Πυρηνικός εφιάλτης και πόλεμος εμπορικών δρόμων (BINTEO)

Υπό την σκιά των κτυπημάτων του Ισραήλ σε βάρος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν την περασμένη Παρασκευή, φθάνει στην Κύπρο για επίσκεψη σήμερα και αύριο ο Πρωθυπουργός της Ινδίας, Ναρέντρα Μόντι. Πρόκειται για μια επίσκεψη, η οποία έχει συνδεθεί με τον «Ινδικό δρόμο» ή «Τόξο», που δεν είναι συναφές μόνο με την Κύπρο, αλλά και με το περιφερειακό και διεθνές σύστημα, στη λογική μιας νεο-αποικιοκρατικής τάσης, που αποτυπώνεται στον πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, στον οποίο εμπλέκονται και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Ρωσία, η ΕΕ, καθώς και τα αραβικά κράτη, η Τουρκία, το Ιράν, καθώς και το Ισραήλ.

Πυρηνική απειλή και γεωπολιτική ασφάλεια

Το ερώτημα είναι εάν τα κτυπήματα του Ισραήλ σε βάρος του Ιράν θα δημιουργήσουν συνθήκες αστάθειας ή σταθερότητας. Η ασφάλεια του Ισραήλ είναι συνδεμένη με αυτήν των ΗΠΑ, της ευρύτερης περιοχής και των δρόμων του εμπορίου. Επί τούτου επισημαίνονται ότι το κτύπημα σε βάρος του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν: Πρώτο, έγινε με την ανοχή και την έγκριση των ΗΠΑ. Δεύτερο, εξουδετέρωσε τους επιστήμονες του προγράμματος για να το αφήσει ακέφαλο, με την προσδοκία να βάλει φρένο σε μια εν δυνάμει απειλή. Τρίτο, στόχευε στην αποδυνάμωση του Ιράν, που είναι συναφής με τη σταθερότητα, στους δρόμους του εμπορίου. Τέταρτο, ήταν το επόμενο στρατηγικό στάδιο των κτυπημάτων σε βάρος των Χούθι και της εξολόθρευσης των δορυφόρων του Ιράν, όπως ήταν η Χαμάς και η Χεσμπολάχ στη Συρία, στον Λίβανο και στη Γάζα. Αφού κόπηκαν τα «μακριά χέρια της Τεχεράνης», τώρα το Ισραήλ την κτυπά στην καρδιά της. Άρα, πρόκειται για κινήσεις που αφορούν στην ασφάλεια του Ισραήλ και στη δημιουργία συνθηκών αυξημένης ασφάλειας επί χερσαίων αλλά και θαλάσσιων στρατηγικών οδών, όπως η είσοδος στην Ερυθρά Θάλασσα και τα στενά του Ορμούζ, όπου βρίσκεται ο Πέμπτος Στόλος. Πέμπτο, επρόκειτο για προληπτικό και αποτρεπτικό κτύπημα. Γιατί; Διότι δεν προχωρούσε ικανοποιητικά ο διάλογος Ιράν - ΗΠΑ και οι εκτιμήσεις ήταν ότι η Τεχεράνη: Α) Ροκάνιζε τον χρόνο του Ιράν. Β) Έφτασε στο σημείο να έχει τη δυνατότητα κατασκευής 10 πυρηνικών βομβών. Εάν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ επιτρέψουν κάτι τέτοιο, αλλάζουν τα ισοζύγια δυνάμεων σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο. Διότι το παιχνίδι πλέον μεταφέρεται από τη συμβατική στην πυρηνική αποτροπή. Εάν το Ιράν επιδιώξει ν’ ανταποδώσει σε βάρος αμερικανικών στόχων ή άλλων συμμαχικών, όπως π.χ. οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο, θα δεχθεί καθολικά κτυπήματα. Και το ερώτημα είναι εάν και πόσο θα αντέξει. Και πόσο οι ΗΠΑ θα τραβήξουν το σχοινί με έναν Τραμπ που τον ενδιαφέρει η αναγέννηση της Αμερικής μέσα από την οικονομική ανάπτυξη, η οποία, όμως, δεν μπορεί επαρκώς να επέλθει εάν δεν αποδυναμωθούν οι διεθνείς ταραξίες. Όσο δε για την Κύπρο, εγείρεται για άλλη μια φόρα θέμα άμυνας, εφόσον γίνεται αντιληπτό ότι, εκτός της τουρκικής απειλής, υπάρχουν και άλλες, οι οποίες για ν’ αντιμετωπιστούν, επιβάλλεται η εμβάθυνση, για παράδειγμα, της συνεργασίας μας στους τομείς συλλογής και αξιολόγησης πληροφοριών με φιλικές χώρες και δη τις Μεγάλες Δυνάμεις. Στην προκειμένη περίπτωση, αποτελεσματική προστασία έναντι μιας πυραυλικής επίθεσης ή επίθεσης ιρανικών drones μπορούν να παράσχουν τα πολεμικά πλοία των Δυτικών χωρών που βρίσκονται στην περιοχή, σε συνδυασμό με τα όποια οπλικά συστήματα διαθέτει η Εθνική Φρουρά.

Οι δρόμοι της Ινδίας

Η εξουδετέρωση απειλών, όπως είναι αυτή του Ιράν, ή η αποδυνάμωσή τους, είναι συναφής με τους εμπορικούς δρόμους από την Ασία προς την Ευρώπη. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και ο Ινδικός Δρόμος (India-Middle East-Europe Economic Corridor, IMEC), ο οποίος: 1. Έχει γεωπολιτικό χαρακτήρα και ενώνει την Ινδία με την Ευρώπη. 2. Είναι αντισταθμιστική επιλογή του «Δρόμου του Μεταξιού», τόσο του κλασικού όσο και των σύγχρονων εναλλακτικών και δη διά θαλάσσης. Μπαίνει σφήνα δηλαδή. 3. Σχετίζεται με τα σύγχρονα γεωπολιτικά παιχνίδια και ισοζύγια δυνάμεων.

Η γεωπολιτική του σημασία αποτυπώνεται στο γεγονός ότι συνιστά ένα εμπορικό και οικονομικό έργο, που ενώνει την Ινδία με την Ευρώπη χερσαία και θαλάσσια. Εν ολίγοις: Α) Θα ξεκινά από τη δυτική ακτή της Ινδίας, πιο συγκεκριμένα από το λιμάνι Vadhavan, και θα κατευθυνθεί προς την Ευρώπη . Β) Θα φθάσει από την Ινδία στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και σιδηροδρομικώς θα διασχίσει τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και το Ισραήλ. Και από εκεί θα αρχίζει άλλο ένα σκέλος μέσω Μεσογείου προς τη Νότια Ευρώπη, την Ελλάδα και τη Γαλλία. Αυτός είναι ο ένας «Ινδικός Δρόμος». Υπάρχει ακόμη ένας. Πρόκειται για τον «Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά - Νότου» (International North–South Transport Corridor, INSTC), που ακολουθεί την πορεία Ινδία, Ιράν, Αζερμπαϊτζάν, Ρωσία, Ευρώπη. Εάν δει κάποιος τον χάρτη, διαπιστώνει ότι δημιουργούνται ανταγωνιστικές σχέσεις, που στηρίζονται στις πάγιες θεωρίες περί της «Καρδιάς της Γης» (καλύπτει κυρίως την αυτοκρατορική Ρωσία) και της «Περιφέρειας» (Rimland).

Παράκαμψη Σουέζ και Κύπρος…

Είναι πρόδηλον ότι με τον «Ινδικό Διάδρομο» μειώνεται ο χρόνος της μεταφοράς εμπορευμάτων από την Ινδία, κατά 40% σε χρόνο και 30% σε κόστος, εάν κάποιος συγκρίνει αυτήν την επιλογή με εκείνη του Σουέζ. Το όλο έργο έχει εγκριθεί από το 2023, στο πλαίσιο των G-20 και αφορά στους εξής επενδυτικούς τομείς: Λιμάνια, σιδηροδρόμους, ναυτιλία, υποθαλάσσια καλώδια και αγωγούς υδρογόνου. Το ερώτημα είναι εάν μπορεί να επωφεληθεί η Κύπρος και πώς; Εκ των πραγμάτων βρίσκεται πλησίον της πορείας του «Ινδικού Δρόμου» και, ως εκ τούτου, θα ήταν δυνατό για την Κύπρο ν’ αποτελέσει πρόσθετο συμπληρωματικό γεωπολιτικό σημείο μέσω των λιμανιών της, χρησιμοποιώντας το εμπόριο και τη ναυτιλία της, το LNG του Βασιλικού και στην περίπτωση που προχωρήσει στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, να γίνει ενεργειακό κέντρο προς την Ασία και την Ευρώπη. Σε αυτές τις επιλογές προστίθενται τα υποθαλάσσια καλώδια -όπως η σύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ- και άλλες συναφείς μορφές σύγχρονης τεχνολογίας, που προϋποθέτουν, λόγω διαφόρων απειλών και δη της τουρκικής, συνθήκες ασφάλειας.

Κίνα Vs Ινδία και Τουρκία

Η Τουρκία είναι εκ της φύσεώς της εκτός του «Ινδικού Δρόμου» και προφανώς προτιμά εκείνον του «Κινέζικου Μεταξιού», BRI (Belt and Road Initiative 2015), διά του οποίου προσδοκά σε έργα υποδομής, όπως είναι ο σιδηρόδρομος Μαρμαράι και το λιμάνι Κουσάντασι. Για την Τουρκία ο «Δρόμος του Μεταξιού» σημαίνει: 1. Γεωπολιτική αναβάθμιση και ενίσχυση. 2. Μεγάλες επενδύσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση έργων υποδομής. 3. Ευκολότερη πρόσβαση στην κινέζικη αγορά. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Κύπρος και δη τα κατεχόμενα καθίστανται σημαντικά, διότι η Τουρκία: Πρώτο, μπορεί να παρέχει ασφάλεια σε θαλάσσιες και εναέριες οδούς στο πλαίσιο του «Ινδικού Διαδρόμου». Δεύτερο, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η Άγκυρα όχι μόνο δεν επιτρέπει την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου (οιονεί casus belli), αλλά ταυτοχρόνως το ίδιο πράττει και στην περίπτωση του καλωδίου που θα συνδέει την Ελλάδα και την Κύπρο με το Ισραήλ. Άλλωστε ο East-Med είναι τμήμα του «Ινδικού Δρόμου».

Συνθήκες συμμαχίας με Ισραήλ και η Άγκυρα

Επειδή περί του Ισραήλ ο λόγος, αυτό είναι ένα οξύ πρόβλημα στους σχεδιασμούς της Τουρκίας, υπό την έννοια ότι το Ισραήλ είναι άμεσα εμπλεκόμενο στο χερσαίο σκέλος του «Ινδικού Δρόμου». Επί τούτου δημιουργούνται νέες συνθήκες συμμαχικής σχέσης Κύπρου - Ισραήλ προς την Ελλάδα, σε αντιπαράθεση με την Τουρκία. Το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει στην Τουρκία τον έλεγχο της περιοχής. Από την άλλη, ούτε η Άγκυρα θα παραδώσει τα όπλα. Αλλά, με βάση της λογική, οι ΗΠΑ δεν θέλουν δυο συμμάχους να εμπλακούν σε πόλεμο. Βεβαίως, υπάρχει ακόμη ένας λόγος που ενοχλεί την Τουρκία. Μετά το πρώτο σκέλος του «Ινδικού Δρόμου» ακολουθεί το δεύτερο, στο οποίο εμπλέκονται τα Ην. Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και η Ιορδανία. Αυτό το τμήμα του «Ινδικού Δρόμου» είναι συναφές με τις Συμφωνίες του Αβραάμ, δηλαδή μεταξύ του Ισραήλ και αραβικών χωρών όπως τα Ην. Αραβικά Εμιράτα, το Σουδάν, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο. Στο πλάνο ήταν και η Σαουδική Αραβία. Ένας από τους λόγους, για τους οποίους το Ιράν ήταν πίσω από την επίθεση της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου του 2023 σε βάρος του Ισραήλ, ήταν και ο εν λόγω σχεδιασμός των ΗΠΑ. Είναι πρόδηλον ότι, με την κρίση, το Ιράν επιδίωξε να τιναχτούν στον αέρα οι Συμφωνίες του Αβραάμ. Για να μην μπει στο παιχνίδι η Σαουδική Αραβία, επειδή η αμερικανική στρατηγική είχε και έχει ως στόχο: 1. Να βελτιώσει τις σχέσεις του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη και να δημιουργήσει συνθήκες εμπορικής και τεχνολογικής συνεργασίας, καθώς και ασφάλειας. Η τελευταία, δηλαδή της ασφάλειας, περιλαμβάνει την αποτροπή του Ιράν. Εξ ου και τα κτυπήματα της περασμένης Παρασκευής. 2. Να αντισταθμίσει την κινεζική διείσδυση του «BRI», που έχει δυο κύριες κατευθύνσεις: Α) Silk Road Economic Belt, που αφορά στις χερσαίες διαδρομές Κίνας στην Κεντρική Ασία, τη Ρωσία και την Ευρώπη. Β) 21st Century Maritime Silk Road, που αποτυπώνει τις θαλάσσιες διαδρομές της Κίνας προς τη Νοτιοανατολική Ασία, τον Ινδικό Ωκεανό και τη Μεσόγειο. Σε αυτά τα δυο βασικά δρομολόγια υπάρχει και ένα τρίτο, ένας διάδρομος που ενώνει την Κίνα με το Πακιστάν ως άλλη μια μορφή χερσαίας γέφυρας για την Ευρασία. Η Κίνα, στο πλαίσιο μιας νεο-αποικιοκρατικής πολιτικής, βάζει χέρι στην Ασία, στην Αφρική και στην Ευρώπη μέσω διαφόρων προγραμμάτων που αφορούν επενδύσεις σε υποδομές, όπως είναι λιμάνια, άλλες εγκαταστάσεις, δίκτυα τεχνολογίας κ.λπ. Από την άλλη, ένας από τους λόγους για τους οποίους το Ισραήλ, με την ανοχή και στήριξη των ΗΠΑ, κτύπησε στις 13 Ιουνίου την Τεχεράνη και δη πυρηνικές και άλλες στρατηγικές εγκαταστάσεις, αφορά στα ζητήματα ασφάλειας και σταθερότητας, υπό την έννοια της αποτροπής μιας νέας πυρηνικής απειλής από μια χώρα που θεωρείται ως σπόνσορας της τρομοκρατίας.

Η Ρωσία… και ο «Βόρειος Δρόμος»

Βεβαίως, από το παιχνίδι κανείς δεν μπορεί ν’ αποκλείσει τη Ρωσία, η οποία, με βάση τη θεωρία της «Καρδιάς της Γης», δεσπόζει ως εκ της θέσεώς της του διεθνούς συστήματος. Δεν περιλαμβάνεται στον «Δρόμο τη Ινδίας» (IMEC), όμως, έχει κεντρικό ρόλο στον Διεθνή Διάδρομο Μεταφορών Βορρά - Νότου (International North–South Transport Corridor, INSTC), στον οποίο συμμετέχουν, από το 2000, 13 χώρες, μεταξύ των οποίων, η Ρωσία, το Ιράν, η Ινδία, το Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία, το Καζακστάν, η Λευκορωσία και η Βόρεια Ευρώπη. Πρόσθετα, μπορεί μεν να μην ανήκει στον «BRI», στον «Δρόμο του Μεταξιού» ως εταίρος της Κίνας, αλλά είναι εκ των πραγμάτων τμήμα του μέσω της σιδηροδρομικής διασύνδεση της Κίνας με την Ευρώπη μέσω Ρωσίας. Πρόκειται για τον λεγόμενο «Βόρειο Δρόμο», που ακολουθεί το εξής δρομολόγιο: Κίνα, Καζακστάν, Ρωσία, Λευκορωσία, Πολωνία, λοιπή Ευρώπη. Σε αυτό το σχέδιο περιλαμβάνεται ο Υπερσιβηρικός Σιδηρόδρομος Μόσχας - Βλαδιβοστόκ, περί τα 9.300 χιλιόμετρα. Ο χερσαίος «Δρόμος του Μεταξιού» μέσω Ρωσίας είναι συντομότερος, καθότι τα εμπορεύματα χρειάζονται 12 με 18 μέρες να φτάσουν στην Ευρώπη, αφού θα πρέπει να καλυφθεί απόσταση 10.000 με 12.000 χλμ, αναλόγως. Μέσω θαλάσσης η απόσταση φτάνει τα 20.000 χιλιόμετρα και διαρκεί 35 με 40 μέρες. Είναι πρόδηλον ότι η Μόσχα δεν θέλει να βρίσκεται στη σκιά του Πεκίνου και, ως εκ τούτου, θέλει να διατηρεί αυτόνομο και δεσπόζων ρόλο στην Κεντρική Ασία. Οι διάδρομοι αυτοί και γενικά η θέση της Ρωσίας επιβεβαιώνουν γιατί η Ρωσία θεωρείται η «Καρδιά της Γης» και πώς από την άλλη ο «Ινδικός Διάδρομος» ταυτίζεται με τη θεωρία του Spykeman περί του «Rimland», τμήμα του οποίου είναι το «τόξο» που δημιουργούν Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ έναντι της Τουρκίας. Η τελευταία έχει σημαντικό ρόλο στον «Δρόμο του Μεταξιού» και δη στον «Μεσαίο Διάδρομο» (Middle Corridor), που ακολουθεί την πορεία Κίνα, Κεντρική Ασία, Κασπία Θάλασσα, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Τουρκία και Ευρώπη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η οδός αυτή δεν είναι συμπληρωματική, αλλά και ανταγωνιστική της Ρωσίας. Βοηθά όμως την Κίνα, η οποία προχώρησε σε επενδύσεις που αφορούν:

• Στον σιδηρόδρομο Μπακού–Τιφλίδα–Καρς (BTK).
• Στη Σήραγγα του Μαρμαρά, που συνδέει την ασιατική με την ευρωπαϊκή πλευρά της Κωνσταντινούπολης, κάτω από τον Βόσπορο.
• Στην αναβάθμιση των λιμανιών του Κουσάντασι, της Μερσίνης και της Τραπεζούντας.

Επιπρόσθετα, η Κίνα, η ΕΕ και τα Ην. Αραβικά Εμιράτα ευνοούν τη σιδηροδρομική σύνδεση του Ιράκ και της Τουρκίας. Πρόκειται για τον «Διάδρομο Ανάπτυξης», που συνδέει το λιμάνι Αλ Φάου στον Περσικό Κόλπο με τη Βαγδάτη, τη Μοσούλη και μέσω της Τουρκίας τα εμπορεύματα φτάνουν στην Ευρώπη. Το ένα σκέλος είναι μέσω σιδηροδρόμου και το άλλο οδικώς. Η επιλογή αυτή είναι συμπληρωματική του «Δρόμου του Μεταξιού».

Παιχνίδια ελέγχου

Όταν λοιπόν γίνεται λόγος για τον «Διάδρομο της Ινδίας», αυτός θα πρέπει να αναλύεται επί τη βάσει των θεωριών της «Καρδιάς της Γης» και των «Περιφερειών» της, που περιλαμβάνουν χερσαίες και θαλάσσιες οδούς. Εξ ου και η αντίληψη ότι, όποιος κυβερνά τις θάλασσες, ελέγχει το διεθνές σύστημα. Βρίσκεται μεν η Ρωσία στην «Καρδιά της Γης», ως χερσαία δύναμη, αλλά η Κίνα από την πλευρά της προχωρεί σε διάφορες κινήσεις για να εκμεταλλευτεί τη θέση τής Ρωσίας, τη δική της, καθώς και τις θάλασσες. Όσο δε για τις ΗΠΑ, με τους 6 στόλους και τα 11 αεροπλανοφόρα που διαθέτουν, ελέγχουν τα 8 κεντρικά chokepoints παγκοσμίως και έχουν περικυκλωμένο το παγκόσμιο σύστημα, την «Καρδιά της Γης». Κύπρος και Ελλάδα βρίσκονται στην «Περιφέρεια» της «Καρδιάς της Γης», εκεί δηλαδή όπου ανήκει τμήμα του «Ινδικού Τόξου». Το ερώτημα είναι εάν και πώς θα την εκμεταλλευτούμε. Επί του παρόντος κυριαρχεί η Τουρκία λόγω ισχύος. Εάν δεν αλλάξουν τα ισοζύγια δυνάμεων και αν η λύση και δη της ομοσπονδίας αφήνει τον έλεγχο στην Τουρκία, αυτή είναι που θα έχει κυρίαρχο ρόλο μέσω Κύπρου στον «Ινδικό Διάδρομο». Όσο δε για το Ισραήλ, «καθαρίζει» τον δρόμο με γνώμονα τη δική του ασφάλεια. Εκ των πραγμάτων «καθαρίζει» και τις απειλές σε βάρος των δρόμων του εμπορίου, όπου όμως μαίνεται ένας άλλος πόλεμος ελέγχου του περιφερειακού και παγκόσμιου συστήματος. Υπάρχει, όμως, και η άλλη όψη του νομίσματος, που θέλει ή θα ήθελε το Ιράν να προχωρεί σε αντίποινα που θα πλήξουν την ασφάλεια και το παγκόσμιο εμπόριο. Μπορεί να το πράξει, άραγε;..

^{Ο χάρτης δείχνει την «Καρδιά της Γης» και τον «Ινδικό Δρόμο» που φτάνει από την Ασία στην Ευρώπη.}

^{Ο χάρτης αποτυπώνει το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό τόξο που μπορεί να δημιουργηθεί από την Ινδία ώς την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας, με κινητήριο μοχλό το Ισραήλ και την προσδοκία για συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας. Στόχος είναι η συνεργασία σε εμπόριο, οικονομία και θέματα ασφάλειας. Ένας τέτοιος σχεδιασμός μπορεί να λειτουργεί παράλληλα με τον σύγχρονο Δρόμο του Μεταξιού από την Κίνα στην Ευρώπη είτε χερσαία είτε μέσω θαλάσσης, εννοείται και από αέρος. «Σημερινή» (10/9/2023.)}

^{Ο χάρτης αυτός αποτυπώνει τις διάφορες εµπορικές οδούς από την Ινδία και από την Κίνα στη βάση του παλαιού και νέου «Δρόµου του Μεταξιού».}

^{Πρόκειται για τον «∆ιάδροµο Ανάπτυξης», που συνδέει το λιµάνι Αλ Φάου στον Περσικό Κόλπο µε τη Βαγδάτη, τη Μοσούλη και µέσω της Τουρκίας τα εµπορεύµατα φτάνουν στην Ευρώπη. Το ένα σκέλος είναι µέσω σιδηροδρόµου και το άλλο οδικώς. Η επιλογή αυτή είναι συµπληρωµατική του «∆ρόµου του Μεταξιού».}

^{Ο χάρτης αποτυπώνει πώς οι ΗΠΑ περικυκλώνουν το παγκόσµιο σύστηµα σε μια προσπάθεια επικυριαρχίας και ασφάλειας µέσω των 11 αεροπλανοφόρων τους και των 6 στόλων τους.}