Η πορεία της κινεζικής οικονομίας: Στρατηγική, τεχνολογία και μεταρρυθμίσεις

Η Κίνα βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση, σχεδιάζοντας την οικονομική της πορεία για τα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ η ένταση με τις Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώνεται. Σε μια συγκυρία κατά την οποία η Ουάσινγκτον αντιμετωπίζει δικές της πολιτικές και οικονομικές δυσκολίες, το Πεκίνο φαίνεται να προσεγγίζει την ανάπτυξη με μακροπρόθεσμο και συντονισμένο τρόπο, θέτοντας τα θεμέλια για τη διατήρηση της ισχύος του στην παγκόσμια οικονομία.

Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος έχει προγραμματίσει μια σημαντική σύνοδο, γνωστή ως «Τέταρτη Ολομέλεια», κατά την οποία θα καθοριστούν οι κύριοι στόχοι για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί στην ενίσχυση της τεχνολογικής υπεροχής, την αναβάθμιση της βιομηχανίας, την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και την αντιμετώπιση μακροχρόνιων ανισορροπιών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Το πενταετές σχέδιο, που φέτος αποτελεί το 15ο της σειράς, καθορίζει τη στρατηγική πορεία της Κίνας, συνδέοντας την άμεση πολιτική δράση με μακροπρόθεσμους στόχους μέχρι το 2035. Η χώρα στοχεύει να φτάσει σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος συγκρίσιμο με αυτό των μεσαία αναπτυγμένων χωρών, ενώ παράλληλα επιδιώκει σημαντική πρόοδο σε τομείς αιχμής της τεχνολογίας, όπως οι ημιαγωγοί και η τεχνητή νοημοσύνη.

Πίεση από ΗΠΑ

Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της χώρας θα εξετάσουν παράλληλα τα προβλήματα που προκαλεί η πίεση από τις ΗΠΑ, όπως οι περιορισμοί στην τεχνολογία, οι αυξήσεις δασμών και η υποτονική εγχώρια ζήτηση. Η επίλυση αυτών των ζητημάτων είναι σύνθετη, δεδομένου ότι η ενίσχυση της βιομηχανικής παραγωγής και η τόνωση της κατανάλωσης κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Η πρώτη απαιτεί διατήρηση κρατικών πόρων προς τις επιχειρήσεις, ενώ η δεύτερη προϋποθέτει μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στα χέρια των νοικοκυριών.

Η βιομηχανική παραγωγή αποτέλεσε τον κύριο μοχλό ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας την τελευταία δεκαετία, αλλά σε βάρος της εσωτερικής κατανάλωσης. Η εστίαση στη βιομηχανία έχει προκαλέσει αποπληθωριστικές πιέσεις και δημιούργησε μη βιώσιμα χρέη. Η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ επιδεινώνει αυτήν την πρόκληση, καθώς η χώρα καλείται να εξισορροπήσει την ανάγκη για παγκόσμιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με τις επιτακτικές ανάγκες της εσωτερικής οικονομίας.

Οι αναλυτές εκτιμούν ότι το πενταετές σχέδιο θα δώσει έμφαση στην ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής ισχύος της Κίνας. Η μεταποίηση παραμένει βασική προτεραιότητα, καθώς αποτελεί δείκτη σκληρής ισχύος και καθορίζει τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο τεχνολογικό ανταγωνισμό. Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ υπογραμμίζει ότι η τεχνολογική επανάσταση και η παγκόσμια αντιπαλότητα απαιτούν στρατηγικά πλεονεκτήματα σε κρίσιμους τομείς τεχνολογίας.

Η Κίνα έχει ήδη εδραιωθεί σε βιομηχανίες αιχμής, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, ενώ ελέγχει σημαντικό μέρος της παραγωγής σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται σε προηγμένα τεχνολογικά προϊόντα και στρατιωτικά συστήματα. Οι αυστηρότεροι έλεγχοι στις εξαγωγές αυτών των υλικών, σε συνδυασμό με την αντίδραση των ΗΠΑ, ενισχύουν την αίσθηση στρατηγικού ανταγωνισμού και ενισχύουν τη διαπραγματευτική ισχύ της Κίνας.

Οι εγχώριες αλυσίδες εφοδιασμού διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο, καθώς εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αυτονομία στους τομείς υψηλής τεχνολογίας, εκτός από μερικούς τομείς, όπως τα προηγμένα αεροσκάφη και οι ημιαγωγοί. Η διεθνής επαναβιομηχανοποίηση της Δύσης και οι γεωπολιτικές εντάσεις, όπως η κρίση στην Ταϊβάν, καθιστούν αναγκαία τη συνέχιση της ενίσχυσης των εσωτερικών τεχνολογικών δυνατοτήτων.

Το Πεκίνο θα εστιάσει ιδιαίτερα στην τεχνητή νοημοσύνη, στους ημιαγωγούς και στα ρομποτικά συστήματα. Ο στόχος είναι η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης σε βασικούς τομείς να φτάσει το 90% έως το 2030, ενώ η έρευνα αιχμής θα παραμείνει προτεραιότητα. Παράλληλα, η Κίνα θα προσπαθήσει να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα και να μεταρρυθμίσει την ενεργειακή αγορά, επιδιώκοντας βιώσιμη ανάπτυξη.

Η εγχώρια κατανάλωση παραμένει αδύναμη, καθώς τα νοικοκυριά εξακολουθούν να προτιμούν την αποταμίευση έναντι της κατανάλωσης. Παρά τις επιδοτήσεις, τα επιδόματα παιδικής μέριμνας και τις αυξήσεις συντάξεων, οι περιορισμένοι προϋπολογισμοί και οι ανισορροπίες στις τοπικές οικονομίες περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των πολιτικών τόνωσης της ζήτησης.

Ισορροπία

Η Κίνα χρειάζεται να ισορροπήσει την υποστήριξη της βιομηχανίας υψηλής τεχνολογίας με την ανάπτυξη της κατανάλωσης και της κοινωνικής πρόνοιας. Η εφαρμογή αυτής της ισορροπίας θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την οικονομική σταθερότητα και τη θέση της χώρας στην παγκόσμια οικονομία.

Το επόμενο πενταετές σχέδιο θα διαμορφώσει τη στρατηγική για την περίοδο 2026-2030, με στόχο τη διατήρηση της οικονομικής ορμής και την ενίσχυση της κοινωνικής σταθερότητας. Η τέταρτη ολομέλεια θα θέσει τις βάσεις για την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, λίγες εβδομάδες πριν από τη σύνοδο APEC, όπου αναμένεται η συνάντηση των ηγετών Κίνας και ΗΠΑ.

Συνολικά, η Κίνα επιδιώκει μια πιο ανθεκτική, καινοτόμο και βιώσιμη οικονομία, δίνοντας έμφαση στην τεχνολογία, την πράσινη ανάπτυξη και την ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της διεθνούς αγοράς και της γεωπολιτικής αστάθειας. Η επόμενη πενταετία θα είναι κρίσιμη για τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη και για την ικανότητά της να προσαρμοστεί στις νέες διεθνείς συνθήκες.

Η Κίνα φιλοδοξεί να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ. Μέσα από μαζικές επενδύσεις σε υποδομές στην Αφρική και την Ασία, αλλά και μέσω στρατηγικών εξαγορών στην Ευρώπη, οικοδομεί δίκτυα επιρροής.

Παρά τις επιβραδύνσεις, παραμένει τεράστια οικονομία, με υψηλή καταναλωτική δύναμη. Ο ρόλος της ως αγοραστή ρωσικής ενέργειας σε μειωμένες τιμές, αλλά και ως μεσολαβητή στη Μέση Ανατολή, την καθιστά κεντρικό παίκτη στη νέα παγκόσμια τάξη.

Ο «Δρόμος του Μεταξιού», που εφάρμοσε η Κίνα με σημαντικές επενδύσεις, της έδωσε τη δυνατότητα ελέγχου, άμεσου ή έμμεσου, σημαντικών υποδομών άλλων χωρών (κυρίως σε αφρικανικές χώρες), όπως λιμανιών, αεροδρομίων και σιδηροδρομικών σταθμών. Μπορούμε εύκολα να φέρουμε στη μνήμη μας ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες, ενεργώντας προληπτικά, απαγόρευσαν ή απέτρεψαν εξαγορές υποδομών από κινεζικές κοινοπραξίες.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε δύσκολη θέση, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα σε εσωτερικές αδυναμίες και εξωτερικές πιέσεις. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσα από προστατευτισμό και στρατηγικές συμμαχίες. Οι BRICS, με αιχμή την Κίνα, φιλοδοξούν να αμφισβητήσουν το δολάριο και ν’ αναδείξουν μια πολυπολική πραγματικότητα.