Το θέατρο του παραλόγου με το ρεύμα

Αντίφαση στο ενεργειακό της σύστημα αντιμετωπίζει η Κύπρος, καθώς την ημέρα οι καλές καιρικές συνθήκες μειώνουν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, οδηγώντας σε αποσυνδέσεις φωτοβολταϊκών για λόγους ασφαλείας του δικτύου. Τη νύχτα, όμως, η αυξημένη κατανάλωση για σκοπούς θέρμανσης εντείνει την πίεση στο ηλεκτρικό σύστημα, αυξάνοντας τον κίνδυνο διακοπών ρεύματος.

Το φαινόμενο αυτό αναδεικνύει τις προκλήσεις της ενεργειακής διαχείρισης στη χώρα, επισημαίνοντας την ανάγκη για σύγχρονες λύσεις αποθήκευσης και αποδοτικότερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Πρόσφατα, ο Διαχειριστής Συστήματος Διανομής ενημέρωσε τους ιδιοκτήτες φωτοβολταϊκών συστημάτων με ισχύ από 0 έως 499kWp ότι πραγματοποιήθηκε αποσύνδεση συστημάτων σε διάφορες περιοχές της Κύπρου. Τα συστήματα αυτά είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο διανομής της ΑΗΚ και ελέγχονται μέσω Συστήματος Τηλεχειρισμού Φορτίου, με σκοπό την ασφαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος.

Το όλο ζήτημα με την επάρκεια ενέργειας προέκυψε, λόγω του ψύχους με την ονομασία «Coral» που επηρεάζει την Κύπρο από την περασμένη Πέμπτη.

Ο Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Γιώργος Παπαναστασίου, σε δηλώσεις του την περασμένη Παρασκευή (21/2), μετά από συνάντηση με στελέχη του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς (ΔΣΜΚ), ανέφερε ότι είναι περιορισμένες οι περικοπές της ενέργειας που παράγεται από φωτοβολταϊκά, ιδίως από τους οικιακούς καταναλωτές. Εξήγησε ότι για ολόκληρο το 2024 είχαν γίνει περικοπές σε πέντε ημέρες για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, οπότε δεν μπορεί να δικαιολογηθεί οποιαδήποτε αύξηση στον λογαριασμό του ηλεκτρισμού για οικιακά.

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία που παρουσίασε ο ΔΣΜΚ δείχνουν ότι το 2024 έγιναν συνολικά 57 περικοπές σε φωτοβολταϊκά, εκ των οποίων οι 19 αφορούν φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι περικοπές αυτές αθροίζονται συνολικά σε 145 ώρες, εκ των οποίων οι 65 αφορούν φωτοβολταϊκά πάρκα. Ο

Χάρης Ζαβαλλής, Διευθυντής Λειτουργίας του Διαχειριστή, υπογράμμισε ότι τη Δευτέρα, 24 Φεβρουαρίου, αναμένεται η ζήτηση να κορυφωθεί τις απογευματινές και βραδινές ώρες, φτάνοντας τα 1071 μεγαβάτ, ενώ οι δυνατότητες της συνολικής παραγωγής, της συμβατικής και από ΑΠΕ, φτάνουν τα 1166 μεγαβάτ.

Οι αιτίες της ενεργειακής πίεσης

Μιλώντας στη «Σημερινή», η Εκπρόσωπος Τύπου του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, Χαρά Κουσιάππα, ανέφερε ότι οι κύριες ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια ενέργειας στην Κύπρο προκύπτουν από τις έκτακτες βλάβες σε μονάδες παραγωγής, τις παρατάσεις προγραμματισμένων συντηρήσεων, καθώς και τις ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως καύσωνας ή ψύχος.

Όπως εξήγησε, κατά τις ώρες αιχμής, από τις 6 έως τις 9 το βράδυ – με μέγιστη ζήτηση γύρω στις 7 μ.μ. – η κατανάλωση αυξάνεται σημαντικά, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών. Την ίδια ώρα, η παραγωγή από φωτοβολταϊκά συστήματα μηδενίζεται, αναγκάζοντας το δίκτυο να βασιστεί αποκλειστικά στις συμβατικές μονάδες παραγωγής, που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα.

Οι αιτίες της ενεργειακής πίεσης

Μιλώντας στη «Σημερινή», η Εκπρόσωπος Τύπου του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς, Χαρά Κουσιάππα, ανέφερε ότι οι κύριες ανησυχίες σχετικά με την επάρκεια ενέργειας στην Κύπρο προκύπτουν από τις έκτακτες βλάβες σε μονάδες παραγωγής, τις παρατάσεις προγραμματισμένων συντηρήσεων, καθώς και τις ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως καύσωνας ή ψύχος.

Όπως εξήγησε, κατά τις ώρες αιχμής, από τις 6 έως τις 9 το βράδυ – με μέγιστη ζήτηση γύρω στις 7 μ.μ. – η κατανάλωση αυξάνεται σημαντικά, λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών. Την ίδια ώρα, η παραγωγή από φωτοβολταϊκά συστήματα μηδενίζεται, αναγκάζοντας το δίκτυο να βασιστεί αποκλειστικά στις συμβατικές μονάδες παραγωγής, που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα.

Σχέδιο χορηγιών €35 εκατ. για αποθήκευση ενέργειας

Αρχές Φεβρουαρίου, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα σχέδιο χορηγιών ύψους €35 εκατομμυρίων για την αποθήκευση ενέργειας, με στόχο τη μείωση των περικοπών από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Το νέο σχέδιο έρχεται ως απάντηση στις αυξημένες αντιδράσεις και τα παράπονα των οικιακών καταναλωτών, οι οποίοι, παρά την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, συνέχισαν να αντιμετωπίζουν υψηλούς λογαριασμούς ρεύματος. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας, η αποθήκευση ενέργειας θα συμβάλει στη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για τους πολίτες, ενώ θα ενισχύσει τη χωρητικότητα του δικτύου, επιτρέποντας την καλύτερη αξιοποίηση των οικιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων. Αντί η πλεονάζουσα ενέργεια από τα έργα ΑΠΕ να απορρίπτεται, θα αποθηκεύεται, μειώνοντας έτσι την εξαγωγή στο δίκτυο και αυξάνοντας τη συνολική αποδοτικότητα του συστήματος.

Το σχέδιο απευθύνεται σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, περιλαμβανομένων και έργων ιδιοκατανάλωσης με τη μέθοδο συμψηφισμού λογαριασμών (net billing) ή αυτοπαραγωγής. Η ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου 2025 και θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 28 Μαρτίου 2025.

Όπως ανέφερε η κ. Κουσιάππα, η υφιστάμενη νομοθεσία δεν επιτρέπει στον ΔΣΜΚ να κατέχει ή να διαχειρίζεται συστήματα αποθήκευσης. Ωστόσο, έχουν ήδη κατατεθεί αιτήσεις από ιδιώτες και την ΑΗΚ για ανεξάρτητα συστήματα αποθήκευσης, με προκαταρκτικούς όρους σύνδεσης να έχουν εκδοθεί για συνολικά 92 MW. Επιπλέον, εντός του επόμενου μήνα, αναμένεται να εκδοθούν όροι σύνδεσης για επιπλέον 99 MW.

Παράλληλα, όπως ανέφερε η κ. Κουσιάππα, βρίσκεται σε εξέλιξη σχέδιο επιχορήγησης από το Υπουργείο Ενέργειας για εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης σε υβριδικά έργα ΑΠΕ. Ιδιώτες παραγωγοί και επενδυτές που συμμετέχουν στη Μεταβατική Ρύθμιση Αγοράς Ηλεκτρισμού θα μπορούν να αξιοποιήσουν αυτές τις εγκαταστάσεις είτε για να μειώσουν τις δικές τους περικοπές, είτε για να πωλούν σχετικές υπηρεσίες στο ενεργειακό σύστημα.

Το νέο σχέδιο χορηγιών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη βιώσιμη διαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο, δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση των ΑΠΕ και την ενεργειακή αυτονομία των καταναλωτών.

Προς ένα πιο ανταγωνιστικό ενεργειακό τοπίο

Εκτός από τις προκλήσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή επάρκεια και την αποθήκευση, η Κύπρος βρίσκεται σε τροχιά μεταρρυθμίσεων και στον τομέα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Η μετάβαση από το μεταβατικό μοντέλο σε ένα πιο ανοικτό και ανταγωνιστικό πλαίσιο αποτελεί βασικό στόχο, με σκοπό τη βελτίωση της αποδοτικότητας και τη δημιουργία περισσότερων επιλογών για τους καταναλωτές.

Ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) επιδιώκει την ένταξη περισσότερων συμμετεχόντων στη δοκιμαστική φάση της Ανταγωνιστικής Αγοράς Ηλεκτρισμού (ΑΑΗ), ώστε να αποκτήσει σαφέστερη εικόνα για τα δεδομένα που θα ισχύουν κατά την εμπορική της λειτουργία.

Η τρίτη δοκιμαστική περίοδος της ΑΑΗ ξεκίνησε στις 7 Ιανουαρίου, με προγραμματισμένο στόχο την πλήρη εμπορική λειτουργία της αγοράς το δεύτερο εξάμηνο του 2025. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η συμμετοχή των ενδιαφερομένων παραμένει περιορισμένη, γεγονός που δημιουργεί προβληματισμό για την ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς.

Όπως επισήμανε η κ. Κουσιάππα, η Κύπρος διαθέτει ήδη μια μεταβατική αγορά ηλεκτρισμού, η οποία βασίζεται σε διμερή συμβόλαια μεταξύ παραγωγών και προμηθευτών. Στη συγκεκριμένη αγορά συμμετέχουν οκτώ προμηθευτές και περισσότεροι από 120 παραγωγοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων δραστηριοποιούνται σε φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι προμηθευτές που συμμετέχουν στη μεταβατική αγορά καλύπτουν σήμερα περίπου το 10% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα.

Η νέα Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού αναμένεται να αποτελέσει μια πιο ολοκληρωμένη και ανταγωνιστική ρύθμιση σε σύγκριση με το μεταβατικό μοντέλο, δημιουργώντας συνθήκες ελεύθερου ανταγωνισμού και βελτιώνοντας τη διαφάνεια και την αποδοτικότητα στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Με την πλήρη εφαρμογή της, οι καταναλωτές θα έχουν περισσότερες επιλογές και πιθανώς καλύτερες τιμές, ενώ θα ενισχυθεί η συμμετοχή περισσότερων παραγωγών και προμηθευτών στο ενεργειακό σύστημα της χώρας