Υπόθεση Θανάση: Η θανατική ανάκριση που μετατράπηκε σε δικαστικό ρινγκ για γερά νεύρα

Μετά από πολυάριθμες μαραθώνιες συνεδριάσεις ολοκληρώθηκαν οι καταθέσεις των μαρτύρων στη θανατική ανάκριση για τον εθνοφρουρό Θανάση Νικολάου. Από την πρώτη κιόλας δικάσιμο, η εκπρόσωπος τα Νομικής Υπηρεσίας, Ξένια Ξενοφώντος, διαβεβαίωνε το δικαστήριο ότι δεν υπάρχει καμιά αντιπαράθεση με την οικογένειά του και ότι σκοπός της ήταν να διαφανεί η αλήθεια. Το τι ακολούθησε, όμως, διέψευσε με απόλυτο τρόπο αυτήν τη θέση, καθώς η αντεξέταση των μαρτύρων της πλευράς της οικογένειας του Θανάση γινόταν σε έντονο και επιθετικό ύφος. Βασικό επιχείρημα των δικηγόρων της οικογένειας ήταν τα νεότερα δεδομένα που προέκυψαν από την εκταφή το 2021. Από την άλλη, η Νομική Υπηρεσία επέλεξε να κρατήσει ως «λάβαρο» μέχρι την τελευταία στιγμή την ιατροδικαστική έκθεση του Πανίκου Σταυριανού, αδιαφορώντας για την καταδικαστική απόφαση του ΕΔΑΔ για την Κύπρο, στην οποία καταγράφονται ξεκάθαρες ευθύνες στον ιατροδικαστή για την κατεύθυνση που έδωσε στις αστυνομικές Αρχές και το πόρισμά του για τον θάνατο του εθνοφρουρού. Με την ολοκλήρωση των καταθέσεων απομένουν οι τελικές αγορεύσεις, πριν η θανατική ανακρίτρια εκδώσει την απόφασή της για τις συνθήκες θανάτου του Θανάση Νικολάου.

Διπλή πόρτα σε Σταυριανό

Η πρώτη «κόκκινη κάρτα» δόθηκε στον Πανίκο Σταυριανό πριν αρχίσουν οι καταθέσεις των μαρτύρων, όταν το δικαστήριο απέρριψε το αίτημά του να παρευρίσκεται ως ενδιαφερόμενο μέρος. Υπενθυμίζεται ότι ο Σταυριανός είχε αποφανθεί ότι ο θάνατος του Θανάση Νικολάου, που εντοπίστηκε νεκρός κάτω από το γεφύρι της Άλασσας στις 29 Σεπτεμβρίου 2005, οφειλόταν σε αυτοχειρία, κάτι που ανέτρεψαν τα τελευταία πορίσματα, μετά την εκταφή των οστών του εθνοφρουρού. Στη συνέχεια, όμως, μετά από έντονο παρασκήνιο για τον τρόπο που θα έδινε τη μαρτυρία του και αφού η μαρτυρία του αυτή τελικά μετατράπηκε σε νέα έκθεση, η θανατική ανακρίτρια έδωσε και δεύτερη «κόκκινη κάρτα», αποκλείοντάς τον εντελώς από τη διαδικασία. Ειδικότερα, το δικαστήριο όχι μόνο απέρριψε την κατάθεση της πολυσέλιδης έκθεσης Σταυριανού, ως μαρτυρικό υλικό, αλλά παράλληλα απέκλεισε τον ιατροδικαστή ως μάρτυρα στην υπόθεση, βασιζόμενο κατά κύριο λόγο στην απόφαση του ΕΔΑΔ, το οποίο καταδίκασε την Κυπριακή Δημοκρατία για παραλείψεις στη διερεύνηση της υπόθεσης και η οποία βασίστηκε στη γνωμάτευση του Σταυριανού.

Από το πουθενά… Μαρνερίδης

Την έντονη αντίδραση της οικογένειας του Θανάση προκάλεσε η «απροσδόκητη» εισαγωγή του ονόματος του ιατροδικαστή - παθολογοανατόμου, Ανδρέα Μαρνερίδη, στην υπόθεση. Ειδικότερα, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, επικαλούμενη «αντικρουόμενες θέσεις στα άλλα πορίσματα», ανέφερε ότι ο Γενικός Εισαγγελέας ζήτησε από «ανεξάρτητο ιατροδικαστή» να βοηθήσει στην υπόθεση. Ο ιατροδικαστής δεν ήταν άλλος από τον Ανδρέα Μαρνερίδη, ο οποίος, «αφού μελέτησε όλο το μαρτυρικό υλικό, έφτιαξε υπόμνημα έκθεσης» και ζητήθηκε από τη Νομική Υπηρεσία όπως το καταθέσει στο δικαστήριο και να κληθεί ως μάρτυρας. Η πρόταση αυτή προκάλεσε εκνευρισμό στους δικηγόρους της οικογένειας, οι οποίες διερωτήθηκαν πώς κατάφερε ο Μαρνερίδης μέσα σε τρεις ημέρες να βγάλει πόρισμα. Επίσης, δημιούργησε ερωτηματικά στη θανατική ανακρίτρια, η οποία διερωτήθηκε πώς μπόρεσε ο Μαρνερίδης μέσα σε λίγες ημέρες να διαβάσει το μαρτυρικό υλικό και να ετοιμάσει σχετικό υπόμνημα. Τελικά, το δικαστήριο δεν αποδέχθηκε το αίτημα για να παρουσιαστεί, ως μάρτυρας, ο Δρ Αντρέας Μαρνερίδης, αναφέροντας ότι ουσιαστικά αυτό θα ήταν σαν να ανοίγει εκ νέου η υπόθεση, κάτι για το οποίο το δικαστήριο δεν έχει τη δικαιοδοσία να πράξει.

Το «σωσίβιο» του Αγαπητού

Τελευταίο «χαρτί» της Νομικής Υπηρεσίας ήταν ο παθολογοανατόμος, Δρ Εμμανουήλ Αγαπητός, ο οποίος είχε εξετάσει το υοειδές οστό. Σε μια μαραθώνια ακροαματική διαδικασία, που σημαδεύτηκε από εκνευρισμό, διακοπές και αντεγκλήσεις, ο Αγαπητός στο τελικό του συμπέρασμα σε σχέση με το κάταγμα στο υοειδές οστό, έβαλε στην εξίσωση το ενδεχόμενο μεταθανάτιου τραύματος, αν και το συμπέρασμα της ίδιας της έκθεσής του ήταν ότι τα στοιχεία από την εξέταση του υοειδούς οστού ήταν «συμβατά με κάκωση εν ζωή». Κατά την ίδια διαδικασία, ιδιαίτερη μνεία έγινε στα πλακίδια του υοειδούς οστού, για τα οποία ο παθολογοανατόμος κατηγορήθηκε από την πλευρά της οικογένειας ότι δεν αρίθμησε, όπως προβλεπόταν από τη διαδικασία, ενώ στη συνέχεια έστειλε λιγότερα πίσω στην Κύπρο. Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι τα πλακίδια που κράτησε ήταν «κενά», ενώ προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση η αποκάλυψη ότι τα πήρε από το Πανεπιστήμιο και τα φύλαγε για «λόγους ασφαλείας» στο κομοδίνο του σπιτιού του και στο αμάξι του.

«Ο θάνατος του Θανάση οφείλεται σε στραγγαλισμό»

Τη βεβαιότητα ότι ο θάνατος του Θανάση Νικολάου οφείλεται σε στραγγαλισμό εξέφρασε η παθολογοανατόμος Δήμητρα Καραγιάννη, η οποία εξέτασε εκ μέρους της οικογένειας το υοειδές οστό στην Αθήνα. Η Καραγιάννη, αφού αναφέρθηκε στο ιστορικό της εξέτασης του οστού, κατήγγειλε τον Αγαπητό ότι όχι μόνο παραβίαζε το διάταγμα, κάνοντας εξετάσεις μόνος του, αλλά διέψευσε ότι υπήρχαν πλακίδια χωρίς ιστό. Επίσης, με παραστατικό τρόπο, σπάζοντας ένα ξύλο, εξήγησε ότι οι ανώμαλες παρυφές στα οστά δημιουργούνται από άσκηση βίας. Επεσήμανε ότι «όταν κάποιος θέλει να στραγγαλίσει κάποιον πιέζει την τραχηλική χώρα. Το υοειδές οστό μπορεί να σπάσει μόνο με στραγγαλισμό ή απαγχονισμό. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος». Η ειδικός επανέλαβε ενώπιον δικαστηρίου ότι ο θάνατος του Θανάση οφείλεται σε στραγγαλισμό.

Όταν έφτασε η ώρα της αντεξέτασης, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας κατηγόρησε την Καραγιάννη ότι έδωσε νέα εκδοχή για την υπόθεση, ζητώντας παράλληλα χρόνο για να συμβουλευτεί ιατροδικαστή. Το αίτημα της εκπρόσωπου της Νομικής Υπηρεσίας προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τόσο από την πλευρά της οικογένειας όσο και από το δικαστήριο, το οποίο έψεξε το γεγονός ότι η Ξενοφώντος ήρθε στο δικαστήριο χωρίς τη συνδρομή εμπειρογνώμονα, ώστε να πραγματοποιήσει την αντεξέτασή της.

Τελικά, η αντεξέταση πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά και με το «καλημέρα» καταγράφηκαν εντάσεις μεταξύ της εκπροσώπου της Νομικής Υπηρεσίας και της Καραγιάννη. Μεταξύ άλλων, επιτέθηκε στην παθολογοανατόμο, κατηγορώντας την ότι η έκθεσή της «ήταν πλήρης αντιγραφή από την έκθεση Αγαπητού και ότι δεν έχει τα προσόντα». Η αντεξέταση συνεχίστηκε με τέτοια ένταση, που η θανατική ανακρίτρια παρενέβη, καλώντας την εκπρόσωπο της Νομικής Υπηρεσίας να ρίξει τους τόνους. Επίσης, διερωτήθηκε για το περιεχόμενο των ερωτήσεων της Ξενοφώντος, όταν η τελευταία ρώτησε την Καραγιάννη εάν βλέπει σε φωτογραφία της εκταφής κουβάδες με χώρα! Κατά την αντεξέταση, η παθολογοανατόμος είπε χαρακτηριστικά ότι «εδώ μιλάμε για στραγγαλισμό, θα σας το πω ευθέως», επαναδιατυπώνοντας τη θέση ότι ο στραγγαλιστής είναι αριστερόχειρας.

Η μαρτυρική ζωή του Θανάση

Τελευταίος μάρτυρας για τη θανατική ανάκριση παρουσιάστηκε ο Σάββας Μάτσας, ο ποινικός ανακριτής που διορίστηκε από την Εισαγγελία τον Οκτώβριο του 2021 μαζί με τον Αντώνη Αλεξόπουλο, προκειμένου να ερευνήσουν τα αίτια θανάτου του αδικοχαμένου εθνοφρουρού Θανάση Νικολάου.

Κατά την κατάθεσή του ο Μάτσας μίλησε για τη μαρτυρική ζωή του Θανάση στο στρατόπεδο όπου έκανε τη θητεία του. Εκεί ο άτυχος εθνοφρουρός υπήρξε θύμα μπούλινγκ από τους συστρατιώτες του, με τον ποινικό ανακριτή να αναδεικνύει συγκεκριμένα τη δράση τριών στρατιωτών, οι οποίοι, ενώ ήταν ύποπτοι, ποτέ δεν έγιναν έρευνες εναντίον τους. Επίσης, αναφέρθηκε εκτενώς στις «εγκληματικές παραλείψεις» του Πανίκου Σταυριανού, ο οποίος, «μέσα σε 15 λεπτά, και χωρίς να πραγματοποιήσει νεκροτομή, αποφάσισε ότι ο θάνατός του οφείλεται σε αυτοκτονία μετά από πτώση εξ ύψους». Σύμφωνα με τον Μάτσα, όλα τα στοιχεία τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι «οι παραλείψεις είναι μεγάλες και επαναλαμβανόμενες. Φτάνει στα όρια της ύποπτης συνέργειας η εν λόγω διερεύνηση».

Κατά την αντεξέτασή του από την εκπρόσωπο της Νομικής Υπηρεσίας δεν έλειψαν οι εντάσεις, με τον ποινικό ανακριτή να καταγγέλλει μαζί με τον Σταυριανό και τον ιατροδικαστή, Σοφοκλή Σοφοκλέους, ο οποίος συνέταξε έκθεση στο πλαίσιο αστυνομικής έρευνας. Κατηγόρησε την Ξενοφώντος ότι προσπαθεί να τον παραπλανήσει με τις ερωτήσεις της, ενώ η προσπάθεια της εκπροσώπου της Νομικής Υπηρεσίας να ζητήσει εξηγήσεις για τον τρόπο που έγινε η κατάθεση από τον Σταυριανό έπεσε στο κενό, με τη θανατική ανακρίτρια να επισημαίνει σε έντονο ύφος ότι δεν πρόκειται για ποινική υπόθεση κατά του ιατροδικαστή.

Τι μέλλει γενέσθαι

Η ιδιότυπη αυτή θανατική ανάκριση έκλεισε με τον τρόπο που άνοιξε, με κυρίαρχο ζήτημα τον ρόλο του Πανίκου Σταυριανού στα 19 χρόνια που παραμένει ανοιχτή αυτή η υπόθεση. Από την αρχή η οικογένεια του Θανάση, αναγνωρίζοντας το πώς ο Σταυριανός επηρέασε τις μετέπειτα εξελίξεις της υπόθεσης και έχοντας ως «όπλο» την απόφαση του ΕΔΑΔ, κατάφερε να τον αποκλείσει από τη θανατική ανάκριση. Εντούτοις, το «πνεύμα» του παρέμεινε ζωντανό, με την νομική υπηρεσία να προσπαθεί να νύχια και με δόντια να πείσει ότι το τρισέλιδο πόρισμά του ήταν σωστό. Αν και η θανατική ανάκριση δεν διεξάγεται με αυτόν τον τρόπο, αφού δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αντιμαχόμενα μέρη, η θανατική ανακρίτρια ενδεχομένως το επέτρεψε προκειμένου να ακουστούν όλες οι απόψεις και να έχει όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα για την εν λόγω υπόθεση. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και εάν η Νομική Υπηρεσία θεωρεί ότι πράγματι η θέση της είναι η σωστή, όφειλε το λιγότερο να αντιμετωπίσει με σεβασμό την Ανδριάνα Νικολάου, μητέρα του Θανάση. Αντίθετα, η αντεξέταση των μαρτύρων της οικογένειας γινόταν με τόσο σφοδρό τρόπο και με αδικαιολόγητη δόση ειρωνείας, που εύλογα κάποιος διερωτάται κατά πόσον είναι αυτός ο ρόλος των λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας, ενός θεσμού που θα έπρεπε να διαφυλάσσει την απόδοση της Δικαιοσύνης.