Σύμφωνο μη Επιθέσεως από Ρωσία… αλλά με προσάρτηση εδαφών

Ενώ η ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κυπριακό Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ βρίσκεται στην Κύπρο για άλλη μια προσπάθεια επίλυσης του κυπριακού γόρδιου δεσμού, στο Ουκρανικό ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, έβαλε κόκκινες γραμμές στη διαδικασία λύσης. Και είναι πρόδηλον ότι έχει τη μερική έστω εύνοια των ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που ο Ρώσος Πρόεδρος θέλει την ΕΕ και τα κράτη - μέλη της να διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο, χωρίς δηλαδή να έχουν επί του παρόντος ουσιαστική συνδρομή στη βασική μορφή της λύσης. Σημαντικό, από την άλλη, ρόλο επιδιώκει να έχει η Τουρκία, η οποία έχει προωθήσει, όπως ισχυρίζεται, με τις συναντήσεις της Κωνσταντινούπολης την ειρηνευτική διαδικασία. Εξ ου και το γεγονός ότι επιμένει να περιληφθεί στις εγγυήτριες δυνάμεις και μάλιστα με ρόλο ηγετικό. Το συναφές ερώτημα είναι εάν η περίπτωση της Ουκρανίας μπορεί ν’ αποτελέσει προηγούμενο για την Κύπρο.

Εγγυήσεις και διαµεσολαβητές

Όχι μόνο το θέμα των εγγυήσεων, αλλά και μια σειρά ζητημάτων θα ήταν δυνατό να συσχετιστούν με το Κυπριακό. Ή ακόμη και να χρησιμοποιηθούν ως προηγούμενο ή τροφή για κάτι τέτοιο. Στο Ουκρανικό τον κύριο διαμεσολαβητικό ρόλο έχει ο πλανητάρχης. Και παρόλα αυτά δυσκολεύεται να βρει τη λύση διότι, όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, δεν θέτει μόνο το αδύναμο, αλλά κυρίως το ισχυρό μέρος που θέτει τα δικά του όρια. Όπως διπλωματικές πληροφορίες αναφέρουν στη «Σ», ο Πρόεδρος Πούτιν έχει θέσει τα εξής σημεία βάσης λύσης:

Εδαφικό

Πρώτο, είναι εκτός συζήτησης το θέμα της Κριμαίας, του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Οι περιοχές αυτές θα μείνουν κάτω από τη ρωσική κυριαρχία. Ήδη έχουν κινηθεί εσωτερικές διαδικασίες και συνιστούν ρωσικές επαρχίες. ∆ιότι, κατά το επιχείρημα της Μόσχας, εκεί διαμένουν ιστορικά γηγενείς ρωσικοί πληθυσμοί, που αποφάσισαν να ζουν πλέον με τη Ρωσία, διότι το ουκρανικό κράτος παραβίαζε με τη χρήση νεοναζιστικών ομάδων τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Τι ζητά, λοιπόν, ο Πούτιν; Τη νομιμοποίηση των κτηθέντων μέσω πολέμου διά της υπογραφής συμφωνίας με την Ουκρανία. Ερώτημα: Θα υπογράψει κάτι τέτοιο ο Ζελένσκι; ∆εν θα θεωρηθεί προδοσία; Πώς θ’ αποφύγει τη μέγκενη των Ρώσων και των Αμερικανών; Θα στηριχθεί στους Ευρωπαίους; Πώς, όταν χωρίς τις ΗΠΑ δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με τη Μόσχα στο πεδίο της μάχης; Με τι όπλα και τι χρήματα θ’ αντισταθεί; Από την άλλη, τι θα κάνουν οι Ευρωπαίοι, οι οποίοι έχουν βάλει τη δική τους κόκκινη γραμμή: Ότι δηλαδή δεν θα δεχθούν να περάσουν τα κτηθέντα ουκρανικά εδάφη στη Ρωσία, γιατί αυτό συνιστά παραβίαση συνόρων με τη χρήση της βίας, που παραπέμπει στη Σύμβαση του Ελσίνκι για το απαραβίαστο των συνόρων και στο άρθρο 2, παρ. 4 του Χάρτη του ΟΗΕ, που είναι υποχρεωτικού δικαίου (jus cogen).

Περιουσίες

Το εδαφικό είναι συναφές και με την τύχη των Ουκρανών που ζουν στις περιοχές, τις οποίες η Ρωσία θέλει να θέσει εσαεί υπό τον έλεγχό της. Εκείνο που γίνεται από πλευράς Μόσχας δεκτό είναι το εξής:

Α) Να παραμείνουν οι Ουκρανοί, αλλά πλέον θα υπάγονται κάτω από τη ρωσική κυριαρχία και οι ίδιοι και οι περιουσίες τους. Θα έχουν δικαίωμα διπλής ιθαγένειας. Θα πάρουν τη ρωσική ιθαγένεια, αλλά θα είναι δυνατό, αν το θελήσουν, να έχουν και την ουκρανική.

Β) Εάν θελήσουν να εγκαταλείψουν τις περιοχές αυτές δεν θα έχουν ρωσική ιθαγένεια, ενώ για τις περιουσίες τους θα είναι δυνατή η διαδικασία αποζημιώσεων, αν το θελήσουν. Οι Ρώσοι δεν ξεκαθαρίζουν εάν θα δεχθούν να διατηρήσουν τις περιουσίες τους επί του κτηθέντος ρωσικού εδάφους όσοι επιλέξουν να ζήσουν επί ουκρανικού εδάφους.

Ισχύς

Η ρωσική θέση, όπως διατυπώνεται δημόσια, έχει ως εξής: Εάν δεν υπογραφεί συμφωνία, τότε θα πάρουμε επί του εδάφους αυτά που δεν θα δοθούν σε μια συμφωνία στις συνομιλίες τώρα, ή και περισσότερα την επαύριον.

«Νεκρή ζώνη» και εγγυήσεις

∆εύτερο, η Ρωσία αποδέχεται τη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης μεταξύ των δικών της στρατευμάτων και των ουκρανικών, με την υπογραφή λύσης. Είναι έτοιμη να δεχθεί σχετικό ψήφισμα του Σ. Ασφαλείας, στο οποίο άλλωστε συμμετέχει και η ίδια, που να καθορίζει την από αέρος επιτήρηση από τις ΗΠΑ. ∆εν αποκλείεται και η παρουσία ξένων στρατευμάτων. Η Μόσχα, πάντως, δεν αποδέχεται την παρουσία δυνάμεων από ευρωπαϊκά κράτη και δη της ΕΕ, λόγω της εχθρικής στάσης που τηρούν στον πόλεμο σε βάρος της. Καχύποπτοι είναι οι Ρώσοι και έναντι της Τουρκίας, διότι πωλούσε drones στην Ουκρανία και είναι μέλος του ΝΑΤΟ.

ΝΑΤΟ, ασφάλεια, πυρηνικά

Τρίτο, η Μόσχα δεν δέχεται την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και αξιώνει ως μέγιστο αριθμό στρατευμάτων τις 300 χιλιάδες σε σύγκριση με τις 800 χιλιάδες, που διαθέτει αυτήν τη στιγμή, χωρίς πυρηνικά και άλλα οπλικά συστήματα που θα θεωρούνται ως άμεση απειλή. ∆εν έχει πρόβλημα να γίνει η Ουκρανία κράτος μέλος τής ΕΕ. Είναι μάλιστα έτοιμη να υπογράψει ∆ιεθνή Συμφωνία με τους Ευρωπαίους για μη επίθεση των μεν έναντι των δε, η οποία θα ενσωματωθεί στο εθνικό ρωσικό δίκαιο. Εάν σε αυτό το Σύμφωνο Μη Επιθέσεως εμπλακεί ως τέτοια η ΕΕ, θα πρέπει να επικυρωθεί από τους θεσμούς της και τα κράτη μέλη της.

Παγωµένα κεφάλαια και ανοικοδόµηση

Τέταρτο, στο οικονομικό σκέλος η Μόσχα δεν αποδέχεται να γίνει διαχείριση ρωσικών παγωμένων κεφαλαίων, που βρίσκονται σε ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς τη δική της διαχείριση. Τονίζεται αυτό διότι οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν ότι τα χρήματα αυτά θα πρέπει να δοθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Η Μόσχα προβάλλει τον νομικό, ορθό, ισχυρισμό ότι μπορεί μεν τα κεφάλαιά της να είναι παγωμένα, αλλά ανήκουν στην ίδια και αυτή θ’ αποφασίσει πώς θα γίνει η διαχείρισή τους. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ένα μέρος του ποσού δεν θα διατεθεί για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Εκείνο που αντιλαμβάνονται, και δεν θα ήθελαν να συμβεί, είναι όπως επιστρέψουν τα χρήματα στην ΕΕ μέσω εταιρειών κρατών μελών της, που θ’ αναλάβουν τέτοια έργα, αντί από αντίστοιχες ρωσικές εταιρείες. Σε μια κίνηση κατοχύρωσης των δικών του συμφερόντων, ο Πρόεδρος Τραμπ, για να προλάβει τους Ευρωπαίους, ζήτησε όπως δοθεί ένα σεβαστό ποσό των παγωμένων κεφαλαίων στις ΗΠΑ ως αποζημιώσεις για τον πόλεμο. Το αίτημα βεβαίως είναι μετέωρο, αλλά διπλωματικές πηγές δεν αποκλείουν ένα μέρος του ποσού αυτού να συμφωνηθεί μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.

Οµοιότητες και διαφορές

Το Ουκρανικό έχει ομοιότητες, αλλά δεν είναι η ίδια ακριβώς περίπτωση με το Κυπριακό. Συνιστά μεν θέμα εισβολής - κατοχής, αλλά στις περιοχές που κατακτά η Ρωσία υπήρχε γηγενής δικός της πληθυσμός, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου, ο πληθυσμός των κατεχομένων και το έδαφος είναι πέραν του 82% ελληνικά. Οι Τουρκοκύπριοι μετακινήθηκαν ως αποτέλεσμα της εισβολής στον βορρά και οι έποικο είναι προϊόν εγκλήματος πολέμου. Τουρκοκύπριοι και έποικοι δεν αποτελούν τον νόμιμο πληθυσμό. Αυτός είναι οι Ελληνοκύπριοι. Συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει η επίκληση του δικαιώματος της Αυτοδιάθεσης, άρθρο 1 παρ. 2 του χάρτη, όπως συνέβη στην Κριμαία ή σε άλλες περιοχές, όπου οι Ρώσοι ιστορικά ήταν γηγενής πληθυσμός. Στα κατεχόμενα δεν υπάρχει χωριστός λαός, όπως ισχυρίζεται ο κατοχικός ηγέτης Τουφάν Ερχιουρμάν. Ούτε διοίκηση και έδαφος, διότι αυτό αναφέρουν ρητώς τα ψηφίσματα 541 και 550 του Σ. Ασφαλείας, καθώς και οι αποφάσεις της Τέταρτης ∆ιακρατικής Προσφυγής και της Τιτίνας Λοϊζίδου, στις οποίες κατοχυρώνεται η ιδιοκτησία στους εκτοπισθέντες Ελληνοκυπρίους. Ανάλογες αποφάσεις δεν υπάρχουν για την Κριμαία και την Ουκρανία, διότι προφανώς οι περιουσίες εκεί ανήκουν σε «ρωσόφωνους» πληθυσμούς.

Νοµιµοποίηση κατοχής

Με βάση το ∆ιεθνές ∆ίκαιο και οι δυο περιπτώσεις στηρίζονται στην παραβίαση συνόρων, εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχικών δικαιωμάτων με τη χρήση βίας. Κάτι τέτοιο, όπως έχει ήδη επισημανθεί, συνιστά παραβίαση του άρθρου 2, παρ. 4 του Χάρτη του ΟΗΕ, που είναι αναγκαστικού δικαίου, «jus cogens». ∆ηλαδή δεν μπορεί να χαθεί έδαφος ή ν’ αναγνωριστεί κράτος, οντότητα ή Αρχή, που προέκυψε με τη χρήση και τη βία των όπλων. Ως εκ τούτου, χωρίς τη συγκατάθεση της Ουκρανίας και της Κύπρου δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί το καθεστώς που προέκυψε από τη βία και τη χρήση των όπλων, εκτός και αν κράτη αρχίσουν τις επίσημες αναγνωρίσεις ως κυρίαρχα, που είναι, δημιουργώντας νέο καθεστώς, ανεξαρτήτως εάν είναι συμβατό ή όχι με το ∆ιεθνές ∆ίκαιο.

Βεβαίως θα ισχυριστεί κάποιος ότι στην περίπτωση της Ουκρανίας υπάρχει αλλαγή συνόρων λόγω προσάρτησης, ενώ στην Κύπρο, στην περίπτωση ακόμη και μιας ομοσπονδίας συνομοσπονδιακού χαρακτήρα, υπάρχει διαφορά. Εξαρτάται. Γιατί; Στην περίπτωση της Κύπρου το ενιαίο κράτος της Κυπριακής ∆ημοκρατίας διχοτομείται σε δυο συνιστώντα κράτη, έχοντας ως γενεσιουργό αιτία τη χρήση βίας. ∆ηλαδή, την παρανομία. Με αυτήν τη λύση δεν επιστρέφεις στο πρότερο νόμιμο καθεστώς, αλλά νομιμοποιείς ως χωριστό κρατίδιο το λεγόμενο σήμερα ψευδοκράτος, το «σύνταγμά» του, τη «βουλή» του και τον «πρόεδρό» του ως συμπρόεδρο στη βάση μιας εκ περιτροπής διαδικασίας. Άρα, εάν δεν επιστρέψεις στη βελτίωση της Ζυρίχης, αποδέχεσαι και νομιμοποιείς ταυτοχρόνως τα τετελεσμένα τη εισβολής. Εάν, δε, το πολιτειακό σύστημα θα είναι ομοσπονδία ή συνομοσπονδία, αυτό σχετίζεται με τις εξουσίες που θα διαθέτουν τα δυο κρατίδια - πολιτείες σε σχέση με την όποια κοινή εξουσία. Με το κατάλοιπο εξουσίας, τη διχοτόμηση της εκτελεστικής εξουσίας, την ίση τυπική ισχύ και των τριών συνταγμάτων καθώς και με την απώλεια της ψήφου στον βορρά όσων Ελλήνων θελήσουν να επιστρέψουν, τι θα είναι τα υφιστάμενα κατεχόμενα; Θα είναι ή όχι ισότιμο συνιστών κράτος συνεταιρικό με κυριαρχική ισότητα, που θα πηγάζει εξίσου από τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους; Αυτό αναφέρεται ρητώς στην κοινή δήλωση Αναστασιάδη - Έρογλου, χωρίς να υπάρχει ρητή αναφορά σε έναν και μόνο λαό, που δίνει τον νομικό και πολιτικό χώρο στην Τουρκία και τον Ερχιουρμάν να αναφέρονται σε χωριστό λαό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ο εκβιασµός

Η Κυπριακή ∆ημοκρατία είναι κράτος μέλος της ΕΕ και η Τουρκία υποψήφιο κράτος. Συνεπώς, υπάρχει κοινός κώδικας δικαίου και βάση λύσης, που είναι όμως αντίθετη με τις συγκλίσεις, όπως έχουν καταγραφεί ανωτέρω. Το δίλημμα είναι εάν η βάση λύσης θα είναι το Πρωτόκολλο 10, με το οποίο εντάχθηκε ολόκληρη η Κυπριακή ∆ημοκρατία στην ΕΕ, με αναστολή του Κεκτημένου στον βορρά λόγω κατοχής. Ή εάν θα νομιμοποιηθούν τα τετελεσμένα της εισβολής μέσω μιας ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας ή δυο κρατών. Εάν γίνει προσάρτηση από τη Ρωσία των ουκρανικών εδαφών ακόμη και με τη σύμφωνη γνώμη του Κιέβου, τότε γιατί να μη δημιουργηθεί προηγούμενο και στην περίπτωση των κατεχομένων εδαφών της Κύπρου με την Τουρκία, εφόσον μια τέτοια συμφωνία γίνει δεκτή από την ΕΕ, της οποίας η Κυπριακή ∆ημοκρατία είναι κράτος μέλος; Επί τούτου μπορεί να τεθεί, όπως τίθεται ήδη, ο εξής εκβιασμός: Ή θα δεχθείτε μιαν από τις διχοτομικές μορφές της ομοσπονδίας, που έχει ήδη εξελιχθεί σε συνομοσπονδία μέσω της χαλαρής της μορφής, ή την προσάρτηση των κατεχομένων στην Τουρκία. Το δίλημμα, δηλαδή, θα είναι είτε η συγκαλυμμένη συνομοσπονδία μέσω μιας ομοσπονδίας συνομοσπονδιακού χαρακτήρα, είτε η προσάρτηση…

∆ικλίδα και προσάρτηση…

Η ασφαλιστική δικλίδα είναι σε πρώτη φάση η βάση των συνομιλιών, που δεν θα μπορούσε να ήταν άλλη από το Πρωτόκολλο 10 και την Αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2025 περί της τουρκικής υποχρέωσης ν’ αναγνωρίσει, στο πλαίσιο της ενταξιακής της διαδικασίας, την Κυπριακή ∆ημοκρατία. Εάν ο κ. Ερχιουρμάν θέλει την εφαρμογή του Κεκτημένου στον βορρά, θα πρέπει να του επισημανθεί τι το κεκτημένο αναφέρει: Ότι, δηλαδή, η απόφαση αυτή λαμβάνεται με βάση το Πρωτόκολλο 10 κατόπιν ομοφωνίας, που σημαίνει τη σύμφωνη γνώμη της Κυπριακής ∆ημοκρατίας, την οποία δεν δέχεται να βρίσκεται στο τραπέζι των συνομιλιών, διότι την θεωρεί εκλιπούσα. Εάν, λοιπόν, δεν θέλει την Κυπριακή ∆ημοκρατία από την οποία εξαρτάται η εφαρμογή του Κεκτημένου στον βορρά ζωντανή, τότε αποκαλύπτεται ότι έχει άλλα στο μυαλό του. Τι άραγε; Ή μια διχοτομική λύση ή την επισημοποίηση της προσάρτησης των κατεχομένων στην Τουρκία. Ή να θέλει τη διχοτόμηση ως όχημα για το επόμενο βήμα, δηλαδή την προσάρτηση και του βορρά, αλλά και στη συνέχεια του νότου…

^{Ο χάρτης του “Institute for the Study of War” δείχνει την κατάσταση στο Ουκρανικό Μέτωπο και τις περιοχές που κατέχει ο ρωσικός στρατός ώς τις 13:30 της 1ης Δεκεμβρίου 2025.}