Το δημοψήφισμα του 2004 υπήρξε μια σωστική ασφαλιστική δικλίδα

Στην έκδοση του «Φιλελευθέρου» της 12ης Μαρτίου 2024 δημοσιεύτηκε άρθρο του έγκριτου δημοσιογράφου και καλού γνώστη της πολιτικής πραγματικότητας, κ. Παύλου Παύλου, με τίτλο: «Μια σωστή θέση και ένα μεγάλο λάθος». Ο κ. Παύλος Παύλου θεωρεί «σωστή θέση» τη δήλωση του ΠτΔ, ότι «δεν θα φέρει ενώπιον του λαού σχέδιο λύσης με το οποίο δεν θα συμφωνεί». Ο κ. Παύλου θεωρεί «μέγα λάθος το γεγονός ότι ο λαός οδηγήθηκε (το 2004) στο τραγικό και εκβιαστικό δίλημμα να καθορίσει εν πολλοίς τη μοίρα του επιλέγοντας μεταξύ ΝΑΙ και ΟΧΙ» (στο Σχέδιο Ανάν).

Ο κ. Παύλου παραδέχεται, επίσης, ότι το Σχέδιο Ανάν θα ήταν αδύνατο να γίνει αποδεκτό ως είχε. Διατυπώνει μάλιστα με πολλή σαφήνεια, πειστικότητα και επιχειρηματολογία, γιατί δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό. Επομένως, θεωρεί ορθή την απόρριψή του από τον λαό με τη μεγάλη πλειοψηφία του 76%. Όμως έχει την ισχυρή άποψη ότι ήταν μεγάλο λάθος η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος. Επιρρίπτει το λάθος αυτό στον τότε ΠτΔ Τάσσο Παπαδόπουλο και στην πολιτική ηγεσία, που έκαμε το λάθος να αποδεχτεί την επιδιαιτησία, πράγμα που παραδέχτηκε ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Και ο κ. Παύλου αποδίδει τη διαφωνία που προέκυψε ανάμεσα στον λαό, στην επιδιαιτησία και στο δημοψήφισμα, που ήταν μέρος της συμφωνίας για επιδιαιτησία.

Συμφωνώ με τον κ. Παύλου ότι το Σχέδιο Ανάν δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό. Και θεωρώ πολύ ορθά τα επιχειρήματα που αναφέρει για να υποστηρίξει την ορθότητα της απόρριψης. Όμως θεωρεί μεγάλο λάθος, το γεγονός ότι οδηγηθήκαμε σε δημοψήφισμα. Προσωπικά πιστεύω ότι ένα δημοψήφισμα ποτέ δεν αποτελεί λανθασμένη ενέργεια. Δίνεται η ευκαιρία στον λαό να εκφράσει την άποψή του. Μπορεί η συμφωνία για αποδοχή της επιδιαιτησίας να ήταν λάθος. Όμως το μέρος της συμφωνίας που προέβλεπε το δημοψήφισμα για έγκριση ή απόρριψη της λύσης που θα προέκυπτε από την επιδιαιτησία αποτελούσε, κατά την άποψή μου, δικλίδα ασφαλείας για τον κυπριακό Ελληνισμό. Και στην πράξη αυτή η δικλίδα ασφαλείας λειτούργησε αποτελεσματικά και σωτήρια και η Κύπρος δεν μετατράπηκε σε τουρκικό προτεκτοράτο, όπως ήταν η επιδίωξη των γνωστών κύκλων με πρωτεργάτη τη Βρετανία. Αν υπήρξε διαφωνία, διχασμός όπως λέει ο κ. Παύλου, αιτία δεν ήταν το δημοψήφισμα, αλλά οι αντίθετες απόψεις ανάμεσα στην ηγεσία και ανάμεσα στον λαό.

Ο κ. Παύλου αναφέρει ότι στο δημοψήφισμα υπήρχε διχογνωμία ανάμεσα στον λαό, αλλά πολύ περισσότερο και ανάμεσα στην ηγεσία, την οποία αναφέρει με τα ονόματα των ηγετών, που τάχθηκαν υπέρ και εναντίον του Σχεδίου Ανάν. Σημειώνω εδώ ότι, .δύο από τους ηγέτες που υποστήριξαν το ΝΑΙ, συμφωνούσαν δηλαδή με το Σχέδιο Ανάν, ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης και ο Αλέκος Μαρκίδης. Μαζί τους είχαν και τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας Γιώργο Παπανδρέου και τον Κώστα Σημίτη.

Πολλοί ανέμεναν δύο γύρους στις προεδρικές εκλογές του 2003. Και λογάριαζαν ότι στον δεύτερο γύρο θα κέρδιζε ο Γλαύκος Κληρίδης ή ο Αλέκος Μαρκίδης. Αν συνέβαινε αυτό, τότε, σύμφωνα με τη θέση του κ. Παύλου, θα είχαμε μια «σωστή θέση», επειδή ο ΠτΔ θα «είχε φέρει ενώπιον του λαού σχέδιο λύσης με το οποίο θα συμφωνούσε». Αλλά και στην περίπτωση αυτή θα είχαμε το ίδιο αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα, γιατί, όπως αναφέρει και ο κ. Παύλου, «το Σχέδιο Ανάν δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό». Τότε ο διχασμός, όπως αποκαλεί τη διαφωνία ο κ. Παύλου, θα ήταν σοβαρότερος και ο ΠτΔ θα αναγκαζόταν δεοντολογικά να υποβάλει παραίτηση, όπως θα έκαμνε και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, αν ο λαός αποδεχόταν το Σχέδιο Ανάν. Ο «διχασμός» τότε θα ήταν σοβαρότερος και ο ΠτΔ εκτεθειμένος.

Μπορεί η αποδοχή της επιδιαιτησίας να ήταν λάθος. Όμως είχε και ένα θετικό αποτέλεσμα. Για πρώτη φορά έφερε αντιμέτωπο τον Ελληνισμό της Κύπρου με τις δυνάμεις που θέλουν να επιβάλουν λύση τουρκικών προδιαγραφών. Το δημοψήφισμα έδειξε ότι ο λαός απορρίπτει λύση, που θα καταργούσε την Κ.Δ. και θα έδινε πολλά στην Τουρκία, όπως ομολόγησε και ο δημιουργός του Σχεδίου Λόρδος Χάνεϊ.

Η μόνη διαφορά του 2004 με τη σημερινή κατάσταση είναι ότι, για να γίνει δημοψήφισμα, πρέπει οι ηγέτες των δυο πλευρών να καταλήξουν σε κοινά αποδεκτή λύση. Και δεν νομίζω ότι ο σημερινός ΠτΔ θα συμφωνήσει σε λύση που καταργεί την Κ.Δ., τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ευρωπαϊκό κεκτημένο και θα νομιμοποιεί τη διχοτόμηση και την παραμονή κατοχικών στρατευμάτων. Αλλά και σε τέτοια περίπτωση υπάρχει η στενωπός του δημοψηφίσματος. Αν ο λαός την αποδεχτεί, οφείλουμε όλοι να αποδεχτούμε την απόφαση της πλειοψηφίας.

Το 2004 υπήρχε μια έντονη διαφωνία ανάμεσα στην ηγεσία για την αποδοχή ή την απόρριψη του σχεδίου Ανάν. Αποτέλεσμα ήταν, όπως αναφέρει ο κ. Παύλου, «να μεταφέρονται στις Κυβερνήσεις, τις πρεσβείες και τους μεσολαβητές αντιφατικά μηνύματα. Και μόνο αυτό δείχνει ότι την απάντηση και το μήνυμα έπρεπε να μεταφέρει με την απόφασή του ο κυπριακός λαός. Και το 76% του Ελληνισμού έδωσε την απάντησή του και υπερασπίστηκε το δίκαιο, την Ιστορία και την αξιοπρέπειά του.

Αυτές οι σκέψεις μου είναι σχόλια για το άρθρο του κ. Παύλου στον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ.