορά τις αποφάσεις για τα επιτόκια. Η πορεία του πληθωρισμού, o οποίος κινείται καθοδικά με βάση τα προκαταρκτικά στοιχεία Φεβρουαρίου, και η πορεία των οικονομιών. Ο πληθωρισμός κινείται προς τον στόχο του 2%, όμως θα πρέπει να επιβεβαιωθεί η τάση.

Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα παραμένουν, ενώ αναμένονται και αποφάσεις από τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες για μείωση της προσφοράς ώστε να συγκρατήσουν τις τιμές του πετρελαίου, ζητήματα τα οποία τροφοδοτούν τον πληθωρισμό.

Από την άλλη, ενδεχόμενη απότομη συρρίκνωση της επιχειρηματικής και οικονομικής δραστηριότητας θα οδηγήσει σε γρηγορότερες αποφάσεις όσον αφορά τις μειώσεις των επιτοκίων, όπως είχε γίνει, για παράδειγμα, στις αρχές της χρηματοπιστωτικής κρίσης και κατά τη διάρκεια της εξάπλωσης του κορωνοϊού, όταν είχαν υιοθετηθεί και ενισχυθεί προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης.

Η αύξηση των επιτοκίων, στην οικονομική θεωρία η «απορρόφηση» ρευστότητας από την αγορά περιορίζει τη ζήτηση και την κατανάλωση, οδηγώντας τις τιμές προς τα κάτω. Κάποιος θα περίμενε γρηγορότερη μείωση του πληθωρισμού λαμβάνοντας υπόψη την επιθετικότητα με την οποία αυξήθηκαν τα επιτόκια από τις Κεντρικές Τράπεζες.

Διαφαίνεται ότι σημαντικό μέρος των αυξήσεων στις τιμές αποτελείται από τον «πληθωρισμό της προσφοράς», δηλαδή αυτόν που αφορά την εφοδιαστική αλυσίδα, το κόστος της ενέργειας, των πρώτων υλών και των τροφίμων. Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία οι τιμές στα ενεργειακά προϊόντα σημείωσαν σημαντική αύξηση, όπως και στα σιτηρά, λόγω της καταστροφής υποδομών, ενώ οι κυρώσεις και οι αντικυρώσεις σε συνδυασμό με τους Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα αυξάνουν τα μεταφορικά κόστη.

Οπότε, η αύξηση των επιτοκίων πίεσε τον πληθωρισμό προς τα κάτω, αλλά όχι με τον ρυθμό που θα ανέμενε κάποιος. Την ίδια στιγμή, είναι ξεκάθαρο ότι ο περιορισμός της ζήτησης / κατανάλωσης και η αναβολή επενδύσεων και επιχειρηματικών έργων, λόγω αυξημένου κόστους χρηματοδότησης, οδηγούν σε επιβράδυνση τις οικονομίες, με την Ευρώπη ενδεχομένως να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη.

Οποιαδήποτε σύγκρουση - πολιτική, οικονομική και ακόμη χειρότερα στρατιωτική, εντείνει τη μεταβλητότητα στις οικονομίες και τις διεθνείς αγορές. Έχουμε δει με ποιον τρόπο ο πόλεμος στην Ουκρανία και στη Γάζα έχει επηρεάσει αρνητικά τις τιμές της ενέργειας αλλά και άλλων προϊόντων, με τα πολλά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι αποφάσεις των Κεντρικών Τραπεζών λαμβάνουν υπόψη την πορεία των οικονομιών. Αν υπάρξουν σημαντικές υφεσιογόνες πιέσεις ενδεχομένως να δούμε συντομότερα μειώσεις των επιτοκίων με σκοπό τη διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά για αναχαίτισή τους.

Η γεωπολιτική αστάθεια και οι συνέπειές της όσον αφορά γενικά την παγκόσμια αλλά και τις εθνικές οικονομίες σίγουρα είναι από τις παραμέτρους που λαμβάνουν σοβαρά υπόψη οι Κεντρικές Τράπεζες στις αποφάσεις τους.

Η Κύπρος

Στην Κύπρο, τα νοικοκυριά καλούνται γι’ ακόμα μια φορά να αναπροσαρμόσουν τον προϋπολογισμό τους. Πέραν των αυξημένων δόσεων στα δάνεια, έχουν να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος στέγασης, καυσίμων και την αύξηση στο καλάθι της νοικοκυράς.

Την ίδια στιγμή ο τερματισμός των μέτρων, αν δεν επεκταθούν, που αφορούν την επιδότηση στα καύσιμα σε συνδυασμό με την επιβολή των πράσινων φορολογιών θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Την ώρα που τα νομοσχέδια που αφορούν τις νέες φορολογίες έχουν δημοσιευτεί για δημόσια διαβούλευση, δεν έχει υπάρξει οποιαδήποτε ανακοίνωση για τα αντισταθμιστικά μέτρα, όπως ήδη ανακοινώθηκε ως πρόθεση από την Κυβέρνηση (δημοσιονομικά ουδέτερη).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο πληθωρισμός και η ακρίβεια είναι διαφορετικές έννοιες. Ο πληθωρισμός καταγράφει τη μεταβολή των τιμών εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Μπορεί ως ποσοστό μεταβολής οι τιμές να μειώνονται, όμως όσο παραμένει θετικό η ακρίβεια και οι υψηλές τιμές διατηρούνται.

Ενδεχομένως μέρος των μειώσεων των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα να οφείλεται στο γεγονός ότι οι δανειολήπτες, αντιλαμβανόμενοι ότι τα καταθετικά επιτόκια βρίσκονται πολύ πιο κάτω από τα δανειστικά, προτιμούν να αποπληρώσουν γρηγορότερα τις δόσεις τους.

Πρέπει να τονιστεί ότι ενδεχόμενες αποφάσεις των Κεντρικών Τραπεζών για μειώσεις των επιτοκίων δεν θα έχουν την ίδια επιθετικότητα που είχαν οι αυξήσεις τα τελευταία χρόνια. Θα υπάρξουν σταδιακές μειώσεις, ώστε να δίνεται η ευκαιρία στις αγορές και τις οικονομίες να αναπροσαρμόζονται χωρίς να πιέζουν τις τιμές προς τα πάνω. Άλλωστε, τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόστηκαν αστόχευτα, διαδραμάτισαν τον δικό τους ρόλο στην εκτόξευση του πληθωρισμού τα προηγούμενα χρόνια.