Μπορεί ο ΟΗΕ να ακυρώνει συμφωνίες που αντίκεινται στο Διεθνές Δίκαιο;
Με την ίδρυση του ΟΗΕ η ανθρωπότητα κατοχύρωσε την ελπίδα και την πίστη στην ασφάλεια και την ειρήνη με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Στον ΟΗΕ επένδυσε τις ελπίδες της για ειρήνη. Κανένα κράτος δεν θα μπορούσε να διενεργεί επιθέσεις και πολεμικές επιχειρήσεις για επιβολή στα άλλα έθνη των δικών του συμφερόντων. Όλοι πίστεψαν ότι οι μεγάλοι πόλεμοι, που αιματοκύλησαν την οικουμένη δυο φορές στον εικοστό αιώνα, θα αποτελούσαν παρελθόν. Όλοι πίστεψαν ότι το Διεθνές Δίκαιο θα καθόριζε τις σχέσεις των κρατών και όλα τα προβλήματα και οι διενέξεις θα λύονταν με ειρηνικό τρόπο και διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Όλα αυτά αποδείχτηκαν φρούδες ελπίδες. Τις διεθνείς σχέσεις καθόριζε το δίκαιο του ισχυρού. Και οι διεθνείς κανόνες και οι πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου χρησιμοποιούνται για να κάνουν ανεκτές τις πειρατικές ενέργειες των ισχυρών σε βάρος των αδυνάτων. Ο ΟΗΕ απλώς κάνει τον τροχονόμο στις πολεμικές επιχειρήσεις.
Ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ και όλες οι πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου, που αναγνωρίζονται και υιοθετούνται από τον ΟΗΕ και το Σ.Α., έχουν καταντήσει κουρελόχαρτα. Το δίκαιο του ισχυρού υπερισχύει του Διεθνούς Δικαίου. Και τα γεωπολιτικά και άλλα συμφέροντα των μεγάλων καταστρατηγούν και το Διεθνές Δίκαιο και τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Φυσικά είναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι μπορεί το δίκαιο να υπερισχύει των μεγάλων συμφερόντων. Αλλά κι αν ακόμα τα μέλη του Σ.Α. ομοφωνήσουν και εκδώσουν ένα ψήφισμα, δεν έχουν τα εργαλεία να το επιβάλουν.
Όμως υπάρχουν μερικά απλά πράγματα, με τα οποία ο ΟΗΕ μπορεί να επιδράσει και να κάνει όσους καταπατούν το Διεθνές Δίκαιο να είναι πιο προσεκτικοί και κυρίως να μην είναι ασύδοτοι. Για τον σκοπό αυτό ίσως να είναι σκόπιμο να ιδρυθούν τεχνοκρατικές επιτροπές, που να ελέγχουν κάποιες ενέργειες στις οποίες μένει εκτεθειμένος και ο ΟΗΕ. Αναφέρω ένα παράδειγμα. Η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν μια διμερή συμφωνία, με την οποία καθόρισαν και διαμοίρασαν τη μεταξύ τους Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Είναι όμως φανερό, ότι μπήκαν σε ξένο αχυρώνα. Μοίρασαν και Α.Ο.Ζ. που, που σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας δεν τους ανήκει, αλλά ανήκει σε άλλη χώρα. Τι έκαμε ο ΟΗΕ; Οι δυο χώρες κατέθεσαν τη συμφωνία τους στον ΟΗΕ. Και ο ΟΗΕ την παρέλαβε και την καταχώρισε στα αρχεία του, χωρίς κανένα σχόλιο. Δηλαδή και ο ίδιος ο ΟΗΕ καταπάτησε το Δίκαιο της Θάλασσας, που είναι Δίκαιο του ΟΗΕ και αποτελεί Διεθνές Δίκαιο. Έδωσε κύρος στην παρανομία.
Για το θέμα αυτό και άλλα παρόμοια είναι σοφό να υπάρχει μια τεχνοκρατική επιτροπή, η οποία να παραλαμβάνει την συμφωνία ή άλλο έγγραφο και να τα καταχωρεί ως εκκρεμότητα, μέχρι να τα εξετάσει και να πάρει σχετική απόφαση. Θα μελετά δηλαδή τις πρόνοιές τους και να εξετάζει αν είναι σύμφωνες με τις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου. Να εξετάζει αν επηρεάζονται τα δικαιώματα άλλων κρατών. Όταν διαπιστώνει τέτοιες παραβάσεις, να καλεί τις ενδιαφερόμενες χώρες και να ζητά εξηγήσεις. Αν δεν την ικανοποιούν, να έχει δικαίωμα να μην παραλαμβάνει τα έγγραφα, ούτε να τα καταχωρεί στα Αρχεία του ΟΗΕ. Σε τέτοια περίπτωση οι χώρες που δεν παραλαμβάνεται η συμφωνία τους να αποτείνονται στο Διεθνές Δικαστήριο και να διεκδικούν αυτό που θεωρούν ότι τους ανήκει. Μέχρι τότε, όμως, η συμφωνία ή το έγγραφο δεν θα έχει ισχύ, ούτε αντίκρισμα. Ούτε να στηρίξει παράνομες ενέργειες, που στηρίζονται στο περιεχόμενο του εγγράφου.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα. Μπορεί ο ΟΗΕ να συστήσει και άλλες διαδικασίες, που να διασφαλίζουν την εφαρμογή των προνοιών του Διεθνούς Δικαίου και όχι κάθε χώρα να συμπεριφέρεται κατά το δοκούν. Αυτό θα αυξήσει την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα του ΟΗΕ. Γιατί οι πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου δεν μπορεί να καταστρατηγούνται από πειρατικές ενέργειες, χωρίς κανένα κόστος.
Ο ΟΗΕ μπορεί να κάμει αρκετά για να γίνει αποτελεσματικός. Αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορεί να υπερνικήσει τα μεγάλα συμφέροντα ή να τα καταστείλει. Μπορεί όμως να δείχνει ότι ενδιαφέρεται για την εφαρμογή του Καταστατικού του Χάρτη και του Διεθνούς Δικαίου.