Επιβράδυνση του πληθωρισμού

Τα στατιστικά στοιχεία Απριλίου, όπως ανακοινώθηκαν από την Στατιστική Υπηρεσία καταδεικνύουν ότι το ποσοστό πληθωρισμού, αν και αρνητικό, μειώθηκε 0,2%, ένα από τα χαμηλότερα των τελευταίων χρόνων.

Οι τιμές καθορίζονται από τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, όταν αυτές αφεθούν να ενεργήσουν ώστε να βρεθεί το ισοζύγιο. Κυρώσεις, δασμοί και γενικότερα οποιαδήποτε εμπόδια στην απρόσκοπτη λειτουργία του εμπορίου αποτελούν στρεβλώσεις.

Οι πολιτικές Τραμπ ενισχύουν τις ανησυχίες για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Τα εμπόδια που τίθενται στο διεθνές εμπόριο αλλά και η μεταβλητότητα δημιουργούν προβλήματα στην επιχειρηματικότητα και αναστολή των επενδύσεων. Η ανησυχία καταγράφεται και στις αγορές.

Η τιμή ενός προϊόντος από μια επιχείρηση καθορίζεται σύμφωνα με το συνολικό κόστος της, μέχρι να φτάσει στον τελικό καταναλωτή συν ένα περιθώριο κέρδους. Σε αγορές με υψηλό ανταγωνισμό το περιθώριο κέρδους συμπιέζεται. Επιπλέον, το συγκεκριμένο περιθώριο εξαρτάται από τους «παίκτες» που υπάρχουν στην αγορά και τις δυνατότητές τους. Λιγότερος αριθμός επιχειρήσεων που προσφέρουν ένα προϊόν, σημαίνει κυρίαρχη παρουσία στην αγορά και υψηλότερα περιθώρια κέρδους.

Λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις για επιβράδυνση των οικονομιών, η ζήτηση σε πρώτες ύλες και ενέργεια (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) αναμένεται να μειωθεί. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με τη διατήρηση της προσφοράς, όπως της παραγωγής πετρελαίου, στα ίδια επίπεδα σπρώχνουν τις τιμές προς τα κάτω.

Τιμές μετάλλων

Πέραν των αγαθών που έχουν σχέση με την ενέργεια, η Παγκόσμια Τράπεζα σε έκθεσή της αναφέρεται σε μείωση στις τιμές των βιομηχανικών μετάλλων κατά 10% το 2025 και κατά 3% το 2026, καθώς η ζήτηση μειώνεται λόγω των αυξανόμενων εμπορικών εντάσεων και των χαμηλών αποδόσεων στον κινεζικό τομέα των ακινήτων.

Ειδικότερα, οι τιμές του αλουμινίου προβλέπεται να μειωθούν κατά 10% το 2025 σε ετήσια βάση και κατά περαιτέρω 3% το 2026, ενώ οι τιμές του χαλκού προβλέπεται να μειωθούν κατά 10% το 2025 και κατά περαιτέρω 2% το 2026 λόγω από τη μια της μειωμένης ζήτησης και, από την άλλη, λόγω της αυξημένης παραγωγής από την Αφρική, την Ανατολική Ασία, τη Ρωσία και τη Νότια Αμερική.

Με την αύξηση του πληθωρισμού η αγοραστική δύναμη των εισοδημάτων μειώνεται, ενώ με τη σταδιακή μείωση των τιμών αυτή αναμένεται να αυξηθεί.

Φυσικά για κάθε χώρα ο χρόνος ενσωμάτωσης των οποιωνδήποτε αλλαγών αναμένεται να είναι διαφορετικός, ενώ εξαρτάται και από τα χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας. Αν, για παράδειγμα, αναφερόμαστε σε ένα νησί που εισάγει τα περισσότερα προϊόντα, ο χρόνος προσομοίωσης θα είναι πολύ μεγαλύτερος παρά μια μεγαλύτερη οικονομία με μεγαλύτερη πρόσβαση σε προϊόντα και αγαθά.

Εάν η μείωση των τιμών οφείλεται στη μειωμένη ζήτηση, τότε η κατανάλωση και η επιχειρηματική δραστηριότητα θα επηρεαστούν αρνητικά.

Πορεία παγκόσμιας οικονομίας

Προς το παρόν δεν μπορεί να εκτιμηθεί με βεβαιότητα η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας εφόσον υπάρχουν διμερείς και άλλες συζητήσεις όσον αφορά την επιβολή των δασμών και των αντιδασμών. Έχουμε δει τον Πρόεδρο Τραμπ να ανακοινώνει Εμπορική Συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ βλέπει θετικά τις συζητήσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη άλλη, οποιαδήποτε ενίσχυση των εντάσεων θα ενισχύσει τις υφεσιογόνες πιέσεις.

Γενικότερα θα πρέπει να αφήνονται οι δυνάμεις της αγοράς να βρουν το ισοζύγιο, με την Πολιτεία να έχει την υποχρέωση για τη δημιουργία μιας αγοράς υγιούς ανταγωνισμού και διαφάνειας σε ό,τι αφορά τον τρόπο καθορισμού των τιμών, π.χ. το πώς καθορίζεται η τελική τιμή των καυσίμων που πληρώνουν οι καταναλωτές και πώς αυτή επηρεάζεται, συμπεριλαμβανομένης και της ταχύτητας προσαρμογής, από τις τιμές στις διεθνείς αγορές.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, ενδεχομένως, η κατάσταση στην Κύπρο να είναι λίγο πιο περίπλοκη εφόσον υπάρχει ένας συνδυασμός γεγονότων που αποτελούν προκλήσεις στην καθημερινότητα των πολιτών. Ζητήματα που αφορούν τις δόσεις δανείων λόγω υπερδανεισμού και υψηλό κόστος στέγασης / ενοικίου και υψηλές τιμές.

Μπορεί ο πληθωρισμός να έχει μειωθεί, αλλά συνεχίζει να είναι θετικός και να προστίθεται στις ήδη αυξημένες τιμές. Οπότε η ακρίβεια παραμένει, εφόσον, όπως έχει αναλυθεί αρκετές φορές, ο πληθωρισμός καταγράφει την ποσοστιαία μεταβολή των τιμών μεταξύ δύο χρονικών σημείων.

Σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο στασιμοπληθωρισμού επηρεάζει ιδιαίτερα αρνητικά τις οικονομίες. Ο στασιμοπληθωρισμός προκύπτει, όταν η αύξηση των τιμών οφείλεται σε άλλους παράγοντες που δεν σχετίζονται με την αύξηση της ζήτησης, όπως η αύξηση στο κόστος της ενέργειας ή τα προβλήματα που παρουσιάζονται στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Το γεγονός αυτό οδηγεί σε ακριβότερες επενδύσεις, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως αντικίνητρο σε επενδυτές και επιχειρήσεις και ως κατάληξη, ο υψηλός πληθωρισμός να συνοδεύεται με ύφεση ή ισχνή ανάπτυξη της οικονομίας και ενίσχυση των ποσοστών ανεργίας.

Κάθε νοικοκυριό και κάθε άτομο ξεχωριστά προσπαθεί να κάνει τον δικό του προϋπολογισμό, υπολογίζοντας τις τωρινές και ενδεχόμενες ανάγκες της οικογένειάς του, τη διασφάλιση του μέλλοντος για τον ίδιο και τα παιδιά του (π.χ. σύνταξη και σπουδές) και επενδύοντας ή αποταμιεύοντας τα πλεονάσματα.

Οι κεντρικές τράπεζες, για να καθορίσουν τη νομισματική πολιτική, πέρα από το ποσοστό πληθωρισμού, αναλύουν και τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν την πορεία των οικονομιών, την απασχόληση και τους δείκτες παραγωγής.

Από την πλευρά της προσφοράς, είναι σίγουρα πιο «υγιές» στις περιπτώσεις που οι τιμές κινούνται ανοδικά, να αυξάνεται η παραγωγή και η επιχειρηματική δραστηριότητα, ώστε να καλύπτεται το κενό και οι τιμές να βρίσκουν το ισοζύγιο σε χαμηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα, πολλές φορές ακούμε από επαγγελματίες του κλάδου των κατασκευών ότι, ένας από τους λόγους που οι τιμές αυξάνονται, είναι η καθυστέρηση στην αδειόδοτηση νέων έργων, ώστε να μπουν στην αγορά. Φυσικά υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως το κόστος των κατασκευαστικών υλικών και το γεγονός ότι, πολλά από τα υλικά, τα εισάγουμε σε αυξημένο κόστος, υποχρεωτικά διά θαλάσσης, διότι είμαστε νησί.

Η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να είναι εξωγενής, σημαντικά εξαρτημένη από τη διεθνή πολιτική και οικονομική μεταβλητότητα. Την ίδια στιγμή, παρά τα προβλήματα, έδειξε να αντέχει στις προκλήσεις και κατάφερε να προσελκύσει σημαντικό αριθμό επενδυτών και επιχειρήσεων. Απαιτείται όμως εγρήγορση και συνεχής ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα στο διεθνές εμπόριο και την ασθενή, όπως όλα δείχνουν, ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας.