18ο European Researchers’ Night: Η μεγαλύτερη γιορτή της επιστήμης στη χώρα μας

Με σύνθημα «Mission Possible: Researchers on Board for an Inclusive and Sustainable Future», το European Researchers’ Night επιστρέφει για 18η χρονιά, την Παρασκευή, 27 Σεπτεμβρίου, στην Κρατική Έκθεση, στη Λευκωσία. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Σ» ο Γενικός Διευθυντής του ΙδΕΚ, κ. Θεόδωρος Λουκαΐδης, μιλά για τη μεγαλύτερη γιορτή της επιστήμης στην Κύπρο, που διοργανώνεται από το ΙδΕΚ, σε συνεργασία με φορείς έρευνας και καινοτομίας της χώρας.

Το ΙδΕΚ διοργανώνει και φέτος για 18η χρονιά το European Researchers' Night στην Κρατική Έκθεση. Ποια η σημασία και ο στόχος αυτής της εκδήλωσης;

Στις 27 Σεπτεμβρίου το ΙδΕΚ διοργανώνει για 18η χρονιά τη μεγαλύτερη γιορτή της επιστήμης στη χώρα μας, σε συνεργασία με φορείς έρευνας και καινοτομίας της χώρας. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, και περιλαμβάνει ένα πλούσιο πρόγραμμα, που δίνει στους επισκέπτες την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τους ερευνητές και ερευνήτριές μας και το έργο τους που φέρνει διαρκώς διεθνείς διακρίσεις στη χώρας μας και συνεισφέρει στην ανάπτυξή της.

Σημαντικό να αναφέρω ότι η εκδήλωση πραγματοποιείται ταυτόχρονα σε άλλες 400 πόλεις στην Ευρώπη και πρόκειται για έναν σημαντικό θεσμό διάχυσης της σημασίας και των αποτελεσμάτων της έρευνας, της επιστήμης και της καινοτομίας στο ευρύ κοινό, με τρόπο διασκεδαστικό και άμεσο, που περιλαμβάνει πειράματα, μοναδικούς διαγωνισμούς και πρακτικές εφαρμογές, ικανό να προσελκύσει τις νεότερες ηλικίες. Καλούμε, λοιπόν, τον κόσμο να μας επισκεφθεί και να ταξιδέψει μαζί μας στον συναρπαστικό κόσμο που μας συστήνει η επιστήμη, η έρευνα και η καινοτομία.

Σλόγκαν της φετινής εκδήλωσης είναι το Mission Possible. Ποια αποστολή θέλετε να φέρετε εις πέρας και με βάση ποια δεδομένα θεωρείτε ότι η αποστολή είναι δυνατή;

Το σύνθημα «Mission Possible: Researchers on Board for an Inclusive and Sustainable Future», αντανακλά την αισιοδοξία και την αυτοπεποίθηση με την οποία, με την επιστήμη, την έρευνα και την καινοτομία, φέρουμε εις πέρας κύριες αποστολές που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορούν στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων προκλήσεων της εποχής: Την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, τον Καρκίνο, τους Υγιείς Ωκεανούς, τις Θάλασσες και Παράκτια και Εσωτερικά Ύδατα, τις Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις και την Υγεία Εδάφους και Τροφίμων. Τόσο σε εθνικό επίπεδο, μέσα από τα χρηματοδοτικά προγράμματα και υπηρεσίες του ΙδΕΚ όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο στο πλαίσιο του μεγάλου προγράμματος Ε&Κ της ΕΕ, τον Ορίζοντα Ευρώπη, οι ερευνητές και ερευνήτριές μας σε ερευνητικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις εργάζονται και συνεργάζονται για να βρουν τις λύσεις στις προκλήσεις. Ο ρόλος της επιστήμης, της έρευνας και της καινοτομίας ήταν και παραμένει καθοριστικός στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Ποια είναι σήμερα η εικόνα του κυπριακού οικοσυστήματος Έρευνας και Καινοτομίας και ποιος ο ρόλος του ΙδΕΚ σε αυτήν τη διαδικασία εξέλιξης και αναβάθμισης του τομέα Ε&Κ στην Κύπρο;

Το οικοσύστημα Έρευνας και Καινοτομίας της Κύπρου μεγαλώνει και εξελίσσεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια και καταγράφει σημαντικές διακρίσεις και επιδόσεις σε διεθνείς δείκτες όπως το European Innovation Scoreboard, όπου η χώρα βρίσκεται για 3η συνεχόμενη χρονιά στην κατηγορία των Strong Innovators. Είναι, μάλιστα, σύμφωνα με το European Innovation Scoreboard για το 2024, η χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση πανευρωπαϊκά (39%) σε σχέση με το 2017 και η μόνη χώρα στη Νότια Ευρώπη που κατατάσσεται ως Strong ή Leading Innovator.

Τα δυνατά σημεία μας περιλαμβάνουν τη δικτύωση και συνεργασία μεταξύ φορέων, το ελκυστικό σύστημα έρευνας και τον αριθμό των ΜμΕ που καινοτομούν.

Στο ΙδΕΚ, ως ο εθνικός φορέας που διαχρονικά στηρίζει το κυπριακό οικοσύστημα μέσα από μια πλούσια εργαλειοθήκη χρηματοδοτικών προγραμμάτων και υποστηρικτικών υπηρεσιών, είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι γι’ αυτήν την πορεία.

Βεβαίως υπάρχουν ακόμη περιθώρια σημαντικής βελτίωσης, ειδικά όσον αφορά την αύξηση ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων στο οικοσύστημα, οι επενδύσεις Venture Capital και η ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας.

Ποιο το ύψος των χρηματοδοτήσεων που έχουν δοθεί μέχρι σήμερα και στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου, που ξεκίνησε το 2021; Ποια προγράμματα βρίσκονται αυτήν τη στιγμή σε εξέλιξη;

Με ένα ξεκάθαρο πλάνο κατανομής χρηματοδότησης για την περίοδο 2021-2027, το ΙδΕΚ δίνει προτεραιότητα σε πέντε στοχεύσεις: την ενίσχυση της ερευνητικής αριστείας με 23% του συνολικού προϋπολογισμού, τη συνεργασία και μεταφορά γνώσης με 27%, την καινοτομία με 21%, τη διεθνοποίηση με 15% και την ανάπτυξη υποδομών και δεξιοτήτων με 14%. Με αυτόν τον τρόπο, εξασφαλίζουμε ότι εξυπηρετούνται ισόποσα οι ανάγκες του οικοσυστήματος. Να σημειώσουμε ενδεικτικά ότι από το 2016, μέχρι και τον Μάιο του 2024, το ΙδΕΚ έχει διοχετεύσει πέραν των €180 εκατ. σε συνολικά 473 δικαιούχους, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονται πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικοί οργανισμοί, υφιστάμενες και νεοφυείς επιχειρήσεις, τοπικές Αρχές, κ.ά.. Τα σωρευτικά στοιχεία χρηματοδότησης βρίσκονται στον πίνακα που δημοσίευσε πρόσφατα το Ίδρυμα, στον σύνδεσμο: https://shorturl.at/726RV.

Αυτήν τη στιγμή, σε εξέλιξη βρίσκεται τo πρόγραμμα «Ενίσχυση ικανότητας επιχειρήσεων για ανάπτυξη νέων προϊόντων», με προϋπολογισμό ύψους €930.000, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό σε θέματα ανάπτυξης προϊόντων, καθώς επίσης και το πρόγραμμα «Κουπόνια Καινοτομίας», συνολικού ύψους €310.000, που παρέχει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις την ευκαιρία να λάβουν εξειδικευμένες υπηρεσίες από φορείς που παρέχουν εξειδικευμένη τεχνογνωσία και τα οποία λειτουργούν καταλυτικά στη βελτίωση υφιστάμενων ή ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών.

Ακόμη, το πρόγραμμα «Commercial Proof of Concept-Energy», με συνολική χρηματοδότηση €1,6 εκατ., στοχεύει στην επιτάχυνση της καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας. Το πρόγραμμα διακρατικής συνεργασίας Κύπρου – Ισραήλ, ύψους €900.000, προωθεί τη συνεργασία των οικοσυστημάτων των δύο χωρών στους τομείς των ψηφιακών τεχνολογιών, των προηγμένων υλικών, της αγροδιατροφής, των θαλάσσιων και ναυτιλιακών συστημάτων, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των διαστημικών τεχνολογιών, της υγείας και του περιβάλλοντος. Ευκαιρίες προσφέρονται και μέσω της νέας πρόσκλησης του προγράμματος «Pre-Seed», ύψους €1,2 εκατ., η οποία παρέχει χρηματοδότηση μέχρι και €119.999 καθώς και δωρεάν υποστηρικτικές υπηρεσίες καινοτομίας και μεταφοράς γνώσης σε φιλόδοξους επιχειρηματίες και startups, που βρίσκονται στα αρχικά στάδια ανάπτυξής τους. Υπάρχει επίσης η πρόσκληση του πρόγραμμα «Co Develop» με προϋπολογισμό €6 εκατ., το οποίο ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ ερευνητών και βιομηχανίας σε σημαντικούς τομείς. Στόχος του είναι η καλύτερη αξιοποίηση των πόρων και η εφαρμογή καινοτόμων λύσεων σε πραγματικά προβλήματα. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερώνονται για τις ανοικτές προσκλήσεις από την ιστοσελίδα του ΙδΕΚ (www.research.org.cy) ή και να εγγραφούν στο ενημερωτικό δελτίο του Ιδρύματος: https://bit.ly/3tSmPO3.

Ποια η σημασία της καλλιέργειας κουλτούρας Έρευνας και Καινοτομίας στη σύγχρονη κοινωνία και πώς το ΙδΕΚ συμβάλλει σε αυτήν την προσπάθεια;

Η καλλιέργεια κουλτούρας Έρευνας και Καινοτομίας είναι καθοριστική τόσο για την ενίσχυση του εγχώριου οικοσυστήματος, όσο και για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών αλλά και την ευημερία και την ανάπτυξη του τόπου. Σε αυτήν την κατεύθυνση και προκειμένου η Κύπρος να διατηρήσει τις θετικές επιδόσεις της, είναι κρίσιμο η νεολαία μας να εμπλακεί, να εξερευνήσει και να αξιοποιήσει επαρκώς τις δυνατότητες που προσφέρουν η έρευνα, η καινοτομία και η επιστήμη. Θέτοντας σε προτεραιότητα την εξοικείωση της νέας γενιάς με την ερευνητική και καινοτόμα κουλτούρα, το ΙδΕΚ διοργανώνει ένα ευρύ φάσμα δράσεων, όπως το European Researchers’ Night, στο οποίο εντάσσει και νέους μαθητικούς διαγωνισμούς, όπως το Design Thinking Challenge, με έμφαση στην ανάπτυξη ενός καινοτόμου τρόπου σκέψης για την επίλυση προβλημάτων. Ακόμη, από το 2022 πραγματοποιείται το πρόγραμμα «Research and Innovation Internships», που προάγει την ανάπτυξη δεξιοτήτων της νέας γενιάς και την ενίσχυση των ικανοτήτων νέων ανθρώπων για καινοτομία, καθώς και για παραγωγή και εμπορευματοποίηση μίας ιδέας. Επιπλέον, συμβάλλει στην καλύτερη αντιστοίχιση δεξιοτήτων πτυχιούχων με την παραγωγική βάση και ενισχύει την ικανότητα των κυπριακών επιχειρήσεων έρευνας και καινοτομίας για απορρόφηση νέου ταλέντου. Επίσης, το πρόγραμμα «Ερευνητές και Ερευνήτριες στα Σχολεία» θα είναι ενεργό καθ’όλη τη σχολική χρονιά 2024 - 2025, με στόχο την ενθάρρυνση των μαθητών/τριών για επιλογή της ερευνητικής καριέρας ως επαγγελματικής επιλογής. Συνολικά, η δημιουργία ενός σύγχρονου και εξωστρεφούς οικοσυστήματος, στο οποίο η νέα γενιά διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, αποτελεί τον πυρήνα του οράματός μας ως ΙδΕΚ για μια ευημερούσα οικονομία και κοινωνία. Εξοπλίζουμε τους νέους και νέες από μικρές ηλικίες να αναπτύξουν δεξιότητες και ικανότητες απαραίτητες για έρευνα και καινοτομία και δίνουμε σε νέους ερευνητές και ερευνήτριες ευκαιρίες να ηγηθούν έργων έρευνας και καινοτομίας.