Η Ευρώπη βάζει τάξη στις πτήσεις - Ενισχύονται τα δικαιώματα των επιβατών

Σημαντικές αλλαγές για εκατομμύρια ταξιδιώτες που πετούν εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης φέρνει η απόφαση της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η πρόταση εγκρίθηκε με 34 ψήφους υπέρ και δύο αποχές και στοχεύει στην προστασία των επιβατών από καθυστερήσεις, ακυρώσεις και αδικαιολόγητες χρεώσεις από τις αεροπορικές εταιρείες. Μεταξύ των βασικών ρυθμίσεων περιλαμβάνεται το δικαίωμα δωρεάν μεταφοράς χειραποσκευής, αλλά και αυστηρότερα πλαίσια αποζημίωσης.

Δωρεάν χειραποσκευή για όλους

Τέλος στις έξτρα χρεώσεις για μικρές βαλίτσες και σακίδια υπόσχεται το νέο πλαίσιο. Οι ευρωβουλευτές ζητούν να κατοχυρωθεί ότι κάθε επιβάτης δικαιούται δωρεάν ένα προσωπικό αντικείμενο (σακίδιο, τσάντα ή laptop) που χωρά κάτω από το μπροστινό κάθισμα και μία χειραποσκευή έως 100 εκατοστά συνολικών διαστάσεων (μήκος + πλάτος + ύψος) και έως 7 κιλά.

Έτσι, οι αεροπορικές εταιρείες δεν θα μπορούν πλέον να επιβάλλουν χρεώσεις για αποσκευές που χωρούν στο ντουλαπάκι πάνω από τη θέση. Παράλληλα, ζητείται να καταργηθούν τέλη για διορθώσεις ονομάτων στα εισιτήρια και για την επιλογή καθίσματος δίπλα στους γονείς για παιδιά κάτω των 14 ετών. Οι επιβάτες θα μπορούν να επιλέγουν μεταξύ έντυπης ή ηλεκτρονικής κάρτας επιβίβασης χωρίς κόστος.

Αποζημίωση για καθυστέρηση άνω των τριών ωρών

Μία από τις βασικές «κόκκινες γραμμές» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι η διατήρηση της αποζημίωσης για καθυστερήσεις άνω των τριών ωρών, ανεξαρτήτως απόστασης της πτήσης. Η αποζημίωση θα κυμαίνεται από 300 έως 600 ευρώ, ανάλογα με τη διάρκεια του ταξιδιού.

Η θέση αυτή συγκρούεται με την πρόταση του Συμβουλίου της ΕΕ, το οποίο ήθελε να αυξηθεί το όριο στις τέσσερεις ή και έξι ώρες. «Δεν θα δεχθούμε καθυστέρηση άνω των τριών ωρών προτού ενεργοποιηθεί το δικαίωμα αποζημίωσης», δήλωσε ο εισηγητής, Αντρέι Νοβάκοφ, υπογραμμίζοντας ότι πίσω από κάθε πτήση υπάρχουν «πραγματικοί άνθρωποι, οικογένειες και χαμένες στιγμές».

Πιο εύκολη διαδικασία αποζημίωσης

Προτείνεται η δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού εντύπου αποζημίωσης, το οποίο θα αποστέλλεται αυτόματα εντός 48 ωρών από την ακύρωση ή καθυστέρηση της πτήσης. Οι επιβάτες θα έχουν περιθώριο ενός έτους για να υποβάλουν αίτηση, ενώ σε περιπτώσεις υπερκράτησης θέσεων, θα πρέπει να λαμβάνουν αποζημίωση άμεσα στο αεροδρόμιο.

Εξαιρέσεις μόνο σε ακραίες περιπτώσεις

Οι αεροπορικές εταιρείες θα μπορούν ν’ αποφύγουν την αποζημίωση μόνο σε αποδεδειγμένα περιστατικά, όπως φυσικές καταστροφές, ακραία καιρικά φαινόμενα ή απεργίες - εξαιρουμένων όμως αυτών του δικού τους προσωπικού.

Οι αντιδράσεις των αεροπορικών εταιρειών

Οι ευρωπαϊκοί αερομεταφορείς αντέδρασαν έντονα. Η Ένωση Airlines for Europe (A4E), στην οποία συμμετέχουν εταιρείες όπως Lufthansa, Air France-KLM, Ryanair και British Airways (IAG), χαρακτήρισε τις προτάσεις «μη ρεαλιστικές» και αποκομμένες από την οικονομική πραγματικότητα του κλάδου. Υποστηρίζουν ότι η υποχρεωτική δωρεάν χειραποσκευή και οι αποζημιώσεις μετά από τρεις ώρες θα αυξήσουν τα λειτουργικά κόστη, οδηγώντας τελικά σε υψηλότερες τιμές εισιτηρίων.

Κατά τις αεροπορικές, οι επιβάτες προτιμούν χαμηλές βασικές τιμές εισιτηρίων με δυνατότητα επιλογής επιπλέον υπηρεσιών, όπως αποσκευές ή προτεραιότητα. Προειδοποιούν ότι οι νέοι κανόνες θα περιορίσουν αυτήν την ευελιξία, ενώ οι αποζημιώσεις για καθυστερήσεις τριών ωρών δεν λαμβάνουν υπόψη παράγοντες όπως η κακοκαιρία ή τα προβλήματα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Τα επόμενα βήματα και διαπραγματεύσεις

Με την ψήφιση των προτάσεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να εισέλθει σε διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Οι συνομιλίες αναμένεται να διαρκέσουν τρεις μήνες, με πιθανή παράταση ενός ακόμη μήνα, ώστε να βρεθεί κοινή γραμμή μεταξύ των κρατών-μελών και της Βουλής των Ευρωπαίων.

Μιλώντας στη «Σημερινή» για το ζήτημα η κ. Βιργινία Χρίστου, νομική σύμβουλος του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, εξηγεί πώς διαμορφώνεται το νέο πλαίσιο και τι σημαίνει για τους ταξιδιώτες.

Όπως ανέφερε, «μετά από 12 χρόνια συνομιλιών, στις 5 Ιουνίου 2025, το Συμβούλιο Μεταφορών, Τηλεπικοινωνιών και Ενέργειας της ΕΕ κατέληξε σε πολιτική συμφωνία σχετικά με την αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 261/2004 για τα δικαιώματα των επιβατών. Το κείμενο εισάγει σημαντικές πρόνοιες προς όφελος των ταξιδιωτών, στο πλαίσιο σκληρής διαβούλευσης που προηγήθηκε μεταξύ Οργανώσεων Καταναλωτών, Εποπτικών Αρχών, Εκπροσώπων των Αεροπορικών Εταιρειών καθώς και άλλων φορέων». Παράλληλα, διευκρίνισε πως η πρόταση του Συμβουλίου θα εξεταστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο μπορεί είτε να την εγκρίνει είτε να την τροποποιήσει ή ακόμη και να την απορρίψει. «Σε περίπτωση έγκρισης αυτής από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν να εναρμονιστούν πλήρως με το κείμενο του νόμου. Πρακτικά η Βουλή των Αντιπροσώπων, στο πλαίσιο εφαρμοστικής νομοθεσίας, θα ενεργοποιήσει τον Κανονισμό αυτό, ο οποίος θα της κοινοποιηθεί υπό τη μορφή νομοσχεδίου από την Αρμόδια Εποπτική Αρχή στη Κύπρο».

Στη συνέχεια, επισήμανε πως ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών, ως μέλος της BEUC, συμμετείχε ενεργά στη σχετική διαβούλευση. «Με ιδιαίτερη χαρά παρατηρήσαμε ότι αρκετές εκ των εισηγήσεών μας έτυχαν αποδοχής, ενώ κάποιες άλλες παραμένουν σε εκκρεμότητα». Ανάμεσα στις αλλαγές που αναμένονται, τόνισε ότι εισάγεται συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου οι αεροπορικές εταιρείες θα οφείλουν να απαντούν στα παράπονα των καταναλωτών. «Η προθεσμία απάντησης από μεταφορείς θα είναι εντός 30 ημερών από την ημέρα που ο παραπονούμενος υποβάλλει το παράπονό του, με δυνατότητα επέκτασης σε 2 μήνες σε εξαιρετικές περιπτώσεις».

Ιδιαίτερη σημασία, σύμφωνα με την ίδια, έχει και η απλοποίηση της διαδικασίας αποζημίωσης. «Στις περιπτώσεις όπου μια πτήση ακυρώνεται, η αεροπορική εταιρεία, πλέον, θα έχει την υποχρέωση να αποστέλλει στον ταξιδιώτη σχετικό έντυπο αποζημίωσης προκειμένου να διευκολυνθεί η άσκηση των δικαιωμάτων του». Παράλληλα, τόνισε ότι οι αποζημιώσεις θα καταβάλλονται σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα: «Οι αεροπορικές εταιρείες θα υποχρεούνται ν’ αποζημιώσουν τον ταξιδιώτη, εντός 14 ημερών από την ακύρωση της πτήσης και εντός 7 ημερών σε περίπτωση άρνησης επιβίβασης», είπε συγκεκριμένα.

Όπως πρόσθεσε, ενισχύεται και το δικαίωμα επιλογής του επιβάτη σε περίπτωση ακύρωσης πτήσης, ενώ δίνεται και η δυνατότητα δωρεάν διόρθωσης λαθών στην κάρτα επιβίβασης έως και 48 ώρες πριν από την αναχώρηση. «Σημαντική αλλαγή, η οποία επέρχεται, αφορά στη δημιουργία καταλόγου με τα περιστατικά που κρίνονται ως έκτατες περιστάσεις και δικαιολογούν την μη πραγματοποίηση ή και καθυστέρηση πραγματοποίησης μιας πτήσης και των περιστάσεων που δεν θεωρούνται έκτακτες για τους σκοπούς του παρόντος κανονισμού», τόνισε.

Σε σχέση με τη δωρεάν χειραποσκευή, η κ. Χρίστου σημείωσε ότι πολλές αεροπορικές εταιρείες, κυρίως χαμηλού κόστους, εξακολουθούν να εκφράζουν δυσαρέσκεια ως προς την υποχρέωση αποδοχής της χωρίς χρέωση. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Δυστυχώς μέχρι και σήμερα αρκετές αεροπορικές εταιρείες, κυρίως χαμηλού κόστους, εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους ως προς την επιβολή υποχρέωσής τους να αποδέχονται δωρεάν χειραποσκευή στην καμπίνα του αερομεταφορέα».

Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε ότι, στις 15 Ιουλίου 2025, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών προχώρησε σε συντονισμένη δράση με 16 εταίρους του από κράτη μέλη της ΕΕ κατά γνωστών αεροπορικών εταιρειών: «Ως Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών, στις 15 Ιουλίου 2025, προχωρήσαμε σε συντονισμένη δράση με 16 εταίρους μας από κράτη μέλη της ΕΕ και υπό την εποπτεία της BEUC, κατά των αεροπορικών εταιρειών EasyJet, Norwegian Airlines, Ryanair, Volotea, Vueling, Transavia και Wizzair για χρέωση σε χειραποσκευές».

Όπως ανέφερε, στόχος είναι η διερεύνηση πιθανών αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και παραβίασης ευρωπαϊκών αποφάσεων: «Σκοπός της καταγγελίας μας είναι όπως πραγματοποιηθεί ευρωπαϊκή έρευνα για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές… καθώς και η αγνόηση σημαντικών αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Παράλληλα, αναφέρθηκε και σε πρόσφατες αποφάσεις άλλων χωρών:
«Το 2024, το ισπανικό Υπουργείο επέβαλε πρόστιμο ύψους 179 εκατ. ευρώ σε πέντε αεροπορικές εταιρείες… Η Βελγική Οργάνωση Καταναλωτών κατέθεσε επίσης αγωγή κατά της Ryanair…». Όσον αφορά τον τρόπο ελέγχου, διευκρίνισε πως αρμόδιες θα είναι οι Εποπτικές Αρχές κάθε κράτους-μέλους: «Σε σχέση με την πρακτική εφαρμογή του νόμου, αρμόδιες ορίζονται οι Εποπτικές Αρχές των κρατών μελών όπου και βρίσκεται η έδρα του αερομεταφορέα, οι οποίες θα επιφορτιστούν με την επίβλεψη και εποπτεία της τήρησης του νόμου».

Τι ισχύει σήμερα για αποζημιώσεις

Η κ. Χρίστου εξήγησε ότι το υφιστάμενο πλαίσιο καθορίζεται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 261/2004, ο οποίος προστατεύει τους επιβάτες σε περιπτώσεις ακυρώσεων, καθυστερήσεων ή άρνησης επιβίβασης. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 261/2004 διασφαλίζει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των επιβατών… Σε περίπτωση που η ακύρωση πραγματοποιηθεί 14 ημέρες πριν από την πτήση, ο επιβάτης ενδεχομένως να μη δικαιούται αποζημίωση. Αν ακυρωθεί την τελευταία στιγμή, έχει δικαίωμα επιστροφής χρημάτων ή μεταφοράς με άλλη πτήση».

Διευκρίνισε επίσης τα δικαιώματα κατά την αναμονή ενός επιβάτη στο αεροδρόμιο, σημειώνοντας πως δικαιούται βοήθεια, όπως αναψυκτικά, γεύματα και μία διανυκτέρευση, αν χρειαστεί.

Όσον αφορά τις καθυστερήσεις άνω των 3 ωρών, ο επιβάτης δικαιούται αποζημίωση, έκτος κι αν η καθυστέρηση οφειλόταν σε έκτακτες περιστάσεις.

Πιθανές αλλαγές στη διαδικασία αποζημιώσεων

Αναφερόμενη στην πρόταση του Ευρωκοινοβουλίου για αποζημίωση μετά από 3 ώρες, διευκρίνισε πως το Συμβούλιο μετατοπίζει τα όρια:
«Η πρόταση… προσβλέπει στην αύξηση του χρονικού πλαισίου καθυστέρησης από 3 ώρες σε 4 ώρες (για πτήσεις εντός ΕΕ και κάτω των 3.500 χλμ.) και 6 ώρες (για πτήσεις άνω των 3.500 χλμ.)».

Επιπλέον, «το ποσό αποζημίωσης θα διαμορφώνεται από 250 σε 300 ευρώ και από 600 σε 500 ευρώ».

Τι ισχύει για την «ανωτέρα βία»

Η κ. Χρίστου εξήγησε ότι με τις νέες ρυθμίσεις θα υπάρξει σαφής κατάλογος για το πότε μια κατάσταση θεωρείται «έκτακτη». Συγκεκριμένα τόνισε ότι: «Θα εισαχθεί ένας μη εξαντλητικός κατάλογος… όπου θα καθορίζεται πότε ένα περιστατικό κρίνεται ως “έκτακτο”», όπως για παράδειγμα φυσικές καταστροφές, έντονα καιρικά φαινόμενα, πόλεμος, ζημιές από τρομοκρατικές ενέργειες, απεργίες βασικών παρόχων υπηρεσιών όπως οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας.

Την ίδια ώρα ξεκαθάρισε ότι δεν θεωρούνται ανωτέρα βία τα τεχνικά προβλήματα που θα μπορούσαν να είχαν διορθωθεί ή η μη διαθεσιμότητα πληρώματος πτήσης.

Πόσο εύκολη είναι η καταγγελία από επιβάτη

Κλείνοντας, επισήμανε πως οι πολίτες συχνά δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, ούτε τη διαδικασία καταγγελίας. «Αρκετοί καταναλωτές δεν γνωρίζουν τα βασικά δικαιώματά τους… ή τη διαδικασία από το στάδιο υποβολής παραπόνου μέχρι αυτό της διερεύνησης».

Τόνισε, επίσης, ότι πολλές εταιρείες καθυστερούν τις αποζημιώσεις: «Ένα μεγάλο ποσοστό των καταγγελιών αφορά αδικαιολόγητη καθυστέρηση από πλευράς των αεροπορικών εταιρειών να αποζημιώσουν τους ταξιδιώτες».

Παράλληλα ξεκαθάρισε ότι εάν ο επιβάτης δεν ικανοποιηθεί από την απάντηση της εταιρείας, μπορεί ν’ απευθυνθεί στις αρμόδιες Αρχές (Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας στην Κύπρο), εφόσον πληρούνται οι σχετικές προϋποθέσεις.